Communities that Care. Jongerenonderzoek Terneuzen

Transcriptie

1 Communities that Care Jongerenonderzoek Terneuzen Middelburg, december 2009

2 Colofon Scoop 2009 Samenstelling Esther van Sprundel in opdracht van provincie Zeeland Scoop Zeeuws instituut voor sociale en culturele ontwikkeling Achter de Houttuinen 8 Postbus 407 Middelburg Telefoon (0118) Telefax (0118) Scoop@scoopzld.nl Foto Flickr.com Lay-out Scoop Ontwerp men@work Scoop Drukwerk Scoop De preventiestrategie Communities That Care is ontwikkeld door de Social Development Research Group o.l.v. J.D. Hawkins en R.F. Catalano (Seattle, Washington State). De materiaalrechten zijn ondergebracht bij SAMHSA (Substance Abuse and Mental Health Services Administration). Licentieschap is in Nederland in handen van het Nederlands Jeugd Instituut.

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding...7 Risico- en beschermend factorenmodel...8 Leeswijzer Onderzoeksverantwoording...9 Steekproef / Respons Achtergrondkenmerken...11 Leeftijd...13 Geslacht...13 Schooltype...13 Etniciteit...13 Taalachtergrond...13 Gezinssituatie...14 Opleidingsniveau ouders...14 Arbeidssituatie ouders Probleemgedrag...15 Geweld...17 (Veelvuldig) Middelengebruik...17 Schoolverzuim...18 Aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag...19 Depressie Risico- en beschermende factoren...21 Domein gezin...24 Domein school...25 Domein kinderen en jongeren...26 Domein wijk Samenvatting per wijk/kern...29 Bijlagen Bijlage 1 Vragenlijst...45 Bijlage 2 Achtergrondkenmerken...61 Bijlage 3 Probleemgedragingen...69 Bijlage 4 Risico- en beschermende factoren...77

4 6

5 1. Inleiding De vier Zeeuwse steden Middelburg, Vlissingen, Goes en Terneuzen (Z4) hebben samen met de Provincie Zeeland de handen ineen geslagen om hun sociale wijkaanpak vorm te geven. De steden willen daartoe de sturingsmethodiek Communities that Care 1 (CtC) implementeren. CtC is een wijkgerichte aanpak die probleemgedrag onder jongeren in een vroeg stadium signaleert en aanpakt, met als uiteindelijk doel een veilige en constructieve leefomgeving te scheppen. Bij de invoering worden de gemeenten ondersteund. De Provincie biedt onder andere financiële middelen om tijdelijk extra ambtelijke capaciteit in te zetten en heeft Scoop opdracht gegeven om een specifiek CtC-onderzoek onder de jeugd uit te voeren. De gemeenten en de provincie hebben hun gezamenlijke ambitie voor het Sociaal Steden Beleid in Zeeland als volgt geformuleerd: Het Sociaal Steden Beleid beoogt meer dan onafhankelijk van elkaar lokale situaties te verbeteren. Het streeft ernaar om samen (de 4 gemeenten) een kwaliteitsslag te maken die noodzakelijk is voor een goede invulling aan de WMO-rol van de gemeenten op termijn. Om dit te realiseren hebben de steden samen met de Provincie Zeeland gekozen om met CtC hun wijkaanpak vorm te geven. Met Communities that Care wordt gewerkt aan het voorkomen van hardnekkig en ernstig probleemgedrag bij jongeren in de wijken. Het doel van deze methodiek is de sociale veiligheid duurzaam te vergroten en wijken te creëren waarin kinderen en jongeren de mogelijkheid hebben om op te groeien tot volwassenen die een positieve en gewaardeerde rol kunnen spelen in de maatschappij. De duurzaam sociaal veilige wijk is uiteraard niet alleen van belang voor jeugd maar vormt tevens een kwalitatieve leefomgeving voor alle bewoners. CtC is gebaseerd op een theoretisch onderbouwd en empirisch beproefd model waarin risico- en beschermende factoren in verband gebracht worden met probleemgedrag en maatschappelijke uitval onder jongeren. CtC richt zich niet alleen op de jongeren zelf, maar ook op de omgevingen waarin jongeren opgroeien. Op deze manier worden personen/instellingen die de directe omgevingen van de jongeren vormgeven bij de aanpak betrokken (opvoeding, onderwijs en welzijn). CtC werkt als volgt: Allereerst wordt per wijk/kern een inventarisatie gemaakt van de problematiek. Dit gebeurt aan de hand van de resultaten van een enquête die onder een groot aantal jongeren binnen een gemeente wordt afgenomen. De enquête (bijlage 1) bevat vragen over; -- achtergrondvariabelen (zoals schooltype, gezinssituatie, opleidingsniveau van de ouders en taalachterstand), -- probleemgedragingen (o.a. jeugdcriminaliteit, geweld, problematisch alcohol- en drugsgebruik, schooluitval, aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag en depressie) -- en risico- en beschermende factoren die dit probleemgedrag in de hand kunnen werken of juist kunnen verminderen. Door de resultaten van de wijken/kernen af te zetten tegen het gemeentelijk gemiddelde, wordt duidelijk welke problemen er in welke wijk(en)/kern(en) spelen en kan worden overgegaan tot een gerichte oplossing. In dit rapport worden de uitkomsten van de jongerenenquête in Terneuzen beschreven. 1 In de Verenigde Staten is in antwoord op toenemend probleemgedrag en maatschappelijke uitval onder jongeren de methode Communities that Care (CtC) ontwikkeld (Hawkins, Catalano & Miller, 1992; Hawkins, Arthur & Catalano, 1995; Hawkins, 1999; Glaser, 2005; Arthur, 2006). 7

6 Op grond van deze gegevens kan de gemeente onderbouwd aan de slag om met CtC de sociale wijkaanpak vorm te geven. De jeugd heeft met dit rapport een stem gekregen die van belang is te horen bij de analyse en aanpak die in de wijken in Zeeland wordt ingezet. Risico- en beschermend factorenmodel Het CtC-model bevat negentien risicofactoren en tien beschermende factoren, die in verband kunnen worden gebracht met verschillende maatschappelijk ongewenste gedragingen. Voor een uitgebreide beschrijving van het oorspronkelijke model wordt verwezen naar Wijken gewogen (Jonkman, Boers, Van Dijk en Rietveld, 2006). In de kern gaat het om het vaststellen van de belangrijkste factoren die de sociale kwaliteit bedreigen of juist versterken. Eén manier om naar de factoren die de sociale kwaliteit negatief beïnvloeden te kijken, is de factoren lokaal in kaart te brengen die leiden tot probleemgedrag als geweld, schooluitval, middelengebruik en depressie/angst. Deze factoren worden ingedeeld in het domein waarin zij op treden: -- het gezin -- school -- kinderen en jongeren (groepen) -- de wijk Wil een risicofactor met succes gereduceerd kunnen worden, dan is (zoals onderzoek uitwijst) een integrale aanpak effectiever dan een aanpak die zich tot één domein beperkt. Bij de beschermende factoren gaat het om de wijze waarop binding en erbij horen kunnen ontstaan. De voorwaarden daarvoor zijn dat in voldoende mate vaardigheden, maar ook kansen om vaardigheden op te doen en te laten zien, aanwezig zijn. Maar ook is belangrijk dat zodanig op elkaar wordt gereageerd dat positief gedrag ook daadwerkelijk erkend en bekrachtigd wordt. Dat geldt niet alleen thuis, maar ook op school, op het werk, op straat en in de stad. De Zeeuwse schaal biedt volop mogelijkheden om hier binnen het sociale stedenbeleid met deelname van alle betrokkenen vorm aan te geven. Leeswijzer In dit rapport worden de resultaten van de eerste afname van de enquête in de gemeente Terneuzen gepresenteerd. Hierbij wordt de volgende indeling gehanteerd. In hoofdstuk 2 wordt ingegaan op de onderzoeksverantwoording. Hoofdstuk 3, 4 en 5 bevatten de resultaten van het onderzoek. In hoofdstuk 3 gaat het om de achtergrondvariabelen en in hoofdstuk 4 komen de probleemgedragingen aan bod. Per wijk/kern zullen zij worden afgezet tegen het gemiddelde van Terneuzen. In hoofdstuk 5 komen de resultaten van de risico- en beschermende factoren aan bod. Wederom zal per wijk/kern een vergelijking plaatsvinden met het gemiddelde van Terneuzen. Tot slot worden in hoofdstuk 6 worden de resultaten per wijk/kern samengevat. CtC biedt met deze wetenschappelijke onderbouwing van de risico- en beschermende factoren inzicht op wat moet worden aangepakt om voorkombeleid (zoals bedoeld door de Provincie Zeeland) in de wijken vorm te geven. 8

7 2. Onderzoeksverantwoording De enquête is in juni 2009 via internet afgenomen. Besloten is om alle jongeren van de gemeente Terneuzen van 12 tot en met 17 jaar per brief te benaderen. In deze brief werd informatie gegeven over het doel van het onderzoek en werd uitgelegd hoe de jongeren konden deelnemen. Om de respons te verhogen maakten de jongeren wanneer zij de vragenlijst compleet invulden- kans op verschillende prijzen. De enquête heeft ruim drie weken online gestaan: van 10 juni tot en met 6 juli Om in te loggen moesten de jongeren gebruik maken van een persoonlijke inlogcode die vermeld stond in de brief. Ter verhoging van de respons is na twee weken een rappelbrief verstuurd. De organisatie van het veldwerk was in handen van de gemeente Terneuzen in samenwerking met Scoop. De gemeente Terneuzen heeft Scoop verzocht de resultaten van Triniteit en Sluiskil toch te presenteren in het rapport. In de figuren zijn deze wijken duidelijk aangegeven. Het is van belang om in het achterhoofd te houden dat de betrouwbaarheid van deze cijfers niet van hetzelfde niveau is als van de overige wijken. De scores van deze 2 wijken worden daarom ook niet besproken in de tekst. De resultaten van de wijken Driewegen / Huygersluys, Lievenspolder, Noordpolder en Oudelandse Hoeve worden niet gepresenteerd in de figuren en tekst. De percentages van deze wijken kunt u terugvinden in de bijlage. Net als die van de wijken waar wel betrouwbare uitspraken over gedaan kunnen worden. Steekproef / Respons In Terneuzen hebben alle jongeren van 12 tot en met 17 jaar (3.890 jongeren) een uitnodiging gekregen om mee te doen aan het onderzoek. Van deze jongeren hebben er 1623 deelgenomen aan het onderzoek, wat neerkomt op een respons van 42%. De bereikte steekproefaantallen zijn vergeleken met de aantallen op populatieniveau. Uit deze analyse bleek dat de respons van een aantal wijken en kernen onvoldoende was om op betrouwbare wijze te kunnen worden onderscheiden. Het gaat om de wijken Driewegen / Huygersluys, Lievenspolder, Noordpolder, Oudelandse Hoeve, Triniteit en Sluiskil. De respons van de kernen Biervliet, Koewacht, Zuiddorpe, Overslag en Zandstraat afzonderlijk bleek ook niet betrouwbaar. Met de gemeente Terneuzen is afgesproken de resultaten van deze 5 kernen als één wijk/kern gepresenteerd worden. De verdeling van de respondenten over de wijken is te vinden in tabel 2.1 9

8 Tabel 2.1 De verdeling van de respondenten over de wijken aantal jongeren in de wijk respons (aantal) % respons per wijk % respons op gemeente niveau Binnenstad / Java Driewegen / Huygersluys Lievenspolder Noordpolder Othene Oudelandse Hoeve Katspolder Oude Vaart Serlippens Triniteit Zeldenrust Zuidpolder / Zuiderpark Axel Hoek Sas van Gent Westdorpe Philippine Sluiskil Zaamslag Biervliet / Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat gemeente Terneuzen De geobserveerde steekproefaantallen per wijk bleken, zoals meestal het geval, enigszins af te wijken van de verwachte aantallen. Daar is dan ook met behulp van wegingsfactoren voor gecorrigeerd. Ook is gecorrigeerd naar geslacht en leeftijd. De wegingsfactoren van CtC worden bepaald door de mate waarin de geobserveerde steekproefaantallen overeenkomen met de verwachte steekproefaantallen. Zoals hierboven al beschreven wordt niet alleen gekeken of de geobserveerde steekproefaantallen per wijk overeenkomen met de verwachte steekproefaantallen, maar er wordt ook gekeken naar leeftijd en geslacht. Het schooltype van de jongeren wordt niet meegenomen in de wegingsfactoren. Wij bevelen aan de volgende keer het schooltype van de jongeren op te nemen in de weging. Deviant gedrag komt namelijk meer voor bij VMBO-leerlingen dan bij VWO-leerlingen. Over het algemeen vullen relatief minder VMBO-leerlingen een vragenlijst in dan VWO-leerlingen. De resultaten kunnen daardoor vertekenen. 10

9 3. Achtergrondkenmerken In dit hoofdstuk worden de scores op de achtergrondkenmerken weergegeven. Voor de interpretatie van de resultaten van de gemeente Terneuzen kunnen de gepresenteerde percentages in figuur 3 direct worden vergeleken met het landelijk CtC gemiddelde 2 en het gemiddelde van de Z4. (De Z4 percentages zijn samengesteld met behulp van de resultaten van de scholierenonderzoeken in Goes, Middelburg, Terneuzen en Vlissingen). De gemeente Terneuzen bestaat uit de stad Terneuzen en een groot aantal kernen. Op verzoek van de gemeente is het percentage van de gemeente gesplitst in een percentage stad Terneuzen en een percentage kernen. Daarnaast zijn op wijkniveau de scores van de wijken gepresenteerd. Voor de overzichtelijkheid is er voor gekozen om alleen de percentage van wijken te presenteren als ze significant afwijken ten opzichte van de overige wijken uit de gemeente. In bijlage 2 vindt u een compleet overzicht waar per wijk de percentages worden weergegeven. 2 De landelijke baseline is in 2009 door DSP-groep ontwikkeld en bestaat uit jongeren uit de volgende gemeenten: Amsterdam, Capelle aan de IJssel, Papendrecht, Alblasserdam, Hendrik-Ido-Ambacht, Sliedrecht, Dantumadeel, Dongeradeel, Kolummerland, Achtkarpelen, Goerree Overflakkee en de kernen van Westland. Bij het construeren van de baseline is rekening gehouden met de verdeling van de variabelen sekse, leeftijd, opleiding, etniciteit en woonomgeving (stedelijk of landelijk). 11

10 Figuur 3: Achtergrondkenmerken (gewogen %) Landelijk Z4 gemeente Terneuzen stad Terneuzen kernen Binnenstad / Java Othene Katspolder Oude Vaart Serlippens Triniteit* Zeldenrust Zuidpolder / Zuiderpark Axel Hoek Sas van Gent Westdorpe Philippine Sluiskil* Zaamslag Biervliet** 12-jarigen jarigen Etniciteit Schooltype Geslacht Leeftijd 14-jarigen 15-jarigen 16-jarigen 17-jarigen jongens meisjes (speciaal) basisonderwijs speciaal voortgezet onderwijs brugklas VMBO HAVO VWO MBO HBO / universiteit Nederlands Surinaams Antilliaans / Arubaans Turks Marokkaans Indonesisch Anders Belgisch Taalachtergrond Nederlands buitenlands tweeoudergezin Gezinssituatie eenoudergezin stiefoudergezin pleegoudergezin beide ouders laag opgeleid Opleidingsniveau ouders (één van) beide ouders hoog opgeleid onbekend geen van beide ouders werken Arbeidssituatie ouders één van de ouders werkt beide ouders werken onbekend * De resultaten van Triniteit en Sluiskil moeten met grote voorzichtigheid worden geinterpreteerd. De respons van deze wijk en kern was onvoldoende. **Biervliet / Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat

11 De belangrijkste uitkomsten worden in de onderstaande alinea s besproken. We hebben de stad Terneuzen vergeleken met de kernen van de gemeente en we hebben de wijken / kernen onderling vergeleken. Alleen de significante verschillen komen aan de orde. Leeftijd In de stad Terneuzen (15%) wonen relatief minder 12-jarigen vergeleken met de kernen (19%). Daarnaast zien we dat relatief veel 13-jarigen in Othene (24%) wonen. Dit percentage is ook hoger dan het Z4 (18%) en landelijke CtC (17%) percentage. In Biervliet (en Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat) (9%) wonen in tegenstelling tot Othene weinig 13-jarigen. In zowel Katspolder (28%) als Westdorpe (27%) wonen relatief veel 16-jarigen. Tot slot valt op dat in Zeldenrust (21%) relatief veel 17-jarigen wonen. Geslacht Er zijn geen significante verschillen tussen de stad Terneuzen en de kernen en tussen de wijken. Schooltype De percentages van Terneuzen kunnen niet vergeleken worden met de landelijke percentages, omdat verschillende steden verschillende indelingen hanteren. Om diezelfde reden bleek het niet mogelijk om een Z4 percentage te berekenen. Middelburg heeft een iets andere indeling gehanteerd. Relatief meer jongeren uit Othene (26%) en Axel zitten (22%) op het VWO. Op het MBO zitten relatief veel jongeren uit Katspolder (14%). In die wijk wonen zoals eerder al gemeld ook meer 16-jarigen. Meer jongeren uit Sas van Gent (5%) zitten op het HBO of de universiteit. Etniciteit De etniciteit wordt volgens de methode die het CBS hanteert bepaald. Dit betekent dat zowel naar het geboorteland van de jongere zelf, als het geboorteland van beide ouders gekeken wordt. Vergeleken met de Z4 en de landelijke CtC lijn valt op dat in de gemeente Terneuzen (78%) iets minder jongeren wonen met een Nederlandse achtergrond. Daarentegen valt op dat in de gemeente Terneuzen (9%) verleken met Vlissingen (1%) en Goes (1%) veel jongeren wonen met een Belgische achtergrond. Verder valt op dat in de gemeente Terneuzen (4%) gemiddeld iets meer Turkse jongeren wonen. Als we kijken naar de vergelijking tussen de stad Terneuzen en de kernen valt op dat in de stad meer Turkse (7%) en meer jongeren met een andere (8%) achtergrond wonen. In de kernen wonen juist weer meer Belgische (13%) jongeren. Vergeleken met de overige wijken/kernen in Terneuzen valt op dat in de Binnenstad / Java (55%) relatief weinig jongeren wonen met een Nederlandse achtergrond. Ook wonen in de Binnenstad / Java meer Indonesische (4%) jongeren en jongeren met een andere achtergrond (21%). In Othene zien we ook dat er relatief meer jongeren met een Indonesische achtergrond (3%) wonen, maar in tegenstelling tot de Binnenstad / Java zien we in Othene dat er ook relatief veel Nederlandse (86%) jongeren wonen. Daarnaast wonen in deze wijk weinig Belgische jongeren (3%). Net als in Othene wonen in Zeldenrust (85%) en Hoek (86%) veel jongeren met een Nederlandse etniciteit. In Hoek wonen ook meer Antilliaanse / Arubaanse (3%) jongeren. In Sas van Gent (54%) en Zuidpolder / Zuiderpark (60%) wonen percentueel gezien de minste jongeren met een Nederlandse achtergrond. In Zuidpolder / Zuiderpark wonen meer Turkse (16%) jongeren en jongeren met een andere achtergrond (14%). In Sas van Gent, waar weinig jongeren met een Nederlandse achtergrond wonen zien we dat er meer Belgische jongeren (31%) wonen vergeleken met de overige wijken/kernen. In Westdorpe (27%) en Philippine (22%) wonen ook meer Belgische jongeren. In Biervliet (en Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat) wonen net als in de vorige drie kernen meer jongeren met een Belgische achtergrond (13%). Daarnaast wonen er hier minder jongeren met een andere (3%) etniciteit. Taalachtergrond Om te kunnen bepalen of de jongeren een Nederlandse of een buitenlandse taalachtergrond hebben, is in het onderzoek geïnformeerd naar de taal die zij thuis spreken en de taal die zij met hun beste vrienden spreken. Wanneer zowel thuis als met vrienden Nederlands wordt gesproken, is sprake van een Nederlandse taalachtergrond. Wanneer in beide gevallen buitenlands wordt gesproken wordt de taalachtergrond van de jongere als buitenlands gekenmerkt. Wanneer met de ouders in het Nederlands wordt gesproken en met vrienden in een buitenlandse taal, wordt de taalachtergrond als Nederlands gekenmerkt. De redenering is dat de jongere in deze situatie vanaf een jonge leeftijd regelmatig Nederlands heeft gesproken. Volgens dezelfde redenering vallen jongeren, die met hun ouders buitenlands spreken en met hun vrienden Nederlands in de categorie buitenlandse taalachtergrond. In de gemeente Terneuzen en in de Z4 wonen relatief veel jongeren waarvan de taalachtergrond Nederlands is (95%). Landelijk is dit 82%. 13

12 Als we kijken naar de vergelijking tussen de stad Terneuzen en de kernen valt op dat in de stad minder jongeren wonen met een Nederlandse taalachtergrond (93%). In de kernen heeft 98% van de jongeren een Nederlandse taalachtergrond. Op wijkniveau valt alleen Biervliet (en Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat) op. In deze kernen samen wonen meer jongeren met een Nederlandse taalachtergrond (99%). Gezinssituatie In het onderzoek is tevens gevraagd naar de gezinssituatie van de jongeren. Hierbij is onderscheid gemaakt tussen gezinnen waarin zowel de natuurlijke moeder als de natuurlijke vader deel uitmaken van het gezin (tweeoudergezin), eenoudergezinnen waarin één natuurlijke ouder afwezig is, gezinnen met één natuurlijke ouder en een niet natuurlijke ouder (stiefoudergezin) en gezinnen waarin beide natuurlijke ouders geen deel uitmaken van het gezin (pleegoudergezin). In de gemeente Terneuzen (59%) en in de Z4 (59%) wonen, vergeleken met het landelijk CtC gemiddelde (53%), meer jongeren waarvan (één van) beide ouders hoog opgeleid is. Er zijn geen verschillen tussen de stad Terneuzen en de kernen In de Binnenstad / Java heeft bijna de helft (46%) van de jongeren aangegeven niet te weten wat het opleidingsniveau van hun ouders is. Het percentage jongeren van deze wijk waarvan (één van ) beiden hoog opgeleid (35%) zijn, is lager dan gemiddeld in Terneuzen. Dit zou te maken kunnen met het hoge percentage jongeren dat op deze vraag onbekend heeft ingevuld. Van meer jongeren uit de wijk Othene is (één van ) beiden hoog opgeleid (70%), minder jongeren uit deze wijk hebben aangegeven dat beide ouders laag opgeleid zijn (9%). Ook in Biervliet (en Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat) (67%) wonen meer jongeren waarvan minstens één van de ouders hoog opgeleid is. Minder jongeren (18%) hebben uit deze kernen aangegeven dat ze het opleidingsniveau van hun ouders niet weten. In Sas ven Gent (36%) hebben juist meer jongeren aangegeven dat ze het opleidingsniveau van hun ouders niet weten. In de gemeente Terneuzen wonen minder jongeren die deel uitmaken van een tweeoudergezin (79% versus 82% landelijk). Meer jongeren wonen in een stiefoudergezin (9% versus 6% landelijk). Er zijn geen verschillen tussen de stad Terneuzen en de kernen In de wijken Binnenstad / Java (62%), Zuidpolder / Zuiderpark (65%) en Sas ven Gent (63%) wonen relatief minder jongeren in een tweeoudergezin. In de Binnenstad / Java (28%) en Zuidpolder / Zuiderpark (28%) zien we dat relatief veel jongeren in een eenoudergezin wonen. Terwijl relatief veel jongeren uit Sas van Gent in een stiefoudergezin wonen (19%). In Othene (86%) en Zaamslag (92%) wonen meer jongeren in een tweeoudergezin. In Othene wonen minder jongeren in een eenoudergezin (4%). Ook in Biervliet (en Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat) (4%) wonen minder jongeren in een eenoudergezin. Tot slot valt op dat in de Binnenstad / Java (5%) en Westdorpe (3%) meer jongeren in een pleeggezin wonen. Opleidingsniveau ouders Arbeidssituatie ouders Een ouder wordt gezien als werkend als deze een baan heeft, ongeacht het aantal uren per week. Landelijk geeft 9% van de jongeren aan dat geen van beide ouders werkt. In de Z4 (2%) zien we net als in Terneuzen (2%)dat dit percentage lager ligt. In Terneuzen (=Z4 = 22%) geven minder jongeren, vergeleken met het landelijk CtC (25%), aan dat één van beide ouders werkt. Daarentegen geven meer jongeren uit Terneuzen (=Z4 = 72%) aan dat beide ouders werken, landelijk is dit 63%. In Axel (6%) wonen meer jongeren waarvan geen van beide ouders werkt. In Katspolder valt op dat in meer gezinnen één van de ouders werkt (36%) vergeleken met de overige wijken en dat in minder gezinnen beide ouders werken (57%). In de Binnenstad / Java zien we relatief minder gezinnen waarvan beide ouders werken (64%). Het zelfde beeld zien we in Zuidpolder / Zuiderpark (58%). Met dien verstande dat in deze wijk meer jongeren (12%) hebben aangegeven dat ze niet weten of hun ouders werken. In Othene (1%) hebben minder jongeren aangegeven dat ze niet weten wat de arbeidssituatie van hun ouders is. Een ouder wordt ingedeeld bij de categorie hoog opgeleiden als hij/zij voor het laatst MBO, HBO en/of universiteit heeft gevolgd. Als het laatst gevolgde onderwijs lagere school, lager beroepsonderwijs en/of middelbare school is, valt de ouder onder de laag opgeleiden. 14

13 4. Probleemgedrag In dit hoofdstuk komen verschillende probleemgedragingen aan bod die in het leven van jongeren een rol kunnen spelen en de leefsituatie in de wijken negatief kunnen beïnvloeden. Het gaat hier om de volgende probleemgedragingen; -- geweld -- jeugddelinquentie -- middelengebruik (roken, alcohol, drugs) -- veelvuldig middelengebruik (roken, alcohol, drugs) -- schoolverzuim -- aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag -- depressie 15

14 Figuur 4: Probleemgedragingen (gewogen %) Landelijk Z4 gemeente Terneuzen stad Terneuzen kernen Binnenstad / Java Othene Katspolder Oude Vaart Serlippens Triniteit* Zeldenrust Zuidpolder / Zuiderpark Axel Hoek Sas van Gent Westdorpe Philippine Sluiskil* Zaamslag Biervliet** jongens meisjes geweld 12 t/m 15 jarigen 16 & 17 jarigen wapens vechten in elkaar slaan Middelengebruik afg. 4 weken jeugddelinquentie veelvuldig middelengebruik vernielen stelen (uit winkel) stelen (op school) politie roken alcohol softdrugs XTC harddrugs andere drugs roken > 10 sigaretten per dag alcohol > 10 x per maand alcohol > 15 glazen per maand bingedrinking softdrugs 10 x per maand depressie seksualiteit schooluitval spijbelen klas uitgestuurd onveilig vrijen naar bed met onvaste partner 2 of meer onvaste partners ooit seksueel misbruikt leven niets waard is nergens goed voor is een mislukkeling meestal depressief en verdrietig Legenda in deze wijk scoren de jongeren significant slechter op dit punt vergeleken met de overige wijken. (p-value < 0,05) in deze wijk scoren de jongeren net niet significant (maar wel interessant genoeg om te melden) slechter op dit punt vergeleken met de overige wijken. (p-value < 0,1) in deze wijk scoren de jongeren significant beter op dit punt vergeleken met de overige wijken. (p-value < 0,05) in deze wijk scoren de jongeren net niet significant (maar wel interessant genoeg om te melden) beter op dit punt vergeleken met de overige wijken. (p-value < 0,1) * De resultaten van Triniteit en Sluiskil moeten met grote voorzichtigheid worden geinterpreteerd. De respons van deze wijk en kern was onvoldoende. **Biervliet / Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat 16

15 In figuur 4 ziet u per probleemgedraging schematisch de landelijke, Z4, gemeentelijke en wijk percentages. In het overzicht worden op wijkniveau alleen de significante verschillen, tussen de wijken onderling, gepresenteerd. We werken volgens een stoplicht methode. Groen betekent dat significant minder jongeren in die wijk heeft aangegeven zich schuldig te hebben gemaakt aan dat betreffende probleemgedrag vergeleken met jongeren uit andere wijken van de gemeente Terneuzen. Rood betekent het tegenovergestelde. Significant meer jongeren in die wijk hebben aangegeven zich schuldig te hebben gemaakt aan dat betreffende probleemgedrag. In bijlage 3 vindt u een compleet overzicht waar per wijk de percentages worden weergegeven. Naast verschillen tussen wijken is in het overzicht ook weergegeven of er verschillen zijn tussen jongens en meisjes en of er verschillen zijn tussen jongeren van 12 t/m 15 jaar en jongeren van 16 en 17 jaar. Een aantal probleemgedragingen komt nauwelijks voor in de gemeente Terneuzen. Bovendien wijkt geen van de wijken significant af op deze onderdelen. Deze probleemgedragingen zijn daarom niet opgenomen in figuur 4. In bijlage 3 kunt u wel de scores van de wijken op deze onderdelen terugvinden. Het gaat om de volgende probleemgedragingen: -- Geweld: heeft iemand bedreigd voor geld -- Jeugddelinquentie: heeft gestolen spullen verkocht (heling) -- Aan seksualiteit gerelateerd probleem gedrag: zwanger. De resultaten worden per probleemgedraging gepresenteerd. Achtereenvolgens vergelijken we, per probleemgedraging, het volgende: -- de gemeente Terneuzen met de Z4 en de landelijke CtC-scores; -- de stad Terneuzen met de omliggende kernen; -- de wijken/kernen onderling; -- jongens met meisjes; t/m 15 jarigen met 16/17 jarigen. Geweld De scores van de gemeente Terneuzen en de Z4 wijken op deze dimensie nauwelijks af van de landelijke CtC lijn. Het percentage van Terneuzen is in bijna alle gevallen 1% lager dan het landelijk percentage. 1. Neemt soms tot regelmatig een wapen mee Gemiddeld heeft 3% van de jongeren uit de gemeente Terneuzen het afgelopen jaar soms tot regelmatig een wapen meegenomen. Meer jongeren uit de Binnenstad / Java (7%), dan van de andere wijken / kernen in de gemeente Terneuzen, hebben dit gedaan. Meer jongens (5%) hebben vergeleken met meisjes (1%) soms tot regelmatig een wapen meegenomen. Wanneer we kijken naar de twee leeftijdscategorieën (12 t/m 15 jarigen en 16/17 jarigen) dan zien we geen significante verschillen. 2. Heeft deelgenomen aan een vechtpartij In de gemeente heeft gemiddeld 7% van de jongeren deelgenomen aan een vechtpartij. Vergeleken met de overige wijken hebben meer jongeren uit Hoek (13%) en Sas van Gent (12%) deelgenomen aan een vechtpartij. Meer jongens (9%) dan meisjes (4%) hebben het afgelopen jaar gevochten. Meer 16/17 jarigen (9%) hebben vergeleken met de 12 t/m 15 jarigen (6%) deelgenomen aan een vechtpartij. 3. Heeft iemand in elkaar geslagen Drie procent van de Terneuzense jongeren heeft het afgelopen jaar iemand in elkaar geslagen. Vergeleken met de andere wijken / kernen hebben meer jongeren uit Katspolder (9%) en Westdorpe (8%) het afgelopen jaar iemand in elkaar geslagen. Meer jongens (4%) hebben vergeleken met meisjes (2%) het afgelopen jaar iemand in elkaar geslagen. Ook hebben meer 16/17 jarigen dan 12 t/m 15 jarigen (5%-2%) iemand in elkaar geslagen. Jeugddelinquentie De percentages van de gemeente Terneuzen op deze dimensie verschillen weinig van de landelijke CtC en Z4 percentages. 1. Iets op straat vernield Het afgelopen jaar heeft gemiddeld 4% van de jongeren uit Terneuzen iets vernield op straat. 17

16 In de wijken Oude Vaart (9%), Serlippens (14%) en Philippine (8%) hebben meer jongeren iets op straat vernield. Daarentegen zien we in Axel (1%) en Hoek (0%) dat minder jongeren dit hebben gedaan. Meer jongens dan meisjes (6%-1%) hebben het afgelopen jaar iets op straat vernield. 2. Iets uit een winkel gestolen Meer jongeren uit Oude Vaart (6%) en Biervliet (en Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat) (5%) hebben, vergeleken met jongeren uit de andere wijken/kernen, het afgelopen jaar iets uit een winkel gestolen. 3. Iets op school gestolen Gemiddeld heeft 3% van de jongeren uit Terneuzen het afgelopen jaar iets gestolen op school. Er zijn geen significante verschillen tussen de wijken. Vergeleken met meisjes (2%) hebben meer jongens (5%) iets gestolen op school. 4. Met de politie in aanraking gekomen Drie procent van de jongeren uit de gemeente Terneuzen is het afgelopen jaar in aanraking geweest met de politie. Er zijn geen significante verschillen tussen de wijken. Wel zien we dat meer jongens dan meisjes (5%-0%) het afgelopen jaar in aanraking zijn geweest met de politie. (Veelvuldig) Middelengebruik Op de vragen of de jongeren de afgelopen vier weken hebben gerookt of drugs (soft en hard) hebben gebruikt zien we weinig verschillen tussen de gemeente Terneuzen, de Z4 en de landelijke CtC cijfers. Wel valt op dat in de gemeente Terneuzen iets meer jongeren aangeven de afgelopen 4 weken alcohol te hebben gedronken. 1. Roken Als we kijken naar het veelvuldig middelengebruik dan valt op dat alhoewel in de gemeente Terneuzen iets minder jongeren de afgelopen vier weken hebben gerookt, iets meer jongeren meer dan 10 sigaretten per dag roken vergeleken met de Z4 en landelijke CtC percentages. Vergeleken met de andere wijken/kernen hebben meer jongeren uit Sas van Gent (20%) de afgelopen vier weken gerookt. Ook roken meer jongeren uit deze kern vergeleken met de andere wijken/kernen meer dan 10 sigaretten per dag (8%). In Axel (1%) roken daarentegen minder jongeren meer dan 10 sigaretten per dag. Er zijn geen significante verschillen tussen jongens en meisjes. Wel zien we dat meer 16/17 jarigen dan 12 t/m 15 jarigen de afgelopen vier weken hebben gerookt (24%-9%). Ook roken meer 16/17 jarigen dan 12 t/m 15 jarigen meer dan 10 sigaretten per dag (6%-1%). 2. Alcohol Vergeleken met het landelijk CtC-percentage drinken iets minder jongeren uit de gemeente Terneuzen meer dan 10x per maand. Ook drinken minder jongeren meer dan 15 glazen alcohol per maand. De verschillen zijn niet groot. Vergeleken met de landelijke CtC-cijfers hebben minder jongeren uit de gemeente Terneuzen de afgelopen 2 weken 3x of vaker minimaal 5 glazen alcohol gedronken (= bingedrinking). Wel zien we als we kijken naar de Z4 dat iets meer jongeren uit Terneuzen dit hebben gedaan. Als we de stad Terneuzen (41%) vergelijken met de kernen (48%) valt op dat in de kernen meer jongeren de afgelopen 4 weken alcohol hebben gedronken. Ook hebben meer jongeren uit de kernen (7%-5%) de afgelopen maand meer dan 15 glazen alcohol gedronken. Wanneer we de wijken/kernen onderling vergelijken valt op dat minder jongeren uit Othene (34%) de afgelopen 4 weken alcohol hebben gedronken. In Philippine (55%) en Biervliet (en Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat) (53%) hebben meer jongeren de afgelopen 4 weken alcohol gedronken. Als we kijken naar de frequentie van het drinken en de hoeveelheid verschillen deze wijken niet significant van de andere wijken/kernen in Terneuzen. In Westdorpe zien we een ander beeld. In deze kern hebben niet significant meer of minder jongeren alcohol gedronken de afgelopen 4 weken. Maar wel hebben meer jongeren de afgelopen maand meer dan 15 glazen gedronken (18%) ook hebben meer jongeren uit Westdorpe de afgelopen 2 weken 3x of vaker minimaal 5 glazen alcohol gedronken (= bingedrinking) (12%). In Sas van Gent (8%) hebben ook meer jongeren de afgelopen 2 weken 3x of vaker minimaal 5 glazen alcohol gedronken. Meer jongeren uit Serlippens (6%) en Zaamslag (5%) hebben de afgelopen maand meer dan 10x alcohol gedronken. Terwijl in Othene (0%) dit juist minder jongeren zijn. Ook hebben minder jongeren uit deze wijk de afgelopen maand meer dan 15 glazen alcohol gedronken (3%) Er is geen significant verschil tussen jongens en meisjes als we kijken naar het wel of niet alcohol gedronken de afgelopen maand. Als we kijken naar de frequentie en hoeveelheid dan valt op dat in alle gevallen significant meer jongens dit gedrag hebben vertoond. 18

17 Meer 16/17 jarigen dan 12 t/m 15 jarigen hebben de afgelopen 4 weken alcohol gedronken (78%-28%). Op de aspecten waar we kijken naar de frequentie en hoeveelheid alcohol gebruik dan zien we dat significant meer 16/17 jarigen dit gedrag hebben vertoond. 3. Drugs In de gemeente Terneuzen zien we dat gemiddeld 1% van de jongeren 10x of vaker per maand softdrugs gebruikt. Landelijk en in de Z4 zien we dezelfde percentages. Minder jongeren uit Axel (1%) hebben de afgelopen 4 weken softdrugs gebruikt. Verder zijn er geen significante verschillen tussen de wijken. Als we kijken naar jongeren die 10x per maand of vaker softdrugs gebruiken zien we ook geen significante verschillen tussen de wijken. Er zijn geen significante verschillen tussen jongens en meisjes. Meer 16/17 jarigen dan 12 t/m 15 jarigen hebben de afgelopen 4 weken softdrugs gebruikt (6%-3%). Ook zien we dat iets meer 16/17 jarigen 10x per maand of vaker softdrugs gebruiken (1%-0%). Gemiddeld gebruikt 0% van de jongeren in de gemeente Terneuzen XTC, harddrugs of andere drugs zoals bijvoorbeeld valium.vergeleken met de andere wijken/kernen hebben meer jongeren uit de wijken /kernen Katspolder (2%), Serlippens (2%) en Philippine (1%) de afgelopen 4 weken XTC gebruikt. Ook hebben meer jongeren uit Serlippens (2%) en Philippine (1%) de afgelopen 4 weken harddrugs gebruikt. In Biervliet (en Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat) (2%) hebben meer jongeren de afgelopen 4 weken een andere drug gebruikt. Er zijn geen verschillen tussen jongens en meisjes. Als we kijken naar de leeftijdscategorieën zijn er ook weinig verschillen. Het enige wat opvalt is dat iets meer 16/17 jarigen dan 12 t/m 15 jarigen de afgelopen 4 weken XTC hebben gebruikt (1%-0%). Schoolverzuim Vergeleken met de landelijke CtC-lijn hebben iets minder jongeren uit de gemeente Terneuzen het afgelopen jaar minstens 1x gespijbeld. Daarentegen zijn meer jongeren uit Terneuzen het afgelopen jaar minstens 1x de klas uitgestuurd vergeleken met de landelijke CtC-cijfers maar ook met de Z4. 1. Spijbelen Gemiddeld heeft één op de 25 jongeren (4%) uit de gemeente Terneuzen het afgelopen jaar minstens 1x gespijbeld. Vergeleken met de kernen (3%) hebben iets meer jongeren uit de stad Terneuzen (5%) het afgelopen jaar minstens 1x gespijbeld. Er zijn geen significante verschillen tussen de wijken. Meer meisjes (5%) hebben vergeleken met jongens (3%) het afgelopen jaar gespijbeld. Ook hebben meer 16/17 jarigen dan 12 t/m 15 jarigen (8%-2%) gespijbeld. 2. Klas uitgestuurd In Philippine (59%) zijn meer jongeren het afgelopen jaar minstens 1x de klas uitgestuurd vergeleken met de andere wijken/kernen. In Zaamslag (31%) zijn daarentegen het afgelopen jaar minder jongeren minstens 1x de klas uitgestuurd. Meer jongens dan meisjes (53%-35%) zijn het afgelopen jaar de klas uitgestuurd. Aan seksualiteit gerelateerd probleemgedrag Meer jongeren uit de gemeente Terneuzen hebben, vergeleken met het landelijk CtC-percentage en het percentage van de Z4, weleens onveilig gevreeën of overwegen dit te doen. Op de overige onderdelen van deze dimensie verschilt Terneuzen nauwelijks ten opzichte van de landelijke en Z4-cijfers. 1. Onveilig vrijen Meer jongeren uit Biervliet (en Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat) (38%) en minder uit Othene (23%) hebben vergeleken met de andere wijken/kernen weleens onveilig gevreeën of overwegen dit te doen. Meer jongens dan meisjes (37%-28%) en meer 16/17 jarigen dan 12 t/m 15 jarigen (45%-26%) hebben weleens onveilig gevreeën of overwegen dit te doen. 2. Naar bed met onvaste partners / twee of meer onvaste partners Meer jongeren uit Serlippens dan van de andere wijken / kernen in de gemeente Terneuzen zijn weleens naar bed geweest met een onvaste partner (21%). Ook zijn meer jongeren uit deze wijk met 2 of meer onvaste partners naar bed geweest (13%). In Sas van Gent (11%) zien we ook dat meer jongeren naar bed zijn geweest met een onvaste partner. Terwijl in Axel (3%) juist minder jongeren naar bed zijn geweest met een onvaste partner. 19

18 Niet significant meer jongens of meisjes zijn weleens naar bed geweest met een onvaste partner. Wel zijn meer jongens dan meisjes 2x of meer naar bed geweest met een onvaste partner (3%-1%). Meer 16/17 jarigen dan 12 t/m 15 jarigen zijn naar bed geweest met een onvaste partner (13%-3%). Ook zijn meer 16/17 jarigen dan 12 t/m 15 jarigen met 2 of meer onvaste partners naar bed geweest (4%-1%). 3. Ooit seksueel misbruikt Drie procent van de jongeren uit Terneuzen heeft aangegeven ooit seksueel te zijn misbruikt. Er zijn geen significante verschillen tussen de wijken. Meer meisjes dan jongens (5%-0%) en meer 16/17 jarigen dan 12 t/m 15 jarigen (4%-2%) zijn ooit seksueel misbruikt. 3. In het algemeen geneigd zijn te denken dat hij/zij een mislukking is. Eén op de acht (12%) jongeren van de gemeente Terneuzen is in het algemeen geneigd te denken dat hij of zij een mislukking is. Vergeleken met de overige wijken/kernen geven in Biervliet (en Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat)(7%) minder jongeren aan in het algemeen geneigd te zijn te denken dat hij of zij een mislukking is. Wel valt wederom op dat meer meisjes dan jongens (17%- 7%) in het algemeen geneigd zijn dit te denken. 4. In het afgelopen jaar voelde de jongere zich meestal depressief of verdrietig. Depressie In de Z4 en Terneuzen wordt op 3 van de 4 aspecten net iets slechter gescoord dan landelijk. Alleen op het onderdeel meestal depressief of verdrietig wordt wat beter gescoord vergeleken met de landelijke CtC cijfers. 1. Soms denk ik dat mijn leven niets waard is. In Terneuzen denkt 19% van de jongeren soms dat hun leven niets waard is. 18% van de jongeren uit Terneuzen heeft zich het afgelopen jaar meestal depressief of verdrietig gevoeld. Minder jongeren uit Othene (13%), Hoek (12%) en Biervliet (en Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat) (12%) hebben zich het afgelopen jaar zo gevoeld. Ook hier zien we dat meer meisjes (24%) vergeleken met jongens (11%) zich het afgelopen jaar meestal depressief of verdrietig hebben gevoeld. Meer jongeren uit Hoek (27%) en Philippine (29%), dan van de andere wijken/kernen, denken dit soms en minder uit Katspolder (8%) en Biervliet (en Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat) (14%). Meer meisjes dan jongens (25%-12%) denken soms dat hun leven niets waard is. 2. Er zijn momenten dat ik vind dat ik nergens goed voor ben. In Terneuzen geeft 39% van de jongeren aan dat er momenten zijn dat ze vinden dat ze nergens goed voor zijn. In de kernen (42%) geven vergeleken met de stad Terneuzen (36%) meer jongeren dit aan. Meer jongeren uit Westdorpe (52%) en Philippine (51%) geven aan dat er momenten zijn dat ze vinden dat ze nergens goed voor zijn. Terwijl in Othene (32%) en Katspolder (21%) juist minder jongeren aangeven deze gevoelens te hebben. Meer meisjes dan jongens (49%-27%) geven aan dat er momenten zijn dat ze vinden dat ze nergens goed voor zijn. 20

19 5. Risico- en beschermende factoren Politici, beleidsvoerders en professionals in gemeenten willen weten welke problemen het leven van jongeren bedreigen en een negatieve invloed kunnen hebben op de leefsituatie in de wijken. Zij worden dan ook geholpen wanneer onderliggende factoren in kaart gebracht worden. Het gaat hier om risico- en beschermende factoren. Risicofactoren zijn factoren die, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek, de kans op probleemgedrag van jongeren vergroten. Beschermende factoren zijn factoren, die de kans op probleemgedrag verkleinen. Ieder risicofactor en beschermende factor wordt met enkele vragen vastgesteld. De scores op de verschillende risico- en beschermende factoren variëren uiteraard. Hoe hoger de score, hoe sterker de factor in een bepaalde wijk aanwezig is. Gaat het om een risicofactor dan moet een hoge score negatief worden geïnterpreteerd. De kans op probleemgedrag is door de aanwezigheid van deze factor groter. Gaat het daarentegen om een beschermende factor dan is een hoge score gunstig en wordt de kans op probleemgedrag verkleind. De resultaten van de risico- en beschermende scores zijn omgezet in een ruwe score (schaal 1-100). De ruwe scores krijgen pas betekenis als zij worden vergeleken met scores van andere gebieden. Om deze reden worden de CtCresultaten van de risico- en beschermende factoren ook omgezet in zogeheten z-scores. Dit zijn gestandaardiseerde statistische meeteenheden die het mogelijk maken om de resultaten van verschillende risico- en beschermende factoren te vergelijken, zelfs wanneer de oorspronkelijke `schalen (lees: factoren) onderling afwijkende eigenschappen hebben (zoals een afwijkende minimum of maximum schaalwaarde of een afwijkend aantal schaalpunten). Dit houdt in dat de gemiddelde score op een bepaalde factor - of dat nu ligt op 65 of op 23 - wordt omgerekend naar de waarde 0. Z-scores met afwijkingen van tenminste + 0,20 of - 0,20 worden als `opmerkelijk of betekenisvol beschouwd. In figuur 5 zijn alleen de ruwe scores van wijken opgenomen als hun z-score groter op gelijk is aan + 0,20 of lager of gelijk is aan -0,20. Een compleet overzicht van alle ruwe scores en bijhorende z-scores vindt u in bijlage 4. De resultaten over de risico- en beschermende factoren worden per domein gepresenteerd. De domeinen zijn: - Gezin - School - Kinderen en jongeren - Wijk 21

20 Figuur 5. Risico en beschermende factoren (ruwe scores: schaal 1-100) Landelijk Z4 gemeente Terneuzen Binnenstad/ Java Othene Katspolder Oude Vaart Serlippens Triniteit* Zeldenrust Zuidpolder/ Zuiderpark Axel Hoek Sas van Gent Westdorpe Philippine Sluiskil* Zaamslag Biervliet** geschiedenis van probleemgedrag in het gezin problemen met gezinsmanagement conflicten in het gezin positieve houding van ouders t.a.v. alcohol en drugsgebruik positieve houding van ouders t.a.v. antisociaal Wijk Kinderen en jongeren School Gezin B R B R B R B R gedrag hechtingssterkte gezin mogelijkheden voor positieve betrokkenheid beloningen voor positieve betrokkenheid leerachterstanden gebrek aan binding: lage schoolmotivatie mogelijkheden voor positieve betrokkenheid beloningen voor positieve betrokkenheid vervreemding en opstandigheid betrokkenheid bij jeugdbende vroeg begin van antisociaal gedrag vroeg begin van alcohol- en drugsgebruik positieve houding t.a.v. alcohol- en drugsgebruik positieve houding t.a.v. antisociaal gedrag omgang met vrienden die drugs gebruiken omgang met vrienden die antisociaal gedrag vertonen gezonde opvattingen en duidelijke normen sociale vaardigheden religie weinig binding met de wijk gebrek aan organisatie in de wijk hoge mate van doorstroming in de wijk verkrijgbaarheid van drugs en wapens maatschappelijke normen die antisociaal gedrag bevorderen mogelijkheden voor positieve betrokkenheid beloningen voor positieve betrokkenheid * De resultaten van Triniteit en Sluiskil moeten met grote voorzichtigheid worden geinterpreteerd. De respons van deze wijk en kern was onvoldoende. **Biervliet / Koewacht / Zuiddorpe / Overslag / Zandstraat 22

21 Legenda R risicofactoren B beschermende factoren in deze wijk zijn er meer risico- of minder beschermende factoren (z-score: het verschil t.o.v. de nullijn (=gemeente Terneuzen) is minstens 0,25 in deze wijk zijn er meer risico- of minder beschermende factoren (z-score: het verschil t.o.v. de nullijn (=gemeente Terneuzen) is tussen de 0,2 en 0,25 in deze wijk zijn er minder risico- of meer beschermende factoren (z-score: het verschil t.o.v. de nullijn (=gemeente Terneuzen) is minstens 0,25 in deze wijk zijn er minder risico- of meer beschermende factoren (z-score: het verschil t.o.v. de nullijn (=gemeente Terneuzen) is tussen de 0,2 en 0,25 In figuur 5 ziet u per domein schematisch of een bepaalde wijk significant afwijkt ten opzichte van de nullijn gemeente Terneuzen. In het overzicht worden de z-scores met afwijkingen van tenminste + 0,25 of - 0,25 gepresenteerd. Daarnaast presenteren we ook de z-scores tussen (-)0,20 en(-) 0,25. Deze scores zijn net niet opmerkelijk of betekenisvol maar geven wel een trend aan. Als het gaat om z-scores, die net niet opmerkelijk of betekenisvol zijn wordt dit in de tekst duidelijk weergegeven. De vlakken in figuur vijf zijn dan respectievelijk licht groen en licht rood. 23

22 Domein gezin Risicofactoren Geschiedenis van probleemgedrag in het gezin Als kinderen opgroeien in een gezin met een verleden van alcohol of drugsverslaving is de kans groter dat zij deze later zelf ook zullen ontwikkelen. Ditzelfde geldt voor kinderen die opgroeien in een gezin met een verleden van crimineel gedrag. Problemen met gezinsmanagement Slechte gezinsleiding betekent dat er geen duidelijk beeld bestaat van gewenst gedrag, dat ouders hun kinderen onvoldoende in de gaten houden en begeleiden en dat ouders excessieve of inconsequente straffen opleggen. Als kinderen opgroeien in een gezin dat slecht geleid wordt, lopen ze meer risico op het ontstaan van probleemgedrag. Conflicten in het gezin Voortdurende en grote conflicten tussen hoofdverzorgers onderling of tussen hoofdverzorgers en kinderen vergroten de kans op de ontwikkeling van probleemgedrag bij kinderen die opgroeien in dergelijke gezinnen. Gebleken is dat conflicten tussen familieleden van grotere invloed op het ontstaan van probleemgedrag is dan de gezinssamenstelling. Beschermende factoren Hechtingssterkte gezin (Hechting, binding) De hechtingssterkte van het gezin wordt over het algemeen gezien als een factor die de kans op probleemgedragingen vermindert; hierbij kan men denken aan samen dingen ondernemen en het praten over problemen. Mogelijkheden voor positieve betrokkenheid (kansen) Deze factor meet in hoeverre jongeren de kans hebben binnen het gezin om positief of sociaal wenselijk gedrag te vertonen. Beloningen voor positieve betrokkenheid (erkenning) Deze factor meet in hoeverre jongeren beloond worden voor positief gedrag door hun omgeving, in dit geval binnen het gezin. Positieve houding van ouders ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik Een positieve houding van ouders met betrekking tot alcohol- en drugsgebruik kan bij kinderen leiden tot een verhoogd risico op het ontstaan van aan alcoholen drugsgerelateerde problemen. Positieve houding van ouders ten aanzien van antisociaal gedrag Ditzelfde geldt voor een positieve houding van ouders met betrekking tot antisociale gedragingen als diefstal, vernielingen en agressie. Wanneer de ouders positief tegenover deze gedragingen staan, zullen de kinderen eerder geneigd zijn deze gedragingen te vertonen. Risicofactoren De ruwe scores van de gemeente Terneuzen zijn vergeleken met de landelijke CtC ruwe scores op de risicofactoren probleem met gezinsmanagement en positieve houding van ouders t.a.v. alcohol- en drugsgebruik iets lager. Wat in het geval van risicofactoren positief is. Alleen voor de risicofactor geschiedenis van probleemgedrag in het gezin scoort de gemeente Terneuzen (en ook de Z4) 1 punt hoger dan de landelijke CtC-lijn. De Binnenstad / Java (ruwe score: 11), Serlippens (ruwe score: 7) en Sas van Gent (ruwe score: 8) vallen bij de risicofactor geschiedenis van probleemgedrag in het gezin negatief op. Zaamslag (ruwe score: 1) valt daarentegen positief op. De Binnenstad / Java (ruwe score: 29) valt ook negatief op bij de risicofactor problemen met gezinsmanagement. Daarnaast vallen ook Philippine (ruwe score: 30) en Zaamslag (ruwe score 29) negatief op. Serlippens (ruwe score: 28) en Sas van Gent (ruwe score: 28) vallen negatief op wanneer we kijken naar de risicofactor conflicten in het gezin. Westdorpe (ruwe score: 20) valt positief op. Westdorpe (ruwe score: 16) valt daarentegen negatief op als we kijken naar de risicofactor positieve houding van ouders t.a.v. alcohol en drugsgebruik. Othene valt met een ruwe score van 9 positief op. Tot slot valt Philippine (ruwe score: 7) negatief op als we kijken naar de risicofactor positieve houding van ouders t.a.v. antisociaal gedrag. Beschermende factoren De Z4 en de gemeente Terneuzen nog iets meer scoren beter op de beschermende factor hechtingssterkte gezin vergeleken met de landelijk CtC-cijfers. Zowel de Binnenstad / Java (ruwe score: 66) als Zuidpolder/ Zuiderpark (ruwe score: 64) vallen negatief op bij de beschermende factor hechtingssterkte gezin. Westdorpe (ruwe score: 68) en Philippine (ruwe score: 70) vallen negatief op op het onderdeel mogelijkheden voor positieve betrokkenheid. Philippine (ruwe score: 69) valt ook negatief op wanneer we naar de beschermende factor beloningen voor positieve betrokkenheid kijken. Zaamslag (ruwe score: 72) valt op dit punt ook negatief op. 24