RAPPORT. OIV Maart ja ri g e n

Transcriptie

1 RIS170508c_25-MRT-2010 Gemeente Gemeente Gemeente Gemeente Den Den Den Den Haag Haag Haag Haag Dienst Dienst Dienst Onderwijs, Onderwijs, Onderwijs, Cultuur Cultuur Cultuur en en en Welzijn Welzijn Welzijn t /m 8/ RAPPORT 17 OIV Maart 2010 ja ri g e n 0 0 2

2

3 Jeugd in Den Haag Scholierenenquête onder 12 t/m 17 jarigen, schooljaar 2008/2009 OIV Maart 2010 COLOFON Dit rapport is een uitgave van de dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn van de gemeente Den Haag in opdracht van het Programma Bureau Jeugd. Redactie en productie Veldwerk: The Research Company, Rotterdam. Databewerking, en (deel) analyse hoofdstukken 3, 4, 6, 7, 8: DSP-groep, Amsterdam. (Deel) analyse hoofdstukken 3, 4, 5, 6, 7, 8 en rapportage: Productgroep Onderzoek en Integrale Vraagstukken, m.m.v. afdeling Epidemiologie van de GGD Den Haag. Druk Gemeente Den Haag, Intern Dienstencentrum. Informatie Productgroep Onderzoek en Integrale Vraagstukken, Herma Koops, Tel. (070)

4 2

5 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING Jeugdonderzoek in Den Haag De vragenlijst Vergelijkbaarheid met andere gemeenten Opbouw rapport ONDERZOEKSMETHODE Onderzoeksopzet Steekproef / Respons GEZIN 3.1 Achtergrond Risicofactoren 3.3 Beschermende factoren SCHOOL Betrokkenheid bij School SchoolPrestaties Spijbelen en de klas uitgestuurd worden VRIJE TIJD Ontmoetingsplaats vrienden Wat doen jongeren in hun vrije tijd? lidmaatschappen iets te doen in de buurt wat mis je in de buurt ROKEN, ALCOHOL- EN DRUGSGEBRUIK Roken Alcoholgebruik Drugsgebruik Houding ten opzichte van Alcohol- en drugsgebruik SEKSUALITEIT EN DEPRESSIE Geslachtsgemeenschap Houding ten opzichte van veilig vrijen Condoomgebruik Seksueel misbruik Depressie CRIMINALITEIT Geweld Jeugddelinquentie Houding ten aanzien van antisociaal gedrag

6 9 SAMENVATTING IN PUNTEN PER STADSDEEL Loosduinen Escamp Segbroek Scheveningen Centrum Laak Haagse Hout Leidschenveen-Ypenburg CONCLUSIE

7 Inleiding 1.1 JEUGDONDERZOEK IN DEN HAAG In 2002 verscheen het rapport Jongerenenquête Den Haag van onderzoeksbureau Qrius. Dat onderzoek moest een antwoord geven op de vraag: wat doet de jeugd?. Haagse jongeren werden ge-enqueteerd over veel onderwerpen waaronder: school, thuis, vrije tijd, werk, welzijn, seksualiteit, criminaliteit, toekomstverwachting en politiek. Sinds 2007 wordt jaarlijks de Staat van de Jeugd in Den Haag opgemaakt. Daarin wordt de stand van zaken opgemaakt wat betreft zaken zoals thuissituatie, onderwijsdeelname, jeugdwerkloosheid, gezondheid, cultuurparticipatie en criminaliteit. De Staat van de Jeugd in Den Haag bevat veel objectieve cijfers. De gemeente Den Haag wil niet alleen weten hoe jongeren leven, maar ook hoe ze daar zelf over denken. Waar zijn ze tevreden over? Waar zien ze problemen? Wat vinden ze van hun leefomgeving? Waar besteden ze hun vrije tijd aan? De gemeente wil weten met welke problemen jongeren kampen. En wat juist wel goed gaat. Waar liggen eventuele risico s? Wat zijn de uitdagingen? Waar liggen de kansen? Daarom is in het najaar van 2008 weer een jongerenenquête gehouden. In dit onderzoek is een ruime plaats ingeruimd voor wat de jongeren zelf te melden hebben. Wat vinden zij zelf van hun leven thuis, op school en in hun buurt? Bij dit onderzoek is tevens getracht in beeld te brengen wat de risico s en kansen zijn waar jongeren mee te maken hebben. De verwachting is dat deze aanpak inzicht biedt in wat goed en minder goed gaat met de jeugd. Dit kan aanknopingspunten bieden om beleid te maken. 1.2 DE VRAGENLIJST Bij de keuze van het instrument om antwoord te krijgen op onze vragen is gelet op een aantal aspecten. Daarbij gaat het om: de validiteit van de vragenlijst, de aansluiting bij landelijke standaarden en de handvatten die het instrument biedt voor beleid. Op grond hiervan is gekozen voor de scholierenenquête die is ontwikkeld voor het programma Communities that Care (CtC). Communities that Care gaat er vanuit dat probleemgedrag niet zomaar ontstaat, maar dat er risicofactoren in het leven van kinderen en jongeren zijn die kunnen zorgen voor het ontstaan van probleemgedrag. Daarnaast zijn er beschermende factoren die een positieve invloed hebben op de ontwikkeling van kinderen en jongeren. Die risico- en beschermende factoren liggen binnen de vier domeinen waar kinderen in opgroeien: het gezin, de school, de wijk en de vriendengroep. Al deze terreinen zijn dan ook betrokken bij de aanpak. De enquête die bij CtC hoort richt zich op jongeren van 12 tot 18 jaar. De scholierenenquête van CtC is een onderdeel uit een groter geheel van acties om gericht samen te werken aan problemen die spelen in bepaalde wijken en buurten. In Den Haag wordt CtC als totaalprogramma niet gebruikt. Maar de enquête is goed op zichzelf staand te gebruiken en de ervaring van andere gemeenten leert dat deze nuttige informatie oplevert. De scholierenenquête van CtC is al in verschillende gemeenten in Nederland ingezet, ook los van het CtC-programma. Veel gemeenten in Zuid- Holland hebben de CtC-enquête gecombineerd met standaardvragen van de Gemeentelijke Gezondheidsdienst Nederland (GGD-NL). Als een GGD een vraag wil stellen over bijvoorbeeld roken of seksualiteit, dient gebruik gemaakt te worden van de standaardvraagstellingen zoals die landelijk zijn vastgelegd. In een jeugdonderzoek van de GGD worden bijna altijd vragen gesteld over roken, alcoholgebruik, veilig vrijen, overgewicht en kindermishandeling. Dit zijn de vijf onderwerpen waar de Inspectie voor de Gezondheidszorg rapportage over eist. Een GGD-vragenlijst richt zich zodoende vooral op gezondheidsaspecten, maar er is een zekere overlap met de CtC-vragen. Het combineren van beide vragenlijsten voorkomt dubbel werk. Zo is een CtC-GGD-vragenlijst voor jongeren ontstaan waarin vele thema s aan de orde komen. Er zijn in Den Haag ook enige vragen toegevoegd over de vrijetijdsbesteding van de jongeren. Zo worden alle belangwekkende levensterreinen gedekt. De provincie Zuid Holland en het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) stimuleren het gebruik van de gecombineerde vragenlijst en bieden ondersteuning in de uitvoering

8 1.3 VERGELIJKBAARHEID MET ANDERE GEMEENTEN Een vergelijking van de uitkomsten van dit onderzoek met andere gemeenten die ook de CtC-enquête hebben afgenomen is op dit moment niet goed mogelijk. DSP-groep, die landelijk de CtC-data beheert, heeft weliswaar een baseline gemaakt op basis van alle enquêteresultaten tot nu toe, maar voor Den Haag is die om twee redenen niet bruikbaar. Ten eerste is de baseline opgesteld op basis van gemeenten die qua grootte en samenstelling niet vergelijkbaar zijn met Den Haag. Ten tweede is er een verschil in de methode van afname. In Den Haag is de enquête via scholen afgenomen, in de baselinegemeenten is de enquête via het huiadres afgenomen. DSP-groep heeft aanwijzingen dat de wijze van afname van de enquête van invloed is op de resultaten. Een vergelijking is daarom niet zinvol. 1.4 OPBOUW RAPPORT In dit rapport zijn de resultaten van de scholierenenquête op hoofdlijnen weergegeven. Achtereenvolgend komen de volgende onderwerpen aan bod: het gezin, vrije tijd, school, middelengebruik, seksualiteit en depressie en criminaliteit. Het rapport wordt afgesloten met een puntsgewijze samenvatting per stadsdeel en een conclusie

9 2 Onderzoeksmethode 2.1 ONDERZOEKSOPZET In Den Haag is de scholierenenquête afgenomen via scholen voor voortgezet onderwijs. De gedachte hierachter is dat de respons via scholen groter zal zijn dan met een enquête naar het huisadres. Omdat met de enquête uitspraken worden gedaan op stadsdeelniveau, en in sommige gevallen op wijkniveau, is het belangrijk dat jongeren uit alle stadsdelen vertegenwoordigd zijn in de enquête. De steekproef van scholen is zo getrokken dat die een afspiegeling vormt van de stadsdelen en krachtwijken waar jongeren wonen, de onderwijssoort en de leeftijd. Op alle geselecteerde scholen was het de bedoeling dat de helft van het aantal leerlingen (verdeeld over onderwijstype en leerjaar) aan de enquête zou meedoen. Dit resulteerde in een steekproef van zestien scholen voor voortgezet onderwijs, waarmee ongeveer leerlingen bereikt zouden worden. Van de zestien geselecteerde scholen zegden er veertien toe mee te zullen doen aan het onderzoek. Voor de twee scholen die afhaakten zijn drie nieuwe scholen geselecteerd. De vragenlijsten zijn in de periode oktober 2008 januari 2009 afgenomen op de geselecteerde scholen. In de periode van afname van de vragenlijst hebben vier scholen alsnog afgezien van deelname. Voor deze scholen zijn twee scholen extra geworven, zodat in totaal vijftien scholen hebben meegedaan aan de enquête. De gemeente Den Haag heeft het veldwerk voor het onderzoek uitbesteed aan The Research Company in Rotterdam. Dit veldwerkbureau heeft de vragenlijst geprogrammeerd en online gezet en het veldwerk op scholen uitgevoerd. De vragenlijst is via internet afgenomen. In alle klassen waar de enquête is afge-nomen waren er twee assistenten aanwezig die een toelichting gaven op het onderzoek en vragen konden beantwoorden. De ouders van de leerlingen van de geselecteerde scholen zijn door een brief geïnformeerd over de scholierenenquête en hebben de mogelijkheid gekregen bezwaar te maken tegen deelname van hun kind aan de enquête. Ouders van 48 kinderen hebben hiervan gebruik gemaakt. 2.2 STEEKPROEF / RESPONS Het doel was om op elke school de helft van het aantal leerlingen te enquêteren, maar in de praktijk zijn er minder enquêtes afgenomen. Oorzaken hiervoor zijn onder andere: scholen mochten zelf de klassen inplannen en sommige scholen hebben minder klassen ingepland dan afgesproken; soms bleek er ter plekke een tekort aan computers waardoor niet iedereen uit een klas de enquête kon invullen. Uiteindelijk hebben scholieren de enquête ingevuld. Na het opschonen van het databestand bleven er scholieren over voor de analyses. Van de scholieren uit het databestand waren er 6 jonger dan 12 jaar en 6 ouder dan 18 jaar. Deze groepen zijn verwijderd uit het bestand omdat ze niet tot de doelgroep van het onderzoek behoren. De groep van 18-jarigen was te klein (54) om mee te nemen in dit onderzoek en is ook verwijderd. Ook de jongeren waarvan niet bekend was in welk stadsdeel ze wonen (93 jongeren) of die buiten Den Haag wonen (372 jongeren) zijn verwijderd. Uiteindelijk leverde dit een databestand op van Haagse respondenten. De geobserveerde steekproefaantallen per stadsdeel bleken in enkele gevallen af te wijken van de verwachte aantallen. Voor deze afwijkingen is, alleen bij significante verschillen, gecorrigeerd door middel van wegingsfactoren. Naast weging op stadsdeel is ook gewogen op leeftijd en op sekse. Na weging is er een groep respondenten ontstaan die representatief is voor de in de gemeente Den Haag woonachtige jongeren van 12 tot en met 17 jaar, qua leeftijd en qua sekse per stadsdeel

10 - 8 -

11 3 Gezin Bij gezin hebben we gekeken naar de de samenstelling van het gezin, de taalachtergrond, het opleidingsniveau en de arbeidsparticipatie van ouders. Daarnaast hebben we gekeken naar risicofactoren en beschermende factoren voor gezinnen, zoals die zijn gedefinieerd in het kader van Communities that Care. 3.1 ACHTERGROND Gemiddeld 65% van de jongeren in de gemeente Den Haag groeit op in een gezin waarin beide ouders aanwezig zijn. In Escamp (62%) en Laak (57%) zijn deze percentages lager. In Leidschenveen-Ypenburg is het percentage jongeren dat aangeeft op te groeien in een tweeoudergezin het hoogst (70%). Gemiddeld groeit 21% van de jongeren in Den Haag op in een eenoudergezin. Onder overig vallen bijvoorbeeld jongeren die opgroeien in een adoptiegezin, in een internaat of die zelfstandig wonen. Tabel 3.1 Gezinssamenstelling van jongeren, per stadsdeel, in procenten tweeoudergezin beiden natuurlijk eenoudergezin, met één natuurlijke ouder tweeouder waarvan één niet natuurlijk co-ouders overig Loosduinen 65,0 15,3 6,0 2,1 11,6 Escamp 62,2 26,1 2,2 2,8 6,7 Segbroek 63,7 19,2 5,4 6,0 5,7 Scheveningen 68,2 17,4 2,5 6,0 5,9 Centrum 67,0 22,0 1,8 1,6 7,6 Laak 57,1 29,5 4,9 2,8 5,7 Haagse Hout 65,7 17,7 6,3 5,1 5,2 Leidschenveen Ypenburg 70,4 12,9 5,0 5,8 5,9 Totaal 65,0 21,0 3,6 3,6 6,8 Om te kunnen bepalen of de jongeren een Nederlandse of een buitenlandse taalachtergrond hebben, is in het onderzoek geïnformeerd naar de taal die zij thuis spreken. Wanneer thuis Nederlands wordt gesproken, is sprake van een Nederlandse taalachtergrond en wanneer buitenlands wordt gesproken wordt de taalachtergrond van de jongere als buitenlands aangemerkt. Het percentage jongeren met een Nederlandse taalachtergrond is gemiddeld 72%. In de stadsdelen Centrum en Laak liggen deze percentages lager (54% en 58%) en in de stadsdelen Scheveningen en Leidschenveen-Ypenburg hoger (91% en 90%). Tabel 3.2 Taalachtergrond jongeren per stadsdeel, in procenten gesproken taal: thuis NEDERLANDS BUITENLANDS Loosduinen 81,5 18,5 Escamp 63,9 36,1 Segbroek 82,4 17,6 Scheveningen 91,0 9,0 Centrum 54,3 45,7 Laak 58,1 41,9 Haagse Hout 85,0 15,0 Leidschenveen Ypenburg 90,2 9,8 Gemiddeld Den Haag 71,5 28,5-9 -

12 Veel jongeren weten niet wat het opleidingsniveau van hun ouders is (51%). In de stadsdelen Laak, Centrum en Escamp is het percentage jongeren dat dit niet weet heel hoog (60%, 55% en 58%). Als jongeren wel weten wat het opleidingsniveau is, geven jongeren in Haagse Hout, Segbroek en Scheveningen het vaakst aan dat minimaal één van hun ouders een hoge opleiding heeft: minimaal 72% van de jongeren in deze stadsdelen geeft dit aan. In Laak geeft 27% van de jongeren aan dat minimaal één van hun ouders een hoge opleiding heeft. Opleidingsniveau ouders van jongeren die dit weten 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% laag hoog Loosduinen Escamp Segbroek Scheveningen Centrum Laak Haagse Hout Leidsch.-Ypenb. Totaal Van 58% van de jongeren in Den Haag werken beide ouders, bij 28% werkt één van de ouders en bij 6% werkt geen van beide ouders. De arbeidssituatie van de ouders wijkt tussen de stadsdelen behoorlijk af van de situatie gemiddeld. Het percentage jongeren dat aangeeft dat geen van beide ouders werkt is in Centrum het hoogst (13%) en het percentage 'beide ouders werken' het laagst (35%). In Leidschenveen-Ypenburg is het percentage jongeren waarvan beide ouders werken het hoogst (76%). 3.2 RISICOFACTOREN Als het gaat over het gezin is in het CtC-onderzoek gekeken naar verschillende risicofactoren, namelijk de houding van ouders ten aanzien van antisociaal gedrag, de houding van ouders ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik, conflicten in het gezin, de manier waarop een gezin geleid wordt en het alcohol-, drugs- of criminele verleden van een gezin. Er is vastgesteld wat de gemiddelde score van Den Haag is op deze factoren en welke stadsdelen hier opvallend van afwijken. De scores van de stadsdelen op de risicofactoren binnen het onderwerp gezin liggen bijna allemaal rondom het gemiddelde van Den Haag. Twee stadsdelen wijken relatief veel af van het gemiddelde, namelijk Scheveningen en Haagse Hout. In Scheveningen hebben ouders volgens de jongeren relatief vaak een weinig restrictieve houding ten aanzien van alcohol en drugsgebruik en ook een weinig restrictieve houding ten aanzien van antisociaal gedrag. Wanneer ouders tolerant staan ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik, kan dit leiden tot een verhoogd risico op het ontstaan van aan alcoholen drugsgerelateerde problemen. In Haagse Hout rapporteren jongeren relatief vaak conflicten in het gezin en problemen met gezinsmanagement. Dit laatste betekent dat er geen duidelijk beeld bestaat van gewenst gedrag en dat ouders hun kinderen onvoldoende in de gaten houden en begeleiden. Stadsdeel Laak scoort op één risicofactor ongunstig, namelijk bij de factor geschiedenis van probleemgedrag in het gezin. Hier gaat het om jongeren die opgroeien in een gezin met een verleden van alcohol- of drugsverslaving of crimineel gedrag. 3.3 BESCHERMENDE FACTOREN Er zijn ook beschermende factoren binnen het gezin. In dit onderzoek is gekeken naar de hechtingssterkte in het gezin (samen dingen ondernemen, praten over problemen, etc.), naar mogelijkheden voor positieve betrokkenheid van de jongere binnen het gezin en naar beloningen voor

13 positieve betrokkenheid. Er zijn geen noemenswaardige verschillen tussen stadsdelen te zien: alle scores liggen rondom het gemiddelde van Den Haag. 95% Van de Haagse jongeren zegt het goed met zijn/haar moeder te kunnen vinden en 85% van de jongeren kan het goed met zijn/haar vader vinden. 87% Van de jongeren zegt met een persoonlijk probleem altijd bij zijn/haar vader of moeder terecht te kunnen en 86% van de jongeren geeft aan door ouders betrokken te worden als er besluiten moeten worden genomen die de jongeren aangaan

14 - 12 -

15 4 School 4.1 BETROKKENHEID BIJ SCHOOL Mening over school Driekwart van de scholieren vindt het leuk of hartstikke leuk op school, 21% vindt het vreselijk op school. Jongens vinden het over het algemeen minder leuk op school dan meisjes. Mening over school 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% jongen meisje Hartstikke leuk Leuk Gaat wel Niet leuk Vreselijk De jongeren die het niet leuk of zelfs vreselijk vinden op school, is gevraagd waarom ze het niet leuk vinden. Ongeveer 36% van deze jongeren vindt de meeste vakken niet leuk. Ook 36% vindt de manier van lesgeven niet leuk. Daarnaast vindt 23% van deze jongeren de sfeer niet gezellig en 20% vindt de docenten niet aardig. Participatie Bijna 60 % van de jongeren vi ndt dat er op school genoeg mogelijkheden zijn om mee te beslissen met schoolzaken. 57% van de jongeren vindt dat de school veel activiteiten buiten de lessen om organiseert. 64% van de jongeren vindt dat er in de klas voldoende gelegenheid is om mee te doen aan discussies en andere activiteiten. Vooral de jongeren uit Scheveningen scoren gunstig op de mogelijkheden voor positieve betrokkenheid op en bij school. Positieve betrokkenheid Driekwart van de jongeren geeft aan dat de leraar/lerares het opmerkt als de leerling iets goed doet, en dat aan de leerling laat weten. Bijna 80% van de jongeren geeft aan dat ze als ze een probleem hebben gemakkelijk met een docent kunnen praten. Jongeren in de stadsdelen Haagse Hout en Leidschenveen-Ypenburg scoren relatief ongunstiger dan andere stadsdelen op de CtC-factor motivatie. Dit betekent dat deze leerlingen relatief meer moeite hebben naar school te gaan en hun aandacht bij de les te houden. Jongeren in Leidschenveen- Ypenburg geven daarnaast vaker dan jongeren uit andere stadsdelen aan dat ze weinig mogelijkheden hebben voor positieve betrokkenheid bij school, in de zin van meedoen aan activiteiten buiten de lessen om en discussies en activiteiten in de klas. 4.2 SCHOOLPRESTATIES 95% van de jongeren geeft aan meestal voldoendes te halen op school. De helft van de jongeren haalt meestal zevens

16 4.3 SPIJBELEN EN DE KLAS UITGESTUURD WORDEN Tien procent van de jongeren heeft in de vier weken voor de enquête werd afgenomen wel eens een hele dag gespijbeld. Er is geen verschil tussen jongens en meisjes. De belangrijkste reden voor spijbelen is dat jongeren geen zin hebben in school. Ruim 61% van de spijbelaars noemt deze reden. Het hebben van problemen is voor ruim een kwart van de jongeren een belangrijke reden om te spijbelen. Bijna de helft van het aantal jongeren (48%) is in de afgelopen 12 maanden wel eens de klas uitgestuurd. Jongens worden vaker de klas uitgestuurd dan meisjes: 57% tegenover 40%

17 5 Vrije tijd 5.1 ONTMOETINGSPLAATS VRIENDEN Driekwart van de jongeren ontmoet zijn vrienden op school. Andere ontmoetingsplekken die vaak genoemd worden zijn: bij de jongere thuis, bij vrienden thuis of op straat in de eigen buurt. Bijna tien procent van de jongeren ontmoet zijn vrienden in een buurtcentrum. Er zijn wel verschillen tussen de stadsdelen. In Haagse Hout en Scheveningen ontmoeten jongeren elkaar vaker bij elkaar thuis dan gemiddeld en ook vaker op een sportvereniging. In Centrum en in Laak is dat veel minder het geval, daar ontmoeten jongeren elkaar vaker op straat. In Centrum is dat op straat in de eigen buurt, in Laak is dat op straat ergens anders. Jongeren uit Loosduinen ontmoeten elkaar vaker dan jongeren uit andere stadsdelen in een buurtcentrum. Er is een verschil tussen jongens en meisjes over waar zij hun vrienden ontmoeten. Jongens ontmoeten hun vrienden vaker op straat, bij de sportvereniging of in een buurtcentrum. Meisjes ontmoeten hun vrienden vaker thuis of op school. 5.2 WAT DOEN JONGEREN IN HUN VRIJE TIJD? Jongeren zijn actieve internetgebruikers; bijna driekwart van de jongeren surft minimaal vijf dagen in de week op het internet. Rond tweederde van de jongeren mailt, chat, belt of smst minimaal vijf dagen in de week. Ook televisiekijken is populair: bijna driekwart van de jongeren doet dat minimaal vijf dagen in de week. 71 Procent van de jongeren kijkt gemiddeld minimaal twee uur per dag televisie, video of DVD. En 70% van de jongeren zit buiten schooltijd gemiddeld twee uur of meer achter de (spel) computer of op internet. Lezen doen jongeren minder. Ruim een derde van de jongeren zegt nooit een boek te lezen en 48% van de jongeren leest nooit de krant. Veel jongeren luisteren muziek in hun vrije tijd. Bijna driekwart van de jongeren doet dit elke dag. Muziek maken doet 15% van de jongeren elke dag, en bijna 58% doet dit nooit. Meer dan de helft van de jongeren (55%) tekent of knutselt nooit. Twintig procent van de jongeren sport elke dag, terwijl bijna tien procent van de jongeren nooit sport in de vrije tijd. Dertien procent van de jongeren doet minimaal één keer per week vrijwilligerswerk. Er zijn verschillen in vrijetijdsbesteding tussen jongens en meisjes. Jongens doen vaker computerspelletjes, lezen vaker de krant, sporten vaker en hangen vaker elke dag op straat rond dan meisjes. Meisjes en en chatten vaker minimaal 5 dagen in de week, SMS-en en bellen vaker op vijf of meer dagen in de week met vriend(inn)en, lezen vaker een boek, luisteren vaker elke dag naar muziek en tekenen of knutselen vaker dan jongens. 5.3 LIDMAATSCHAPPEN 68 Procent van de Haagse jongeren is lid van een vereniging. De verschillen tussen de stadsdelen in lidmaatschappen van verenigingen zijn groot. Jongeren uit de stadsdelen Scheveningen en Haagse Hout zijn vaker lid van een vereniging dan gemiddeld in Den Haag. Jongeren uit de stadsdelen Laak, Centrum en Escamp zijn minder vaak lid van een vereniging. Een uitzondering is het lidmaatschap van een kerk of moskee. Jongeren uit stadsdeel Centrum zijn hier relatief vaak lid van

18 Lid van een vereniging 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Loosduinen Escamp Segbroek Scheveningen Centrum Laak Haagse Hout Leidsch.-Ypenb. Totaal 51 Procent van de jongeren in Den Haag is lid van een sportvereniging. In Haagse Hout en Scheveningen is een groter deel van de jongeren lid van een sportvereniging (73% en 72%), en in Laak en Centrum is een veel kleiner deel van de jongeren lid van een sportvereniging (28% en 39%). In de stadsdelen Segbroek en Scheveningen zijn relatief veel jongeren lid van een zang-, muziek-, of toneelvereniging. Weinig jongeren zijn lid van een natuurvereniging, maar in Scheveningen en Haagse Hout komt dit wat vaker voor. Lid van een vereniging 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Sport Zang muziek toneel Natuur, milieu Jeugdvereniging Kerk, moskee Anders Geen lid Er is een verschil tussen jongens en meisjes in verenigingslidmaatschap. Jongens zijn vaker lid van een sportvereniging, meisjes zijn vaker lid van een vereniging op het gebied van zang, muziek of toneel. 39 Procent van de meisjes is geen lid van een vereniging tegenover 25% van de jongens. 5.4 IETS TE DOEN IN DE BUURT Dertig procent van de jongeren in Den Haag vindt dat (meer dan) genoeg leuke dingen voor jongeren worden georganiseerd in hun buurt. Ruim een kwart van de jongeren weet het niet of heeft hier geen mening over en 44% van de jongeren vindt dat er (veel) te weinig leuke dingen worden georganiseerd in hun buurt. Er is een verschil te zien tussen jongeren uit de verschillende stadsdelen. Jongeren uit Leidschenveen-Ypenburg, Laak en Centrum zijn vaker ontevreden over wat er in hun buurt te doen is

19 dan jongeren uit andere stadsdelen. Jongeren uit de stadsdelen Scheveningen en Loosduinen vinden juist vaker dat er (meer dan) genoeg te doen is in hun buurt. 5.5 WAT MIS JE IN DE BUURT 37 Procent van de jongeren mist niets aan voorzieningen in de eigen buurt. Er is een verschil tussen de stadsdelen: in Loosduinen geeft 49% van de jongeren aan geen voorziening te missen, in Escamp is dat 32%. 21 Procent van de jongeren mist een voetbalveld. Hierbij is er een groot verschil te constateren tussen jongens en meisjes: bijna 30% van de jongens mist een voetbalveld tegenover bijna 12% van de meisjes. Jongeren in Escamp en Centrum geven vaker dan gemiddeld aan dat ze een voetbalveld missen (25% en 24%). 20 Procent van de jongeren in Den Haag mist een hangplek. In Stadsdeel Leidschenveen-Ypenburg is dit 30%. In Scheveningen en Centrum mist respectievelijk 23% en 21% van de jongeren een grasveld tegen 17% gemiddeld in Den Haag. Plekken die worden gemist 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Pleintjes Grasveld Skatebaan Voetbalveld Jeugdhonk Hangplekken Buurthuis Niets

20 - 18 -

21 6 Roken, alcohol- en drugsgebruik 6.1 ROKEN Twaalf procent van de Haagse jongeren heeft recent, dat wil zeggen in de afgelopen maand, sigaretten gerookt. In de stadsdelen Haagse Hout (16,0%), Scheveningen (17%) en Loosduinen (15%) ligt dit percentage hoger dan in de stadsdelen Escamp (10%) en Laak (7%). Drie procent van de 12-jarigen heeft recent gerookt en 20% van de 17-jarigen. Recent gerookt 20% 15% 10% 5% 0% Loosduinen Escamp Segbroek Scheveningen Centrum Laak Haagse Hout Leidsch.-Ypenb. Totaal Van de recente rokers, rookt 53% iedere dag en 21% minder dan één keer per week. Van de jongeren die recent gerookt hebben, rookt 22% gemiddeld minder dan één sigaret per dag, 60% rookt tussen de één en tien sigaretten per dag en 18% rookt meer dan tien sigaretten per dag. 6.2 ALCOHOLGEBRUIK 31 Procent van de Haagse jongeren van 12 tot en met 17 jaar heeft recent, dat wil zeggen de afgelopen vier weken, alcohol gedronken. Van de 12-jarigen heeft 4% recent alcohol gedronken en 59% van de 17-jarigen. Er zijn grote verschillen te zien tussen de stadsdelen. In de stadsdelen Centrum (18%), Laak (21%) en Escamp (21%) heeft een beduidend kleiner percentage jongeren recent alcohol gedronken dan gemiddeld in Den Haag. In de stadsdelen Scheveningen (52%) en Haagse Hout (48%) heeft een veel groter dan gemiddeld percentage jongeren recent alcohol gedronken

22 Recent alcohol gebruikt 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Loosduinen Escamp Segbroek Scheveningen Centrum Laak Haagse Hout Leidsch.-Ypenb. Totaal Van de jongeren die recent alcohol hebben gebruikt, heeft 20% 16 glazen of meer gedronken in de afgelopen vier weken. Dit is 6% van álle jongeren in Den Haag. Van de jongeren die recent alcohol hebben gebruikt, heeft 66% wel eens vijf of meer alcoholische drankjes gedronken bij één gelegenheid. Bijna 24% van de jongeren die recent alcohol hebben gedronken, is nog nooit dronken of aangeschoten geweest. Bijna 15% zegt 20 keer of vaker aangeschoten te zijn geweest. Dit wordt gezegd door één op de vijf jongens en door één op de tien meisjes. Bijna de helft van de jongeren die recent alcohol hebben gedronken, is recent aangeschoten of dronken geweest door het drinken van alcohol. 6.3 DRUGSGEBRUIK 92% van de Haagse jongeren van 12 tot en met 17 jaar heeft nooit hasj of marihuana gebruikt. Eén procent van de Haagse jongeren heeft deze drugs tien keer of vaker gebruikt. Jongens hebben vaker hasj of marihuana gebruikt dan meisjes. Bijna niemand zegt wel eens XTC, cocaïne, heroïne, speed, amfetaminen, valium, poppers, lijm of paddo s gebruikt te hebben. 6.4 HOUDING TEN OPZICHTE VAN ALCOHOL- EN DRUGSGEBRUIK Jongeren uit de stadsdelen Scheveningen en Haagse Hout rapporteren vaker dan jongeren uit andere stadsdelen een vroeg begin van alcohol- en drugsgebruik, een positieve houding ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik en de omgang met vrienden die alcohol en drugs gebruiken. Jongeren in Scheveningen geven bovendien relatief vaak aan dat ouders ook een tolerante houding hebben ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik. Ook in Leidschenveen Ypenburg beginnen jongeren vroeg met alcohol- en drugsgebruik. Zij hebben daarnaast relatief veel omgang met vrienden die alcohol en/of drugs gebruiken. In de stadsdelen Centrum en Escamp is er juist geen sprake van een vroeg begin van alcohol- en/of drugsgebruik en in Escamp hebben jongeren relatief weinig omgang met vrienden die alcohol of drugs gebruiken

23 7 Seksualiteit en depressie 7.1 GESLACHTSGEMEENSCHAP 84 Procent van de Haagse jongeren heeft nog geen geslachtsgemeenschap gehad. Jongeren uit Laak en Scheveningen hebben vaker dan gemiddeld geslachtsgemeenschap gehad dan andere jongeren uit Den Haag. Meer jongens dan meisjes hebben wel eens geslachtsgemeenschap gehad: bijna 20% tegenover 12%. 99 Procent van de 12-jarigen heeft nog nooit geslachtsgemeenschap gehad tegenover 63% van de 17 jarigen. Nooit geslachtsgemeenschap gehad 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 12 jaar 13 jaar 14 jaar 15 jaar 16 jaar 17 jaar Totaal Van de jongeren die wel eens geslachtsgemeenschap hebben gehad, heeft 39% gemeenschap gehad met één partner terwijl bijna 24% vijf of meer partners had. Jongens hebben vaker dan meisjes geslachtsgemeenschap gehad met vijf of meer partners (33% tegenover 10%). 7.2 HOUDI NG TEN OPZICHTE VAN VEILIG VRIJEN Aan de jongeren is gevraagd naar hun mening over onveilig vrijen (geslachtsgemeenschap hebben zonder condoom te gebruiken). Bijna 70% van de jongeren zou dit nooit doen, bijna een kwart van de jongeren sluit niet uit dat te (gaan) doen, en ruim zes procent van de jongeren heeft dit wel eens gedaan. Er is een verschil te constateren tussen jongens en meisjes. Van de jongens geeft 60% aan nooit onveilig te zullen vrijen tegenover bijna 79% van de meisjes. 7.3 CONDOOMGEBRUIK Van de jongeren die wel eens geslachtsgemeenschap hebben gehad gebruikte ruim de helft (54%) altijd een condoom. Jongens geven vaker aan altijd een condoom te gebruiken dan meisjes (60% tegenover 43%). 71 Procent van de jongeren geeft aan bij de laatste keer geslachtsgemeenschap een condoom te hebben gebruikt. Ook hier is een groot verschil te zien tussen jongens (80%) en meisjes (57%). Er is dus een verschil te constateren tussen de houding ten opzichte van veilig vrijen en het daadwerkelijk gebruik van een condoom. Vier procent van de jongeren die al eens geslachtsgemeenschap hadden, gebruikt naar eigen zeggen nooit een condoom. 7.4 SEKSUEEL MISBRUIK Gemiddeld geeft 3% van de jongeren aan wel eens seksueel misbruikt te zijn. Dit is bijvoorbeeld tegen je zin tot seksuele handelingen gedwongen worden, aangerand worden, verkracht worden. Er is een verschil tussen jongens en meisjes. Van de jongens geeft 0,4% aan wel eens seksueel misbruikt te

24 zijn, tegenover 6,5% van de meisjes. 2,6 Procent van de jongeren wilde geen antwoord geven op deze vraag. 7.5 DEPRESSIE Via een viertal stellingen is navraag gedaan naar gevoelens van depressiviteit. Een kwart van de jongeren in Den Haag antwoordt bevestigend op de stelling soms denk ik dat mijn leven niets waard is. In Laak is dit bijna een derde van de jongeren (32%). Ook op andere stellingen over depressiviteit scoren jongeren uit Laak hoger dan gemiddeld in Den Haag. Ook jongeren uit Escamp geven vaker dan gemiddeld aan negatief over zichzelf en hun leven te denken. De jongeren uit Scheveningen scoren het minst negatief op de stellingen. Meisjes onderschrijven de stellingen over depressiviteit vaker dan jongens

25 8 Criminaliteit 8.1 GEWELD In dit onderzoek vallen onder geweld de volgende zaken: het dragen van een wapen, deelnemen aan een vechtpartij, iemand in elkaar slaan en iemand bedreigen voor geld. In Den Haag draagt negen procent van de jongeren soms tot regelmatig een wapen bij zich. Dit percentage is hoger in de stadsdelen Laak, Haagse Hout en Leidschenveen-Ypenburg, respectievelijk 11%, 11% en 13%. Bijna één op de vijf jongeren in Den Haag heeft wel eens deelgenomen aan een vechtpartij. Gemiddeld zegt 17% van de jongeren in Den Haag wel eens iemand in elkaar te hebben geslagen. In Laak ligt dit percentage hoger: ruim een kwart van de jongeren uit Laak zegt dit wel eens gedaan te hebben. Gemiddeld één procent van de Haagse jongeren heeft wel eens iemand bedreigd voor geld. Van de jongeren die aangeven wel eens geweld te gebruiken is het grootste deel jongen. 8.2 JEUGDDELINQUENTIE Onder jeugddelinquentie vallen de volgende zaken: iets op straat vernielen, iets uit een winkel stelen, iets op school stelen, gestolen spullen verkopen en door de politie opgepakt worden. Jongeren uit Haagse Hout vallen negatief op als het gaat om iets op straat vernielen en iets uit een winkel stelen. Respectievelijk 18% en 17% van de jongeren uit Haagse Hout heeft dit wel eens gedaan, tegenover 13% en 9% gemiddeld in Den Haag. De jongeren in Laak zeggen het vaakst iets op school gestolen te hebben (6%) of gestolen spullen verkocht te hebben (7%), tegenover 3% van alle jongeren in Den Haag. Gemiddeld geeft negen procent van de jongeren in Den Haag aan wel eens te zijn opgepakt door de politie. Het percentage jongeren dat zegt wel eens door de politie te zijn opgepakt is het hoogst in stadsdeel Leidschenveen-Ypenburg (12%) gevolgd door jongeren uit Laak (11%) en Loosduinen (11%). Van de jongeren die aangeven wel eens delinquent gedrag te vertonen is het grootste deel jongen, behalve als het gaat om winkeldiefstal. Daar is geen verschil te zien tussen jongens en meisjes. 8.3 HOUDING TEN AANZIEN VAN ANTISOCIAAL GEDRAG Jongeren in Leidschenveen-Ypenburg, Scheveningen en Haagse Hout rapporteren vaker een tolerante houding ten aanzien van antisociaal gedrag dan andere jongeren in Den Haag. In stadsdeel Scheveningen rapporteren jongeren een minder restrictieve houding van ouders ten aanzien van antisociale gedragingen zoals diefstal, vernielingen en agressie dan andere jongeren in Den Haag. Jongeren uit Laak geven vaker dan jongeren uit andere stadsdelen aan dat zij vrienden hebben die antisociaal gedrag vertonen. Jongeren in de stadsdelen Centrum en Laak geven vaker dan andere jongeren aan dat er in hun wijk gemakkelijk aan harddrugs of wapens te komen is. In de stadsdelen Haagse Hout en Segbroek is dat helemaal niet het geval. In stadsdeel Centrum geven jongeren vaker dan in andere stadsdelen aan dat er in hun wijk normen heersen die antisociaal gedrag bevorderen. Jongeren in Segbroek en Haagse Hout herkennen dit juist niet in hun wijk

26 - 24 -

27 9 Samenvatting in punten per stadsdeel 9.1 LOOSDUINEN Relatief weinig jongeren uit Loosduinen namen deel aan het onderzoek. Om deze reden moeten de resultaten van dit stadsdeel met enige voorzichtigheid worden geïnterpreteerd. Jongeren uit Loosduinen: ontmoeten elkaar vaker dan jongeren uit andere stadsdelen in een buurtcentrum; vinden vaker dan gemiddeld dat er (meer dan) genoeg te doen is in hun buurt; hebben vaker dan gemiddeld recent sigaretten gerookt; zeggen vaker dan gemiddeld wel eens te zijn opgepakt door de politie. 9.2 ESCAMP Jongeren uit Escamp: groeien gemiddeld vaker op een een gezin waarin niet beide ouders aanwezig zijn; zijn minder vaak dan gemiddeld lid van een vereniging; geven vaker dan gemiddeld aan negatief over zichzelf en hun leven te denken; hebben minder vaak dan gemiddeld recent gerookt; hebben minder vaak dan gemiddeld recent alcohol gedronken; beginnen niet vroeg met alcohol- en drugsgebruik; hebben weinig vrienden die alcohol of drugs gebruiken. 9.3 SEGBROEK Jongeren in Segbroek: zijn relatief vaak lid van een zang-, muziek-, of toneelvereniging; geven vaker dan gemiddeld aan niet makkelijk aan harddrugs of wapens te kunnen komen; geven vaker dan gemiddeld aan dat er in hun buurt geen normen heersen die antisociaal gedrag bevorderen. 9.4 SCHEVENINGEN Jongeren uit Scheveningen: hebben gemiddeld vaker een Nederlandse taalachtergrond; ervaren veel mogelijkheden voor positieve betrokkenheid op/bij school; vinden vaker dan gemiddeld dat er (meer dan) genoeg te doen is in hun buurt; ontmoeten elkaar vaker bij elkaar thuis en vaker op een sportvereniging. zijn vaker dan gemiddeld lid van een vereniging in het algemeen en zijn in het bijzonder vaker dan gemiddeld lid van een sportvereniging, een zang-, muziek -, of toneelvereniging of een natuur- of milieuvereniging; scoren het minst negatief op de stellingen over depressie; hebben vaker dan gemiddeld recent gerookt; hebben vaker dan gemiddeld recent gedronken; geven vaker dan gemiddeld aan vroeg met alcohol- en drugsgebruik begonnen te zijn; geven vaker dan gemiddeld aan een tolerante houding te hebben ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik; geven vaker dan gemiddeld aan omgang te hebben met vrienden die alcohol en drugs gebruiken; geven vaker dan gemiddeld aan dat hun ouders een tolerante houding hebben ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik; geven vaker dan gemiddeld aan een tolerante houding ten aanzien van antisociaal gedrag te hebben; geven vaker dan gemiddeld aan dat ouders een tolerante houding hebben ten aanzien van antisociale gedragingen

28 9.5 CENTRUM Jongeren in Centrum: hebben gemiddeld minder vaak een Nederlandse taalachtergrond; weten minder vaak dan gemiddeld wat het opleidingsniveau van hun ouders is; geven relatief vaak aan dat geen van beide ouders werken; ontmoeten vrienden vaak op straat, in de eigen buurt; zijn minder vaak dan gemiddeld lid van een vereniging, behalve van een moskee of kerk; vinden vaker dat er weinig te doen is in de eigen buurt; hebben minder vaak dan gemiddeld recent alcohol gedronken; beginnen niet vroeg met alcohol- en drugsgebruik; geven aan dat er in hun wijk makkelijk aan harddrugs of wapens te komen is; geven aan dat er in hun wijk normen heersen die antisociaal gedrag bevorderen. 9.6 LAAK Jongeren uit Laak: groeien minder vaak dan gemiddeld op in een gezin waarin beide ouders aanwezig zijn; groeien iets vaker op in een gezin met een verleden van alcohol- of drugsverslaving of crimineel gedrag ontmoeten hun vrienden vaak op straat, maar niet in hun eigen buurt; zijn ontevreden over wat er in hun buurt te doen is; geven vaker dan andere jongeren aan vrienden te hebben die antisociaal gedrag vertonen geven aan dat er in hun buurt gemakkelijk aan harddrugs of wapens te komen is; zijn minder vaak dan andere jongeren in Den Haag lid van een vereniging of sport; geven vaker aan depressieve gevoelens te hebben; dragen vaker dan gemiddeld een wapen bij zich; nemen vaker dan gemiddeld deel aan een vechtpartij; hebben vaker dan gemiddeld iemand in elkaar geslagen; hebben vaker dan gemiddeld iets op school gestolen; zeggen vaker dan gemiddeld dat ze wel eens zijn opgepakt door de politie; hebben minder vaak dan gemiddeld recent gerookt; hebben minder vaak dan gemiddeld recent alcohol gedronken. 9.7 HAAGSE HOUT Jongeren in Haagse Hout: rapporteren relatief vaak conflicten in het gezin en problemen met gezinsmanagement; geven vaker dan gemiddeld aan meer moeite te hebben naar school te gaan en hun aandacht bij de les te houden; ontmoeten vrienden vaker bij elkaar thuis of op een sportvereniging; zijn vaker dan gemiddeld lid van een vereniging in het algemeen en zijn in het bijzonder vaker dan gemiddeld lid van een sportvereniging of een natuur- of milieuvereniging; hebben vaker dan gemiddeld recent gerookt; hebben vaker dan gemiddeld recent alcohol gedronken; geven vaker dan gemiddeld aan vroeg met alcohol- en drugsgebruik begonnen te zijn; geven vaker dan gemiddeld aan een tolerante houding te hebben ten aanzien van alcohol- en drugsgebruik; geven vaker dan gemiddeld aan omgang te hebben met vrienden die alcohol en drugs gebruiken; geven vaker dan gemiddeld blijk van een tolerante houding ten aanzien van antisociaal gedrag; zeggen vaker dan gemiddeld een wapen bij zich te dragen; geven relatief vaker aan dat er in hun buurt niet makkelijk aan harddrugs of wapens te komen is; geven vaker dan gemiddeld aan wel eens iets op straat vernield te hebben; geven vaker dan gemiddeld aan wel eens iets uit een winkel gestolen te hebben; geven relatief vaak aan dat er in hun buurt geen normen heersen die antisociaal gedrag bevorderen

29 9.8 LEIDSCHENVEEN-YPENBURG Jongeren in Leidschenveen-Ypenburg: groeien relatief vaak op in een twee-oudergezin; groeien relatief vaak op in een gezin met de Nederlandse taalachtergrond; hebben relatief vaak twee werkende ouders; geven aan dat ze weinig mogelijkheden hebben voor positieve betrokkenheid bij schoolactiviteiten; beginnen relatief vroeg met alcohol- en drugsgebruik; hebben veel vrienden die alcohol en drugs gebruiken; geven vaker dan gemiddeld aan een wapen bij zich te dragen; geven vaker dan gemiddeld aan wel eens te zijn opgepakt door de politie; geven vaker dan gemiddeld blijk van een tolerante houding ten aanzien van antisociaal gedrag;

30 - 28 -

31 10 Conclusie In dit onderzoek zijn gegevens verzameld van bijna drieduizend Haagse jongeren van 12 tot en met 17 jaar. Aan deze jongeren is gevraagd naar hun mening, houding en gedrag als het gaat om zaken als school, seksualiteit, criminaliteit, middelengebruik, etc. Uit het onderzoek wordt duidelijk hoe jongeren in de verschillende stadsdelen over deze zaken denken, hoe ze denken dat hun ouders er over denken en hoe ze zich in de praktijk gedragen. Het onderzoek biedt hiermee waardevolle beleidsinformatie aan iedereen die met en voor jongeren werkt. De basis voor de enquête die gebruikt is, is de scholierenenquête van Communities that Care (CtC). CtC gaat er vanuit dat jongeren te maken hebben met risicofactoren en beschermende factoren in hun omgeving. Risicofactoren kunnen leiden tot probleemgedrag, beschermende factoren kunnnen een positieve invloed hebben op de ontwikkeling van de jongere. De domeinen waarnaar gekeken is, zijn gezin, school, vriendengroep en wijk. Er is gekeken naar verschillen tussen stadsdelen, zodat duidelijk is welke risicofactoren en beschermende factoren in welk gebied aanwezig zijn. In de uitkomsten van het onderzoek blijkt dat er in Den Haag een scheiding zichtbaar is tussen stadsdelen waar veel allochtonen wonen en stadsdelen waar veel autochtonen wonen. Deze verschillen liggen voornamelijk in het middelengebruik (roken en alcohol drinken) en de ervaren sfeer in de wijk. In de stadsdelen Haagse Hout, Leidschenveen-Ypenburg en Scheveningen waar relatief veel autochtone Hagenaars wonen, is de houding van jongeren ten opzichte van roken en drinken toleranter dan ergens anders in Den Haag. Dit uit zich ook in gedrag. Jongeren in deze stadsdelen gebruiken meer alcohol dan gemiddeld in Den Haag en er wordt meer dan gemiddeld gerookt door jongeren. In stadsdeel Scheveningen hebben ouders volgens de jongeren niet veel moeite met het middelengebruik van hun kinderen. Jongeren uit stadsdeel Haagse Hout geven aan dat hun ouders weinig zicht hebben op hun doen en laten. Wel zijn er volgens deze jongeren vaak conflicten thuis. De houding van jongeren in Scheveningen, Haagse Hout en Leidschenveen-Ypenburg ten opzichte van antisociaal gedrag is minder afwijzend dan elders in Den Haag. Volgens jongeren uit Schevenigen is ook de houding van hun ouders ten opzichte van dit gedrag minder afwijzend. Scheveningse jongeren zitten over het algemeen lekker in hun vel. Elk stadsdeel heeft zo z n eigen kenmerken. Maar algemeen levert dit een beeld op van deze stadsdelen waar jongeren relatief veel vrijheid hebben en waar relatief ruime of onduidelijke grenzen worden gehanteerd als het gaat om roken en drinken door jongeren en om antisociaal gedrag. Heel andere problemen worden zichtbaar in stadsdelen waar veel allochtone Hagenaars wonen, zoals in Centrum, Laak en Escamp. In deze stadsdelen zijn er relatief veel gezinnen waar thuis geen Nederlands wordt gesproken. Middelengebruik speelt nauwelijks in deze stadsdelen volgens de jongeren. In vergelijking met andere jongeren lijken jongeren uit met name Centrum en Laak minder tevreden te zijn over hun wijk. Er is volgens deze jongeren weinig te doen in hun wijk en op straat lijkt de sfeer niet zo plezierig. Juist jongeren uit deze stadsdelen zijn in hun vrije tijd veel op straat te vinden. Jongeren uit de stadsdelen Laak en Escamp geven het vaakst aan wel eens depressieve gevoelens te hebben. Dit alles levert een beeld op van deze stadsdelen waarin jongeren leven tussen twee culturen, thuis en op straat, met elk hun eigen waarden en normen. Uit het onderzoek komen geen grote problemen of risico s voor het opgroeien van jongeren uit de stadsdelen Loosduinen en Segbroek naar voren. De jongeren in deze stadsdelen lijken op te groeien in een veilige omgeving. Sommige uitkomsten van dit onderzoek zijn minder makkelijk te interpreteren. Het harddrugsgebruik onder jongeren is bijvoorbeeld heel laag, maar jongeren in de stadsdelen Centrum en Laak geven wel aan dat harddrugs makkelijk verkrijgbaar zijn. Jongeren in Haagse Hout geven vaker dan gemiddeld aan een wapen te dragen, maar zeggen ook dat er in hun buurt niet makkelijk aan wapens te komen is. Om dit soort uitkomsten, maar ook de andere uitkomsten van het onderzoek, op waarde te schatten is het nodig deze te bespreken in de stadsdelen met organisaties die hier werkzaam zijn. Zij kunnen aangeven of ze de uitkomsten herkennen en in hoeverre deze uitkomsten risico s of juist kansen vormen voor de jongeren in deze stadsdelen. Naast de uitkomsten van het onderzoek zelf, is vooral ook de reflectie van andere organisaties op deze uitkomsten van belang voor de ontwikkeling van het jeugdbeleid

32

33

34 Gemeente Den Haag Dienst Onderwijs, Cultuur en Welzijn