Democratie : De FNP vindt dat de macht over de overheid aan het volk is. Mensen moeten zoveel mogelijk worden betrokken bij het openbaar bestuur.

Transcriptie

1 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân FNP en haar basis van bestaan Prvinciaal hebben we als FNP een aantal kernwaarden afgesprken die vr elke afdeling de basis zijn.zeg maar : nze levenswijsheid als het m plitiek gaat. Demcratie : De FNP vindt dat de macht ver de verheid aan het vlk is. Mensen meten zveel mgelijk wrden betrkken bij het penbaar bestuur. Federalisme : De FNP staat een staatsinrichting vr die mensen en lkale gemeenschappen de bevegdheid en de middelen geeft m de eigen leefmgeving zveel als mgelijk zelf vrm te geven. De FNP wel meer bevegdheid naar de prvincie; een sterker prvinciaal bestuur en daardr een sterker Fryslân. FNP Súdwest-Fryslân vindt dat de gemeente als eerste bestuurslaag meer bevegdheden met hebben m invulling te geven aan verheidsparticipatie. De inwner aan zet en de gemeente in de faciliterende en stimulerende rl. Internatinalisme : De FNP zekt naar wat mensen bindt en ziet de wereld als een federatie van gemeenschappen. Mensenrechten en respect vr andere culturen en levensvertuigingen staan daarbij centraal. Taal en cultuur : Taal en cultuur dragen sterk bij aan de identiteit en daarmee aan het welzijn van mensen. De FNP wil de Friese identiteit versterken en staat daarm pal vr de Friese taal en cultuur. De FNP maakt zich sterk vr een Fryslân, waar k andere talen en culturen gerespecteerd, gepraktiseerd en gewaardeerd wrden, zals het Bildts en het Stellingwerfs. FNP-Súdwest-Fryslân staat vlp pen vr nieuwe inwners, welke taal deze inwners k spreken. Súdwest-Fryslân is rijk aan een grte verscheidenheid van talen en dialecten. Dat maakt nze gemeente tt de gemeente die we zijn. Ondernemerschap : De FNP wel eigen initiatief, creativiteit, verantwrdelijkheid en ndernemerschap de ruimte geven. Dat mensen en gemeenschappen in staat zijn zich ptimaal te ntwikkelen. Slidariteit : De FNP is een gemeenschapspartij. Vr het behud van de slidariteit met begrip en wederzijds respect tussen arm en rijk, jng en ud, geznd en ziek behuden en versterkt wrden, zdat niemand aan de kant kmt te staan. Duurzaamheid : De FNP wel een duurzame wereld nalaten aan de kmende generaties. In plaats van ptverteren zekt de FNP naar ecnmische bestaansvrmen die een beter evenwicht garanderen tussen cnsumeren en cnserveren. Deze basis van ns bestaan betekent dat wij de invled van inwners p hun mgeving zveel mgelijk willen ndersteunen. Ruimte bieden aan eigen initiatief met een vlgende en faciliterende gemeentelijke rganisatie. Dat dit sms betekent dat gemeentelijke regels meten buigen is niet anders. Daarm zijn wij regelmatig p werkbezek bij een grte variëteit aan ndernemingen en rganisaties. Wij willen weten wat er speelt bij nze inwners en waar de kansen liggen m de situatie van de inwners te verbeteren.

2 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân Een paar vrbeelden uit de laatste vier jaar? Mgelijk maken dat een Stichting in Wrkum in eigen beheer een zwembad en sprthal buwt. Een schl in Osthem niet verkpen aan de hgste bieder, maar mgelijk maken dat hier (zrg) appartementen vr de uderen kmen. Drpsbelang Ferwude de kans geven m de leegstaande schl in gebruik te nemen als drpshuis. In Heeg de inwners zelf een grenplan laten maken. Bij die eigen verantwrdelijkheid hrt k de verantwrdelijkheid vr elkaar. Wij stimuleren en waar ndig ndersteunen initiatieven die mensen helpen m met elkaar in verbinding te kmen. Wij vinden dat wij de wereld lenen van nze kinderen en dus meten we daar ged p passen. Dat kan alleen als wij het met elkaar den. Vrbeelden uit de laatste vier jaar? Een stevig fundament leggen nder de explitatie van drpshuizen met gede mgelijkheden vr het huden van feesten; ndersteuning bij het nderhud van gymmateriaal en de mgelijkheden aanreiken m duurzaam te wrden. Steunen van drpsbelangen die een vangnet vr zrg willen rganiseren. Steunen van initiatieven diemeten leiden tt de aanleg van drps-/wijktuinen. Sprtverenigingen ndersteunen en stimuleren van de nderlinge samenwerking. En dat alles met respect vr de ruimte in het Friese landschap ; de wijze waarp wij de dingen den in Friesland ( beide veten p de grnd en g vr elkaar ); de taal en cultuur, mdat dat ns maakt tt wie we zijn!

3 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân HOOFDSTUK 1 Onze slgan : GRUTSK De FNP Súdwest-Fryslân is blij met veel mensen, zaken en andere dingen. Om dat k tt uitdrukking gebruiken wij de kreet GRUTSK. Grutsk = Trts zijn GRUTSK zijn wij als FNP Súdwest-Fryslân p al nze 68 drpen en 6 steden. GRUTSK zijn wij als FNP Súdwest-Fryslân dat 15 drpen en 15 buurtschappen uit de gemeente Littenseradiel deel willen wrden van nze gemeente. We heten de nieuwe inwners hierbij alvast van harte welkm. GRUTSK zijn wij als FNP Súdwest-Fryslân p al nze inwners die zich steeds weer inzetten vr hun medemens en naaste mgeving. GRUTSK zijn wij als FNP Súdwest-Fryslân p de manier waarp nze inwners van udsher met elkaar mgaan. Het ude begrip burenplicht' zit hier ng diep in de genen en daar zijn we trts p. GRUTSK zijn wij als FNP Súdwest-Fryslân p inwners die bereid zijn vr een ander klaar te staan. De Friese aanpak. GRUTSK zijn wij als FNP Súdwest-Fryslân p die situaties waar de gemeentelijke verheid kans ziet ruimte te geven. Wat inwners zelf kunnen k zelf laten den. Daar waar dat niet lukt mee rganiseren en vral faciliteren. GRUTSK zijn wij als FNP Súdwest-Fryslân p nze inwners die graag z lang mgelijk in de eigen mgeving willen blijven wnen. Op een gemeente die dat mede mgelijk maakt dr passende aanvullingen. Og vr gede vrzieningen, veilige wegen en paden. GRUTSK zijn wij als FNP Súdwest-Fryslân p nze Friese taal en cultuur, mdat het ns maakt tt wie we zijn. Als u in Friesland kmt wnen dan bent u Fries en wrdt u ndergedmpeld in de Friese cultuur. We accepteren dat niet iedereen een stevige binding velt, maar vinden wel dat er respect met zijn. Grutsk zijn we natuurlijk p uders die t de Friese taal en cultuur verdragen aan hun kinderen. GRUTSK zijn wij als FNP Súdwest-Fryslân p alle initiatieven betreffende duurzaamheid : denergiecöperaties; duurzame drpshuizen ; wijk - en drpstuinen. Al die initiatieven die recht den aan een duurzame wereld, die wij drgeven aan nze kinderen! GRUTSK zijn wij als FNP Súdwest-Fryslân p al die vrijwilligers in de muziek, sprt, cultuur, zrg, kerken en verenigingen. Zij zrgen met elkaar vr een levende gemeenschap die g en r heeft vr elkaar.

4 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân HOOFDSTUK 2 He kmen we tt dit prgramma? Omdat wij de inbreng van nze inwners zeer belangrijk vinden zijn natuurlijk k de thema s in dit prgramma aangereikt dr de inwners van Súdwest-Fryslân, met daarbij een kritische blik van nze (schaduw)fractie en betrkken buitenstaanders. Om u een beeld te geven : a. We hebben gesprekken met inwners gehuden nder de nemer ' Op de kffie bij Tijdens deze bijeenkmsten hebben wij met inwners gesprken ver wensen en ideeën vr een ng betere gemeente. b. We hebben cntact gehad met de FNP-leden en - fractie in Littenseradiel. Immers k hun stem is van grt belang vr de kmende peride. c. De (schaduw)fractie heeft meer dan 50 werkbezeken gebracht en daarmee met eigen gen gezien wat heel ged gaat en waar de kansen liggen m zaken beter aan te pakken en situaties te verbeteren. d. De (schaduw)fractie heeft p gezette tijden ruimte genmen m elkaar te prikkelen, nieuwe plssingen te bespreken en stevig te discussiëren. e. In twee - en drietallen vanuit de (schaduw)fractie zijn de eerste pinnestreken p papier gezet. Deze zijn later bij elkaar gebracht. f. Daarna hebben de leden van de (schaduw)fractie het geheel ngmaals besprken en pnieuw van pmerkingen vrzien. g. Het ten ntstane cnceptprgramma is vervlgens ter kennisname en vr pmerkingen/vragen vrgelegd aan het bestuur van de FNP Súdwest-Fryslân. h. Daarna hebben de leden van de FNP Súdwest-Fryslân en Littenseradiel gediscussieerd ver het cnceptprgramma en hun wensen vr verbetering ingebracht. i. Het cnceptprgramma is ten aangebden aan het bestuur van de FNP Súdwest- Fryslân. j. Het cnceptprgramma is in de ledenvergadering van 12 september 2017 vastgesteld dr de leden van de FNP Súdwest-Fryslân en Littenseradiel. Dat is het prgramma, zals het nu vrligt. Uit alle gesprekken is gebleken dat de inwners van Súdwest-Fryslân en Littenseradiel vral vragen en pmerkingen heb ver drie grte thema s. Om die reden hebben wij in dit prgramma k geprbeerd die drie thema s apart te benemen. We hpen hiermee een belangrijke bijdrage te leveren aan het gesprek ver het verder ntwikkelen en verbeteren van Zrg & Welzijn ( thema 1 ); Leefbaarheid ( thema 2 ) en Het landschap, de ruimte m ns heen ( thema 3 ) in Súdwest-Fryslân.

5 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân HOOFDSTUK 3 Thema 1. Zrg en Welzijn Aanleiding Onze inwners zien een wereld met een grte verscheidenheid aan kansen en mgelijkheden, maar k bedreigingen. Vr jngeren is het sms meilijk m die kansen en mgelijkheden te ntdekken en daar gebruik van te maken. Een gede en passende pleiding is dan van grt belang. Daarin wel de FNP Súdwest-Fryslân meer verantwrdelijkheid en vertruwen bij de juffen en meesters liggen. Zij meten ruimte krijgen m jngeren ptimaal te begeleiden. Onze inwners kiezen ( bewust f nbewust ) vr langer wnen in de eigen mgeving. Dat zrgt ver het algemeen vr een blijvende en gede verbinding met die vertruwde mgeving. Tch zien we k veel mensen die p zichzelf zijn. De FNP Súdwest-Fryslân wel ruimte geven aan de lgische en bestaande netwerken vr zrg vr elkaar. Sms zijn dit mensen van een kerkelijke gemeenschap en p een andere plek een grep vrijwilligers. Hier zien we k een faciliterende rl vanuit de gebiedsteams. Kleinschalige zrg past, wat de FNP Súdwest-Fryslân betreft, beter bij nze mgeving dan grte zrgrganisaties. Onze inwners benemen het belang van vrzieningen. De pinautmaat, de dkterspst, de winkels, de schlen en daarmee k werk, enz. Het lijkt f staat bij het verdwijnen daarvan de leefbaarheid in een kern zwaar nder druk. FNP Súdwest-Fryslân wel met de inwners in gesprek ver de kansen die dit k kan geven. En vral k met elkaar te bespreken wat ndig is m de leefbaarheid en bereikbaarheid van vrzieningen ged te huden. Onze inwners zien dat steeds meer mensen zrg ndig hebben. Dat betekent dat er kansen liggen m zrg dichtbij de inwner te rganiseren. De prfessinal samen met vrijwilliger. Daar zien wij k een gede kans p eerlijk werk dichtbij. FNP Súdwest-Fryslân zet in p kleinschalige prjecten m te kmen tt passende zrg ; dagbesteding vr de mensen die lastig de deur uit kunnen ; in elke kern een gede verbinding realiseren tussen jng en ud, geznde mensen en mensen die zrg ndig hebben. Wat betekent dat vr ns prgramma? 1.1 Wij vinden dat uders terug meten kunnen vallen p gede ndersteuning bij de pveding van hun kinderen. FNP Súdwest-Fryslân wil met een passende aanpak kmen. Ouders vr uders! Wat kunnen uders vr elkaar betekenen? He blijf ik als uder in gesprek met de kinderen? Belangrijke vragen die aandacht verdienen. Met elkaar zijn wij verantwrdelijk vr de begeleiding van jngeren naar vlwassenheid.

6 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân 1.2 De FNP vindt dat schlpleinen in de hele gemeente Súdwest-Fryslân rkvrij meten zijn. Dit geldt k vr plaatsen waar peuters en kleuters spelen. 1.3 Zrg en Welzijn is allereerst dat wat de mensen met elkaar en vr elkaar meten regelen. Daarbij met de gemeente niet bepalen, maar werken uit de vraag van van de inwner. De gemeente faciliteert en regisseert. Zrg wrdt p vele plaatsen gedragen dr mantelzrgers. FNP Súdwest-Fryslân wil er vr zrgen dat inwners altijd terug kunnen vallen p steun in geld f in begeleiding FNP Súdwest-Fryslân wel werk maken van de kppeling tussen zrg dichtbij inwners en het gebiedsteam ; FNP Súdwest-Fryslân wil dat de gebiedsteams z wrden gerganiseerd dat die aansluiten p de schaal van de drpen en wijken. Niet een kantr centraal, maar duidelijk zichtbare banen in alle kernen. De FNP Súdwest-Fryslân vindt dat sprt en bewegen een belangrijke plaats met innemen binnen het Sciaal Dmein. Niet alleen vr de ntspanning, maar vral k m geznder leven te bevrderen en inwners deel uit te laten maken van sciale netwerken Een uderenspecialist in het gebiedsteam kan er vr zrgen dat dr reventielessen en infrmatie ver sprten de uderen zich fitter en geznder gaan velen. FNP Súdwest-Fryslân wil ruimte geven aan kleinschalig gerganiseerd zrg. De grte zrginstellingen verliezen zich te gemakkelijk in bureaucratie. 1.4 Steun en faciliteren van passende wningbuw en aanpassingen van wningen. Kleine cncentraties van zrgwningen en zrgfaciliteiten mgelijk maken in drp en wijk. Levenslpbestendigheid van wningen is eigen verantwrdelijkheid. In nze gemeente zijn veel kpwningen nder de nieuwe bejaarden. FNP Súdwest-Fryslân wel meer actief jngeren steunen m een passende wning p een passende plaats te realiseren. Wij willen nderzeken f een blijverslening k kan bijdragen aan het vergrten van kansen vr jngeren. FNP Súdwest-Fryslân wil ruimte geven aan het buwen van kleine ( tijdelijke ) wningen. Bij de inrichting van wnwijken aandacht besteden aan het thema eenzaamheid dr bijvrbeeld ntmetingsplekken te realiseren.

7 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân 1.5. Iedere inwner maakt deel uit van een sciaal netwerk. Dat kan het werk zijn, maar k een vereniging f een andere vrm van met elkaar dingen den en elkaar ntmeten. He willen wij dat realiseren? FNP Súdwest-Fryslân wil inzetten p het stimuleren en faciliteren van activiteiten die mensen bij elkaar brengen. De Spulwike Littenseradiel, activiteiten Narderhek Sneek zijn daar gede vrbeelden. Binding tussen inwners en nieuwe inwners kan pas tt stand kmen als mensen met elkaar in aanraking kmen. Het hebben van werk ( betaald f niet ) is daar heel belangrijk bij. FNP Súdwest-Fryslân wel de mgelijkheden van een basissalaris nderzeken. Ok zullen marktpartijen gefaciliteerd meten wrden bij het realiseren van meer werk. FNP Súdwest-Fryslân zet daarbij in p ndersteunen van bestaande bedrijven. Sciale chesie dr gemeente / hulpverlener in wijk / drp. Werken aan het verder uitbreiden van de wisselwerking tussen drpencördinatr, buurtsprtcach en gebiedsteam. Gemeentelijke medewerkers, die dr ged samen te werken de kansen vr de inwners kunnen vergrten. Ondersteunen, aanjagen en stimuleren van een breed sprt - en beweegaanbd. FNP Súdwest-Fryslân wil nderzeken f het schlzwemmen terug kan kmen 1.6. De kans is grt dat er in de kmende jaren meer mensen ndig zijn m zrg te verlenen. Vr een deel zal dat p vrijwillige basis zijn, maar k zal er meer vraag naar betaald werk ntstaan. Mensen die langer thuis wnen zullen meer behefte hebben aan hulp in en rnd het huis. FNP Súdwest-Fryslân wel inzetten p kleinschalige zrg dichtbij de mensen die zrg ndig hebben. Dat betekent : geen nndige bureaucratie, maar geld naar de zrg. FNP Súdwest-Fryslân wil een prgramma pzetten vr mensen met een afstand tt de arbeidsmarkt, pdat zij ingezet kunnen wrden in de zrg. FNP Súdwest-Fryslân wil stimuleren dat zrginstellingen en hgere schlen passende nderwijsprgramma s ntwikkelen en aanbieden m z te zrgen vr meer medewerkers in de zrg die ptimaal vrbereid zijn p de huidige praktijk in de zrg.

8 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân 1.7. Mensen die t meite hebben m zelfstandig te functineren in nze mienskip meten wrden ndersteund en gestimuleerd m ( pnieuw ) mee te den. FNP Súdwest-Fryslân wil bij Schuldhulpverlening echte kansen bieden. Er met wrden nderzcht f de gemeente een fnds in het leven kan repen m schulden ver te nemen en schuld saneren via de gemeente en menselijk te laten verlpen. FNP Súdwest-Fryslân wil afspraken maken met wningbuwcrpraties, duurwaarders en nutsbedrijven m prblematische schulden en huisuitzetting te vrkmen. FNP Súdwest-Fryslân wil zich inzetten m te kmen tt cnvenanten met incassbedrijven m ( te ) hge incassksten te vrkmen. De afgelpen jaren zijn vele mensen ( gedwngen f vrijwillig ) vr zichzelf begn als zzp-er. Vr een grt deel van deze werkenden zijn geen passende cllectieve vrzieningen. FNP Súdwest-Fryslân wil werken aan het realiseren van een gemeentelijke vrziening waar t zzp-ers zich bij aan kunnen sluiten m p die manier wel gebruik te kunnen maken van cllectieve vrzieningen.

9 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân HOOFDSTUK 4 Thema 2. Leefbaarheid Aanleiding Alle nze inwners willen prettig wnen, werken en recreëren. Zelfstandig als het kan en met hulp als het ndig is. De situatie van inwner is leidend bij het faciliteren dr de gemeente. Als vrzieningen verder van de inwners af kmen te staan is het van belang de wensen van inwners ged in beeld te hebben. De gemeente zal dichtbij de inwners meten staan m tt passende plssingen te kmen. Vr nze inwners is het belangrijk m deel uit te maken van verenigingen. Ok is het belangrijk dat ze meeden aan activiteiten als vrijwilliger. Daarnaast hebben nze inwners zrgen ver de vrzieningen. Als vrzieningen p een grtere afstand kmen met er wel een mgelijkheid zijn m daar te kunnen kmen. Te denken valt aan veilige fietsverbindingen f (alternatieve) vrmen van Openbaar Verver. De kmende samenveging met een deel van Littenseradiel is daarin een kans. Met het vergaan van dat deel kmt er k een rijke traditie qua cultuur en verenigingsleven bij. De Friese taal en cultuur zijn belangrijke dragers van het Friese erfged en basis van bestaan. Het spreekt dan k vr zichzelf dat we daar pen en vrzichtig met willen mgaan. We hebben in Fryslân twee rijkstalen, die gelijkwaardig gebruikt mgen wrden. Wij vinden dat de gemeente daar een vrbeeld in met zijn. Op het gebied van energie zijn er mie uitdagingen. De FNP Súdwest-Fryslân is er, zals vele inwners, van vertuigd dat het anders met. Nu hield de ksten ns ng vaak tegen m ver te stappen p helemaal duurzaam. FNP Súdwest-Fryslân wel haar inspannen m er wat aan te den. Wat betekent dat vr ns prgramma? 2.1. Alle inwners willen p veilige manier naar de ( ndige ) vrzieningen Dat geldt vr kinderen die t naar schl gaan, werkenden m p het werk te kmen en alle inwners m bijvrbeeld hun bdschappen te halen f naar een dkter te gaan. Om t die vrzieningen zich steeds meer terugtrekken naar de grtere kernen zijn veilige wegen en fietspaden en ged Openbaar Verver van grt belang. FNP Súdwest-Fryslân wil in samenwerking met nze inwners werken aan een spreidingsplan vr belangrijke vrzieningen als schlen, sprtaccmmdaties en andere ntmetingsplekken. Op basis van dat spreidingsplan wrdt invulling gegeven aan een prgramma ' Veilige fietsrutes / fietspaden. In dit kader is het k van belang rekening te huden met de wensen van recreanten. FNP Súdwest-Fryslân wil k ruim aandacht vr ( ude ) wandelpaden als bijvrbeeld kerkpaden en ruiterpaden.

10 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân De gemeente stimuleert een gecmbineerd verversaanbd. Daarbij met aandacht zijn vr bijvrbeeld de Buurtbus Kudum, Hemelum, Stavren, It Heidenskip, Makkum, maar k in Blauwhuis, Grenterp, Westhem, Abbega, enz. In het kader van veiligheid met k g zijn vr penbare verlichting. Er met ruimte zijn vr bijvrbeeld andere vrmen van verlichting. FNP Súdwest-Fryslân wil meer aandacht vr handhaven. De afspraken die wij met elkaar maken meten k ged wrden gecntrleerd. Als een afspraak niet te cntrleren valt, dan kunnen we die afspraak beter k niet maken Kleine schlen sluiten als het aantal leerlingen te veel terug lpt. Vr FNP Súdwest-Fryslân is het belangrijk dat uders aan de basis staan van het al f niet vrtzetten van een schl. Als dan blijkt dat een schl niet behuden kan dan met de nieuwe invulling van het gebuw bijdragen aan de leefbaarheid van de kern. FNP Súdwest-Fryslân wil dat de uders bepalen f er vldende draagvlak is m de schl pen te huden. Hun mening met van beslissend belang zijn als er gekzen wrdt vr één drpsschl. Als er gefuseerd met wrden tussen schlen met er sturing zijn p een gede spreiding. Ok hierin meten de uders een belangrijke stem hebben. FNP Súdwest-Fryslân wil dat de inwners van een kern met elkaar bepalen wat er met een leegstaand schlgebuw met gebeuren In samenwerking met nderwijsinstellingen kmen tt passend aanbd van pleidingen. FNP Súdwest-Fryslân wil de succesvlle ' aanpak schlverzuim' stevig drzetten 2.4. FNP Súdwest-Fryslân vindt dat drpshuizen / wijkgebuwen passend meten zijn bij de aard en schaal van de kern / wijk. Het is belangrijk dat in een kern / wijk een plaats is waar inwners elkaar kunnen ntmeten. Dat draagt bij aan een stevige sciale structuur, waarbinnen iedereen mee mag en kan den. Wel is het z dat een drps - / wijkgebuw f MFC alleen bestaansrecht heeft als het gedragen wrdt dr de inwners. Datzelfde geldt k vr sprtaccmmdaties. Belangrijke vrzieningen m met elkaar sprt te beleven. FNP Súdwest-Fryslân wil dat een centraal ntmetingsplek in alle kernen / wijken ptimaal wrdt gefaciliteerd. In ieder geval zal het gebiedsteam duidelijk herkenbaar gebruik maken meten van dat ntmetingsplek. FNP Súdwest-Fryslân wil blijvend ruimte geven aan drpshuizen / wijkgebuwen en MFC s tt het huden van feesten van persnlijke aard, waarbij k alchl geschnken mag wrden.

11 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân FNP Súdwest-Fryslân wil ntmetingsplaatsen ( keten ) vr jngeren legaliseren Het beschikbaar zijn van wningen is een belangrijke factr met betrekking tt de leefbaarheid in een kern. Dat maakt dat jngeren k in de eigen mgeving een plek vindt en mee kan den in de eigen kern. Vr alle inwners met er een betaalbare wning zijn. Als er duidelijke vraag / behefte naar wningen is bij een kern, wil de FNP Súdwest-Fryslân een actieve, faciliterende en stimulerende rl van de gemeentelijke rganisatie. FNP Súdwest-Fryslân wil nderzeken f het mgelijk is m in specifieke situaties als gemeente zelf (te laten) buwen. FNP Súdwest-Fryslân wil nderzeken f de gemeente inwners financieel kan helpen dr bijvrbeeld lkale cöperaties, een revlverend fnds f een subsidieregeling. FNP Súdwest-Fryslân kiest nu vr betaalbare (huur)wningen bven nieuwe industrieterreinen. FNP Súdwest-Fryslân wil p het platteland betaalbare en duurzame hierwenningen huden. Z zuden lkale aannemers en/f cöperaties wningen van een wningbuwcrpratie ver kunnen nemen. Deze expliteren en beheren dan de betaalbare huurwningen. FNP Súdwest-Fryslân wil kangarewningen testaan zlang het ndig is. Zijn ze niet meer ndig dan k weer weghalen. FNP Súdwest-Fryslân wil in het kader van een betaalbare wning vr iedereen ruimte geven aan het buwen van tiny huses en tijdelijke wningen (10 jaar) als de inwners daar het initiatief te nemen. Dat kan met name vr jngeren in de kleinere kernen een mie tussenstap zijn. FNP Súdwest-Fryslân wil, m het vrgaande mgelijk te maken, de regels vr ' welstand ' verruimen en de rl van Huis & Hiem wat kleiner maken FNP Súdwest-Fryslân vindt dat al nze inwners meten prfiteren van gede nutsvrzieningen. Naast energie is een van die nutsvrzieningen, wat FNP Súdwest-Fryslân betreft, het digitale netwerk. Thuiswerken, huiswerk maken, infrmatie van rijk en gemeente: steeds meer zaken lpen via de digitale wereld. Ok de belastingaangifte ' met ' digitaal. Beren en ndernemingen kunnen niet znder. Bij supermarkten kan men al digitaal bdschappenlijstjes inleveren. De wereld m ns heen verandert snel. Actie Er met haast wrden gemaakt met een dekkend glasvezelnetwerk in de hele gemeente. FNP Súdwest-Fryslân heeft daarbij de vrkeur vr een prvinciaal Kabelbedrijf, zals KabelNrd in de samenwerking met lkale initiatieven als DFM p glas.

12 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân 2.7. De FNP wil dat de gemeente Súdwest-Fryslân, zals de gemeente De Friese Meren heeft gedaan, de cöperatie ' De Fryske Mienskip p Glês ( DFM p glas ) steunt met een achtergestelde lening. Met behulp van deze lening kunnen k de grijze gebieden en bedrijventerreinen in Súdwest-Fryslân wrden ntslten via glasvezel. Het bedrag van deze lening zal tussen de 5 en 10 miljen eur meten liggen, wil het een ged resultaat pleveren. Het exacte bedrag met in verleg met DFM p Glês vereengekmen wrden. De lening kan afgeslten wrden tegen een aannemelijk tarief bij de BNG en tegen marktcnfrm tarief beschikbaar gesteld wrden aan DFM Speciaal in Súdwest-Fryslân speelt de aanwezigheid van cultureel erfged, zals ude kerken, gebuwen, musea en de inrichting van de ude landelijke gebieden een belangrijke rl. Daar meten we dan k vrzichtig mee mgaan. De gemeente met kmen tt een speciaal fnds vr het nderhud van cultureel erfged 2.9. Als het gaat ver leefbaarheid, dan is het belangrijk dat er ruimte is vr ndernemers en ndernemerschap. Hierin ligt een kans m de leefbaarheid in alle kernen te stimuleren. De FNP staat psitief ten pzichte van het verlenen van verige bestemmingen vr ( agrarische ) bedrijfsgebuwen m ruimte te geven aan ndernemen. Bedrijfsntwikkeling wrdt gestimuleerd en geïnitieerd naar aard en schaal van de mgeving. FNP Súdwest-Fryslân ligt het accent p de bestaande ndernemers. De uitbreiding en / f het realiseren van grtschalige industrieterreinen mag niet ten kste gaan van de aanwezigheid en / f uitbreiding van kleinere bedrijventerreinen bij de kleinere kernen FNP Súdwest-Fryslân ziet krimp niet als een vanzelfsprekende gebeuren. Krimp is k een kans. Als vrzieningen verdwijnen is het zaak gede verbindingen aan te leggen Als jngeren in het drp willen blijven wnen meten we dat stimuleren dr een kans te bieden een wning te buwen vr zichzelf. FNP Súdwest-Fryslân wil met de inwners zeken naar de beste manier m de leefbaarheid in alle kernen te versterken. Alles naar aard en schaal van de kern. FNP Súdwest-Fryslân wel de Dkterswacht terug in Kudum.

13 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân De leefmgeving wrdt in grte mate bepaald dr cultuur en taal. Precies daar maken wij in Súdwest-Fryslân het verschil. Met een rijke cultuur die vr iedereen bereikbaar met zijn. Daar hrt k het gebruik van de Friese taal bij. Dat is vr ns gemeente vastgelegd in het Cnvenant Fries FNP Súdwest-Fryslân wil een stevige evaluatie van het Cnvenant Fries. Wat is er afgesprken en vert de gemeente dat uit? FNP Súdwest-Fryslân wil een actie inzetten m het Fries p straat vruit te helpen. FNP Súdwest-Fryslân nderzekt p welke wijze de rijke cultuur in nze gemeente verder steun ndig heeft. Er zal meer geld naar cultuur meten willen wij dat p een gede manier dr kunnen geven aan nze kinderen. De FNP wel dat Fries praten bij de gesubsidieerde ' Lkale Omrep Súdwest- Fryslân ' weer vanzelfsprekend is.

14 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân Hfdstuk 5. Thema 3. Landschap, de ruimte m ns heen Aanleiding Onze inwners zijn blij met de grte verscheidenheid in hun mgeving. In de " grte ' steden Sneek en Blsward wrdt p diverse manieren invulling gegeven aan de grene ruimte. In Sneek bijvrbeeld kmt het gren terug p het ude blwerk. In de kleinere kernen is p vele plaatsen ng geneg ruimte vr gren en ruimte m te spelen vr de kinderen. Een grt gedeelte van de gemeente is ng een pen landschap waar we kunnen genieten van mie vergezichten. Het water en land zijn p treffende wijze met elkaar verbnden. Dat maakt Fryslân ; dat maakt nze gemeente Súdwest-Fryslân tt een uitndigende mgeving en gebied vr inwners en recreanten. Het is belangrijk m die sfeer; die mgeving z ged mgelijk te bewaren en z ndig te versterken. De grene mgeving is is belangrijk vr het welbevinden van nze inwners. Daarbij met dan k de mgelijkheid wrden gebden aan inwners m inbreng te hebben in inrichting en nderhud van die grene ruimte. Wij vinden dat de gemeente altijd verantwrdelijk is vr het nderhud aan gren, dijken en water. Ok als inwners daar mede een rl spelen. Wat betekent dat vr ns prgramma? 3.1. De pen ruimte m ns heen. Vr nze inwners is het duidelijk : ged nderhud van penbaar gren, veilige wegen en fietspaden zijn belangrijke gemeentelijke taken. Het staat dicht bij de mensen en versterkt het wngent. FNP Súdwest-Fryslân wil veilige fietsrutes. In het bijznder van en naar schlen. FNP Súdwest-Fryslân wil dat er geld vrijgemaakt wrdt m gevaarlijke versteken bij drukke wegen aan te kunnen pakken. FNP Súdwest-Fryslân wil inzetten p nkruidvrije paden, dijken en perkjes p natuurvriendelijke manier. FNP Súdwest-Fryslân wil inzetten p eclgisch nderhud van bermen, grenstrken, bmsingels en parken. Stimuleren en ndersteunen van de bidiversiteit. FNP Súdwest-Fryslân wil in samenwerking met de inwners kmen tt grenplannen vr hun mgeving. FNP Súdwest-Fryslân wil initiatief nemen vr de aanleg van wijk - drps - en heemtuinen.

15 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân FNP Súdwest-Fryslân wil meer geld vrijmaken vr bijvrbeeld nderhud van pvaarten, kleine trailerhellingen, kleinere drpshavens, etc. FNP Súdwest-Fryslân wil nderzeken f het mgelijk is m bij de (kleinere) kernen speciale parkeerplaatsen te maken vr vrachtwagens Ruimtelijke Ordening en milieu De kwaliteit van het Fryske land met bvengrnds evenged zijn dan in de grnd. We zullen vrzichtig meten mgaan met de ruimte m ns heen. FNP Súdwest-Fryslân vindt aandacht vr bidiversiteit en het bilgisch berenbedrijf van grt belang. FNP Súdwest-Fryslân wil inzetten p het gesprek tussen beren en.a. natuurrganisaties m met elkaar tt een passende aanpak vr de grnd te kmen. Het del van allemaal met zijn m het evenwicht in de natuur terug te brengen. FNP Súdwest-Fryslân wil duurzame landbuw stimuleren. FNP Súdwest-Fryslân wil beren ruimte geven m in te spelen p nieuwe ntwikkelingen. Het gaat FNP Súdwest-Fryslân dan niet m schaalvergrting, maar vral m het verantwrd mgaan met mens en dier, bent en land en het verdienen van een gede bterham. FNP Súdwest-Fryslân wil meer aandacht vr de eigen streekprducten. FNP Súdwest-Fryslân wil streven naar de instandhuding van bestaande landschappelijke structuren.ok dat is deel van ns cultureel erfged. FNP Súdwest-Fryslân is geen vrstander van uitbreiding van lange linten van industrieterreinen langs de A 7.Het gebied tussen Sneek en Blsward blijft daar vrij van. FNP Súdwest-Fryslân wil meer kleinschalige recreatie in het buitengebied testaan. FNP Súdwest-Fryslân wil dat inwners en bezekers van Súdwest-Fryslân geen last hebben van aanvliegrutes van vliegtuigen. FNP Súdwest-Fryslân wil geen grtschalige mestvergisters in f bij de kernen. Daar met ruimte vr zijn p een industrieterrein. Wel zien we kansen vr kleine mestvergisters p en vr het eigen agrarische bedrijf.

16 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân 3.3. Energie FNP Súdwest-Fryslân ziet dat er steeds meer aandacht kmt vr andere energiebrnnen. Veel inwners zijn hier mee bezig. FNP Súdwest-Fryslân wil daar p inspelen dr stimuleringsmaatregelen in te zetten. FNP Súdwest-Fryslân wil meer ruimte vr alternatieve energiebrnnen dr initiatieven van inwners en de zgenaamde lkale ecnmie te stimuleren, znder het landschap aan te tasten. FNP Súdwest-Fryslân wil actief deelnemen aan FssielVrij Fryslân FNP Súdwest-Fryslân wel bij (ver)buw van huizen en bedrijfsgebuwen standaard energie neutraal ' als eis meenemen. Naast de Energiesprng ' welke in nze gemeente werkt wil FNP Súdwest- Fryslân een subsidieregeling m inwners te stimuleren de gasleiding af te laten sluiten en alleen gebruik te maken van elektriciteit. FNP Súdwest-Fryslân is vr het pnieuw intrduceren van de regenwaterbak als grijswatercircuit FNP Súdwest-Fryslân wil lkale initiatieven zals energiecöperaties marmen en faciliteren met een subsidieregeling FNP Súdwest-Fryslân wil gaswinning verbieden. Het geeft schade aan landschap, milieu en buwwerken. FNP Súdwest-Fryslân wil de pbrengsten uit het Windpark Fryslân ten gede laten kmen aan de verdere verduurzaming dr de inwners. FNP Súdwest-Fryslân wil dat de ( prvinciale ) Stimuleringsregeling m asbest p te ruimen en te vervangen dr znnepanelen wrdt verlengd en de gemeente laten nderzeken f het mgelijk is m een aanvullende subsidieregeling p te zetten.

17 Prgramma Raadsperide FNP Súdwest-Fryslân FNP en haar plaats in de wereld FNP Súdwest-Fryslân is één van de afdelingen van de prvinciale Frysk Nasjnale Party. Binnen de FNP is elke afdeling zelfstandig. Daarmee kunnen wij als FNP-afdeling ptimaal aansluiten bij wat in de gemeente Súdwest-Fryslân speelt. Z vertegenwrdigen wij de wereld van nze inwners z ged mgelijk in de Raad van Súdwest-Fryslân. Op dit mment den we met 5 raadsleden en een wethuder. Als prvinciale partij kunnen wij aansluiten bij al de 150 vertegenwrdigers in de Tweede Kamer, zlang zij de kernwaarden van de FNP in hun den en laten naar vren laten kmen. Natuurlijk ligt de ene partij dichterbij dan de andere, maar wij denken hiermee vrdeel te halen m het nit z is dat een landelijke partij de wijsheid in pacht heeft p alle belangrijke thema 's. Indien ndig en het de gede zaak verder helpt, zeken wij per thema steun. Wij zijn als prvinciale partij aangeslten bij de landelijke Onafhankelijke Senaats Fractie ( OSF ) en daarmee hebben we een vertegenwrdiger in de Eerste Kamer. Op dit mment is dat FNP-lid senatr Hendrik ten Heve. Eurpees gezien is de FNP een actief lid van de Eurpese Vrije Alliantie ( EFA ). Dat is een Eurpese partij waar z n 40 partijen uit de 13 EU-lannen in vertegenwrdigd zijn. De EFA-fraksje bestaat p dit mment uit 6 leden. De fractie wrdt actief gesteund dr het EFA-bur waar k de FNP een actieve rl speelt. Z hebben we als FNP k rechtstreeks invled in het Eurpese Parlement.