AZLPEN SIOEN ITEMS 5. Actuele pensioeninformatie voor klanten van AZL. augustus 2014

Transcriptie

1 AZLPEN SIOEN ITEMS 5 Actuele pensioeninformatie voor klanten van AZL augustus 2014

2 IN HO UD 3 Inleiding tot de wettelijke voorstellen 4 Expliciete toedeling van de risico s 6 Wijziging van de herstelplan systematiek: andere spreidingsmethodiek voor de financiële schokken 10 Naar een stabiele, kostendekkende premie 14 Continuïteitsanalyse wordt haalbaarheidstoets 8 Duidelijke verdeelregels voor indexatie, eerlijke verdeling van de buffers over jong en oud 16 De overgang naar het nieuwe FTK 18 Evaluatie FTK: verhoging van de buffereisen 19 Kort 12 Robuuste sturingsmiddelen, geen afhankelijkheid van dagkoersen op de financiële markten Colofon Uitgever AZL N.V. / Postbus 4471 / 6401 CZ Heerlen T / F / I Redactie Mr Rob ten Wolde (hoofdredacteur) en Mr Chi Man Chan. Vormgeving/opmaak Martin Huijnen Fotografie Shutterstock.com. Oude(re) uitgaven van de Pensioenitems en andere publicaties kunt u raadplegen via: 2 / AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf

3 Inleiding tot de wettelijke voorstellen Naar expliciete en completere pensioencontracten De steeds verder stijgende levensverwachting heeft geleid tot een toename van de kosten van de oudedagsvoorziening. Daarnaast heeft de financieel-economische ontwikkeling van de afgelopen jaren een aantal knelpunten blootgelegd. Voor de toekomstbestendigheid van het stelsel is het noodzakelijk om financiële schokken waaronder ook de gevolgen begrepen van een toename van de levensverwachting beter te kunnen verwerken. Voorkomen moet worden dat financiële tegenslagen volledig door een beperkte groep moeten worden gedragen. Dat kan door het delen van de financiële risico s. Er is behoefte bij de actieve deelnemers en gepensioneerden aan duidelijkheid over hoe financiële mee- en tegenvallers in hun pensioen(aanspraak) neerslaan. Dit vereist expliciete, completere pensioencontracten én eerlijke communicatie over de risico s. Zo begint staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) de toelichting bij haar lang verwachte pensioenplannen. De financiële crisis heeft laten zien dat het financiële toezicht op onderdelen tekortkomingen vertoond heeft. Met de voorstellen wordt het mogelijk financiële schokken gespreid in de tijd en dus gelijkmatiger te verwerken. Hierdoor wordt een stabieler pensioen gerealiseerd. Voor de aanpassing van de communicatie bepalingen in de Pensioenwet loopt een separaat traject. Eind juni heeft het kabinet een desbetreffend wetvoorstel voor advies naar de Raad van State gezonden. Naar verwachting wordt het wetsvoorstel kort na het zomerreces bij de Tweede Kamer ingediend en daarmee openbaar gemaakt. Wetsvoorstel heeft reële kenmerken In deze speciale uitgave van de Pensioenitems zal verder niet worden ingegaan op de achtergronden bij het wetsvoorstel. De analyses en aanbevelingen van de Commissie-Goudswaard Separaat of gezamenlijk? De verbetering van de communicatie was één van de aanbevelingen van de Commissie-Frijns. Daarmee leek de communicatie een wezenlijk aspect te zijn van de herziening van het FTK. Toch heeft staatssecretaris Klijnsma gekozen voor een apart wetsvoorstel. Uit noodzaak? Om met de herziening van het FTK niet teveel vertraging op te lopen? Het voorontwerp van wet over de pensioencommunicatie vertoonde inderdaad heel weinig verbanden met de FTK-herziening. Toch voert de bewindsvrouw de communicatie in het onderhavige wetsvoorstel regelmatig op. Vooral als het gaat om de communicatie over de indexatieambitie van pensioenfondsen en de jaarlijks uit te voeren haalbaarheidstoets. Het is af te wachten of de Tweede Kamer een duidelijke samenhang tussen de beide wetsvoorstellen wil leggen en ze gezamenlijk wil beoordelen, dan wel zich voegt in aparte parlementaire behandelingen. en Commissie-Frijns zijn genoegzaam bekend. Hetzelfde geldt voor de zelfstandige evaluatie in april 2010 van het financieel toetsingskader (FTK) en de wettelijke zekerheidsmaatstaf van 97,5% door de overheid. Uit deze evaluatie kon al de conclusie worden getrokken dat het vereist eigen vermogen (VEV) met circa 5%-punten moet worden verhoogd. Interessant in de beschrijving van de historie die aan het wetsvoorstel vooraf is gegaan, is wel het feit dat sociale partners aanvankelijk een nieuw, reëel pensioencontract wilden introduceren als alternatief voor het nominale contract, maar uiteindelijk in het onderhavige wetsvoorstel het idee van twee typen contracten is losgelaten. Maar, stelt de staatssecretaris, belangrijke voordelen en doelstellingen van het reële pensioencontract (of reële ambitieovereenkomst) kunnen met haar plannen toch worden gerealiseerd. In dit verband noemt de staatssecretaris vooral de aanpassing van de herstelplansystematiek. Tegenvallers die zich gedurende een lopend langetermijnherstelplan voordoen, moeten thans binnen diezelfde periode worden opgevangen. In de nieuwe systematiek worden die tegenvallers beter gespreid, zodat volgens haar het beleggingsbeleid dat passend is voor de lange termijnambitie van een pensioenfonds, niet meer in de knel komt. Meeste maatschappelijke adviezen wilden één contracttype zonder invaarproblematiek De staatssecretaris ontving vorig jaar, in het kader van een consultatie aan de hand van een zogenaamd voorontwerp van wet, reacties van vele maatschappelijke organisaties. Verschillen in adviezen daargelaten, kon een breed draagvlak worden herkend voor een eenduidig toezichtkader; ruimte voor een lange termijn beleggingsbeleid dat past bij een geïndexeerd pensioen; de mogelijkheid om te kiezen tussen verschillende indexatieambities; meer stabiliteit voor zowel de premie als de uitkering, en het vermijden van risico s van invaren van oude pensioenaanspraken. Bij de nu voorgestane aanpassing van het FTK behoeft niet te worden ingevaren. Kern van het wetsvoorstel is dus dat de reeds bestaande uitkeringsovereenkomst uitgangspunt blijft, waarbinnen onderscheid wordt gemaakt tussen nominale aanspraken en voorwaardelijke indexatie. Het verlagen van opgebouwde pensioenrechten en -aanspraken blijft een uiterste redmiddel. Dit gegeven het feit dat sociale partners ervoor kunnen kiezen de premie niet als sturingsinstrument in te zetten. Bijvoorbeeld door een vaste en/of maximale premie overeen te komen. Voor het wetsvoorstel is de fiscale ruimte en de systematiek van het Witteveenkader een gegeven. AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf / 3

4 Aanpassingen van het financieel toetsingskader 4 / AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf

5 Expliciete toedeling van de risico s Geen sprake van pensioenakkoord met geliefde oppositiepartijen Expliciet moet worden gemaakt en dus vastgelegd hoe pensioenfondsen omgaan met risico s. Er moet hierover bovendien duidelijker worden gecommuniceerd met de actieve deelnemers, slapers en pensioengerechtigden. Hiermee wordt het pensioencontract completer gemaakt. Essentieel is dat pensioenfondsen het indexatiebeleid vooraf vastleggen en over een financieel crisisplan beschikken. De voornoemde groepen van belanghebbenden moeten een goed beeld kunnen krijgen van het pensioen dat ze mogen verwachten en de toekomstige koopkracht ervan, alsmede van de mogelijkheid dat het pensioen lager (of hoger) uitvalt. Uitbreiding van de uitvoeringsovereenkomst De uitvoering van de pensioenregeling(en) behoort uiteraard tot de verantwoordelijkheid van het bestuur van het pensioenfonds. Het fondsbestuur moet zich bij de aanvaarding van de opdracht realiseren met welke risico s die uitvoering gepaard gaat. Waar nodig, zal dat in de uitvoeringsovereenkomst leiden tot meer concrete afspraken. Als die afspraken op enig moment onvoldoende of niet haalbaar blijken te zijn, zal het bestuur in uiterste instantie de opdracht terug moeten geven aan sociale partners. Dit impliceert dat ook aan de arbeidsvoorwaardentafel op voorhand nagedacht moet worden over de consequenties van de gemaakte afspraken. Het fondsbestuur moet derhalve vooraf bekend maken hoe het omgaat met eventuele financiële schokken, zoals gezegd inclusief schokken ten gevolge van ontwikkelingen in de levensverwachting. Daarnaast moeten ze een beleid hebben met betrekking tot het verstrekken van indexatie, waaronder inhaalindexatie. Voorts moeten zij aangeven onder welke omstandigheden ze overgaan tot premiekortingen. Hiermee wordt het geheel van verdeelregels verder gecompleteerd. Financieel crisisplan Sinds 2012 schrijft De Nederlandsche Bank (DNB) voor pensioenfondsen een financieel crisisplan voor. Een en ander op basis van een eigen beleidsregel van de toezichthouder. Met het onderhavige wetsvoorstel krijgt het financieel crisisplan een wettelijke grondslag. Fondsbesturen worden verplicht een financieel crisisplan op te nemen in hun actuariële en bedrijfstechnische nota (abtn). Er moet vooraf een ex ante herstelplan op de plank liggen. Dat dwingt tot nadenken over de vraag hoe het fonds met risico s omgaat die samenhangen met de uitvoering van de pensioenregelingen, met name met eventuele tegenvallers, en creëert duidelijkheid over de verdeelregels. Dat draagt op zichzelf bij aan transparantie. Fondsbesturen zullen hierdoor beter voorbereid zijn op een crisissituatie. Het financieel crisisplan bevat primair een beschrijving van de maatregelen die op korte termijn effectief kunnen worden ingezet, indien de dekkingsgraad zich bevindt of zeer snel beweegt richting kritische waarden. In het financieel crisisplan moet bijvoorbeeld worden ingegaan op kritische grenzen, de beschikbaarheid van maatregelen, het inzetten daarvan, het realiteitsgehalte van maatregelen en de effectiviteit ervan, alsmede nadere invulling worden gegeven aan de evenwichtige belangenafweging. Eveneens zal het bestuur in het plan aandacht moeten besteden aan de situatie dat het fonds onverhoopt en ondanks eerdere maatregelen vijf opeenvolgende jaren niet beschikt over het minimaal VEV. Uiteraard moet bij de invulling van concrete herstelmaatregelen rekening worden gehouden met de specifieke kenmerken van de betreffende crisissituatie. De staatssecretaris sluit het opstellen van nadere voorschriften ter zake in lagere regelgeving niet uit. AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf / 5

6 Wijziging van de herstelplansystematiek: andere spreidingsmethodiek voor de financiële schokken Als een pensioenfonds niet meer beschikt over het VEV, heeft het thans maximaal 15 jaar de tijd om dat vermogen te herstellen. Zolang het fonds in herstel is, wordt de indexatie aanmerkelijk beperkt. In het kader van een kortetermijnherstelplan moet een fonds binnen 3 jaar weer beschikken over het minimaal VEV. Als dat niet mogelijk is, moet als laatste redmiddel tot korting op nominale pensioenen en pensioenaanspraken worden besloten. De praktijk heeft laten zien dat het dan gaat om relatief omvangrijke verlagingen. Binnen het huidige FTK kunnen kortingen worden uitgesteld tot het laatste jaar van de 3-jaarsperiode. Daardoor kunnen abrupte en forse kortingen nodig zijn. Het is dan lastig om nog een bestendig beleggingsbeleid te voeren. Dit wil de staatssecretaris voortaan voorkomen. De staatssecretaris kiest daarom voor spreiding van de financiële tegenvallers en daarmee voor een gelijkmatiger ontwikkeling van de pensioenen. Bij een goede spreiding past geen vaste einddatum voor het langetermijnherstelplan. Overigens verdwijnt bovendien het onderscheid tussen langetermijn- en kortetermijnherstelplannen. Spreiding betekent ook dat financiële meevallers niet direct worden uitgedeeld. Daarom komen er nadere regels met betrekking tot de indexatie, inhaalindexatie en het ongedaan maken van kortingen. Waardoor de financiële schokken worden veroorzaakt, is irrelevant. Er komt derhalve geen apart mechanisme voor de aanpassingen aan de levensverwachting (zie hierna de rubriek Kort ). Spreiding over maximaal 10 jaar In essentie komt de systematiek erop neer dat een pensioenfonds dat niet beschikt over het VEV, dit onverwijld aan DNB meldt en een herstelplan opstelt. Met het herstelplan moet het fonds elk jaar aantonen binnen een periode van maximaal 10 jaar weer het vereiste niveau te kunnen bereiken. Materieel wordt dus elk jaar gevraagd dat een tiende van het vermogenstekort wordt weggewerkt. Door financiële meevallers, waardoor het vereist eigen vermogen wordt overschreden, kan het herstel binnen 10 jaar plaatsvinden. DNB kan bepalen dat het herstelplan uit moet gaan van een kortere periode dan 10 jaar. Hiervoor kan bijvoorbeeld aanleiding zijn bij een sterk vergrijsd pensioenfonds. Maatregelen worden gespreid, maar direct genomen! Overigens wordt door de hiervoor bedoelde systematiek niet bereikt dat een tekort in 10 jaar wordt ingelopen. Jaarlijks wordt één tiende deel van het resterende tekort weggewerkt, hetgeen betekent dat na 10 haar slechts 65% van het totale tekort is ingelopen. De staats- secretaris erkent dat het daadwerkelijke herstel langer dan 10 jaar zal duren. De constatering van een tekort vindt plaats aan de hand van het 12-maands voortschrijdend gemiddelde van de dekkingsgraad (verder aan te duiden als beleidsdekkingsgraad ). Pensioenfondsen mogen daarbij rekening houden met de verwachte herstelcapaciteit die besloten ligt in het beleggingsbeleid. In lagere regelgeving zal worden gewaarborgd dat een fonds geen maatregelen neemt die ertoe kunnen leiden dat de beleggingsrisico s groter zijn dan bij het afgesproken strategisch beleggingsbeleid passend is. Beoordeling tekortsituatie op basis kwartaalcijfers Aanvankelijk moest de vaststelling van een tekortsituatie direct ofwel op basis van maandcijfers plaatsvinden. Naderhand vond de staatssecretaris dit echter minder betrouwbaar. Bij nota van wijziging is nu voorgeschreven dat wordt aangesloten bij kwartaalcijfers. Het werken met kwartaalcijfers heeft bovendien als praktisch voordeel dat kan worden aangesloten bij bestaande kwartaalrapportages van pensioenfondsen. Voorts is geregeld dat pensioenfondsen de mogelijkheid krijgen om het jaarlijkse moment van actualisatie van het herstelplan te laten samenvallen met het begin van het kalenderjaar ofwel de stand per het einde van het vierde kalenderkwartaal. Er kan dan worden aangesloten bij de cyclus voor de jaarverslagen. Dit betekent dus een vervroeging ten opzichte van de hoofdregel van reguliere herbeoordeling aan het einde van het eerste kalenderkwartaal. 6 / AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf

7 Jaarlijks een nieuwe 10-jaars periode Het herstelplan moet jaarlijks worden aangepast ofwel jaarlijks wordt een nieuwe 10-jaarsperiode opgesteld. Maatregelen moeten zo worden gekozen dat het herstel zich in beginsel evenredig in de tijd zal voltrekken. Wel mogen in het begin ( in de eerste helft van de looptijd ) zwaardere maatregelen worden ingezet, waardoor in die periode een sneller herstel zichtbaar is. De spreidingsperiode kan voor een kortere periode dan 10 jaar worden vastgesteld. Van fondsbesturen wordt in ieder geval een bestendige lijn verwacht voor wat betreft de duur van de spreidingsperiode. Uiteindelijk gaat het om een samenhangend beleid, waarmee voldaan wordt aan een evenwichtige belangenbehartiging. Een afwijkende hersteltermijn kan te maken hebben met een specifieke situatie van het pensioenfonds en indien dit in het belang is van de aanspraak- en pensioen gerechtigden. DNB moet met de afwijking instemmen. Korten blijft uiterste middel Met betrekking tot de te nemen herstelmaatregelen zal een pensioenfonds eerst moeten besluiten of de premie moet worden verhoogd en/of de indexatie moet worden beperkt. Pas als is overwogen (de toelichting bij het wetsvoorstel spreekt niet over besloten ) het premie-instrument in te zetten én de indexatie volledig achterwege is gebleven, en als blijkt dat dit onvoldoende is voor herstel, zal tot korting op pensioenaanspraken en -uitkeringen mogen worden overgegaan. Dat laat zoals eerder opgemerkt on verlet dat sociale partners kunnen besluiten de ruimte voor de inzet van het premie-instrument te beperken. Het beleggingsbeleid behoeft in dit kader niet als sturingsmiddel te worden ingezet. Dat is overigens nu ook al het geval. Vijf jaar in dekkingstekort In de aangepaste herstelsystematiek wordt het sturen naar het MVEV losgelaten. Hierdoor kan het voorkomen dat een fonds gedurende langere tijd onder dit minimum blijft. Staatssecretaris Klijnsma wil niet dat pensioenfondsen die bezig zijn te herstellen naar het VEV zich te lang onder het MVEV bevinden. Mede in het licht van de IORP-richtlijn van de Europese Unie stelt zij daarom een aanvullende eis voor, dat een pensioenfonds nooit langer dan 5 achtereenvolgende jaren in een dekkingstekort mag verkeren. Indien die situatie zich voordoet, moet het fonds binnen zes maanden maatregelen nemen die ervoor zorgen dat de feitelijke dekkingsgraad direct weer op of boven het niveau van het MVEV komt te liggen. Dat kan bijvoorbeeld door een eenmalige, directe bijstorting door de werkgever of een directe eenmalige korting op pensioenaanspraken en -uitkeringen. Een reeks van maximaal 10 in de tijd gespreide, onvoorwaardelijke nominale kortingen is ook toegestaan ze worden immers direct in de boekhouding verwerkt. Indienen en actualiseren Zodra de beleidsdekkingsgraad onder het VEV zakt, moet een herstelplan worden opgesteld. Pensioenfondsen krijgen hiervoor 3 maanden de tijd. Het herstelplan zelf moet uiterlijk 6 maanden nadat de beleidsdekkingsgraad onder het VEV is gezakt, in werking treden. Zodra het vereiste niveau is bereikt, vervalt het herstelplan. Actualisering van het herstelplan kan afgezien van nieuwe schokken mogelijk aan de orde zijn als parameters worden aangepast. In de wet zal worden geregeld dat over deze parameters steeds na maximaal 5 jaar advies zal worden gevraagd aan de Commissie Parameters. In het algemeen moet worden gewerkt met realistische parameters. De voornoemde commissie zal daarvoor voortaan maximale en minimale parameters voorstellen. Door uit te gaan van maxima en minima kan een zekere behoedzaamheid worden gerealiseerd: pensioenfondsen kunnen zelf parameters hanteren die onder de vastgestelde maxima of boven de vastgestelde minima liggen. Is de beleggingsspagaat verdwenen? Er is in de ogen van de staatssecretaris als gevolg van het huidige FTK sprake van een zogenaamde beleggingsspagaat. Bedoeld wordt dat voor een beleggingsportefeuille wordt gekozen, waarvan de opbrengsten een kasstroom bewerkstelligen die precies overeenstemt ( matcht ) met de kasstroom van de nominale pensioenuitkeringen. Matchend beleggen levert echter onvoldoende rendement op om de indexatieambitie te kunnen waarmaken. Daardoor beleggen pensioenfonds mede in zakelijke waarden. Daaraan zijn evenwel ook hogere beleggingsrisico s verbonden. Mogelijk wordt het beoogde rendement niet gehaald en is het lager dan als alleen matchend zou zijn belegd. Die situatie moet nu nog binnen een systematiek van een vaste herstelperiode worden opgevangen. Kruiend ijs methodiek noemt de staatssecretaris dat. Ontstaan nieuwe tegenvallers relatief laat in die periode, dan is het haast niet meer mogelijk om zonder korting het volledig herstel te bereiken. Wellicht moet dan zelfs in de beleggingsportefeuille het risico worden teruggenomen, waardoor het VEV op een lager niveau komt te liggen. Dat staat echter op gespannen voet met een bestendige lange termijn ambitie om tegen aanvaardbare kosten een (voorwaardelijk) geïndexeerd pensioen te realiseren. Volgens de staatssecretaris wordt deze spagaat verholpen door de opeenvolgende 10-jaars herstelperioden. Hieraan wordt echter sterk getwijfeld. Pensioenfondsen die in herstel zijn kunnen ook onder het nieuwe FTK geen wijzigingen aanbrengen in hun strategisch beleggingsbeleid. AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf / 7

8 Duidelijke verdeelregels voor indexatie, eerlijke verdeling van de buffers over jong en oud Pensioenfondsen moeten hun toeslagenbeleid vooraf vaststellen. Doel is dat op voorhand duidelijk wordt gemaakt op welke wijze het eigen vermogen wordt ingezet voor de indexatie. Volgens de staatssecretaris is het bij de voorgestelde herstelplansystematiek mogelijk om beter rekening te houden met de lange termijn ambitie van een geïndexeerd pensioen. Pensioenfondsen worden verplicht beleid met betrekking tot de voorwaardelijke toeslagverlening vast te stellen. Dit betekent niet dat ze toeslagen moeten verlenen of een maatstaf hiervoor vastleggen. Het beleid kan er nog steeds uit bestaan dat geen toeslagen worden verleend. Pensioenfondsen moeten wel hun beleid hierover bij voorbaat vaststellen. Voor het kabinet is essentieel dat in samenhang met de herstelplansystematiek onevenwichtigheden in de verdeling van de middelen over de diverse generaties worden voorkomen. Spreiding van de tegenvallers is gunstig voor de pensioengerechtigden. Het stellen van nadere lees: strengere randvoorwaarden aan het toeslagenbeleid pakt goed uit voor de actieve deelnemers. Het gaat dan om de introductie van een drempel, over de wijze van berekening van de (maximale) indexatie en de mate waarin inhaalindexatie kan worden verstrekt. Het spreiden van meevallers in de tijd draagt ook bij tot evenwichtige generatie-effecten. Drempel en mate van indexatie Bij lagere regelgeving wil het kabinet bepalen dat een pensioenfonds pas tot indexatie mag overgaan als de beleidsdekkingsgraad 110% of meer bedraagt. Opvallend is dat sprake is van een harde ondergrens, die niet gekoppeld is aan het risicoprofiel van het pensioenfonds. De grens van 110% voorkomt dat een fonds direct overgaat tot indexeren, zodra het over het MVEV beschikt en door die indexatie weer onder dat niveau geraakt. Wat betreft de mate van indexatie zal worden bepaald dat de omvang van het eigen vermogen boven de drempel van 110% zodanig moet zijn, dat hieruit naar verwachting naar de toekomst toe een permanente toeslagverlening van diezelfde hoogte kan worden gefinancierd. Voor de fiscale facilitering op grond van het Witteveenkader blijft gelden dat de toegestane indexatie is gemaximeerd op de loon- of prijsindex. De kosten van de hiervoor bedoelde fictieve, toekomstige indexatie worden bepaald door de indexatiekasstroom contant gemaakt tegen een discontovoet die maximaal is gegeven door de parameters van het meetkundig verwachte rendement op beursgenoteerde aandelen. Dat past ook bij de gedachte dat de indexatie voorwaardelijk is. De indexatieregel het kunnen blijven indexeren naar de toekomst geldt voor alle pensioenfondsen, ook voor fondsen die in de pensioenovereenkomst geen expliciete ambitie hebben geformuleerd. De indexatieregel kan worden ingericht in nominale termen of kan worden gekoppeld aan een indexatiemaatstaf (loongroei of prijsinflatie). Als een indexatieambitie ontbreekt, zal voor de toepassing van de indexatieregel worden uitgegaan van de inrichting in nominale termen. Regels voor de inhaalindexatie Om evenwichtige generatie-effecten te bereiken, worden regels (beperkingen) gesteld aan inhaalindexatie. Het pensioenfonds moet allereerst over voldoende vermogen beschikken om de reguliere indexatie volledig te verstrekken. Als de feitelijke dekkingsgraad boven het niveau ligt dat correspondeert met een dekkingsgraad, nodig om volledig te indexeren, mag van het meerdere een tiende deel worden aangewend voor inhaalindexatie. De verstrekte inhaalindexatie mag er niet toe leiden dat de beleidsdekkingsgraad zakt onder het niveau, waarbij volledige indexatie kan worden verstrekt, dan wel onder het niveau dat behoort bij het VEV. Om te voorkomen dat het toekennen van inhaalindexatie zou leiden tot een onzuivere pensioenregeling ligt het volgens de staatssecretaris voor de hand dat het fonds inhaalindexatie uitsluitend verstrekt aan de groepen die in het verleden een beperking van de inhaalindexatie hebben ondergaan. Het wetsvoorstel biedt ruimte voor alle indexatieambities. Er zijn geen restricties. Daardoor kan aan een reëel pensioencontract vorm gegeven worden. 8 / AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf

9 Ongedaan maken van kortingen Ook hier moeten fondsen om fiscale redenen onderscheid maken tussen groepen die daadwerkelijk zijn geconfronteerd met een verlaging van het pensioen en groepen die daar geen hinder van hebben ondervonden. Als voorrang wordt gegeven aan het ongedaan maken van kortingen boven het verlenen van de reguliere indexatie dan heeft dat ook generatie-effecten. Daarom worden aan het ongedaan maken dezelfde voorwaarden gesteld als aan inhaalindexatie. Toeslagverlening is fiscaal gemaximeerd op de ontwikkeling van lonen of prijzen. Toeslagverlening wegens herstel van kortingen is fiscaal gemaximeerd tot de werkelijk, in het verleden aangebrachte kortingen. Dat betekent aldus de staatssecretaris dat het voor een fonds noodzakelijk is om gemiste toeslagen en toegepaste kortingen separaat en per individu te registreren. Evenwichtige generatie-effecten De staatssecretaris die waarschijnlijk een stevige discussie verwacht over de generatie-effecten van haar voorstellen, is van mening dat de inhaalindexatie en de herstelplansystematiek in hun onderlinge samenhang moeten worden Gesloten systeem verplicht Waar in het verleden een keuze bestond voor een open of gesloten systeem, lijkt de wetgever nu te kiezen voor een gesloten systeem. Bij een gesloten systeem worden kortingen op pensioenaanspraken en indexatie-achterstanden op individueel niveau in de administratie bijgehouden. Voor AZL is dit geen probleem, maar er doen zich nog wel veel vragen van technische aard voor. Deze vragen zijn voorgelegd aan de Pensioenfederatie die de reactie op het wetsvoorstel richting Tweede Kamerfracties coördineert. beoordeeld. De spreiding van financiële tegenvallers is onontkoombaar in het voordeel van oudere generaties. Daar staat volgens de bewindsvrouw tegenover dat voorwaarden worden gesteld aan het indexatiebeleid die voorkomen dat pensioenfondsen te snel overgaan tot (inhaal)indexatie. Dat is weer in het voordeel van jongere generaties. Doorrekeningen van de wettelijke voorstellen door het Centraal Planbureau (CPB) bevestigen dat de maatregelen evenwichtig uitpakken, aldus de staatssecretaris. De bewindsvrouw tekent hierbij wel aan dat de kenmerken van pensioenfondsen verschillen. Het is aan de fondsbesturen binnen de kaders die sociale partners hebben gesteld om op grond van artikel 105 Pensioenwet een uitvoeringsbeleid te formuleren zonder disproportionele effecten. Bij een grijs fonds zou bijvoorbeeld kunnen worden gekozen voor een kortere spreidingsperiode. Juridische toetsing De voorstellen zijn volgens staatssecretaris Klijnsma in overeenstemming met verdragsrechtelijke verplichtingen, omdat ze a) bij wet worden geregeld, b) het algemeen belang dienen en c) proportioneel zijn. Inbreuk op het recht van het ongestoorde genot van eigendom (van pensioen) is daarom te rechtvaardigen. Er is volgens haar voorts geen sprake van een overtreding van het verbod van leeftijdsdiscriminatie. AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf / 9

10 Naar een stabiele, kostendekkende premie 10 / AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf

11 Vorig jaar was er veel ophef over de verwachte kostenverhogende effecten van de pensioenplannen van staatssecretaris Klijnsma. Dit terwijl het kabinet toen juist de fiscale aftrek van de pensioenpremie wilde mitigeren. Is dat dilemma nu opgelost? Pensioenfondsen mogen nu al bij de berekening van de kostendekkende premie rekening houden met een voortschrijdend gemiddelde van de rente over een periode van 10 jaar. Het dempende effect hiervan zorgt voor een zekere mate van stabiliteit en vergemakkelijkt het voeren van een bestendig beleid. Deze dempingsmogelijkheid wordt in het nieuwe FTK daarom gehandhaafd. In het nieuwe FTK blijft ook de mogelijkheid bestaan om rekening te houden met het verwachte rendement op de beleggingsportefeuille. Uit de evaluatie van het FTK is echter gebleken dat door deze dempingsmethode de nominale pensioenopbouw feitelijk niet kostendekkend werd ingekocht. De demping kon ook er toe leiden dat de indexatie onvoldoende in de financiële opzet werd meegenomen. Daarom worden de volgende voorwaarden gesteld als het verwachte rendement als uitgangspunt wordt genomen: in de kostendekkende premie moet een opslag worden opgenomen voor de financiering van de indexatie; tegenvallers als gevolg van een toegenomen levensverwachting moeten worden verwerkt zonder de premie te verhogen, ongeacht of het fonds in een tekortsituatie verkeert; er mag een verwacht rendement worden gehanteerd dat voor een beperkte periode van maximaal 5 jaar wordt vastgezet; na afloop van die periode wordt de gedempte kostendekkende premie opnieuw vastgesteld op basis van de actuele rendementsverwachtingen; de ontwikkeling in de levensverwachting moet doorwerken in de (AOW- en) pensioenrichtleeftijd in de aanvullende pensioenregelingen; dit voorkomt een autonome stijging van de premie. Geen premiebijdrage aan herstel Het fonds dat nu een kortetermijnherstelplan heeft, moet een premie vaststellen die bijdraagt aan herstel. Demping moet dan achterwege blijven. Dit kan tot aanzienlijke premiestijgingen leiden, juist op momenten dat het economisch tegen zit. De staatssecretaris wil daarom deze door DNB opgelegde eis laten vervallen. Premiekortingsgrens Als onderdeel van de financiële opzet moet het pensioenfonds het niveau van de beleidsdekkingsgraad vastleggen, vanaf welke grens kortingen op de kostendekkende premie zijn toegestaan. Fondsen moeten tenminste over het VEV beschikken en verder de oorspronkelijke ambities inclusief de voorwaardelijke indexatieverlening over de afgelopen 10 jaar hebben waargemaakt. De voorwaardelijke indexatie moet ook voor de toekomst mogelijk zijn. Bij lagere regelgeving kunnen nadere rekenregels worden gesteld. Premie-effecten Het CPB heeft de wettelijke voorstellen doorgerekend, rekening houdend met de versobering van het Witteveenkader per 1 januari 2015, gemeten over een periode tot De fiscale versobering zorgt voor een daling van de premie met 16%, de wettelijke voorstellen en de invoering van nieuwe parameters zorgen samen voor een premieverhoging van circa 5%. AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf / 11

12 Robuuste sturingsmiddelen, geen afhankelijkheid van dagkoersen op de financiële markten De nieuwe herstelplansystematiek en de indexatieregels leiden op zichzelf al tot meer stabiliteit in de ontwikkeling van pensioenaanspraken en -rechten. Maar dat is voor de staatssecretaris niet voldoende. Het wetsvoorstel presenteert twee instrumenten: de dekkingsgraadmiddeling en ufr-methodiek. Beleidsdekkingsgraad De nominale pensioenaanspraken worden verdisconteerd met de risicovrije rente. De ontwikkeling van de rente heeft derhalve directe invloed op de financiële positie van een pensioenfonds ofwel op de dekkingsgraad. Om niet volledig te zijn overgeleverd aan de (tijdelijke) onrust op de financiële markten gelden thans wachttijden voor het indienen van herstelplannen en voor het doorvoeren van nominale kortingen. De dekkingsgraad blijft de belangrijkste graadmeter voor het nemen van beleidsmaatregelen. De actuele dekkingsgraad wordt ingewisseld voor de zogenaamde beleidsdekkingsgraad. Deze beleidsdekkingsgraad wordt berekend als een voortschrijdend gemiddelde van de actuele dekkingsgraad over 12 maanden. Bij lagere regelgeving worden hiervoor rekenregels gegeven. Veel nadere, lagere regelgeving aangekondigd Op diverse onderdelen van het wetsvoorstel, vooral als het aankomt op de detaillering en technische invulling, wordt verwezen naar nog niet openbaar gemaakte voorschriften. Het zijn met name die voorschriften, nadere regels, rekenregels e.d. die de pensioenuitvoerders (zoals AZL) nodig hebben om nieuwe elementen in de administratie te bouwen. Daarom had AZL vorig ervoor gepleit dat de uitvoeringsmaatregelen (in concept) tegelijk met het wetsvoorstel worden bekend gemaakt. Dat is helaas niet gebeurd. Met de thans prijs gegeven informatie op hoofdlijnen, globaal van karakter, kan de pensioenuitvoerder nog niet aan de slag. De beleidsdekkingsgraad bepaalt of sprake is van een tekortsituatie, of herstelplannen moeten worden geëvalueerd en (nominale) kortingen moeten worden doorgevoerd. Ufr-methodiek Reeds eerder is besloten om de pensioenverplichtingen te waarderen met een discontovoet, waarbij de risicovrije rente voor lange looptijden gebaseerd is op een stabiele en realistische prognose van de langetermijnrente (ultimate forward rate). Deze ufr is vervroegd ingevoerd, namelijk sinds 30 september De financiële sturing wordt hierdoor stabieler en wordt niet beïnvloed en beheerst door dagkoersen, omdat de waardering van de pensioenverplichtingen stabieler en betrouwbaarder wordt. De prijs die hiervoor overigens wordt betaald, is dat het afdekken van het renterisico enigszins complexer wordt. De ufr-methodiek moet niet alleen realistisch zijn, maar ook blijven. Op basis van een studie door de Europese toezichthouder is destijds het niveau van 4,2% gekozen. De door het kabinet ingestelde Commissie UFR heeft nader onderzoek gedaan en adviseert uit te gaan van 3,9% (stand per eind juli 2013). Het kabinet en DNB hebben het advies overgenomen. 12 / AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf

13 AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf / 13

14 14 / AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf

15 Continuïteitsanalyse wordt haalbaarheidstoets De continuïteitsanalyse en consistentietoets worden vervangen door de haalbaarheidstoets. In lagere regelgeving wordt deze toets nader ingevuld. De staatssecretaris schetst alvast wat haar daarbij voor ogen staat. Uitgangspunt is: uitvoerbaarheid, vergelijkbaarheid en transparantie. Het model waar de toets op berust, zal zoveel mogelijk voor alle pensioenfondsen gelijk zijn en dient dus op uniforme wijze te worden ingevuld. Voorts merkt de staatssecretaris op dat de haalbaarheidstoets ook de grondslag zal vormen voor de communicatie op individueel niveau met de deelnemers over hun te verwachten pensioenresultaat, zowel ten aanzien van de koopkracht als ten aanzien van de risico s. Consistentie tussen verwachte pensioenresultaat en gewekte verwachtingen Met de toets moet een fonds bij aanvang aantonen dat het verwachte pensioenresultaat op fondsniveau in voldoende mate aansluit bij de gewekte verwachtingen. Bij aanvang betekent zowel bij de introductie van het nieuwe FTK als bij een nieuw pensioencontract of significante beleidswijziging. In dit kader moeten de fondsen ook een transparante onderbouwing geven van de evenwichtigheid van het geformuleerde beleid. Bandbreedte bij aanvang In de haalbaarheidstoets wordt eveneens getoetst of in een slechtweerscenario de uitkomsten op fondsniveau niet teveel afwijken van het te verwachten pensioenresultaat. De maximale bandbreedte, die afhankelijk is van de risicohouding van het fonds, wordt door het fonds zelf gekozen. Met name de onderkant van de bandbreedte is relevant: het fonds moet zelf bepalen hoe ver het pensioenresultaat (inclusief indexatie) maximaal mag wegzakken. Jaarlijkse haalbaarheidstoets na aanvang Het verwachte pensioenresultaat zal afhankelijk van financiële mee- en tegenvallers in de tijd wijzigen. Daardoor zal ook de bandbreedte opwaarts en neerwaarts bewegen. Jaarlijks moet met de haalbaarheidstoets worden gemonitord in hoeverre het verwachte pensioenresultaat nog aansluit bij de oorspronkelijk gewekte verwachtingen. De eigen monitoring komt in de plaats van een door DNB opgelegde toezichtnorm. De fondsbesturen en sociale partners moeten zelf beoordelen of die aansluiting er nog wel is of niet meer. De toezichthouders zien slechts toe op een correcte uitvoering van de toets, het volgen van de juiste procedures en communicatie over de uitkomsten. Het fonds legt over de uitkomsten van de toets verantwoording af aan het verantwoordingsorgaan of belanghebbendenorgaan. In uiterste instantie zal de financiële opzet moeten worden gewijzigd. Kostendekkende premie in de toets Als onderdeel van de haalbaarheidstoets wordt ook expliciet gekeken naar de door het fonds gehanteerde premiesystematiek. Aangetoond moet worden dat de premie kostendekkend is en dat het vooraf afgesproken premiebeleid realistisch en haalbaar is. AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf / 15

16 De overgang naar het nieuwe FTK 16 / AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf

17 Bestuurlijke rust In het wetsvoorstel wordt een andere herstelplansystematiek voorgesteld en een aanscherping van de buffereisen. Staatssecretaris Klijnsma wil haar plannen op 1 januari 2015 laten ingaan. Zij ziet dit jaar (2014) als een overgangsjaar en wil daarin zoveel mogelijk bestuurlijke rust creëren. Lopende herstelplannen, nog gebaseerd op een andere herstelsystematiek en op een lager VEV, behoeven dus niet te worden aangepast als in dit jaar zich nieuwe financiële schokken voordoen. Ook voor aanspraak- en pensioengerechtigden betekent dit een jaar van rust. De verwerking van nieuwe tekorten zal plaatsvinden vanaf 2015 met toepassing van de nieuwe systematiek. Voor alle fondsen een schone lei Alle pensioenfondsen starten per 1 januari 2015 met een schone lei. Alle lopende herstelplannen vervallen per 1 januari In het algemeen geldt dàt logischerwijs dus ook voor alle in die plannen vermelde maatregelen. Als uitzondering wordt gemeld dat een vermindering van pensioenaanspraken en -rechten, die is gebaseerd op een (vervallen) kortetermijnherstelplan en dus reeds afgesproken, na de datum van inwerkingtreding van het nieuwe FTK wel nog wordt geëffectueerd. Of een pensioenfonds in 2015 in een tekortsituatie verkeert, wordt de eerste keer bepaald op basis van de beleidsdekkingsgraad per 31 december De termijn voor de (eerste) indiening van een herstelplan is 6 maanden (dus uiterlijk 1 juli 2015), het herstelplan moet uiterlijk 9 maanden na de constatering van het tekort ingaan. Het herstelplan kan natuurlijk ook eerder ingaan. De fondsbesturen zullen nieuwe afspraken ter zake moeten maken, een en ander op basis van de nieuwe regels. Daarbij geldt dat pensioenfondsen, die zich op 1 januari 2015 op basis van de dan geldende beleidsdekkingsgraad in een tekortsituatie bevinden, opnieuw een herstelplan moeten indienen. Zij krijgen twee jaar extra de tijd om het tekort weg te werken: dus een hersteltermijn van 12 jaar in plaats van 10 jaar. Dit geldt dus in ieder geval voor alle pensioenfondsen die een lopend herstelplan hadden dat bij de inwerkingtreding vervalt. De extra herstelperiode van twee jaar vloeit voort uit de aangescherpte eisen die aan het VEV worden gesteld. De verhoging van het VEV hoeft als zodanig dan niet tot extra maat regelen te leiden. Pensioenfondsen die in 2016 een herstelplan moeten indienen, krijgen één jaar extra. Fondsen die in 2017 een herstelplan moeten maken, krijgen de reguliere maximale hersteltermijn van 10 jaar. Verder wordt geregeld dat de regel op grond waarvan een pensioenfonds voor de geactualiseerde herstelplannen steeds dezelfde termijn hanteert als voor het eerste herstelplan, ingaat vanaf het vierde jaar na de inwerkingtreding voor pensioenfondsen die de afwijkende termijnen gebruiken die in het eerste en tweede jaar gelden op grond van het overgangsrecht. Deze pensioenfondsen gebruiken in het derde jaar dus voor het eerst een reguliere termijn. Onderdekking Zoals gezegd, geldt de beleidsdekkingsgraad vanaf Dat impliceert dat vanaf die datum wordt gemeten of een pensioenfonds niet langer dan 5 jaar in onderdekking is. Deze situatie kan op zijn vroegst dus pas 5 jaar na de inwerkingtreding van de nieuwe wet worden vastgesteld. Premievaststelling 2015 Aangezien de meeste pensioenfondsen hun premie voor 2015 in het najaar van 2014 vaststellen, mag voor de premie voor 2015 nog de huidige systematiek worden gehanteerd. Aanpassing van fondsdocumenten Sociale partners en fondsbesturen moeten opnieuw naar de pensioenovereenkomst kijken. Er zullen nieuwe afspraken moeten worden gemaakt. Het gaat dan bijvoorbeeld om het premiebeleid, het beleid ten aanzien van de toeslagverlening, het opstellen van een financieel crisisplan en indien nog een herstelplan. Het (nieuwe) beleid moet worden vastgelegd in fondsdocumenten. De maatstaven voor en voorwaarden waaronder toeslagverlening plaatsvindt, moet bijvoorbeeld worden opgenomen in de uitvoeringsovereenkomst (of uitvoeringsreglement). Ook het gewijzigde premiebeleid moet in dit document worden beschreven. Ook de abtn moet worden aangepast. De fondsbesturen krijgen hiervoor 6 maanden de tijd. Het overgangsrecht laat onverlet dat voor alle besluiten die na 1 januari 2015 door pensioenfondsen worden genomen, waaronder besluiten over de premie en toeslagverlening, het nieuwe wettelijke kader van toepassing zal zijn. Het overgangsrecht geldt alleen voor pensioenfondsen die op 1 januari 2015 al bestaan. Later opgerichte fondsen moeten meteen aan de gewijzigde voorschriften voldoen. AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf / 17

18 Evaluatie FTK: verhoging van de buffereisen Buffers moeten de nominale pensioenaanspraken beschermen tegen financiële schokken. Er wordt geen volledige zekerheid gegeven, wel waarborgen. De huidige zekerheidsmaatstaf is 97,5%: een fonds dat over het vereiste eigen vermogen beschikt, heeft een kans van 2,5% dat het op een horizon van 1 jaar in onderdekking geraakt (onder de 100% dekkingsgraad komt). Uit de evaluatie van het FTK is gebleken dat het VEV 5%-punt hoger moet worden vastgesteld om de huidige mate van bescherming te handhaven. De zekerheidsmaatstaf gaat dus niet omhoog. De bescherming wordt groter, de kans op indexatie neemt toe. DNB zal een aantal tekortkomingen in de standaardmethode ter berekening van het VEV wegnemen. Onderdeel daarvan is een nauwkeuriger risicometing en herijking van de bestaande risicoscenario s en correlatieparameters. Hiervoor is overigens geen wetswijziging nodig. Voor zover het AZL Actuariaat contractueel diensten aan zijn klanten aanbiedt, zijn de betreffende pensioenfondsen op hun fondsniveau reeds geïnformeerd over de verwachte impact van de strengere buffervoorschriften. 18 / AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf

19 K O RT Is LAM verdwenen? In het voorontwerp van wet werd, naast een instrument om de schokken op de financiële markten op te vangen, het levensverwachtingaanpassingsmechanisme kortweg LAM geïntroduceerd. De financiële schokken worden thans verwerkt in een nieuwe herstelplansystematiek, ongeacht de onderliggende oorzaak. Die verwerking is alleen aan de orde in een tekortsituatie. Korten op nominale pensioenaanspraken blijft een ultimum remedium. Het huidige FTK wordt op dit onderdeel niet gewijzigd, alleen de spreiding is nieuw. De huidige Pensioenwet kent geen invaarproblematiek, het nieuwe FTK dus ook niet. Sociale partners kunnen wel afspraken maken over de wijze waarop met schokken in de levensverwachting wordt omgegaan bij dekkingsgraden boven het VEV. Het invaarrisico wordt dan vermeden door bijvoorbeeld af te spreken om de schokken te verwerken door een korting toe te passen op de voorwaardelijke indexatie. Er zou hierbij geen sprake van een invaarproblematiek zijn. Open prudent person norm wordt ingevuld Een pensioenfonds voert een beleggingsbeleid dat in overeenstemming is met de prudent person regel. Het betreft hier een open norm. De Commissie-Frijns heeft benadrukt dat de fondsbesturen meer aandacht moeten besteden aan het risicobeheer en de uitvoering van het beleggingsbeleid. In verband hiermee wil het kabinet de prudent person regel, aan de hand waarvan het beleggingsbeleid door DNB zal worden getoetst, bij lagere regelgeving nader invullen. Administratieve lasten voor pensioenfondsen zijn nihil! De nieuwe herstelplansystematiek brengt mee dat pensioenfondsen de herstelsituatie jaarlijks moeten evalueren. Een en ander door invulling van onder meer het dekkingsgraadsjabloon. Pensioenfondsen moeten binnen de huidige systematiek ook al nadenken over eventuele concrete en haalbare, aanvullende maatregelen om nieuwe financiële schokken op te vangen. Nieuw is dat deze maatregelen jaarlijks formeel moeten worden vastgelegd. Dit vergt volgens de staatssecretaris geen extra inspanningen. Wanneer kortingen moeten worden ingeboekt in verband met de regel dat pensioenfondsen niet langer dan 5 jaar in dekkingstekort mogen verkeren, zullen toekomstige kasstromen moeten worden aangepast op een zodanige manier dat het dekkingstekort direct wordt opgeheven. Deze werkwijze lijkt op de verwerking van eindkortingen volgens het Septemberpakket van toenmalig staatssecretaris De Krom. Ook hieruit vloeien geen extra administratieve lasten voort. Al met al zijn de extra administratieve lasten van het wetsvoorstel nihil, aldus de staatssecretaris. Geen extra lasten? Is het echt waar wat de staatssecretaris beweert? Pensioenfondsen in een tekortsituatie moeten jaarlijks een herstelplan opstellen en bij DNB indienen. Voorts dienen zij een jaarlijkse haalbaarheidstoets uit te voeren. Leiden deze, steeds terugkerende werkzaamheden structureel niet tot hogere lasten? Wat betreft het pensioencontract moeten diverse onderdelen explicieter dan nu geregeld worden, zoals het indexatiebeleid en de risicoverdeling. Dit brengt toch tenminste eenmalige (bestuurs)kosten met zich mee. De automatische systemen van de pensioenadministratie dienen te worden aangepast. Er zullen diverse berekeningen van de effecten van het nieuwe FTK op fondsniveau moeten plaatsvinden. Kortom, de staatssecretaris stapt over deze aspecten wel heel luchtigjes heen. AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf / 19

20 Verdeelde maatschappelijke reacties, brede ontevredenheid over de plannen Het wordt moeilijker om in de toekomst te indexeren, terwijl het koopkrachtverlies dat gepensioneerden in de afgelopen jaren hebben opgelopen, vrijwel niet meer goedgemaakt kan worden. Daarmee krijgen de pensioenkortingen een definitief karakter, zeggen niet alleen de belangenbehartigers van de gepensioneerden. Pensioenfondsen vrezen dat DNB onder het nieuwe FTK meer te zeggen krijgt over hun beleggingen. De vakcentrales FNV en CNV vinden dat de nieuwe pensioenregels onvoldoende doen voor de huidige én toekomstige generaties. Zij verzetten zich ook tegen de uitdrukking van de staatssecretaris die het nieuwe FTK als noodzakelijk technisch onderhoud typeert. Er moet veel meer gebeuren dan technisch onderhoud. Wijziging regime beschikbare premieregeling als alternatief? Met het formeel vervallen van de mogelijkheid om een reëel pensioencontract op te zetten, kondigde staatssecretaris Klijnsma aan te komen met een onderzoek naar de mogelijkheden van collectieve risicodeling binnen beschikbare premieregelingen. Een aantal grote ondernemingen en pensioenfondsen signaleren knelpunten in het huidige regime. De desbetreffende verkenning mag voor de bewindsvrouw er niet toe leiden dat het reële contract opnieuw in het FTK terugkeert. Overleg met de sociale partners, de pensioen- en verzekeringssector, de toezichthouders en de ministeries van Financiën en SZW is inmiddels gestart. De staatssecretaris verwacht de Tweede Kamer in september, mede gezien de complexiteit van het vraagstuk, de hoofdlijnen te kunnen schetsen van de vormgeving van risicodragende, levenslange pensioenuitkeringen in beschikbare premieovereenkomsten met collectieve risicodeling. DNB, Autoriteit Financiële Markten (AFM) en Raad van State zijn kritisch. Onder het huidige regime hebben pensioenfondsen 15 jaar de tijd om tekorten weg te werken. In de nieuwe herstelplansystematiek is de hersteltermijn in principe oneindig. Dat verlaagt de druk op de fondsen om door ingrijpende maatregelen een tekort snel weg te werken. Hierdoor verschuiven de risico s op pensioentekorten van oud naar jong. Bovendien mag bij wijze van uitzondering langer over herstel worden gedaan in een uitzonderlijke economische situatie. De Pensioenfederatie plaatst kritische kanttekeningen bij belangrijke onderdelen. Vooral bij de manier waarop invulling wordt gegeven aan de wens om te komen tot meer evenwicht tussen de generaties. De plannen lijken op macro-niveau evenwichtig uit te pakken, maar kunnen op fondsniveau tot scheve uitkomsten leiden. Niet alleen moet worden gekeken naar de indexatie, maar naar alle elementen van de pensioenregeling, waaronder premieheffing en de mate van risico in het beleggingsbeleid. Fondsen moeten volgens de koepel hier zelf, op basis van hun eigen specifieke karakteristeken, invulling aan kunnen geven. De Pensioenfederatie wijst er verder op dat ook onder het nieuwe FTK sprake kan blijven van teveel instabiliteit in het systeem, omdat voor de berekening van de pensioenverplichtingen nog steeds moet worden uitgegaan van de volatiele risicovrije rente. Er moet tenslotte volgens de koepel een gedegen effectenanalyse van het nieuwe FTK op fondsniveau plaatsvinden, die moet uitwijzen in welke mate de gesignaleerde knelpunten zijn verholpen. Incidentenmelding? In het wetsvoorstel ontbreekt volgens DNB een regeling om incidenten te melden. De staatssecretaris reageert hierop met de toezegging dat bij lagere regelgeving alsnog vorm gegeven zal worden aan een dergelijke regeling. Deze bevoegdheid wordt gebaseerd op het vaak voor dit soort onderwerpen gebruikte artikel 143 Pensioenwet, dat pensioenfondsen verplicht hun organisatie zodanig in te richten dat een beheerste en integere bedrijfsvoering wordt gewaarborgd. Onduidelijk blijft echter wat met incidenten wordt bedoeld en aan wie (DNB én AFM?) ze moeten worden gemeld. De Pensioenwet kent thans alleen een meldingsplicht van de certificerend actuaris en accountant naar DNB. 20 / AZL Pensioenitems augustus 2014 # vijf