A L G E M E E N B E S T U U R

Transcriptie

1 A L G E M E E N B E S T U U R Vergadering d.d.: 19 juli 2017 Agendapunt: 7 Betreft: Besluitvormend Programma: 5. Bedrijfsvoering Portefeuillehouder: Luitjens Route: DB-AB Onderwerp Perspectiefnota Bijlagen 1. Perspectiefnota HET ALGEMEEN BESTUUR BESLUIT: 1. De Perspectiefnota vast te stellen Inleiding Hierbij bieden wij u aan de Perspectiefnota Dit meerjarenperspectief geeft de koers van het waterschap aan voor de komende vier jaren. Het dient tevens richting te geven aan het op te stellen jaarplan c.q. begroting van volgend jaar. Het Waterbeheerprogramma en het bestuursakkoord van Noorderzijlvest zijn het uitgangspunt geweest voor de voorliggende perspectiefnota. Met dit meerjarenperspectief wordt de koers gecontinueerd die de vorige twee jaren al is ingezet. Wel is een aantal bijstellingen gedaan. Op een aantal gebieden zijn er ontwikkelingen die we aan het begin van deze coalitieperiode nog niet vermoedden. Anderzijds zien we, dat door bezuinigingen in de periode vanaf 2009 het onderhoud aan onze sluizen, gemalen, stuwen, bruggen, kanalen en watergangen is verminderd. Achterstanden in onder andere baggeren en onderhoud aan bruggen dienen we de komende jaren weer op te pakken. De inhoudelijke koers c.q. het halen van de doelstellingen vanuit de vorige perspectiefnota wordt hierdoor niet aangepast, maar we moeten wel meer geld beschikbaar stellen om goed aan onze taken te voldoen, inclusief het intensiveren van de voorbereiding en uitvoering van peilbesluiten. In deze notitie worden deze aanpassingen helder gemaakt, waarbij ook de financiële effecten zijn aangegeven. Hierbij is in tabellen ook aangegeven hoe deze aanpassingen zich verhouden tot de vorige perspectiefnota ( ) en het jaarplan Beoogd effect Door het meerjarenperspectief vast te stellen wordt richting gegeven aan het opstellen van het Jaarplan Argumenten 1.1 Vaststelling van het meerjarenperspectief is wettelijk vereist. In de Waterschapswet is opgenomen dat het waterschap een begroting inclusief een meerjarenraming dient vast te stellen. De begroting c.q. het Jaarplan wordt ieder jaar in november vastgesteld. De perspectiefnota c.q. de meerjarenraming wordt in juli in de vergadering van het algemeen bestuur behandeld en vastgesteld. Met het vaststellen van de perspectiefnota worden echter niet de belastingtarieven voor de komende jaren vastgesteld. De vaststelling van de tarieven vindt plaats bij de vaststelling van het Jaarplan / begroting. De perspectiefnota en meerjarenraming dient dan ook gezien te worden als koers en richting voor de komende jaren.

2 1.2 Met het vaststellen van de Perspectiefnota kan de eerste jaarschijf worden uitgewerkt in het Jaarplan De beleidsmatige koers zoals opgenomen in de perspectiefnota met de daarbij behorende middelen wordt nader uitgewerkt in het op te stellen Jaarplan De uit te voeren werkzaamheden dienen sober, doelmatig en efficiënt uitgevoerd te worden en de in het jaarplan op te nemen maatregelen en investeringsopgaven dienen haalbaar en realistisch te zijn. 1.3 Het dagelijks bestuur legt met het meerjarenperspectief zijn koers voor aan het algemeen bestuur. Met dit meerjarenperspectief wordt de koers gecontinueerd die de vorige twee jaren bij het vaststellen van de perspectiefnota is bepaald. Wel is een aantal bijstellingen gedaan. Ingespeeld wordt op nieuwe ontwikkelingen en verplichtingen vanuit wetgeving, zoals de zorgplicht keringen en omgevingswet. Ook worden achterstanden in onder andere baggeren en onderhoud aan bruggen de komende jaren weer opgepakt. Tevens wordt extra ingezet op het muskusrattenbeheer. De inhoudelijke koers c.q. het halen van de doelstellingen vanuit de vorige perspectiefnota verandert met deze bijstellingen niet. Gelet op de essentie en de inhoud van het bestuursakkoord wordt aan het algemeen bestuur wederom een meerjarenperspectief voorgelegd, dat recht doet aan de doelstellingen uit het waterbeheerprogramma en bestuursakkoord, waarbij afwegingen zijn gemaakt tussen het halen van de doelstellingen, het voldoen aan de taakuitvoering en de lastenstijging en schuldenlast zoveel als mogelijk beperkt te houden. Risico s & Kanttekeningen 1.1 Ramingen investeringsprojecten zijn met een grote mate van onzekerheid in het meerjarenperspectief opgenomen. In de perspectiefnota is in totaal circa 235 miljoen aan investeringen opgenomen. Van derden wordt een bijdrage verwacht van bijna 83 miljoen. Deze ramingen zijn globaal en met een mate van onzekerheid berekend, zowel aan de kant van de uitgaven als die van de inkomsten (bijdragen derden). Vooral daar waar het gaat om grote projecten, zoals de aanpassingen aan de regionale keringen, de aanleg van waterbergingsgebieden en de uitvoering van maatregelen vanuit Droge Voeten Zo wordt bij de regionale keringen na uitvoering van onder andere grondonderzoek meer duidelijk wat de te verwachten kosten van de uit te voeren maatregelen zullen zijn. Naar mate de uitvoering verder weg in de tijd ligt kent de raming een grotere onzekerheid. Uit de praktijk van de afgelopen zes jaren blijkt dat de daadwerkelijke besteding aan investeringen in een jaar gemiddeld circa 25 à 30 % lager ligt dan in de perspectiefnota s was opgenomen. De lagere realisatiecijfers heeft grotendeels te maken met de hiervoor genoemde onzekerheid in de ramingen. In deze perspectiefnota zijn dan ook de investeringsbedragen opgenomen, die overall gezien circa 30% lager liggen dan de eerste ramingen die gebaseerd waren op kengetallen. 1.3 De exploitatiekosten stijgen geleidelijk waardoor mogelijk overschrijdingen plaatsvinden. In deze perspectiefnota is voor het eerst sinds jaren weer rekening gehouden met inflatie. Indien dit niet beïnvloedbare aspect een grotere stijging laat zien dan in dit meerjarenperspectief is opgenomen, dan zullen onze lasten meer stijgen dan waar nu in de perspectiefnota in is voorzien. Daarnaast wordt vanaf 2018 geleidelijk extra ingezet op onder andere het baggeren van kanalen en het onderhouden van onze waterhuishoudkundige infrastructuur om zo goed onze taak te kunnen uitvoeren. Financiën De financiële resultaten van het meerjarenperspectief zijn in de perspectiefnota verwerkt. Communicatie Berichtgeving vindt actief plaats via een persbericht, via een nieuwsbericht op de website van het waterschap en via sociale media. 2

3 Uitvoering Na besluitvorming wordt de eerste jaarschijf van de perspectiefnota uitgewerkt in het Jaarplan Behandeling van het jaarplan in het algemeen bestuur is voorzien op woensdag 29 november

4 Meerjarenperspectief Vanaf 2014 zijn in de perspectiefnota s de saldokosten van goederen en diensten, baten en personeel gelijk gehouden aan het jaar daarvoor. De stijging van de lasten kwam geheel voor rekening van een stijging van de kapitaallasten ten gevolge van de uitvoering van (grote) investeringsprojecten. Vanaf 2016 zagen we op een aantal terreinen (met name bij beheer en onderhoud kanalen, watergangen, gemalen en stuwen) dat wij onze taken niet meer of onvoldoende kunnen uitvoeren bij een gelijkblijvend exploitatiebudget. Onderhoudsmaterieel en werkzaamheden zijn nu eenmaal duurder geworden. Indien deze werkzaamheden niet meer uitgevoerd zouden worden zou dat leiden tot uitval van gemalen en tot het verkleinen van het doorstroomprofiel van watergangen. Dit zou vervolgens kunnen leiden tot wateroverlast. In de vorige perspectiefnota (Perspectiefnota ) zijn daardoor op onderdelen de budgetten aangepast. Voorbeelden hiervan zijn het verhogen van het onderhoudsbudget voor watersystemen met (gefaseerd over drie jaren) en een verhoging van de personeelskosten met zo n per jaar (ca. 1,2% per jaar). Bij het opstellen van dit meerjarenperspectief is opnieuw gekeken naar de vraag of wij onze taken nog wel goed kunnen uitvoeren. In de tussenliggende tijd is ook een kwantitatieve en kwalitatieve analyse van ons personeel uitgevoerd. De uitkomsten hiervan zijn begin 2017 met het dagelijks bestuur en algemeen bestuur gedeeld en meegenomen in het voorliggende meerjarenperspectief. Na het opstellen van het Pentascope rapport (2012) zijn maatregelen getroffen om de overhead te beperken. De organisatie is aangepast naar processturing, de omvang van het management is sterk verlaagd en er is kritisch gekeken naar de invulling van de ondersteunende diensten. Dit alles heeft geleid tot een verlaging van het aantal medewerkers met circa 15 fte en een structurele besparing op de personeelslasten van circa 0,8 miljoen op jaarbasis. Het aandeel overhead is teruggebracht van 34% naar circa 28%. Onder overhead is gerekend, het management en de ondersteunende processen bedrijfsvoering en bestuur en relatiebeheer. Inmiddels is de situatie veranderd. Aannames die gemaakt zijn in 2012 zijn niet altijd realiseerbaar gebleken. In 2016 is, zoals vermeld, een analyse uitgevoerd naar de effecten van onze opgaven op de kwantitatieve en kwalitatieve inzet van onze medewerkers. We zien sinds 2012 ontwikkelingen die vragen om meer inzet en om aanvullende kwaliteiten van onze medewerkers. We zien dat er bijvoorbeeld voor de projecten versterking primaire en regionale keringen meer en andersoortig werk (effecten aardbevingen) is gekomen. Andere (toekomstige) ontwikkelingen die een extra inzet vragen van de organisatie zijn onder andere zorgplicht keringen, effecten implementatie omgevingswet, toenemende digitalisering, slibverwerking, energie en duurzaamheid en extra inzet voor het opstellen van peilbesluiten. Uit de uitgevoerde analyse blijkt dat we structureel van 265 formatieplaatsen toe moeten groeien naar 275 formatieplaatsen in 2021 voor de inzet op onze primaire taken watersysteembeheer en afvalwaterzuivering. In de voorliggende perspectiefnota is rekening gehouden met geleidelijke groei van het aantal formatieplaatsen (7) over de jaren 2018 tot en met De overige 3 formatieplaatsen zijn in dit meerjarenperspectief geprogrammeerd voor het jaar 2021, vanwege de extra te verwachten werkzaamheden in het slibverwerkingsproces binnen de afvalwaterketen. Ook de hogere kosten voor de vraag naar aanvullende kwaliteiten van het personeel is in dit meerjarenperspectief opgenomen. Daarnaast zien we dat het aantal medewerkers dat niet op een formatieplaats zit de komende jaren afneemt door natuurlijk verloop / pensioen. De bovenformatieve medewerkers zijn zo veel als mogelijk gedetacheerd bij andere werkgevers. Hiervoor ontvangen wij vergoedingen. 4

5 Personeelskosten De ramingen van de personeelskosten voor de komende jaren zijn gebaseerd op: - De uitkomsten van de kwantitatieve en kwalitatieve analyse van ons personeelsbestand, waaruit een kwantitatieve en kwalitatieve impuls naar voren komt. - De extra inhuur van tijdelijke medewerkers muskusrattenbeheer - Een stijging van de lasten van 1,5% per jaar ten gevolge van cao s en premies. - Een afname van het aantal bovenformatieve medewerkers - Een afname van een aantal tijdelijke medewerkers nadat de keringen op orde zijn gebracht (vanaf 2021 zichtbaar) - Het effect van het resultaat van de jaarrekening 2016 In onderstaande tabel zijn de geraamde personeelskosten inclusief een nadere onderbouwing weergegeven P-kosten 2017 / voorgaand jaar kwantitatieve analyse kwalitatieve analyse boven formatief extra tijdelijk i.v.m. keringen effect resultaat jaarrekening cao en stijging premies medewerker internationaal extra mura medewerkers TOTAAL Medewerker internationaal werd tot en met 2017 gefinancierd uit goederen en diensten. Vanaf 2018 vanuit personeelskosten. Het budget bij goederen en diensten is met een gelijk bedrag verlaagd. - Met toekomstige ontwikkelingen op het gebied van onder andere de energiezorg, de omgevingswet, zorgplicht keringen en klimaatadaptatie is beperkt rekening gehouden. Vanwege de onzekerheden in de omvang en soort van de werkzaamheden kan dit mogelijk tot andere voorstellen leiden dan in dit meerjarenperspectief genoemd. 5

6 Goederen en Diensten De ramingen van de kosten van goederen en diensten voor de komende jaren zijn gebaseerd op: - De perspectiefnota Het jaarplan De effecten van het resultaat van de jaarrekening De eenmalige extra kosten t.g.v. oprichting Noordelijk Belastingkantoor zijn in het jaarplan 2017 opgenomen. - Een stijging van de kosten van goederen en diensten met 1,0% per jaar ten gevolge van inflatie. - Een stijging van de kosten voor het baggeren van kanalen en maren (in 2018 een stijging van en vanaf 2019 circa meer t.o.v. het budget in 2017) - Een stijging van de kosten voor het op orde brengen en houden van de legger en beheerregister (vanaf 2018 een stijging van circa ) In onderstaande tabel zijn de geraamde kosten van goederen en diensten voor de jaren weergegeven. Tevens is in de tabel zichtbaar gemaakt wat de kosten waren in 2016 en welke kosten zijn geraamd in het jaarplan JAARPLAN 2016 JAARREKENING 2016 JAARPLAN PROGRAMMA PROGRAMMA PROGRAMMA PROGRAMMA PROGRAMMA TOTAAL Voor het jaar 2018 zien we ten opzichte van het Jaarplan 2017 een lager bedrag voor de totale kosten van goederen en diensten. Op programmaniveau zien we echter wel verschillen. Zo zien we een daling van de kosten voor de taak waterzuiveren (programma 3) en een stijging van de kosten voor de taak watersysteembeheer (met name in programma 2). Programma 1 - In programma 1 zien we enkel een stijging van de kosten ten gevolge van inflatie 1,0%. - Voor het reguliere onderhoud van de regionale keringen is jaarlijks structureel meer nodig. Doordat de onderhoudskosten voor de primaire waterkeringen in de komende periode lager zijn ten gevolge van versterkingswerkzaamheden (investeringen), behoeft dit geen aanpassing op het totale budget binnen dit programma. Het niet uitvoeren van het noodzakelijke onderhoud kan leiden tot een slechtere kwaliteit van onze keringen en ten tijde van hoge waterstanden op een hoger risico op calamiteiten. Programma 2 - In programma 2 zijn de geraamde kosten hoger dan bij de vorige perspectiefnota en het jaarplan. De redenen hiervan zijn: - Stijging van de kosten ten gevolge van inflatie 1,0% - Stijging van de kosten van baggeren kanalen, in hoger, vanaf 2019 structureel circa hoger. Vanaf 2009 is het budget voor het baggeren van kanalen en sloten vanwege het doorvoeren van besparingen verlaagd. Om geen structurele problemen te krijgen in onze taakuitvoering (peilbeheer, vaarwegbeheer, waterkwaliteitsbeheer) moeten onze kanalen vanaf 2018 regelmatig weer gebaggerd worden. Jaarlijks zou extra 1,7 miljoen benodigd zijn om achterstanden in te halen. In dit meerjarenperspectief is vanaf het jaar 2019 een extra raming 6

7 opgenomen van structureel Om de verhoging geleidelijk door te voeren is voor het jaar 2018 een verhoging van het budget opgenomen van In de komende twee jaren worden hiervoor de meest noodzakelijke trajecten (vanuit het peilbeheer gezien) gebaggerd. Voor het jaar 2018 staan baggerwerkzaamheden geprogrammeerd voor het Losdorpstermaar (1.500 m) en Helwerdermaar (6.250 m). In 2019 worden het Meedstermaar (7.350 m) en het Broekstermaar (3.715 m) gebaggerd. Het baggerplan zal vervolgens binnen twee jaar worden herzien. Het herziene baggerplan leidt tot een betere inschatting van de jaarlijks benodigde bedragen. - Ook voor beheer en onderhoud beschoeiingen, stuwen en inlaten, natuurvriendelijke oevers, vispassages en exotenbestrijding (grote waternavel) is een extra structureel budget benodigd. Vorig jaar is bij de perspectiefnota structureel een verhoging doorgevoerd van het budget van (gefaseerd over drie jaren). Met deze verhoging en het nu doorvoeren van een inflatiecorrectie kan dit onderhoud uitgevoerd worden. Daarmee wordt het risico van inadequaat peilbeheer en verstoringen in de wateraan- en afvoer voorkomen. - Kosten voor het op orde brengen en houden van de legger en beheerregister, structureel circa In dit meerjarenperspectief is voorzien in het opstellen van peilbesluiten (exploitatie). Maatregelen voortvloeiend uit de op te stellen peilbesluiten zijn opgenomen in de investeringsbedragen. Programma 3 - De ramingen van de kosten in programma 3 zijn aanmerkelijk lager dan opgenomen in het Jaarplan Besparingen welke in 2016 zichtbaar waren door gebruikmaking van alternatieve koolstofbronnen zijn ook doorgevoerd in de meerjarenraming. Ook de te verwachten besparing in de slibverwerking zijn doorgevoerd. Deze waren in de vorige perspectiefnota pas vanaf 2019 zichtbaar. Verder is in programma 3 een stijging ten gevolge van inflatie van 1,0% opgenomen. Programma 4 - Ten opzichte van het jaarplan 2017 is een verlaging doorgevoerd door de kosten van de medewerker internationaal niet meer te bekostigen vanuit het goederen en dienstenbudget maar vanuit het personeelsbudget. - Het budget voor het regulier beheer en onderhoud aan bruggen is structureel verhoogd met circa Verder is in programma 4 een stijging van de kosten ten gevolge van inflatie 1,0% zichtbaar. Programma 5 - Ten opzichte van 2017 zien we een verlaging in de kosten van goederen en diensten. Dit is het gevolg van eenmalige extra kosten in 2017 voor de oprichting van het Noordelijk Belasting kantoor. Ook aan de batenkant zien we dit effect terug. - Het budget voor het regulier beheer en onderhoud aan informatievoorzieningen / ict is structureel verhoogd met circa ten gevolge van hogere licentiekosten. - Verder is in programma 5 een stijging van de kosten ten gevolge van inflatie 1,0% zichtbaar. - De totale raming voor goederen en diensten in programma 5 komt in 2018 hiermee iets boven de werkelijke besteding in 2016 uit. 7

8 Baten De ramingen van de kosten van baten voor de komende jaren zijn gebaseerd op: - De perspectiefnota Het jaarplan De effecten en resultaten van de jaarrekening 2016 op de baten - De eenmalige extra baten t.g.v. oprichting NBK zijn in het jaarplan 2017 opgenomen. - Een stijging van de baten met 1,0% per jaar ten gevolge van inflatie. De Jaarrekening 2016 laat een veel hogere baat (circa 18,7 miljoen) zien dan opgenomen in het jaarplan en nu voorgesteld in het meerjarenperspectief. Het betrof hier met name incidentele en nagekomen baten en onttrekkingen uit de voorzieningen. In 2016 betrof dit vooral een onttrekking uit de voorzieningen ten gevolge van de uitspraak in kader van het natuurarrest. Voor de jaren 2018 tot en met 2021 zien we ten opzichte van het jaar 2017 een verlaging van de baten. Op programmaniveau is te zien dat dit vooral zit in programma 5 (oprichting Noordelijk Belastingkantoor) en programma 3. Een besparing in de kosten van zuiveren en minder kosten slibverwerking zijn ook terug te zien in de baten ten gevolge van de gemeenschappelijke regeling die wij hebben met Hunze en Aa s. JAARPLAN PROGRAMMA PROGRAMMA PROGRAMMA PROGRAMMA PROGRAMMA TOTAAL

9 Investeringen De komende jaren worden grote investeringen voorgenomen. Met name op het gebied van waterveiligheid worden veel uitvoeringswerkzaamheden uitgevoerd. Zo worden de gedeelten zeedijk tussen de Eemshaven en Delfzijl en de Lauwersmeerdijk verbeterd, worden onze regionale keringen langs het Eemskanaal, het Noord-Willemskanaal en het Reitdiep versterkt, worden in het zuidelijk Westerkwartier waterbergingsgebieden aangelegd en wordt gemaalcapaciteit uitgebreid. In onderstaand schema zijn de geraamde investeringsbedragen weergegeven zoals bij de vorige perspectiefnota aangegeven. Tevens is daarbij aangegeven wat de verwachtingen zijn aan investeringen in het nieuwe meerjarenperspectief. Op basis van kengetallen waren de ramingen voor het jaar 2018 circa 130 miljoen. De achtergronden van deze ramingen zijn bij de behandeling van vragen rondom de schuldenlast met het algemeen bestuur gedeeld. Bij de ramingen van het meerjarenperspectief dient het volgende opgemerkt te worden: - Uit de praktijk van de afgelopen zes jaren blijkt dat de daadwerkelijke besteding aan investeringen in een jaar gemiddeld circa 25 à 30 % lager ligt dan in de perspectiefnota s opgenomen. - Ook voor het jaar 2017 blijkt dat in de Perspectiefnota een hogere raming aan investeringen is opgenomen dan uiteindelijk in het Jaarplan 2017 is opgenomen. - De lagere realisatiecijfers hebben deels te maken met de onzekerheid in de ramingen bij een meerjarenperspectief en deels doordat projecten doorschuiven naar komende jaren. Bij de financiële doorrekening naar de effecten op de lastenontwikkeling en de tarieven is gerekend met het scenario waarbij een verlaging van de investeringsbedragen is doorgevoerd waarbij doelrealisatie behouden blijft (bedragen overall over de periode circa 30% lager). Meerjaren Perspectiefnota ramingen bij Perspectiefnota Bedragen in behandeling schuldenlast. BESTEDINGEN JAARPLAN SUBSIDIES SALDO BESTEDINGEN SUBSIDIES SALDO BESTEDINGEN SUBSIDIES SALDO BESTEDINGEN SUBSIDIES SALDO BESTEDINGEN SUBSIDIES SALDO BESTEDINGEN SUBSIDIES SALDO

10 Voor de jaren 2022 tot en met 2030 wordt een investeringsniveau gehanteerd van 25 miljoen per jaar. Dit bedrag is gebaseerd op de investeringen die we in het verleden hebben uitgevoerd. Circa 80% van het bedrag, i.c. 20 miljoen betreft vervangingsinvesteringen van de huidige infrastructuur (gemalen, watersystemen, zuiveringen, etc.). De overige 20% c.q. 5 miljoen per jaar betreft nieuwe investeringen, ongespecificeerd waarvoor. Voor de volgende onderdelen zijn wel de doelen en/of werkzaamheden en mogelijke maatregelen in de perspectiefnota benoemd, maar zijn hiervoor geen extra bedragen opgenomen. Uit nader onderzoek en planuitwerkingen moet blijken of hier investeringen uit voortvloeien en hoe groot deze investeringen dan zijn. Er moet nog verder worden verkend op deze onderwerpen. 1. Klimaatadaptatie a. Landelijk gebied b. Bebouwd gebied 2. Waterbeheer in bebouwd gebied a. Meer dan dat we nu al doen 3. Energieneutraal in Voorkomen medicijnresten in grond- en oppervlaktewater 10

11 FINANCIËLE UITKOMSTEN MEERJARENPERSPECTIEF PERSPECTIEFNOTA In de perspectiefnota is het volgende opgenomen ten aanzien van de lasten en baten en de verwachte stijgingen van de tarieven. in Kapitaallas ten Perso neels kosten L A S T E N B A T E N S A L D O K O S T E N Goederen Toev. Voor Onvoor Totaal Baten Saldo & Diensten zieningen zien lasten kosten Index jaarplan 2016=100 % Mutatie tov voorgaand jaar JP , ,4 2, ,1 3, ,7 3, ,1 4,0 Tariefstijgingen meerjarenperspectief (in percentage t.o.v. het voorgaande jaar) Watersysteembeheer % - 5% % - 6% % - 6% % - 6% Waterzuiveren % % % % In de perspectiefnota is aangegeven dat de tarieven voor de taak watersysteembeheer in 2017 naar verwachting met 4% à 5% zouden stijgen. Het jaarplan 2017 is vastgesteld met een lastenstijging voor de taak watersysteembeheer van 3,0%. Daarnaast is in de perspectiefnota aangegeven dat de tarieven voor de taak watersysteembeheer in de jaren 2018 tot en met 2021 met circa 5% à 6% per jaar zullen stijgen, met name ten gevolge van een stijging van de kapitaallasten. CONCEPT PERSPECTIEFNOTA De financiële uitkomsten voor het meerjarenperspectief zijn berekend voor de situatie waarbij de investeringen met circa 30% zijn verlaagd en waarbij de doelen worden gerealiseerd. De financiële uitkomsten zijn op de volgende bladzijden weergegeven. 11

12 UITKOMSTEN MEERJARENPERSPECTIEF Lastenstijging per taak S A L D O K O S T E N Mutatie t.o.v. voorgaand jaar in % in Totaal Watersysteem Zuiveren Totaal Watersysteem Zuiveren JP ,8 1, ,1 7,8 1, ,2 5,4-0, ,4-0,7 Lastenstijging per onderdeel in Kapitaallas ten Perso neels kosten L A S T E N B A T E N S A L D O K O S T E N Goederen Toev. Voor Onvoor Totaal Baten Saldo & Diensten zieningen zien lasten kosten Index jaarplan 2017=100 % Mutatie tov voorgaand jaar JP , ,0 5, ,4 5, ,9 3, ,4 3,0 Tariefontwikkeling Overzicht verwachte ontwikkeling Heffing/categorie heffingseenheid % stijging tov voorgaand 2019 % stijging tov voorgaand 2020 % stijging tov voorgaand 2021 % stijging tov voorgaand Watersysteemheffing in per Ingezetenen woonruimte 62,36 65,23 4,6% 70,00 7,3% 73,43 4,9% 77,10 5,0% Gebouwd - binnendijks in % WOZ - waarde 0,0588 0,0622 5,8% 0,0657 5,6% 0,0679 3,3% 0,0701 3,2% Gebouwd - buitendijks in % WOZ - waarde 0,0147 0,0156 6,1% 0,0164 5,1% 0,0170 3,7% 0,0175 2,9% Ongebouwd - binnendijks in per ha 58,27 62,90 7,9% 68,01 8,1% 71,89 5,7% 75,92 5,6% Ongebouwd - wegen in per ha 116,54 125,80 7,9% 136,02 8,1% 143,78 5,7% 151,84 5,6% Ongebouwd - buitendijks in per ha 14,57 15,73 8,0% 17,00 8,1% 17,97 5,7% 18,98 5,6% Natuur in per ha 3,05 3,38 10,8% 3,65 7,8% 3,85 5,4% 4,06 5,4% Verontreinigingsheffing in per v.e. 63,11 63,11 0,0% 63,11 0,0% 63,11 0,0% 63,11 0,0% Zuiveringsheffing in per v.e. 63,11 63,11 0,0% 63,11 0,0% 63,11 0,0% 63,11 0,0% 12

13 Voor de jaren 2018 tot en met 2021 is jaarlijks rekening gehouden met een bedrag van aan kwijtschelding en oninbaarheid. Dit is nagenoeg gelijk aan het bedrag volgens de jaarrekening Bij de berekening van de tarieven is uitgegaan van de te verwachten heffingseenheden (woz-waarde, hectares ongebouwd, natuur, aantal ve s, aantal ingezetenen). Deze verwachtingen zijn aangeleverd door Hefpunt. Doordat de heffingseenheden wijzigen, zien we verschillen in tariefstijging per belastingcategorie. Zo stijgt naar verwachting de totale WOZ-waarde van de gebouwde objecten in ons gebied. Het tarief per eenheid is daardoor lager dan de eerder genoemde 7,8%. Bij de berekening van de tarieven is uiteraard uitgegaan van de huidige kostentoedeling binnen de taak watersysteembeheer. Voor de taak waterzuiveren kan het tarief gedurende het meerjarenperspectief gelijk blijven door de inzet van de algemene reserves voor deze taak. De algemene reserve voor de taak waterzuiveren bedraagt op 31 december Hieraan wordt in de komende 5 jaren een totaalbedrag van circa 4,3 miljoen onttrokken: 2017: : : : : Totaal Het benodigd weerstandvermogen voor de taak waterzuiveren bedraagt

14 In onderstaand schema is geanalyseerd waardoor de lastenstijgingen voor de taak watersysteembeheer in 2018 worden veroorzaakt Stijging kapitaallasten stijging in % De saldo kapitaallasten voor de taak watersysteembeheer stijgen in 2018 met ruim 1,5 miljoen. Dit komt in hoofdlijnen door: - Jaarlijkse HWBP bijdrage en investeringen primaire kering Eemshaven-Delfzijl ,43% - Afronding vele relatief kleine investeringen in programma 2 en 4 (bruggen) ,66% - afronding investeringen van delen van regionale keringen, ,35% met name Eemskanaal en Noord-Willemskanaal / Reitdiep ,44% Stijging personeelskosten De personeelskosten voor de taak watersysteembeheer stijgen in 2018 met ongeveer Dit komt in hoofdlijnen door: - Extra inzet MURA ,73% - Effecten kwantitatieve/kwalitatieve analyse en cao ,75% ,48% Stijging kosten Goederen en Diensten De saldo kosten voor goederen en diensten voor de taak watersysteembeheer stijgen in 2018 met ruim Dit komt in hoofdlijnen door: - Het besluit van vorig jaar het onderhoudsbudget waterlopen en kunstwerken ,63% te verhogen met gefaseerd over drie jaren - Daling kosten Hefpunt, in 2017 eenmalige extra last voor vorming ,39% Noordelijk Belasting Kantoor - extra kosten voor actualiseren legger en beheerregister ,28% - extra kosten voor baggeren kanalen en maren t.b.v waterhuishouding ,79% - doorvoering inflatiecorrectie van 1,0%, aandeel taak watersysteem is circa ,49% - Overige posten ,69% Daling baten De saldo baten voor de taak watersysteembeheer dalen in 2018 met bijna Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door: - Minder dienstverlening aan Hefpunt/NBK dan in ,58% deze opbrengst is 50% van de totale verlaging van opbrengsten aan Hefpunt/NBK de andere helft is te zien bij de taak water zuiveren. - lagere baten door lagere activering van rente en uren projecten watersysteem ,41% - Overige relatief kleine posten en effect inflatie, per saldo ,24% ,23% Totale stijging saldo lasten 2018 voor de taak watersysteem ten opzichte van Jaarplan ,8% Totale saldokosten voor de taak watersysteem in Jaarplan 2017 bedraagt

15 De stijging in de jaren 2018 tot en met 2021 wordt op hoofdlijnen veroorzaakt door de stijging van de kapitaallasten. In onderstaand overzicht is dat inzichtelijk gemaakt. Saldo kosten stijging taak Watersysteembeheer Scenario A "minus 30%" Saldokst. stijging % x % x % x % x Goederen & diensten 0,69% 236 2,10% 777 0,34% 138 0,97% Kapitaallasten 4,44% ,95% ,44% ,15% Personeelskosten 1,48% 507 0,65% 239 0,60% 240 0,57% Baten 1,23% 422 0,09% 33 0,00% 1 0,66% 279 7,8% ,8% ,4% ,4% ad.1 De G&D stijgen in alle weergegeven jaren, die stijging bestaat voornamelijk uit de volgende posten: 1. baggeren, in en vanaf structurele verhoging; 2. inflatiecorrectie van 1,0%, circa per jaar; 3. verhoging diverse G&D budgetten in de periode met per jaar; 4. Extra kosten ( ) voor het actualiseren legger en beheerregister. Tegen over deze verhogingen staat een daling van de kosten voor Hefpunt, in 2017 was een eenmalige last van opgevoerd voor de vorming van het Noordelijk Belasting Kantoor. ad. 2 De kapitaallasten stijgen jaarlijks gemiddeld met 1,6 mln. Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door: 1. Jaarlijkse HWBP bijdrage en investeringen in de primaire keringen; 2. Afronding van delen van regionale keringen met name het Eemskanaal en Noord- Willemskanaal/Reitdiep. 3. Afronding vele relatief kleine investeringen binnen de Programma's 2 en 4 (bruggen). De grootste stijging van de kapitaallasten is te zien in de regionale keringen. De stijging in 2020 van de overige projecten betreft voornamelijk het gereedkomen van investeringen DV 2050, zoals waterbergingsgebieden, Schaphalsterzijl. Kapitaallasten (x 1.000) HWBP Primaire keringen Regionale keringen Overig ad. 3 De personeelskosten zullen de komende jaren stijgen door: 1. Extra inzet voor de MURA, dit effect zal in loop de jaren afnemen. In Effecten kwantitatieve/kwalitatieve analyse en cao, gemiddeld per jaar. ad. 4 De baten laten de komende jaren een wisselend beeld zien. 1. In 2018 dalen de baten door minder dienstverlening aan Hefpunt/NBK, van de daling is toe te schrijven aan de taak Watersysteem. 2. Verder dalen de baten door lagere activering van uren en rente, voor 2018 circa

16 ONTWIKKELINGEN SCHULDENLAST De ontwikkeling van de schulden is in onderstaand schema zichtbaar. Doordat in het meerjarenperspectief rekening is gehouden met investeringsbedragen die 30% lager liggen dan in eerste instantie werden geraamd, is de schuldenlaststijging minder groot. De schuld loopt in dit meerjarenperspectief op naar circa 250 miljoen in het jaar Voor de jaren 2018 tot en met 2021 wordt een totale schuld verwacht van: 2018: 190 miljoen 2019: 205 miljoen 2020: 230 miljoen 2021: 235 miljoen 16