Overgangsprotocol obs de Meander

Transcriptie

1 Overgangsprotocol obs de Meander Brinnummer: 27 UC Hoofdlocatie: Flevo JT Drachten tel: Dependance: Hunze BH Drachten Tel: Home page: 1

2 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten met betrekking tot verlengen en doubleren 3. Het stappenplan 4. Overgang tussen groepen 1, 2 en Overgang van groep 1 naar Het beoordelen van de criteria 4.2. Overgang van groep 2 naar Hulpprogramma s vermelden 4.4. Wanneer wel, wanneer niet toetsen aan de criteria? 4.5. Verantwoording van de verlenging / doublure in groep 1 en 2 2

3 1. Inleiding De wet op het Primair onderwijs schrijft voor dat ieder kind recht heeft op een ononderbroken ontwikkeling. In beginsel doorlopen leerlingen de basisschool in 8 jaren. Binnen de leerstofblokken van een methode differentiëren we naar tempo, naar niveau, naar leertijd en naar instructiebehoefte. We streven er naar dat alle leerlingen de gestelde minimumdoelen behalen (eind groep 6 niveau). Tegen het einde van het schooljaar, uiterlijk in mei, wordt de definitieve balans opgemaakt. Dat betekent voor bijna alle kinderen overgang naar de opvolgende groep en voor een enkeling een doublure. Omdat een doublure een ingrijpende gebeurtenis is voor een leerling, moet de keuze zorgvuldig gemaakt worden. Voor- en nadelen moeten goed overwogen worden. In dit overgangsprotocol is speciale aandacht voor de kleuters, die geboren zijn in de maanden oktober/ november/ december. In principe kunnen leerlingen die jarig zijn voor 1 januari, doorstromen naar de volgende groep. Bij twijfel kan dit document geraadpleegd worden, waarin een aantal ontwikkelingscriteria staan beschreven. Dit kan helpen om een gefundeerde beslissing te nemen over de overgang. Het werken met kinderen blijft maatwerk. Ieder kind is anders. Daarom is het belangrijk om in het oog te houden, dat niet altijd alles is te beoordelen op basis van te meten criteria. Het protocol geeft dan ook niet meer dan een handleiding die ingezet kan worden bij twijfel over de overgang naar de volgende groep. Het bevat richtlijnen om een gefundeerde beslissing te kunnen maken wanneer ouders, leerkracht(en) en intern begeleider niet zeker zijn over de op basis van geboortedatum logische beslissing. Op basis van de richtlijnen in dit protocol, nemen/ geven de directie en de leerkracht uiteindelijk een besluit c.q. advies aan de ouders. Essentieel in dit proces is dat de school het besluit samen met ouders neemt. Ouders worden in groep 2 vanaf het eerste zorggesprek in oktober door de leerkracht betrokken bij het overgangsproces. Er zullen altijd kinderen blijven waarop net die criteria niet van toepassing zijn om besluiten soepel te kunnen nemen. Juist daarom moet dit document als een kapstok worden gezien en niet als een statisch document waaraan getoetst wordt om uitzonderingen buiten te sluiten. Het is bedoeld om de discussie over die uitzonderingen aan te zwengelen en daarna samen een gefundeerde beslissing te nemen. Daarbij staat het welbevinden van het kind voorop en wordt er vanuit gegaan dat kinderen zich allemaal op een andere manier ontwikkelen. Doubleren is op de Meander een uitzondering en het voornaamste uitgangspunt is dat het zinvol moet zijn voor de leerling. Dit is dus heel individueel bepaald. In de groepen 1 en 2 is een leerling in verhouding nog maar kort op school. De ontwikkeling is vaak nog moeilijk voorspelbaar en verloopt sprongsgewijs. Daarom zijn voor deze groepen gerichte criteria opgesteld om te helpen een gefundeerde beslissing te nemen. Doublure bij kleuters is wel mogelijk. Er wordt gesproken van een doublure wanneer een leerling bij het overgaan naar groep 3, voor 1 oktober 7 jaar is geworden. Vanaf groep 3 verloopt de ontwikkeling van de kinderen anders dan in de groepen 1 en 2. Daar kunnen kinderen worden beoordeeld op basis van een uitgebreid LVS (cognitief en sociaal-emotioneel) en vanaf groep 5 worden vragenlijsten ingevuld door de leerlingen zelf. Deze kunnen meegenomen worden in het maken van de beslissing met betrekking tot de overgang. Ouders worden vanaf het eerste zorggesprek in oktober meegenomen in het proces en het uiteindelijke besluit met betrekking tot de overgang vindt plaats in mei. In dit document zijn de richtlijnen daarvoor opgenomen. 3

4 2. Uitgangspunten met betrekking tot verlenging en doubleren Op obs De Meander hebben we de volgende uitgangspunten geformuleerd: Doubleren op de Meander is een uitzondering. Doubleren of versnellen is in principe geen oplossing voor het wegnemen van een probleem op het terrein van de ontwikkeling van een kind. Bij kleuters wordt niet over doubleren, maar over kleuterverlenging gesproken. Er is sprake van een doublure wanneer een leerling bij het starten in groep 3 voor 1 oktober 7 jaar is geworden. Er wordt bij kleuterverlenging gekozen tussen verlenging in groep 1 of in groep 2. Het doubleren in een groep is met name bedoeld voor leerlingen die de leercapaciteiten hebben om de stof te volgen, maar extra tijd nodig hebben om deze tot zich te nemen. Bij kinderen waarvan aangetoond is in een onderzoek dat de capaciteiten dusdanig zijn dat er niet kan worden verwacht dat het leeftijds-adequate stof kan volgen, is doubleren geen optie. Voor kinderen, die regelmatig ziek zijn (geweest) of zich door problemen thuis en/of op school minder hebben ontwikkeld dan op grond van hun capaciteiten verwacht mag worden, kan een doublure een oplossing zijn. Dit is afhankelijk van de situatie van het kind en de wensen van de ouders hierin. Bij kinderen met een gediagnosticeerde beperking zijn we terughoudend wat betreft, doubleren. Bij deze kinderen zal in het zorgteam bekeken moeten worden, of de achterliggende prestaties verband houden met deze beperking. In de regel geldt dat wanneer het om een beperking gaat, er eerst wordt gekeken hoe hier mee om te gaan. Dit kan in overleg met externen. Om de meerwaarde van een verlenging of doublure vast te stellen, spelen de omvang van de tot nu toe uitgevoerde extra hulp en de resultaten hiervan een centrale rol. Is een gericht hulpprogramma niet aantoonbaar, dan zal deze per definitie alsnog eerst worden uitgevoerd voordat er tot doublure wordt besloten. Om te komen tot een besluit van verlengen of doubleren maken we gebruik van de informatie vanuit: -de leerling, ouders en leerkracht(en) over de metacognitieve vaardigheden en sociaal-emotionele ontwikkeling van de leerling; -leerlingenvolgsysteem (LVS) van Cito; -observaties en resultaten Kijk! En Skol, wat betreft de sociaal-emotionele ontwikkeling en de werkhouding. Voor de groepen 1-2 hanteren we hiernaast ook de door Cedin ontwikkelde checklisten uit het protocol; -resultaten op de methode gebonden toetsen (hoofd)rekenen, begrijpend lezen, taal, spelling en technisch lezen; -kleutertoetsen op het gebied van taal (auditieve analyse/synthese/letterkennis/kleurentoets/kleutertoets); -eventuele rapportage van externen; -observaties naar aanleiding van de Kijkwijzer voor de groepen 3 en 4 uit dit document; Met betrekking tot de besluitvorming t.a.v. verlenging of doubleren wordt altijd overlegd met ouders. Uiterlijk in februari wordt voor het eerst met ouders over de gedachte aan een verlenging of doublure gesproken (reguliere oudercontactavonden). Daarbij worden de redenen genoemd en wordt de procedure uitgelegd door de leerkracht. De kinderen van groep 1 worden alleen in juni getoetst wanneer ze doorgaan naar groep 2. Uiterlijk in mei wordt definitief besloten of een leerling doubleert of verlengd en wordt het ingevulde formulier verantwoording doublure met de ouders besproken. In bijzondere gevallen wordt er beredeneerd afgeweken van dit overgangsprotocol. De directie beslist op basis van het advies vanuit de ouders, leerkracht en zorgteam welk standpunt de school inneemt met betrekking tot de verlenging of doublure. Doubleren komt per uitzondering voor in groep 3, 4 of (per hoge uitzondering) 5. Vanaf groep 6 wordt er in principe niet meer gedoubleerd. 4

5 3. Het stappenplan Bij de besluitvorming over een verlenging / doublure worden de volgende stappen genomen: 1. Volgens de cyclus Handelingsgericht werken worden leerlingen minimaal 4x per jaar in de groeps- en (optioneel) leerlingenbesprekingen nader bekeken. Het is dan ook hier dat de leerkracht de leerling voor het eerst inbrengt bij de intern begeleider. In de groepsbesprekingen van november worden de leerlingen die op basis van geboortedatum of ontwikkeling eventueel een verlenging of doublure zouden moeten hebben alvast besproken, zodat er vanaf februari gericht kan worden gekeken naar de ontwikkeling. In de groepsbespreking van februari maken leerkracht en intern begeleider afspraken over de inhoud van het contactgesprek met de ouders van deze leerling(en) om het vermoeden aan te geven bij hen. Vanaf dit moment brengt de intern begeleider de leerling in het zorgteam in om zo de coaches de kans te geven de leerkracht te begeleiden bij het maken van een eventueel hulpplan (in groepsplan). 2. Uiterlijk in februari brengt de leerkracht de eventuele doublure voor het eerst ter sprake bij de ouders. Dit wordt alleen gedaan wanneer de leerling al is besproken met de intern begeleider (zie 1.). Aandachtspunten bij dit gesprek zijn: evaluatie van de aanpak vanuit het groepsplan van de afgelopen periode wat zijn de argumenten van de leerkracht voor een eventuele doublure? wat is de voorlopige reactie van de ouders hierop? vaststellen van nieuwe aanpak leerkracht brengt ouders op de hoogte van het stappenplan (overgangsprotocol) Er wordt ten alle tijde een gespreksverslag door de leerkracht gemaakt. 3. In april kijken leerkracht en intern begeleider tijdens de groepsbespreking weer naar de ontwikkeling van deze leerling(en) op basis van de kijkwijzer(s). Hierna worden de ouders uitgenodigd voor een gesprek met de leerkracht. Doel van het gesprek is om de tussenevaluatie van de aanpak te bespreken en een vooradvies te geven ten aanzien van de eventuele doublure / verlenging op basis van de kijkwijzer(s). Bij dit gesprek kunnen op verzoek van de leerkracht en/of de ouders leden van het zorgteam aanwezig zijn. Er is dan nog geen besluit genomen. 4. De leerkracht koppelt het verslag van het gesprek terug naar de intern begeleider in een groeps- of leerlingenbespreking. Het initiatief ligt hierbij bij de leerkracht. 5. Op basis van dit verslag bespreekt de interne begeleider de leerling in het MT. Daar wordt het definitieve standpunt van de school bepaald door de directie. Dit standpunt is bindend. 6. De leerkracht maakt voor de overdracht aan het einde van het schooljaar met de nieuwe leerkracht een passende aanpak voor de leerling in het volgende schooljaar. Deze wordt geformuleerd in het groepsplan. Wanneer er specifieke doelen zijn, worden deze beschreven in het signaalblad onder het groepsplan. 7. In het zorgoverleg tussen intern begeleider en leerkracht wordt afgesproken wanneer de ouders uitgenodigd worden voor een eindgesprek. Hierin wordt de uiteindelijke beslissing van de school besproken met de ouders. Dit gesprek vindt in principe uiterlijk in mei plaats, tenzij anders is afgesproken in een zorgoverleg of leerlingenbespreking met de leerkracht. Tijdens dit gesprek wordt een datum afgesproken waarin het plan van aanpak voor het kind dat doubleert of versnelt wordt besproken. Dit gesprek vindt nog voor de zomervakantie plaats. Tevens wordt een evaluatieafspraak voor in het nieuwe schooljaar wordt gepland, deze vindt uiterlijk in november van het volgende schooljaar plaats. Alle leerlingen die doubleren / verlengen worden voor de contactgesprekken in november opgeroepen door de leerkracht. 5

6 4. Overgang tussen groepen 1, 2 en Overgang van groep 1 naar 2 Kinderen geboren in de periode van de zomervakantie t/m 31 december worden geplaatst in groep 1 en worden in principe, mits de ontwikkeling zonder problemen verloopt, na de zomervakantie geplaatst in groep 2 Zij doen mee aan alle activiteiten die behoren bij het programma van groep 1 en de daarbij behorende toetsingen, en observaties vanaf het moment dat ze 3 maanden op de school zitten. Bij kinderen die na de kerstvakantie starten, geldt dit niet. Zij starten in principe na de zomervakantie weer in groep 1, tenzij er, op basis van de ontwikkeling, redenen zijn om de leerling mee te laten gaan naar groep 2. Dit wordt in overleg bepaald door ouders, leerkracht en intern begeleider. Kinderen die langer dan drie maanden op school zijn, doen mee aan de methode onafhankelijke Cito toetsen, Meandertoetsen en het Kijk observatiesysteem. Zit een leerling in juni langer dan 5 onderwijsmaanden in groep 1 en is er twijfel over de doorstroming naar groep 2, dan zal het kind na de zomervakantie doorschuiven naar groep 2 als het voldoet aan de volgende criteria: 1. een score van minimaal 18 punten op vragenlijst sociaal-emotionele ontwikkeling (zie formulier in bijlage); 2. een score van minimaal 18 punten op de observatielijst werkhouding (zie bijlage); 3. twee basiskenmerken in het Kijk!-volgmodel scoren minimaal plus-min; 4. een score van minimaal 3 punten op het onderdeel betrokkenheid in het Kijk!-volgmodel; 5. een score van maximaal 2 punten op het onderdeel risicofactoren in het Kijk!-volgmodel; De criteria uit dit protocol worden in de praktijk alleen toegepast bij leerlingen die langer dan 5 maanden in groep 1 zitten en waarbij twijfel is over de doorstroming naar groep Het beoordelen van de criteria Na het toetsen van de bevindingen over de leerling aan de bovenstaande criteria, volgt er altijd overleg met de intern begeleider. Hierin wordt samen beoordeeld of de leerling naar aanleiding van de bevindingen van de leerkracht kan doorstromen naar groep 2. Indien aan alle bovenstaande criteria is voldaan, is het advies automatisch positief. Indien niet aan alle bovenstaande criteria is voldaan wordt in het gesprek nader besproken wat de voor- en nadelen m.b.t. de ontwikkeling van de leerling zijn wanneer het niet zou doorstromen naar groep Overgang van groep 2 naar 3 Wanneer er twijfel is of een leerling vanuit groep 2 kan doorstromen naar groep 3, wordt dit in februari tijdens de groepsbesprekingen voor het eerst besproken. Vaak betreft het hier leerlingen waarvan de ontwikkeling tijdens de gesprekken al langer wordt gevolgd. Na de groepsbespreking wordt de twijfel van de leerkracht voor het eerst officieel besproken met de ouders. De leerling heeft dan in ieder geval al 2x een methode-onafhankelijke Citotoets gemaakt. De vorderingen zijn hierbij in kaart gebracht. Voor doorstroming naar groep 3 zijn echter minimaal 3 van deze toetsmomenten nodig, omdat er anders niet voldoende gegevens zijn om een gefundeerde beslissing te kunnen nemen op basis van patronen in de ontwikkeling. Bij deze kinderen kan het dus zijn, dat de uiteindelijke beslissing pas in mei valt, tenzij twijfel al eerder is weggenomen op basis van de andere criteria. Ouders worden vanaf het begin meegenomen in het besluitvormingstraject m.b.t. doubleren. We hanteren de volgende criteria bij doorstroming naar groep 3: 1. minimaal 5 van de 8 goed op onderdeel klank/rijm van Taal voor Kleuters; 2. minimaal 16 van de 20 goed op de auditieve toets (Meander); 3. minimaal 16 van de 20 goed op auditieve analysetoets (LINN); 4. minimaal 15 letters vlot actief kunnen benoemen, 20 letters kennen; 5. CITO I, II, III - score op Taal voor Kleuters (M2, E2); 6. CITO I, II, III - score op Rekenen voor kleuters (M2, E2; 7. in het volgmodel Kijk! onderdeel 9.2 (ontwikkeling cijfers en getallen) een minimale leeftijdsscore van 5.6; 8. in het volgmodel Kijk! onderdeel 10 (oriëntatie van het logisch denken) een minimale leeftijdsscore 5.6; 9. een score van minimaal 21 punten op observatielijst sociaal-emotionele ontwikkeling; 10. een score van minimaal 21 punten op de observatielijst werkhouding; 6

7 Een leerling gaat door naar groep 3 als hij/zij voldoet aan alle bovenstaande criteria. Bij de criteria 7 en 8 moet kritisch gekeken worden of de leeftijd weergegeven in KIJK! overeen komt met de adequate leeftijd van de leerling. ( dit heeft invloed op de scoring van punt 7 en 8.) Indien een leerling niet voldoet aan alle bovenstaande criteria wordt deze besproken in een groeps- of leerlingenbespreking. Ouders worden vanaf het eerste zorggesprek in november meegenomen in het besluitvormingstraject m.b.t. doubleren Hulpprogramma s vermelden Om de doorstroom naar groep 2 en 3 soepel te laten verlopen, zijn in de groepsplannen van groep 1/2 doelen, werkwijzen en evaluaties opgenomen. In het groepsplan worden de onderwijsbehoeften van alle leerlingen uit groep 2 opgenomen en van de leerlingen die opvallen met betrekking tot gedrag en/ of cognitieve ontwikkeling uit groep 1. Voor deze leerlingen uit groep 1 wordt op basis van de onderwijsbehoeften een kort actieplan opgesteld door de leerkrachten. Dit geldt voor leerlingen in groep 1 die langer dan drie maanden op school zitten. Voor een gefundeerd besluit over de voortgang naar groep 2 of 3 is het belangrijk dat er kan worden teruggekeken naar de effecten van extra ondersteuning die geboden zijn om de leerling te doen laten ontwikkelen Wanneer wel, wanneer niet toetsen aan de criteria? De criteria zijn wel van toepassing voor de kinderen die: - in groep 1 langer dan 5 maanden op school zitten en waarover twijfel bestaat of zij door kunnen gaan naar groep 2; - in groep 2 zitten en waarbij ernstige twijfel is of zij op basis van hun ontwikkeling (zowel cognitief als emotioneel) kunnen doorstromen naar groep 3. De criteria zijn niet automatisch van toepassing voor de kinderen: - met een gediagnosticeerde beperking waardoor verlenging of doublure geen meerwaarde heeft; 4.5. Verantwoording van de verlenging / doublure in groep 1 en 2 Als verantwoording van de doublure worden de verslagen van de gesprekken gehanteerd. Hierin staat een overzicht van de criteria, met daarachter de bevinding van de leerkracht(en) kort beschreven. Hiervoor wordt het reguliere verslagformulier van de Meander gehanteerd. In dit verslag wordt expliciet de mening van de ouders over de verlenging / doublure beschreven en wanneer ouders het niet eens zijn met de beslissing van de school, zal dit genoteerd worden. Alle ouders ondertekenen de gespreksverslagen op de Meander altijd voor gezien / akkoord. Bij het uiteindelijke eindgesprek in mei of juni kan de interne begeleider of de teamleider zo nodig aanwezig zijn om de bevindingen van de criteria te notuleren en om de beslissing van school kracht bij te zetten. De leerkracht behoudt in deze gesprekken echter wel de regie, voert het gesprek en legt de verantwoording over de doublure aan de ouders uit, met steun van het zorgteam of de teamleider Overgang van groep 3 naar 4 Leerlingen gaan door van groep 3 naar 4 en van groep 4 naar 5 als de leerling voldoet aan de volgende hoofdcriteria: - Tijdens de methode gebonden toetsen (hoofd)rekenen, begrijpend lezen, taal, spelling en technisch lezen maakt de leerling in 3 van de 4 gevallen minimaal 60% van de opgaven voldoende. - De leerling scoort op LVS toetsen inzichtelijk rekenen, spelling, technisch lezen, begrijpend luisteren/lezen en taal op minimaal 4 onderdelen een C.. Eind groep 3 leest de leerling minimaal op AVI M3 niveau en aan het einde van groep 4 op minimaal AVI M4 niveau. - De leerling scoort op minimaal 3 van de 8 onderdelen van SCOL een C score. Voor leerlingen, die niet aan bovenstaande hoofdregel voldoen, wordt een fijnmaziger signaleringslijst ingevuld. (Zie bijlage) Hiervoor worden gegevens verzameld m.b.t. de ontwikkeling op alle basisvaardigheden, resultaten LVS, de sociaal-emotionele ontwikkeling, de werkhouding, de motorische ontwikkeling, de mondelinge vaardigheden en de mening van de leerkracht. Aan de signaleringslijst is een verfijnde criterialijst verbonden op grond waarvan de beslissing tot doublure wordt genomen. 7

8 De leerkracht volgt het stappenplan, zoals opgenomen in hoofdstuk 4. Ouders worden dus tijdig op de hoogte gebracht van het feit, dat hun kind niet voldoet aan de hoofdregel procedure overgang groep 3 en 4 en dat op basis van deze conclusie een uitgebreidere analyse, zoals boven wordt beschreven, zal worden gedaan en dat op grond daarvan de beslissing zal worden genomen. Bij een eventuele doublure wordt er altijd een plan van aanpak gemaakt voor het nieuwe schooljaar, waarin wordt beschreven op welke vakgebieden er aanpassingen zullen worden gedaan. Dat betekent bijvoorbeeld, dat een leerling met een rekenprobleem niet op alle andere vakgebieden de leerstof opnieuw hoeft te doorlopen. 8