Trends van dopinggebruik in het verleden, heden en toekomst

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Trends van dopinggebruik in het verleden, heden en toekomst"

Laurens Thijs Meyer
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Trends van dopinggebruik in het verleden, heden en toekomst Dr Douwe de Boer Centraal Diagnostisch Laboratorium Maastricht Universitair Medisch Centrum Symposium World of Technology and Science, 3 oktober 2014

Laboratorium Maastricht Universitair Medisch Centrum

2 Fenomeen doping 2

3 Verleden; hoe meer, hoe beter Heden; hoe minder, hoe slimmer Lance Armstrong diverse middelen Beschuldiging no. 1 corticosteroïden, epoëtine, testosteron, bloedtransfusie Beschuldiging no. 2 geavanceerde logistiek 3

4 Oud van de pers Michael Rasmussen diverse middelen Bekentenis corticosteroïden, epoëtine, testosteron, DHEA, bloedtransfusie, insuline, groeihormoon, IGF-1 4

5 Vers van de pers SV Spakenburg methylhexanamine Twee spelers van amateurclub Spakenburg hebben in NRC Handelsblad, dat bij de club stelselmatig doping is gebruikt in het seizoen 2011/2012 5

6 Definitie van doping? 6

7 Definitie van doping Erik de Bruin Michelle de Bruin-Smith 7

8 Definitie van doping - Onmogelijk om in één beschrijving te omvatten Pragmatische benadering - Doping is dat wat is gespecificeerd op de DOPINGLIJST 8

9 Verleden, heden en toekomst van doping Simulatie van trends in doping Huidige concept van doping dateert van het begin van de moderne sport; eind 19 e eeuw

10 Trends in doping cocaïne morfine strychnine coffeïne e wereldoorlog Alkaloïden

11 Tijdsgeest van doping Marathon 1904 Tom Hicks Doping werd toen überhaupt niet als een probleem beschouwd Met nog enkele kilometers te gaan is Hicks geheel uitgeput door de hitte, en versuft door de strychnine en brandy. Zijn begeleider Charles Lucas schreef: "The Marathon race, from a medical standpoint, demonstrated that drugs are of much benefit to athletes along the road 11

12 Tijdsgeest van doping Strychnine is samen met coffeïne op de dopinglijst gezet Coffeïne is echter weer in 2004 van de dopinglijst gehaald Coffeïne misbruik wordt maatschappelijk getolereerd, ondanks dat het in de sport niet eerlijk is 12

dopinglijst gehaald Coffeïne misbruik wordt maatschappelijk

13 Testen op Alkaloïden Testen begon in de paardensport 13

14 Testen op Alkaloïden Testen begon in de paardensport 1910 eerste methode beschrijving op basis van speekselmonster 14

15 Testen op Alkaloïden Testen begon in de paardensport 1910 eerste methode beschrijving op basis van speekselmonster methode geoptimaliseerd en direct aangevochten door advocaten 15

op basis van speekselmonster 1911-1912 methode

16 Testen op Alkaloïden 1920 s Stas-Dragendorff procedure State-of-the-art van die periode Analyse gebaseerd op een Kleurreactie 16

17 Trends in doping e wereldoorlog Alkaloïden

18 Trends in doping Alkaloïden 2 e wereldoorlog

19 Trends in doping amfetamine efedrine modafinil methylfenidaat e wereldoorlog Psychostimulantia

20 Testen op Psychostimulantia Testen begon in de humane sport bij het wielrennen Urine afname 20

21 Testen op Psychostimulantia Testen begon in de humane sport bij het wielrennen Identificatie op basis van retentietijd GC met glazen kolom en Nitrogen Phosphorous Detector (NPD) Kopie van J Chromatogr Biomed Appl 1996:687;221 21

22 Psychostimulantia GC met glazen kolom en Nitrogen Phosphorous Detector (NPD) Kopie van J Chromatogr Biomed Appl 1996:687;221 Identificatie op basis van retentietijd In 70 Nederlandse atleet vals beschuldigd Identificatie middels massaspectrometrie 22

23 Hoe meer, hoe beter Trends in doping top A e wereldoorlog 3 B 5 Psychostimulantia 4 GC / NPD GC / MS State-of-the-art van die periode

24 Party drugs Yuri van Gelder; cocaïne Co Stompé; cannabinoïden 24

25 Party drugs XTC Alexander Schekkerman; XTC Partydrugs zijn geen sportspecifiek probleem Tom Boonen; XTC & cocaïne 25

26 Trends in doping stanozolol metandiënon mesterolon oxandrolon nd world war Exogene anabole steroïden

27 Verleden; hoe meer, hoe beter Stanozolol Voorbeeld van GC / MS / MS Chromatogram Plot File: c:\saturnws\data\coi2133\19oc2133ms2a.sms Sample: 19oc2133ms2a Operator: antonio Scan Range: Time Range: min. Date: :18 Spect 2 BP 455 (11338=100%) 19oc2133ms2a.sms 100% Massaspectrum 75% min. Scan: 1079 Chan: 1 Ion: 1707 us RIC: BC % % H HO N N Massa-spectrometrie CH CH 3 3 OH CH 3 H 3'-hydroxystanozolol % Longterm metabolites: detection m/z kcounts 250 pg absoluut 20 of 3 ng stanozolol / ml urine misuse by means of 15 LC / high resolution/high accuracy 10 mass spectrometric detection of 5 stanozolol glucuronides in human sports drug testing minutes 27

28 Heden; hoe minder, hoe slimmer Trends in doping top nd world war Exogene anabole steroïden 0 diverse soorten technieken in combinatie met Massaspectrometrie

29 Trends in doping testosteron nandrolon DHEA androsteendion nd world war Endogene anabole steroïden

30 Detectie testosteron misbruik Testosteron Epitestosteron T/E limiet 6 CH H 3 OH CH OH 3 H CH 3 CH 3 O O Copy from 30

31 T/E ratio Detectie testosteron misbruik Kritiek op T/E ratio GC / C / isotoop ratio massaspectrometrie (IRMS) mediaan T/E grens limiet 6 T/E limiet leeftijdscategorie in (jaren) 31

32 Verleden; hoe meer, hoe beter Heden; hoe minder, hoe slimmer Lance; vooruit zien is winnen Trends in doping top nd world war Endogene anabole steroïden GC / C / IRMS 32

33 Testosteron en gender testing Foekje Dillema interseksueel XX/XY 1950 Ewa Klobukowska mozaïcisme XX/XXY 1964 Caster Semenya interseksueel XY

34 Trends in doping top ? boldenon trenbolon tetrahydrogestrinon prostanozol nd world war Designer anabole steroïden HR-TOFMS & FTMS 34

35 Trends in doping top ? nd world war AAS

36 Hoe meer, hoe beter Hoe minder, hoe slimmer Alberto Contador Hoe minder, hoe gekker clenbuterol 0, g/ml (50 pg/ml) Verklaring no. 1 contaminatie vlees Verklaring no. 2 contaminatie bloedtransfusie Verklaring no. 3 contaminatie voedingssupplementen 36

37 Hoe meer, hoe beter Hoe minder, hoe slimmer Fränk Schleck Hoe minder, hoe gekker xipamide 0, g/ml (100 pg/ml) Verklaring no. 1 contaminatie vlees Verklaring no. 2 maskering bloedtransfusie Verklaring no. 3 contaminatie voedingssupplementen

38 Trends in doping alfa-epoëtine bèta-epoëtine darbepoëtine delta-epoëtine nd world war rhepo

39 Erytropoëtine glycoproteïne Copy from 39

40 Epoëtine glycoproteïne Epoëtine alfa (Eprex, Epogen ) Epoëtine bèta (NeoRecormon ) produced in Chinese hamster ovary (CHO) cells by recombinant DNA technology polypeptide chain molecular mass of 21,000 Da glycosylated molecular mass of 30,400 Da (28% non-protein) Copy from 40

41 Detectie van epoëtine misbruik Detectie is gebaseerd op streepjespatronen van de verschillende isovormen van epoëtine Copy from WADA Technical document TD2004EPO 41

42 Verleden; hoe meer, hoe beter Heden; hoe minder, hoe slimmer Lance; vooruit zien is winnen Trends in doping top ? alfa-epoëtine bèta-epoëtine darbepoëtine delta-epoëtine nd world war rhepo

43 Biologisch paspoort Claudia Pechstein; als eerste veroordeeld op basis paspoort Haematologisch paspoort 43

44 Reticulocyten [%] reti's [%] gemid minus 3*SD plus 3*SD minus 2*SD plus 2*SD

45 Haematologisch paspoort Bayesian detection model Robinson N et al. Haematologica 2007;92:

46 Haematologisch paspoort OFF score = (Hb (mmol/l) x 16) (60 x ( (% reticulocyten)) ABP score = Abnormal Blood Profile Score 46

47 Verleden; hoe meer, hoe beter Heden; hoe minder, hoe slimmer Lance; vooruit zien is winnen Lance Armstrong diverse middelen Beschuldiging no. 1 corticosteroïden, epoëtine, testosteron, bloedtransfusie Beschuldiging no. 2 geavanceerde logistiek Dopingcontrole is een intelligentietest Al is de leugen nog zo snel de waarheid achterhaalt haar wel Lance is voorheen nooit gezakt voor de test! 47

48 Detectie groeihormoon en IGF-1 misbruik Halfwaarde tijden (t 1/2 ) GHRH SRIF GH IGF-1 Ghrelin 7 min 2-4 min min (20-30 min) min (12 uur) 10 min rhgh (22 kda isoform; identical to native) MS method is not available ratio of 22 kda/20 kda by immunoassay rhigf-1 (not-identical to native IGF-1) MS method is available includes IGF-1 and metabolite, IGF-2 48

49 Endocrinologisch paspoort recombinant groeihormoon (rhgh) IGF-1 en type III pro-collageen (P-III-P) [procollageen III aminoterminaal peptide (PIIINP)] Holt R I G et al. Eur J Endocrinol 2010;163:

50 Detectie insuline misbruik Biosynthese van insuline Immunoassay is de standaard detectietechniek voor insuline en C-peptide Casus MUMC+ pro-insuline serum insuline < 3.0 me/l C-peptide < 0.03 nmol/l C-peptide Kopie uit Mass Spectrometry Reviews 2008; 27: insuline 50

51 Insuline lispro Insuline aspart Synthetische vormen van humaan insuline versus runder insuline Insuline glulisine Insuline glargine Immunoassay Casus MUMC+ is niet geschikt als detectietechniek voor synthetische Insuline aspart Münchausen vormen van syndroom insuline Insuline determir Insuline rund Kopie uit Mass Spectrometry Reviews 2008; 27:

52 Toekomst trends in doping eigen bloed transfusie genetische manipulatie groeihormoon rhigf-i Biologische paspoorten Genetisch paspoort? 52

53 Grenzen van doping - Topsporters zoeken altijd de grens op en wat dat betreft hoort doping bij topsport 53

54 Grenzen van doping - Topsporters zoeken altijd de grens op en wat dat betreft hoort doping bij topsport - Grenzen worden door de tijdsgeest bepaald 54

55 Grenzen van doping - Topsporters zoeken altijd de grens op en wat dat betreft hoort doping bij topsport - Grenzen worden door de tijdsgeest bepaald - Momenteel zouden enige nuances op z n plaats zijn 55

56 Slotopmerkingen - Elke trend van doping kan aangepakt worden door chemici 56

57 Slotopmerkingen - Elke trend van doping kan aangepakt worden door chemici - Het probleem van doping wordt daarmee echter niet opgelost, maar wordt verschoven 57

58 Slotopmerkingen - Elke trend van doping kan aangepakt worden door chemici - Het probleem van doping wordt daarmee echter niet opgelost, maar wordt verschoven - Is doping wel een probleem, dat opgelost dient te worden? 58

59 Slotopmerkingen - Elke trend van doping kan aangepakt worden door chemici - Het probleem van doping wordt daarmee echter niet opgelost, maar wordt verschoven - Is doping wel een probleem, dat opgelost dient te worden? - Doping is immers grenzen opzoeken en hoort bij topsport 59

60 Slotopmerkingen - Elke trend van doping kan aangepakt worden door chemici - Het probleem van doping wordt daarmee echter niet opgelost, maar wordt verschoven - Is doping wel een probleem, dat opgelost dient te worden? - Doping is immers grenzen opzoeken en hoort bij topsport - Dopingcontrole is slechts de hoogte van de lat en de tijdsgeest bepaalt hoe hoog de lat ligt 60

61 61

Vergelijkbare documenten

Doping en Sport. Douwe de Boer Centraal Diagnostisch Laboratorium, Maastricht Universitair Medisch Centrum

Doping en Sport. Douwe de Boer Centraal Diagnostisch Laboratorium, Maastricht Universitair Medisch Centrum Doping en Sport Douwe de Boer Centraal Diagnostisch Laboratorium, Maastricht Universitair Medisch Centrum Lezing Gezondheidsuniversiteit december 2015 Lance Armstrong Professioneel wielrenner Meervoudig