Wat is doping? (I) Herkomst van de uitdrukking. "Doop" (Nederlands) (18 de eeuw): Zuid-Afrikaanse drank

Transcriptie

1 1 Wat is doping? (I) Herkomst van de uitdrukking "Doop" (Nederlands) (18 de eeuw): Zuid-Afrikaanse drank "Dope" 1889 de eerste keer vermeld in een Engels woordenboek "Doping" (Internationaal)

2 2 Wat is doping? (II) Doping "Doperen" Gebruik van verboden substanties en/of methoden Om prestatie te verbeteren

3 3 Wat is doping? (III) Vrijetijdssport Competitiesport Drugmisbruik Doping Drugmisbruik is niet alleen een sport probleem maar ook een maatschappelijk probleem!

4 Dopingdefinities 4 Europese Unie: ( Doping in de sport betekent het gebruik van substanties en/of methoden die de sportprestatie op een kunstmatige wijze verbeteren, gebruikt zowel tijdens competitie als in de voorbereiding er van, en op een wijze die niet overeenstemt met de ethiek van de sport en schade kan berokkenen aan de fysieke en psychische gezondheid van de sporter. WADA: ( Doping wordt omschreven als het gebruik van substanties of methoden die voor de gezondheid van atleten eventueel gevaarlijk kan zijn en/of ervoor geschikt is hun prestatie te verbeteren, of de aanwezigheid van een substantie in het lichaam van een atleet of het vaststellen van het gebruik van een methode die op de lijst staat die aan de Olympische Beweging Anti-Doping Code toegevoegd is. Praktische definitie: Doping is alles wat op de dopinglijst staat.

5 5 EFFECTEN EN NEVENEFFECTEN VAN DRUGS Geneesmiddelen kunnen levensreddend zijn wanneer ze therapeutisch toegepast worden Misbruik van geneesmiddelen voor dopingdoeleinden bij sport zijn onethisch en potentieel gevaarlijk voor de gezondheid van een atleet Eventuele schade Hart Nieren Atleet Lever Locomotorisch systeem Geslachtsstelsel

6 6 1886: Dood van de Britse fietser Linton HISTORIE VAN DOPING I (Rome): Dood van Knut Enemark Jensen tijdens de Olympische Spelen Stimulantia Acties tegen doping 1964: IOC definitie van doping 1967: Stimulantia Narcotica etc. Sport: Anabole fase 1972: IOC Medische Dopingcontroles Commissie: Eerste lijst van verboden Munich 2079 dopingcontroles 0 substanties

7 7 Jaren 70 en 80 HISTORIE VAN DOPING II Duitse Democratische Republiek: Overheid organiseert doping 1988: Het Olympisch Charter 1984: Nieuwe detectiemethode om misbruik van anabole steroïden op te sporen Toe te schrijven aan het gebruik in de sport : 1. Wereld Conferentie tegen doping in Ottawa 1985: 1986: 1987: Maskerende middelen worden verboden Bètablokkers worden verboden Verbod van diuretica

8 (Seoel): Hernieuwde dopinglijst voor de Olympische Spelen HISTORIE VAN DOPING III Jaren 80: Toename van bloeddoping & erytropoëtine (EPO) misbruik bij duursport Jaren 80: Begin van misbruik van het groeihormoon (GH) GH 1988: Het vroegere West-Duitsland begon met de "out-of-competition controles" De IOC doping lijst wordt voor de Olympische Spelen 1992 (Barcelona) met ACTH, EPO, GH uitgebreid 1993: Toevoeging aan de lijst: "en aanverwante substanties" 2

9 9 HISTORIE VAN DOPING IV Jaren 90: Toename van drugmisbruik in de fitness sport 1998: Tijdens de Tour de France deed zich een groot dopingschandaal voor Acties tegen Doping in de sport 3

10 ANTI-DOPING LIJST (Medische Commissie van het IOC en WADA; ) 10 SUBSTANTIES METHODEN Verboden groepen van substanties Groepen van substanties die onder bepaalde omstandigheden verboden zijn Verboden methoden Bijzonderheden Sommige substanties hebben concentratielimieten Sommige substanties mogen onder medisch voorschrift en toezicht ingenomen worden

11 VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES (Medische Commissie van het IOC en WADA; ) 11 A. Stimulantia (vb.): amfetamine efedrine coffeïne cocaïne en aanverwante substanties C. Anabole middelen: 1. Androgene-anabole steroïden (vb. nandrolon, stanozolol,... ) 2. bèta-2-agonisten (vb. clenbuterol,... ) en aanverwante substanties D. Diuretica (vb): furosemide, en aanverwante substanties B. Narcotica (vb.): heroïne morfine en aanverwante substanties E. Peptidehormonen, mimetica en analoga (vb.): hcg, LH, ACTH, hgh, IGF-1, EPO, insuline en aanverwante substanties

12 VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: 12 STIMULANTIA Worden vaak illegaal door drugmisbruikers in vele Europese landen ingenomen Geschiedenis Amfetamines Efedrine Cocaïne 2 e Wereldoorlog Cocamisbruik door oude Inca s om vermoeidheid te verminderen Coffeïne en aanverwante substanties Tijdens de jaren 60: Fietsers overleden na misbruik van stimulantia Vaak gebruikt: Guarana (coffeïne) Limiet in urineconcentratie bij atleten (12µg/ml)

13 VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: STIMULANTIA 13 STIMULANTIA Centraal zenuwstelsel Doel van het misbruik: Onderdrukking van: Benauwdheid Paniek Eetlust Euforie Uitstellen van vermoeidheid Regulering van emoties en gedrag Activiteitstimulering van bepaalde regionen van het centraal zenuwstelsel Omwille van hun euforisch effect worden stimulantia frequent gebruikt zowel in als buiten de sport.

14 VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: STIMULANTIA 14 Cardiovasculaire neveneffecten Gastrointestinale neveneffecten 50 kg Respiratoire neveneffecten AMFETAMINE- OF COCAïNE MISBRUIK Neveneffecten van het centrale zenuwstelsel Algemene intoxicatie Systeem, musculoskeletale en huid neveneffecten

15 VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: 15 NARCOTICA Doel van het misbruik: Pijnstillend Narcotica Analgetica Euforie Afhankelijk van het soort narcotica Analgetica Sederend L M

16 VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: NARCOTICA 16 NEVENEFFECTEN Pupilvernauwing Ijlhoofdigheid Verslaving Jeuk Duizeligheid Verandering van humeur Ziek voelen Misselijkheid L M

17 VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: 17 ANABOLE MIDDELEN 1. Androgene-Anabole Steroïden (AAS) (vb. nandrolon, testosteron) 2. β 2 -Agonisten (vb. clenbuterol, fenoterol) Anabolica Kern spiercel Toename van proteïnesyntheses Toename van spiermassa BIOMEDISCHE NEVENEFFECTEN

18 VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: ANABOLE MIDDELEN 18 NEVENEFFECTEN Gynaecomastie Mannelijk: Blokkade van spermatogenesis Verkleinen van de testikels Eventuele vergroting van de prostaatklier Cardiovasculaire systeembeschadiging Leverbeschadiging Verschillende hormoonveranderingen Beschadiging van het skeletsysteem Meer acne Gewichtstoename Psychologisch gedrag verandert Vrouwelijk: Diepere stem Hirsutisme Mannelijkheid Abnormale menstruatie die tot onvruchtbaarheid leidt

19 VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: ANABOLE MIDDELEN 19 PLOTSE HARTDOOD BIJ AAS-MISBRUIKERS Anabole steroïdemisbruik en plotselinge hartstilstand: Een pathologische studie Plotselinge hartstilstand bij een 20- jarige bodybuilder die anabole steroïden gebruikte Dickerman et al. Fineschi et al. Cardiology 1995;86:172 Arch Pathol Lab Med 2001;125:253 Plotselinge hartstilstand tijdens gewichtheffen Gewichtheffer gebruikte anabole androgene steroïden Luke et al. J Forensic Sci 1991;35:1441 Anabole steroïdemisbruik en hartstilstand Kennedy et al. Med J Aust 1993;158:346

20 VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: 20 DIURETICS Doel van het misbruik : Gewichtsverlies Betere verschijning van de spieren Maskerend gebruik van andere dopingstoffen Deze effecten dragen risico s voor de gezondheid

21 VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: DIURETICS 21 NEVENEFFECTEN Dehydratie Gebreken van het evenwicht van de elektrolyt Zwakheid Sufheid Vermoeheid Verhoogd tromboserisico 2 Spierkrampen Hartdysritmia (veroorzaakt door hypokaliemia)

22 VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: PEPTIDE HORMOONEN 22 GROEIHORMOON Doel van het misbruik: Vergrote spiermassa Verlaging van lichaamsvet Vergrote lichaamslengte Verbeterde prestaties Toename van de trainingsmotivatie Acuut Infectie Vasthouden van water Hoofdpijn Vermoeidheid/ zwakke spieren Pijn in gewrichten en spieren Verhoogde bloedglucose BIOMEDISCHE NEVENEFFECTEN Chronisch Acromegalie Diabetes mellitus Aritmieën Tumoren

23 VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: PEPTIDE HORMOONEN 23 VERBETERING VAN HET UITHOUDINGSVERMOGEN OEFENINGENTRAINING DOPING Aërobe training 4 Training op hoogte Bloedtransfusie (= bloeddoping) Drugmisbruik met erytropoëtine (EPO)

24 VERBODEN GROEPEN VAN SUBSTANTIES: PEPTIDE HORMOONEN 24 NEVENEFFECTEN VAN rhu-epomisbruik EPOMISBRUIK ZWETEN Vergroot aantal rode bloedcellen (vergroot hematocriet) Dehydratie Verminderde stroomsnelheid Verhoogd tromboserisico 5 L

25 VERBODEN METHODEN: 25 Bloeddoping Farmacologische, chemische en fysieke manipulatie van het monster Verhoging van het zuurstoftransport Administratie van kunstmatige zuurstofdragers 6

26 VERBODEN METHODEN: VERGROTING VAN HET ZUURSTOFTRANSPORT 26 BLOEDDOPING hematrocriet en hemoglobine Duuratleet Eventuele biomedische neveneffecten: Infecties Icterus Jeuk Stilstand van de ademhaling Bloedklonten Overbelasting van de bloedsomloop Anafilactische reactie

27 VERBODEN METHODEN: VERGROTING VAN HET ZUURSTOFTRANSPORT 27 KUNSTMATIG ZUURSTOFDRAGERMISBRUIK Eventuele biomedische neveneffecten: Infecties Icterus 7 Jeuk Stilstand van de ademhaling Bloedklonten Overbelasting van de bloedsomloop Anafilactische reactie

28 VERBODEN METHODEN: FARMACOLOGISCHE, CHEMISCHE EN FYSIEKE MANIPULATIE VAN HET MONSTER 28 PLASMA-EXPANDER MISBRUIK hematrocriet en hemoglobine Dopingmaskering 8 De biomedische neveneffecten lijken vanwege de slechts tijdelijk maskerende bijwerking op bloeddoping

29 GROEPEN VAN SUBSTANTIES DIE ONDER BEPAALDE OMSTANDIGHEDEN VERBODEN ZIJN: 29 ALCOHOL BÈTABLOKKERS CANNABINOïDEN bijv. Hasjiesj, Marihuana LOKALE ANAESTHETICA GLUCOCORTICO- STEROÏDEN er zijn sportspecifieke verschillen

30 FITNESS SPORTEN: 30 VOEDINGSSUPPLEMENTEN Het is beter goed uitgebalanceerde voeding te nuttigen dan extra voedingssupplementen te nemen. De meeste voedingssupplementen (inclusief carbohydraat drinks, creatine, proteïne, aminozuren, vitaminen en mineraalstoffen) zijn niet verboden. Bepaalde supplementen bevatten variabele hoeveelheden van dopingstoffen (bijv. prohormonen) die niet op het etiket staan. Deze stoffen hebben óf een natuurlijke oorsprong óf ontstaan door gecontamineerde uitrusting tijdens de productie. Dergelijke toebereidingen kunnen gezondheidsproblemen veroorzaken en kunnen de atleet een misdaad laten begaan zonder het weten. Excessieve inname van bepaalde supplementen (vooral aminozuren, vitaminen en mineraalstoffen) kunnen gezondheidsproblemen veroorzaken. Atleten moeten heel voorzichtig zijn bij de keuze van supplementen in een bekende samenstelling door goed bekend staande producenten.

31 ALGEMENE DOPINGSANCTIES: 31 Doping in de sport is onethisch en verboden Aan doping schuldig bevonden atleten worden bestraft L

32 Bijzondere vermeldingen de foto's werden ter beschikking gesteld door: Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany 2. Prof. Dr. Friedhelm Beuker, Düsseldorf/Germany 3. Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany 4. Fischer GmbH, Ried im Innkreis/Austria 5. Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany 6. Prof. Dr. Klaus Müller, Kreischa/Germany 7. Fischer GmbH, Ried im Innkreis/Austria 8. Dr. Achim Schmidt, Köln/Germany L