EUROPESE COMMISSIE. 2) De Belgische autoriteiten hebben aanvullende inlichtingen verstrekt bij post van 11 maart 2013.

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, C(2013) 2539 final OPENBARE VERSIE Dit document is een intern document van de Commissie dat louter ter informatie is bedoeld. Betreft: Staatssteunmaatregel nr. SA (2013/N) België Steunregeling voor het intermodaal vervoer via de binnenwateren in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Excellentie, Ik kan u meedelen dat de Commissie besloten heeft geen bezwaar te maken tegen de bovenvermelde regeling. De Commissie is tot dit besluit gekomen op basis van de volgende overwegingen: I. Procedure 1) Op 13 februari 2013 hebben de Belgische autoriteiten overeenkomstig artikel 108, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) bovenvermelde steunregeling per bij de Europese Commissie aangemeld. 2) De Belgische autoriteiten hebben aanvullende inlichtingen verstrekt bij post van 11 maart II. Beschrijving van de steunregeling Doelstelling van de steun 3) De aangemelde steunregeling strekt ertoe het intermodaal vervoer van containers vanuit een terminal in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest mogelijk te maken. Het vervoer van Zijne Excellentie de Heer Didier REYNDERS Minister van Buitenlandse Zaken Karmelietenstraat 15 B Brussel Commission européenne, B-1049 Bruxelles Belgique Europese Commissie, B-1049 Brussel België Telefoon: (0)

2 de containers zal zo van de weg op de binnenvaart overgaan en omgekeerd. Daartoe zal aan verladers die een beroep doen op de binnenvaart, een subsidie worden verleend per overgeslagen container. 4) Algemeen genomen, heeft de maatregel tot doel de congestie te verminderen op de toegangswegen naar en van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de externe kosten van het transport (zoals milieukosten, onderhoudskosten en ongevallen) te reduceren. 5) De maatregel vervangt een vroegere, vergelijkbare maatregel, die van 2010 tot 2012 van toepassing was en op 30 april 2010 door de Commissie is goedgekeurd 1, die op haar beurt een op 18 juli 2007 goedgekeurde maatregel verving 2. De Belgische autoriteiten bevestigen dat de aangemelde regeling vergelijkbaar is met de tussen 2010 en 2012 vigerende regeling, behalve wat de hoogte van het toegekende budget betreft (zie hieronder overweging 21). Systeem voor de uitkering van subsidies en hoogte van de subsidies 6) Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest zal via de terminalexploitant(en) een subsidie verlenen aan verladers die voor het transport van containers gebruikmaken van de binnenwateren. 7) Momenteel is intermodaal containervervoer via de binnenwateren duurder dan vervoer dat uitsluitend via de weg verloopt. Deze situatie is met name het gevolg van de kosten voor het laden en lossen van containers op binnenschepen, aangezien het intermodale vervoer via de binnenwateren de overslag van een vervoersmiddel (binnenschepen) naar een ander vervoersmiddel (wegvoertuigen) met zich brengt. Door deze overslagkosten ondervindt het intermodale vervoer een concurrentienadeel ten opzichte van het wegvervoer. De subsidie is bedoeld om dit verschil in kostprijs ten opzichte van het wegvervoer te verminderen. 8) Het basismechanisme van de steunregeling ziet er als volgt uit. De Brusselse overheid stelt (op basis van een meerjarenbegroting) de nodige middelen ter beschikking aan het havenbedrijf van Brussel ("de Haven van Brussel"). Het havenbedrijf van Brussel verleent dan aan de verladers die van de binnenwateren gebruikmaken, een subsidie van 17,5 EUR per ITU 3 die op een terminal in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt overgeslagen. Dit bedrag van 17,5 EUR wordt in mindering gebracht op de factuur die de verlader voor de overslag van de containers aan de terminaluitbater betaalt. 9) De overheid (in casu het havenbedrijf van Brussel) verleent de steun via de terminaloperator(en) aan de verladers. Met dit mechanisme wordt vermeden dat de overheid met elke verlader een overeenkomst dient af te sluiten voor het toekennen van subsidies. De terminaloperatoren zijn het best in staat om de identiteit van de Besluit van de Commissie van 30 april 2010 betreffende steunmaatregel N 678/ België - Steun aan het intermodaal vervoer per binnenvaart binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, PB C 158 van Besluit van de Commissie van 18 juli 2007 betreffende steunmaatregel N 720/ België - Subsidieverlening door de Haven van Brussel aan lijndiensten voor containervervoer (PB C 307 van ). ITU = Intermodal Transport Unit. 2

3 verschillende verladers te kennen. 10) Om voor de steunmaatregel in aanmerking te komen, dient de terminaloperator een aanvraag in bij de overheid (het havenbedrijf van Brussel), waarin wordt vermeld: alle nodige informatie aangaande de identiteit van de exploitant; het verwachte volume (uitgedrukt in ITU) dat op de terminal wordt behandeld; het verwachte aantal verladers waaraan de steun zal worden doorbetaald. 11) Tussen de overheid en de terminaloperator wordt vervolgens een overeenkomst ondertekend, waarin de volgende bepalingen zijn opgenomen: de verplichting voor de terminaloperator om de ontvangen steun door te betalen aan de verschillende verladers, à rato van 17,5 EUR per ITU. Deze betaling vindt plaats doordat de terminaloperator dit bedrag op zijn factuur aan de verlader in mindering brengt (facturatie voor de overslag van de goederen); de terminaloperator verbindt zich ertoe op de factuur van zijn klanten de via de steunmaatregel verkregen vermindering duidelijk te vermelden. Dit gebeurt door het tarief dat de terminaloperator en de klant onderling zijn overeengekomen, te vermelden en daarbij aan te geven dat in dit tarief een steunbedrag van 17,5 EUR per ITU is vervat; de terminaloperator stemt erin toe dat de overheid steekproefsgewijze controles kan uitvoeren. Daarbij zal de overheid aan de hand van de vervoersdocumenten die de terminaloperator afgeeft (bill of loading, cognossementen, andere documenten), controleren of de steun daadwerkelijk aan de betrokken verladers is doorbetaald; de terminaloperator verbindt zich ertoe ten minste tweemaal per jaar te rapporteren aan de overheid, met vermelding van: de betrokken periode het overgeslagen volume (in ITU) per verlader, met een uitsplitsing tussen het over het water behaalde volume en het over de weg behaalde volume het over het water behaalde volume, per type container (aantal 20- of 40-voetcontainers) het bedrag dat elk van deze verladers aan steun heeft ontvangen. de overheid verbindt zich ertoe de steun die de terminaloperator aan de verladers heeft toegekend, terug te betalen aan de terminaloperator op basis van de gerapporteerde volumes; bij niet-naleving van de verplichtingen of bij de steunaanvraag indien fraude wordt vastgesteld kan de overheid alle toegekende steun terugvorderen van de terminaloperator en kan zij deze laatste zelfs een boete opleggen. Deze boete komt overeen met 10% van de over de betrokken periode onterecht ontvangen 3

4 subsidies; de overeenkomst bevat een voorbehoud op basis waarvan de financiële steun van de overheid steeds kan worden aangepast afhankelijk van de budgettaire mogelijkheden in het betrokken jaar; de terminaloperator sluit zelf een overeenkomst met de verlader(s) waarin het voor de behandeling van containers overeengekomen tarief is opgenomen, rekening houdende met de toekenning van 17,50 EUR steun per ITU die duidelijk op de factuur aan de verladers staat vermeld. 12) Momenteel is er maar één containerterminal in de Haven van Brussel, die wordt geëxploiteerd door Compagnie Française de Navigation Rhénane (hierna "CFNR" genoemd). Die exploitant is via een tenderprocedure geselecteerd voor een periode van vijf jaar, die inging in juli Een verlenging van de concessie betreffende de terminal zou dus in juli 2013 moeten plaatsvinden. De steunintensiteit 13) De steunregeling dekt slechts een deel van de extra kosten voor het gebruik van de binnenvaart in plaats van het wegvervoer. De subsidie van 17,5 EUR per ITU compenseert uitsluitend een deel van de extra kosten voor de overslag op de binnenvaartterminal, die voor de terminal in Brussel op 35 EUR per container worden geraamd. Deze cijfers zijn gebaseerd op de reële exploitatiekosten 4. 14) Volgens de Belgische autoriteiten maakt de subsidie van 17,5 EUR per ITU de binnenvaart opnieuw concurrerend tegenover het wegvervoer op een traject van minimaal 60 km (de afstand Brussel-Antwerpen). 15) De Belgische autoriteiten geven als voorbeeld het vervoer heen en terug van een container van 40 voet (standaardformaat) tussen Brussel en Antwerpen. Volgens de Belgische autoriteiten bedragen de kosten voor vervoer over de weg heen en terug van zulk een container 230 à 260 EUR. Via de binnenwateren bedragen die kosten 286 EUR. Dit bedrag van 286 EUR valt uiteen in i) de kosten van het vervoer via de binnenwateren zelf (2 x 68 EUR) ii) de kosten van de overslag van de container (2 x 35 EUR) iii) de kosten van het vervoer over de weg van de container naar de haven of naar de ontvanger (80 EUR). Bij de toekenning van een subsidie van 2 x 17,5 EUR (een subsidie bij het heenvervoer en een bij het terugvervoer) dalen de totale kosten derhalve tot 251 EUR, waardoor het vervoer over de binnenwateren weer concurrerend wordt. 16) Ten opzichte van de kosten die specifiek verbonden zijn aan het vervoer via de binnenwateren (namelijk de kosten voor overslag op een binnenschip, het vervoer over het water en het lossen van de containers van een schip en zonder zelfs rekening te houden met de kosten van het vervoer over de weg van de container naar de haven of naar de ontvanger), is de intensiteit van de subsidie minder dan 30%. Begunstigden 4 Dit bedrag van 35 EUR omvat ongeveer 13 EUR afhandelingskosten (loonkosten, stroomverbruik), 10 EUR administratiekosten en 10 EUR voor het gebruik van de portaalkraan. 4

5 17) De verlader is de uiteindelijke begunstigde van de steun. Ook terminalexploitanten vinden baat bij deze regeling, aangezien deze leidt tot een toename van de overslagactiviteiten. 18) De Belgische autoriteiten verwachten, op basis van de huidige verdeling van de binnenvaarttrafiek over de verschillende verladers, dat de steunmaatregel aan tussen 10 en 20 begunstigden ten goede zal komen 5. Toepassingsgebied 19) Het toepassingsbereik van de steunregeling is als volgt: de steunregeling is zonder enig onderscheid op grond van nationaliteit toegankelijk voor alle verladers die voor containervervoer van de binnenvaart gebruikmaken; de subsidie wordt toegekend voor elke container (zowel volle als lege) die overgeslagen wordt aan een binnenvaartterminal gelegen binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest; de subsidie wordt toegekend voor zowel inkomende als uitgaande containers; De oorsprong of bestemming van de goederen kan om het even welke zeehaven of binnenhaven zijn, zolang het hoofdtraject van het vervoer over het water verloopt. de steun dient alleen ter compensatie van de extra kosten voor de overslag van containers. De kosten voor het binnenvaarttransport zelf worden niet gesteund; elke container komt slechts eenmaal in aanmerking voor subsidiëring; zowel bestaande als nieuwe vervoersroutes komen voor steun in aanmerking. Begroting en duur 20) De steun wordt toegekend voor de periode vanaf de datum van dit besluit tot 31 december ) De voor de steunmaatregel uitgetrokken middelen worden via een dotatie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest aan het havenbedrijf van Brussel toegekend, op basis van een meerjarenbegroting. In 2013 wordt voor de steunmaatregel in een budget van EUR voorzien. Ook in 2014 en 2015 zal in een vergelijkbaar budget worden voorzien. Het havenbedrijf van Brussel is dus de instantie die de middelen voor de steunmaatregel beheert en die toeziet op het correcte gebruik van de steun. 22) Het bedrag van de jaarlijks daadwerkelijk verleende steun zal afhangen van het volume (uitgedrukt in ITU) dat op een binnenvaartterminal binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt overgeslagen. 5 Momenteel zijn een vijftiental verladers klant bij de terminal van Brussel; geen van hen heeft een marktaandeel van meer dan 35%. 5

6 Rechtsgrondslag De jaarlijkse ordonnanties houdende de algemene uitgavenbegroting van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Beheerscontract tussen de Haven van Brussel en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dienen als rechtsgrondslag voor de steunmaatregel. Cumulatie 23) Cumulering van de steun met andere steunregelingen die betrekking hebben op dezelfde kosten, is niet toegestaan. Bekendmaking 24) Om voldoende ruchtbaarheid aan de steunmaatregel te geven, zal het havenbedrijf van Brussel verschillende initiatieven nemen: de steunregeling wordt op de website van het havenbedrijf van Brussel bekendgemaakt; de steunmaatregel zal in de gespecialiseerde pers worden bekendgemaakt; de mededeling van de steunmaatregel aan de vereniging van havenbedrijven van de Haven van Brussel. Overige bepalingen 25) Bij misbruik van de steunregeling of wanneer de overheid (het havenbedrijf van Brussel) foutieve gegevens worden verstrekt, moet de onrechtmatig verkregen subsidie door de terminaloperator aan de overheid worden terugbetaald. De overheid kan een geldboete opleggen ten belope van 10% van de over de betrokken periode onterecht verkregen subsidies. 26) Het staat de terminaloperator vervolgens vrij om zelf de teruggevorderde steun en de boete van de verlader terug te vorderen indien hij vindt dat de fout of het misbruik bij de verlader ligt. De overheid komt niet tussenbeide in de relaties tussen terminaloperator en verlader(s). Impact van de maatregel op het spoorwegvervoer en op de regionale binnenvaartterminals 27) De Belgische autoriteiten zijn van oordeel dat de steunregeling geen negatieve impact zal hebben op het spoorwegvervoer. Enerzijds heeft de activiteit van de Haven van Brussel een positieve impact op de Belgische spoorwegactiviteit. De Haven van Brussel wil immers met de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen (NMBS) en eventueel met nieuwe spoorwegondernemingen meer gaan samenwerken om de toegankelijkheid van de ondernemingen in het havengebied te ontwikkelen. Anderzijds bestaat er voor het spoorwegvervoer in België reeds een regeling voor steun aan het gecombineerd goederenvervoer per spoor Zie 6

7 28) De Belgische autoriteiten zijn voorts van oordeel dat de steunregeling geen negatieve impact zal hebben op de andere regionale binnenvaartterminals. Het hinterland van de terminal van de Haven van Brussel ligt immers binnen een straal van 20 km rond Brussel. De steunregeling zal dus weinig of geen impact hebben op andere regionale binnenvaartterminals. In die zone is de enige haventerminal immers die van Grimbergen in Vlaanderen die, naargelang van de genomen weg, op 10 à 15 km van Brussel ligt. In de wetenschap dat 90% van de klanten van een intermodale terminal op een afstand van minder dan 10 km gevestigd is 7, zijn de respectieve markten van de terminals van Brussel en Grimbergen tamelijk onafhankelijk. Overigens heeft in het Vlaamse Gewest voor het intermodaal vervoer een nagenoeg identieke steunmaatregel als de hier aangemelde bestaan 8 en zou het Vlaamse Gewest kunnen besluiten deze steunregeling na goedkeuring van de Commissie weer te activeren. III. BEOORDELING VAN DE STEUNMAATREGEL De vraag of er sprake is van steun - Kwantificering van de steun 29) Overeenkomstig artikel 107, lid 1, VWEU zijn, behoudens de afwijkingen waarin de Verdragen voorzien, steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de interne markt, voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt. 30) In de hier te onderzoeken zaak zijn de Belgische autoriteiten voornemens subsidie te verlenen aan ondernemingen in de sector van de binnenvaart om een modal shift van de weg naar de binnenvaart tot stand te brengen. Deze vervoersondernemingen krijgen een uit overheidsmiddelen gefinancierd zakelijk voordeel dat andere ondernemingen die met hen concurreren, niet ontvangen. Bovendien zal de regeling de overslagactiviteiten doen toenemen, hetgeen als een voordeel voor de terminaloperatoren kan worden beschouwd. Aangezien de toegang tot de markt voor wegvervoersdiensten en de markt voor binnenvaartdiensten open staat voor concurrentie, vormt de hier beschreven regeling steun in de zin van artikel 107, lid 1, VWEU. Verenigbaarheid van de steun 31) Artikel 93 VWEU bepaalt dat met de binnenmarkt verenigbaar zijn de steunmaatregelen die beantwoorden aan de behoeften van de coördinatie van het vervoer. De genoemde bepaling is evenwel slechts van toepassing op het gebied van het vervoer over land, dat wil zeggen het vervoer per spoor, over de weg en over de binnenwateren 9. 32) Het in artikel 93 van het VWEU gehanteerde begrip "coördinatie van het vervoer" heeft een ruimere betekenis dan het vergemakkelijken van de ontwikkeling van een Volgens de autoriteiten van het havenbedrijf van Brussel was 80% van het verkeer afkomstig van klanten in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, 10% van de klanten uit Vilvoorde/Machelen, op maximaal 10 km van Brussel, en 10% van de klanten uit een straal van zo'n 20 km rond Brussel. Besluit van de Commissie van 10 mei 2007 betreffende steunmaatregel N 682/06 - België - Vlaamse regeling voor steun aan intermodaal vervoer via de waterwegen (PB C 227 van , blz. 4). Artikel 100 VWEU. 7

8 economische activiteit. Het impliceert dat de overheid met het oog op het gemeenschappelijk belang maatregelen neemt om de ontwikkeling van de vervoerssector te sturen. Het begrip steunmaatregel die beantwoordt aan de behoeften van coördinatie verwijst naar de noodzaak van een publiek optreden bij gebrek aan concurrerende markt of in geval van tekortschieten van de bestaande markt. 33) In dat kader bepaalt artikel 9, lid 2, van Verordening (EG) nr. 1370/2007 van het Europees Parlement en de Raad van 23 oktober 2007 betreffende het openbaar personenvervoer per spoor en over de weg en tot intrekking van Verordening (EEG) nr. 1191/69 van de Raad en Verordening (EEG) nr. 1107/70 van de Raad: "Onverminderd de artikelen [93, 106, 107 en 108 van het VWEU], kunnen de lidstaten overeenkomstig [artikel 93 van het VWEU] steun aan de vervoerssector blijven verlenen, indien deze steun beantwoordt aan de behoeften van de coördinatie van het vervoer [ ], en met name: a) tot de inwerkingtreding van gemeenschappelijke voorschriften inzake de verdeling van infrastructuurkosten, wanneer steun wordt verleend aan ondernemingen die kosten in verband met de door hen gebruikte infrastructuur moeten dragen, terwijl andere ondernemingen niet aan soortgelijke lasten zijn onderworpen. Bij de bepaling van het aldus verleende bedrag wordt rekening gehouden met de infrastructuurkosten die concurrerende vervoerswijzen niet hoeven te dragen; b) ( )". 34) Artikel 9, lid 2, loopt gelijk met de uitzonderingsregeling zoals die voordien in artikel 3, lid 1, onder b), van Verordening (EEG) nr. 1107/70 10 van de Raad was vastgesteld. De beoordeling van de verenigbaarheid van de steunregelingen voor het gebruik van de infrastructuur met artikel 93van het VWEU sluit derhalve aan bij de besluitpraktijk van de Commissie met betrekking tot de toepassing van artikel 3, lid 1, onder b), van Verordening (EEG) nr. 1107/70. In lijn met vaste praktijken 11 dient dit soort PB L 156 van , blz. 1. Besluit van de Commissie van 30 april 2010 betreffende steunmaatregel N 678/ België - Steun aan het intermodaal vervoer per binnenvaart binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, PB C 158 van Besluit van de Commissie van 18 juli 2007 betreffende steunmaatregel N 720/ België - Subsidieverlening door de Haven van Brussel aan lijndiensten voor containervervoer (PB C 307 van , blz. 10); besluit van de Commissie van 10 mei 2007 betreffende steunmaatregel N 682/06 - België - Vlaamse regeling voor steun aan intermodaal vervoer via de waterwegen (PB C 227 van , blz. 4); besluit van de Commissie van 5 juli 2005 betreffende steunmaatregel N 249/04 - België - Steunregeling voor het gecombineerd vervoer (PB C 280 van , blz. 9); besluit van de Commissie van 16 juni 2004 betreffende steunmaatregel N 4/ België - Waals steunplan voor de binnenvaart (PB C 125 van , blz. 6); besluit van de Commissie van 16 december 2003 betreffende steunmaatregel N 464/ Verenigd Koninkrijk - Company Neutral Revenue Scheme (CNRS) (PB C 16 van , blz. 25); besluit van de Commissie van 10 december 2003 betreffende steunmaatregel N 810/02 - Italië - Stimuleringsregeling voor goederenvervoer per spoor - Artikel 38 van Wet nr. 166 van 1 augustus 2002 (PB C 41 van , blz. 6); besluit van de Commissie van 30 april 2003 betreffende steunmaatregel N 623/ Frankrijk - Staatssteun voor de exploitatie van geregelde diensten van gecombineerd vervoer als alternatief voor het wegvervoer (PB C 248 van , blz. 3); besluit van de Commissie van 3 maart 2003 betreffende steunmaatregel N 335/03 - Italië (Friulia-Venezia-Giulia) - Steun voor de verwezenlijking van diensten voor gecombineerd rail-wegvervoer (PB C 24 van , blz. 7); besluit van de Commissie van 1 oktober 2003 betreffende steunmaatregel N 64/03 - Italië (Provincie Trento) - Steunverlening ten behoeve van gecombineerd vervoer (PB C 284 van , blz. 2); besluit van de Commissie van 19 september 2001 betreffende steunmaatregel N 500/ Verenigd Koninkrijk, Netwerktoelagen voor erkende beheerders van zware spoorinfrastructuur (PB C 333 van , blz. 7); besluit van de Commissie van 21 april 1999 betreffende steunmaatregel N 588/98 - Denemarken, PB C 166 van , blz. 6); besluit van de Commissie van 8 juli 1999 betreffende steunmaatregel N 121/99 - Oostenrijk (PB C 245 van , blz. 2); beschikking van de Commissie van , N 412/98 - Italië (Marken), PB C 8

9 steunregelingen, willen deze met de interne markt verenigbaar zijn, aan de volgende voorwaarden te voldoen: a) de steunregeling moet bijdragen tot een duidelijk omschreven doelstelling van algemeen belang; b) de steunregeling moet noodzakelijk zijn en evenredig met de nagestreefde doelstelling; c) de steun blijft beperkt tot compensatie van externe kosten en infrastructuurkosten die niet op andere, concurrerende vervoerswijzen drukken; d) de steun wordt op niet-discriminatoire basis verleend e) de steunverlening verloopt transparant en is beperkt in de tijd, en f) de steun mag niet bijdragen tot het vervalsen van de concurrentie in een mate die strijdig is met het algemeen belang. Doelstelling van algemeen belang 35) De Unie voert al sinds enige tijd een beleid om tot een evenwicht te komen tussen de verschillende vervoerswijzen en om de concurrentiepositie van het intermodale vervoer ten opzichte van het wegvervoer te versterken. Het wezenlijke doel van het beleid van de Unie inzake intermodaal vervoer is te komen tot een modal shift van het wegvervoer naar andere vervoerswijzen. In het witboek over het vervoersbeleid 12 wordt het gebruik van milieuvriendelijke vervoerswijzen aangemoedigd zodat deze kunnen uitgroeien tot concurrerende alternatieven voor het wegvervoer. Het programma NAIADES van de Europese Unie beoogt juist de herwaardering van de binnenvaart voor het intra-europees goederenvervoer 13. Onlangs is in het Witboek "Stappenplan voor een interne Europese vervoersruimte werken aan een concurrerend en zuinig vervoerssysteem" 14 eraan herinnerd dat het noodzakelijk is de prestaties van multimodale logistieke ketens (te) optimaliseren, onder meer door gebruik te maken van vervoerswijzen die efficiënter met hulpbronnen omspringen". 36) De Commissie herhaalt hier dat de vervoersector te maken heeft met negatieve externaliteiten die te wijten zijn aan het feit dat verschillende vervoerswijzen niet de werkelijke kosten betalen die zij voor de samenleving veroorzaken. Daaruit volgt dat de concurrentie tussen de verschillende vervoerswijzen wordt vervalst, hetgeen marktfalen met zich brengt. Daarom is de Commissie van oordeel dat overheidsmaatregelen in de vorm van coördinatiemaatregelen in de binnenvaartsector nodig kunnen zijn, met name 55 van , blz. 11. beschikking van de Commissie van , N 617/98 Nederland (Utrecht), PB C 71 van 11 maart 2000, blz Witboek: Het Europese vervoersbeleid tot het jaar 2010: tijd om te kiezen. COM (2001) 370. Zie met name het werkdocument van de diensten van de Commissie "Towards 'NAIADES II' - Promoting, greening and integrating inland waterway transport in the single EU transport area", SWD(2012) 168 final, beschikbaar op : COM(2011) 144 definitief. 9

10 gelet op het feit dat steunmaatregelen tot doel hebben de groei van de sector van het nationale en internationale vervoer over de binnenwateren te stimuleren. 37) Een en ander betekent dat er dankzij de aangemelde steun ten behoeve van de binnenvaart voor het vervoer vanuit en naar Brussel een beter evenwicht komt tussen de verschillende vervoerswijzen en dat het functioneren van de intermodale vervoersketen in zijn geheel verbetert, hetgeen een fundamentele doelstelling is van het vervoersbeleid van de Unie. 38) Bijgevolg concludeert de Commissie dat de aangemelde steunregeling bijdraagt tot het bereiken van een duidelijk omschreven doelstelling van algemeen belang. Noodzaak en evenredigheid van de steun 39) De Commissie is van oordeel dat de aangemelde steunregeling noodzakelijk is voor het bereiken van de doelstelling om een deel van het wegvervoer over te hevelen naar de binnenwateren door het intermodale containervervoer met de binnenvaart aan te moedigen. Mocht de steun niet worden verleend, mag redelijkerwijs worden aangenomen dat de binnenvaart het, door de hogere kosten (met name door de overslagkosten), op de betrokken markt moeilijk zal hebben om een deel van de markt van het wegvervoer over te nemen. 40) De Commissie is van oordeel dat de aangemelde steunmaatregel eveneens evenredig is met de nagestreefde doelstelling om de volgende redenen: 1. de maatregel dekt slechts een deel van de extra kosten voor het gebruik van de binnenvaart in plaats van het wegvervoer. Met de subsidie van 17,5 EUR wordt immers slechts een deel van de overslagkosten in de terminal gedekt (die op 35 EUR worden geraamd); 2. de subsidie beloopt minder dan 30% van de totale kosten van het vervoer via de binnenwateren (zie hierboven overweging 16). 3. de steunintensiteit bedraagt derhalve hoe dan ook duidelijk minder dan 30% van de totale vervoerskosten en minder dan 100% van de aan de overslag aan de binnenterminal verbonden extra kosten. Zij is dus in overeenstemming met de praktijken van de Commissie op dit gebied 15. Steun beperkt tot het vergoeden van infrastructuurkosten die andere vervoerswijzen niet behoeven te dragen 15 Besluit van de Commissie van 16 juni 2004 betreffende steunmaatregel N 4/ België - Waals steunplan voor de binnenvaart (PB C 125 van , blz. 6); besluit van de Commissie van 30 april 2003 betreffende steunmaatregel N 623/ Frankrijk - Staatssteun voor de exploitatie van geregelde diensten van gecombineerd vervoer als alternatief voor het wegvervoer (PB C 248 van , blz. 3). Ook kan, per analogiam, worden verwezen naar de Communautaire richtsnoeren betreffende staatssteun aan spoorwegondernemingen (PB C 184 van , blz. 13), waarin in punt 107 is bepaald dat "[de Commissie een vermoeden van noodzaak en evenredigheid van de steun [hanteert] wanneer de steun beneden de volgende grenswaarden blijft: a) steun voor het gebruik van infrastructuur: 30 % van de totale kostprijs van de vervoersdiensten en maximaal 100 % van de subsidiabele kosten; ( )". Volgens punt 102 van diezelfde richtsnoeren zijn de in aanmerking komende kosten de extra kosten voor het gebruik van infrastructuur die het spoorvervoer moet dragen ten opzichte van concurrerende en meer vervuilende vervoerswijzen. 10

11 41) De vervoersondernemingen die intermodaal vervoer verzorgen en waarvan een deel van de activiteiten via de binnenwateren verlopen, moeten kosten dragen die vervoersondernemingen welke uitsluitend via de weg vervoeren, niet behoeven te dragen. Deze extra kosten worden veroorzaakt door de overslag van containers. De Commissie is van oordeel dat de steun beperkt blijft tot de extra kosten van de overslag bij een inlandcontainerterminal van of naar het binnenschip. De kosten van het vervoer via de binnenwateren zelf komen niet voor steun in aanmerking. De subsidie wordt verleend in de vorm van een compensatie voor de overslagkosten bij de inlandcontainerterminal. De steunregeling zal dan ook resulteren in een vermindering van het verschil in kosten tussen intermodaal vervoer via de binnenwateren en andere vervoerswijzen. 42) Bijgevolg komt de Commissie tot de conclusie dat de aangemelde steunmaatregel beperkt blijft tot compensatie van infrastructuurkosten die concurrerende vervoerswijzen niet behoeven te dragen. Niet-discriminerende toegang 43) De steunregeling staat open voor alle verladers die voor het vervoer van containers van de binnenvaart gebruikmaken, ongeacht hun nationaliteit, mits de overslag van of naar de binnenvaart op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest plaatsvindt. De oorsprong of bestemming van de goederen kan om het even welke zeehaven of binnenhaven zijn, zolang het hoofdtraject van het vervoer over het water verloopt. 44) Ten aanzien van de steunverlening is niet voorzien in enige discretionaire bevoegdheid. Integendeel, de procedure legt dezelfde verplichtingen op aan alle potentiële begunstigden en voor de berekening van het steunbedrag zijn objectieve, transparante regels vastgesteld. De terminaloperator brengt namelijk eenvoudigweg het steunbedrag op de factuur van de verlader in mindering. 45) Bijgevolg concludeert de Commissie dat de steun op niet-discriminerende basis wordt verleend. De steunverlening verloopt transparant en is beperkt in de tijd 46) De steun wordt op transparante voorwaarden verleend. De steun wordt namelijk gewoon berekend op ITU-basis, de voorwaarden voor steunverlening zijn vastgelegd in een overeenkomst tussen het havenbedrijf van Brussel en de terminalexploitant, en de Belgische autoriteiten zijn voornemens voldoende ruchtbaarheid te geven aan de maatregel Bovendien zal de steunregeling het voorwerp zijn van verschillende bekendmakingsmaatregelen (zie overweging 24). 47) Ten slotte, is de looptijd van de aangemelde maatregel beperkt tot 3 jaar. Weliswaar ligt de aangemelde maatregel in het verlengde van al bestaande vergelijkbare maatregelen, maar de Commissie is van oordeel dat het belang van de Unie in verband met de herwaardering van het goederenvervoer via de binnenscheepvaart nog steeds actueel is (zie hierboven overweging 33). Geen concurrentieverstoring in strijd met het algemeen belang 48) De regeling blijft beperkt tot de compensatie van de extra overslagkosten bij inlandcontainerterminals van of naar een binnenschip. Het vervoer via de binnenvaart is op zich concurrerend met het wegvervoer; daarom zullen de totale vervoerskosten van de 11

12 binnenvaart niet door de steunregeling worden gecompenseerd. Ten aanzien van het wegvervoer zal de subsidieregeling dus ook niet ertoe leiden dat de mededingingsvoorwaarden zodanig worden veranderd dat het belang van de Unie wordt geschaad. In plaats van voor een concurrentiedistorsie tussen verschillende vervoerswijzen te zorgen, zal de steunregeling het verschil in kosten tussen de verschillende vervoerswijzen doen dalen en alleen de kosten compenseren die vervoersondernemingen welke uitsluitend via de weg vervoeren, niet behoeven te dragen. 49) In dat verband tekent de Commissie aan dat het wegvervoer snel groeit en dat de verwachte modal shift - van de weg naar de binnenvaart - het wegvervoer niet zal beïnvloeden in een mate die strijdig is met het belang van de Unie; de maatregel sluit dan ook aan op het vervoersbeleid van de Unie, zoals hierboven is aangetoond. Zonder de voorgenomen financiële maatregel van de overheid zou wellicht een verdere verschuiving van het goederenvervoer naar de weg plaatsvinden. 50) Evenzo is de Commissie van oordeel dat gezien de hierboven in de overwegingen 27 en 28 vermelde elementen het spoorwegvervoer en de andere regionale binnenvaarterminals niet zullen worden beïnvloed op een manier die in strijd is met het belang van de Unie. 51) Overigens is het waar dat het doel van de aangemelde maatregel is het verkeer dat via de terminal komt, te laten toenemen en zal de maatregel dus indirect een impact hebben op de inkomsten van de exploitant van de enige terminal in de Haven van Brussel. Wat de impact van een en ander op de winst van die terminaloperator zal zijn, valt moeilijk precies te ramen. Volgens benaderende schattingen zou de winststijging voor de terminaloperator als gevolg van het door de aangemelde maatregel veroorzaakte toename van het TEU-volume maximaal EUR bedragen op een periode van drie jaar. 52) De Commissie is van oordeel dat deze maatregel, ook al vormt de indirecte impact ervan op de winst van de terminal indirect steun, toch met de interne markt verenigbaar is omdat deze voortvloeit uit het functioneren van de aangemelde maatregel, omdat de terminalexploitant via een tenderprocedure zal worden geselecteerd voor een in principe tot vijf jaar beperkte periode en omdat het bedrag van deze indirecte steun beperkt blijft en overeenstemt met het strikte minimum dat noodzakelijk is voor het behalen van de doelstellingen van de aangemelde maatregel. 53) Bijgevolg concludeert de Commissie dat de steun niet leidt tot een verstoring van de concurrentie in een mate die strijdig is met het algemeen belang en dat de steunmaatregelen waarin bij de aangemelde regeling is voorzien beantwoorden aan de behoeften van coördinatie op het gebied van vervoer in de zin van artikel 93 VWEU. IV. CONCLUSIE 54) Gelet op het voorgaande heeft de Commissie besloten de steun verenigbaar te verklaren met de interne markt. Ingeval deze brief vertrouwelijke gegevens mocht bevatten die niet mogen worden bekendgemaakt, wordt u verzocht de Commissie daarvan binnen vijftien werkdagen vanaf de ontvangst van dit schrijven in kennis te stellen. Ontvangt de Commissie binnen de vastgestelde termijn geen met redenen omkleed verzoek, dan neemt zij aan dat u instemt met mededeling aan derden en bekendmaking van de volledige tekst van dit schrijven in de authentieke taal op Internet: 12

13 Dit verzoek moet per aangetekende brief of per fax worden toegestuurd aan: Europese Commissie Directoraat-generaal Concurrentie Griffie staatssteun B-1049 Brussel Fax: Met bijzondere hoogachting, Voor de Commissie, Joaquín ALMUNIA Vicevoorzitter 13