EUROPESE COMMISSIE. Brussel, C (2013) 5158 final

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, C (2013) 5158 final Betreft: Staatssteun/België Steunmaatregel nr. SA (2012/N) Flankerende maatregelen in verband met de uitbreiding van de haven van Antwerpen. Excellentie, Hierbij kan ik u meedelen dat de Commissie heeft besloten geen bezwaar te maken tegen de toekenning van een vergoeding voor capaciteitsvermindering in het kader van de in hoofde genoemde maatregelen (de andere maatregelen vallen niet onder dit besluit zie hierna). Bij dit besluit heeft de Commissie zich gebaseerd op de volgende overwegingen. I. PROCEDURE 1. Overeenkomstig artikel 108, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) heeft de Permanente Vertegenwoordiging van België bij de Europese Unie de Commissie bij van 27 mei 2013, op diezelfde dag geregistreerd, op de hoogte gebracht van de onderhavige regeling. Bij van 25 juni 2013 heeft de Permanente Vertegenwoordiging van België bij de Europese Unie aanvullende gegevens over de regeling verstrekt. II. BESCHRIJVING Context en maatregelen 2. Het gebied van de Waaslandhaven en de polders ten noorden daarvan zijn gebieden volgens de vogel- en habitatrichtlijnen. Aangezien zij dat statuut zullen verliezen door de uitbreiding van de haven van Antwerpen, moet die ontwikkeling worden gecompenseerd door de creatie van nieuwe natuurgebieden, die hoofdzakelijk uit landbouwgrond bestaan, overeenkomstig artikel 6(4) van de Habitatrichtlijn. Tegen Zijne Excellentie de Heer Didier REYNDERS Minister van Buitenlandse Zaken Karmelietenstraat 15 B Brussel Commission européenne, B-1049 Bruxelles Belgique Europese Commissie, B-1049 Brussel België Telefoon: (0)

2 die achtergrond hebben de Vlaamse autoriteiten een flankerend mechanisme ontworpen voor landbouwers die hun landbouwactiviteiten elders wensen voort te zetten. Het bestaat uit de realisatie van een serie maatregelen die landbouwgronden in natuurlijke habitats transformeren. Deze maatregelen zijn noodzakelijk om de nieuwe uitbreidingen van de haveninstallaties mogelijk te maken. Het betreft het vervangen van de bestaande tijdelijke compensatiezones, verspreid over de ontwikkelingszone van de haven, die aangelegd waren in verband met de bouw van het Deurganckdock. Zij zullen geleidelijk worden vervangen door permanente compensatiezones, meer coherent op de linkeroever van de Schelde, noordelijk van de huidige havenzone gelegen en dit ten koste van op dit moment nog in gebruik zijnde landbouwgronden. De Vlaamse autoriteiten brengen de Commissie regelmatig op de hoogte van de ontwikkeling en het verloop van de compensatiemaatregelen. 3. Het bedoelde mechanisme omvat vier maatregelen: bedrijfsverplaatsing, bedrijfsadvies, investeringssteun en een reductievergoeding bij reconversie van landbouwgrond. 4. De eerste drie maatregelen maken geen deel uit van de kennisgeving, aangezien zij het voorwerp uitmaken van latere verzoeken om vrijstelling uit hoofde van Verordening (EG) nr. 1857/2006 van de Commissie 1 of de verordening die deze zal opvolgen. 5. De reductievergoeding heeft tot doel landbouwers aan te moedigen grond die in de toekomstige natuurgebieden is gelegen, vrijwillig en definitief op te geven 2 voor nieuwe grond in gebied daarbuiten. De inlevering en toewijzing worden georganiseerd via een grondenbank (de Grondenbank Linker- of Rechterscheldeoevergebied), die na de indiening van een aanvraag door een geïnteresseerde landbouwer een dossier opent en hem vervolgens binnen twee maanden een voorstel doet (de eigenlijke vergoeding wordt pas overgemaakt als het voorstel wordt aanvaard en de gronden daadwerkelijk aan de bank worden overgedragen). De oppervlakte van de nieuwe gronden mag slechts 10 of 20 % van die van de ingeleverde gronden bedragen (afhankelijk van de door de landbouwer ingediende aanvraag). Het gaat dus om een capaciteitsverminderingsmaatregel, die volgens de Belgische autoriteiten zal worden toegepast in gebieden waar geen overcapaciteit heerst. De reductievergoeding wordt aan de landbouwers toegekend gedurende een periode van drie jaar om hun inkomstenderving te compenseren en hen in staat te stellen op een andere productie over te schakelen. 6. Het bedrag van de vergoeding is vastgesteld op EUR per hectare ontvangen grond per jaar, met een maximum van 20 hectare, voor wie nieuwe grond met een oppervlakte van 20 % van het ingeleverde areaal aanvraagt, en op EUR per hectare, met een maximum van 10 hectare ontvangen grond, voor wie nieuwe grond met een oppervlakte van 10 % van het ingeleverde areaal aanvraagt, wat betekent dat het maximale steunbedrag in beide gevallen wordt bereikt als de landbouwer 100 hectare grond inlevert. 1 2 PB L 358 van , blz. 3. Het definitieve karakter van het afstaan van de grond wordt opgenomen in de overeenkomst met de autoriteiten. 2

3 7. Met de vergoeding van EUR per hectare ontvangt de landbouwer in feite slechts 375 EUR per hectare die hij vóór de inlevering van de grond bezat, aangezien hij voor het areaal dat hij ontvangt, het viervoud ervan heeft opgegeven. Met de vergoeding van EUR per hectare ontvangt de landbouwer in feite slechts 280 EUR per hectare die hij vóór de inlevering van de grond bezat, aangezien hij voor het areaal dat hij ontvangt, het negenvoud ervan heeft opgegeven. Ter vergelijking: de gemiddelde semibrutowinst per hectare in de periode bedroeg 716 EUR per jaar. Begroting, duur en cumulatie 8. De begroting voor de regeling bedraagt EUR. De regeling gaat in op de dag van de goedkeuring ervan door de Commissie en loopt tot eind 2018 (de datum van het einde van de betalingen). De vergoedingen mogen niet worden gecumuleerd met andere lokale, regionale, nationale of uniale steun die op dezelfde subsidiabele kosten betrekking heeft. Uitsluitingen 9. Uitgesloten van de regeling zijn: - ondernemingen in moeilijkheden; - ondernemingen die steun moeten terugbetalen die niet verenigbaar is met de interne markt, zolang de terugbetaling niet is verricht of het bedrag, inclusief rente, niet op een geblokkeerde rekening is geplaatst; - landbouwers die niet daadwerkelijk een productieactiviteit hebben uitgeoefend of productiecapaciteit die in de laatste vijf jaar vóór de sluiting van de capaciteit niet onafgebroken is gebruikt; - ondernemingen die de minimumnormen niet naleven. Andere informatie 10. De Belgische autoriteiten hebben aangegeven zich te zullen houden aan de mogelijke voorwaarden die de Commissie aan de goedkeuring van de steun zou kunnen verbinden en hebben zich ertoe verbonden geen steun voor de creatie van nieuwe landbouwproductiecapaciteit in het betrokken gebied te verlenen. III. BEOORDELING 11. Krachtens artikel 107, lid 1, VWEU zijn steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de interne markt, voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt. 12. De onderhavige regeling beantwoordt aan die beschrijving, vormt bijgevolg staatssteun, in de zin dat ze wordt gefinancierd met openbare middelen (afkomstig 3

4 van het Vlaams Gewest), dat ze bepaalde ondernemingen in de landbouwsector begunstigt (ondernemingen die grond in toekomstig natuurgebied afstaan om er in ander gebied te verwerven), dat ze, aangezien landbouwproducten het voorwerp van intra-uniaal handelsverkeer uitmaken 3, het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt, en dreigt dus de mededinging te vervalsen. 13. In de in artikel 107, leden 2 en 3, VWEU bedoelde gevallen kunnen bepaalde maatregelen echter bij wijze van uitzondering als verenigbaar met de interne markt worden beschouwd. 14. Gezien de aard van de geplande maatregel is de enige afwijking waarop een beroep kan worden gedaan, die als bedoeld in artikel 107, lid 3, onder c), VWEU, waar is bepaald dat steunmaatregelen om de ontwikkeling van bepaalde vormen van economische bedrijvigheid of van bepaalde regionale economieën te vergemakkelijken, als verenigbaar met de interne markt kunnen worden beschouwd, mits de voorwaarden waaronder het handelsverkeer plaatsvindt daardoor niet zodanig worden veranderd dat het gemeenschappelijk belang wordt geschaad. 15. De onderhavige regeling lijkt een regeling voor de sluiting van productiecapaciteit in de zin van hoofdstuk V.C van de communautaire richtsnoeren voor staatssteun in de landbouw- en de bosbouwsector (hierna "de richtsnoeren") 4 te zijn, zelfs al is ze gepland in een andere dan de daar bedoelde context, aangezien er in casu sprake van is ze niet op regionaal of nationaal niveau, maar op een beperkt deel van het grondgebied toe te passen, of met andere woorden enkel op een klein deel van de landbouwsector. Om uit te maken of de regeling in aanmerking komt voor de in artikel 107, lid 3, onder c), VWEU vastgestelde afwijking moet dus worden vastgesteld of er voldoende overeenkomsten zijn met een steunregeling zoals beschreven in hoofdstuk V.C (punt 144) van de richtsnoeren. 16. Krachtens punt 144, onder a), van de richtsnoeren mag steun voor de sluiting van capaciteit voor de productie, verwerking en afzet van landbouwproducten slechts worden betaald als kan worden aangetoond dat de steun in het belang van de gehele sector is. Is er geen overcapaciteit en is duidelijk dat capaciteit die aan alle geldende normen voldoet en anders niet gesloten zou worden, wordt afgebouwd omwille van de gezondheid van mens of dier of om gezondheids- of milieuredenen, zoals de verlaging van de totale veebezetting, dan is daarmee voldoende aangetoond dat aan die voorwaarde is voldaan. 17. In het onderhavige geval is de Commissie om de volgende redenen van oordeel dat de regeling in het belang is van de sector in het betrokken gebied: - volgens de informatie die de Belgische autoriteiten hebben verstrekt (zie punt 5) heerst er geen overcapaciteit in het onder de regeling vallende gebied; - er zijn duidelijke milieuredenen voor de regeling, aangezien zij past in het kader van de verplaatsing van natuurgebied vanwege de uitbreiding van de haven van Antwerpen. 3 4 Arrest van het Hof van 13 juli 1988, Frankrijk tegen Commissie, 102/87, Jurispr 1988, blz PB C 319 van , blz. 1. 4

5 18. Krachtens punt 144, onder b), van de richtsnoeren mag steun voor de vermindering van productiecapaciteit in sectoren die met een duidelijke overcapaciteit kampen, slechts worden toegestaan wanneer hij deel uitmaakt van een programma voor de herstructurering van de sector waarin de doelstellingen en een specifiek tijdschema zijn vastgelegd. Bovendien moeten de regelingen van beperkte duur zijn. 19. De Commissie is van oordeel dat deze voorwaarde in dit geval niet geldt doet, aangezien er in het betrokken gebied geen sprake is van overcapaciteit. (Voorts stelt zij vast dat de regeling een beperkte looptijd heeft zie punt 8.) 20. In punt 144, onder c), van de richtsnoeren is bepaald dat met oog op een snel markteffect van regelingen ter beperking van de overcapaciteit normaliter moet worden voorzien in een termijn van maximaal zes maanden voor het verzamelen van de deelnemingsaanvragen en een aanvullende termijn van twaalf maanden voor de daadwerkelijke sluiting. 21. De Commissie is van oordeel dat deze voorwaarde in dit geval niet geldt, aangezien er in het betrokken gebied geen sprake is van overcapaciteit. 22. Volgens punt 144, onder d), van de richtsnoeren behoudt de Commissie zich het recht voor om voorwaarden aan de goedkeuring van de steun te verbinden. 23. De Commissie stelt vast dat de Belgische autoriteiten de verbintenis zijn aangegaan zich te zullen houden aan de mogelijke voorwaarden die de Commissie aan de goedkeuring van de regeling zou kunnen verbinden. 24. Krachtens punt 144, onder e), van de richtsnoeren mag er geen steun worden betaald die de mechanismen van de betrokken gemeenschappelijke marktordening zou verstoren. 25. De Commissie stelt vast dat uit de aard van de regeling (capaciteitsvermindering in het kader van de verplaatsing van bedrijvigheid) volgt dat de regeling de mechanismen van de gemeenschappelijke marktordening niet zou verstoren, aangezien er in dit geval geen sprake is van het reguleren van de markt door te interveniëren in de prijzen of de producten. 26. Krachtens punt 144, onder f), van de richtsnoeren moet de begunstigde van de steun een toereikende tegenprestatie leveren. Doorgaans zal deze tegenprestatie erin bestaan dat definitief en onherroepelijk wordt besloten de betrokken productiecapaciteit te slopen of te sluiten. Dit kan de volledige sluiting van capaciteit door de betrokken onderneming of bij ondernemingen met meerdere productielocaties de sluiting van een specifieke productielocatie betekenen. Van de begunstigde moet een wettelijk bindende toezegging worden verkregen dat de sluiting definitief en onomkeerbaar is en dat de begunstigde dezelfde activiteit niet elders zal opstarten. Deze toezegging moet ook een eventuele toekomstige koper van de betrokken bedrijfsinrichting binden. 27. De Commissie is van oordeel dat aan de voorwaarde in verband met de tegenprestatie is voldaan omdat, zelfs wanneer, zoals in het onderhavige geval, er geen sprake is van een volledige sluiting van capaciteit of van een productielocatie, de geïnteresseerde landbouwer definitief 80 of 90 % van zijn grond verliest door 5

6 aan de regeling deel te nemen. Bovendien wordt het definitieve karakter van het afstaan van de gronden opgenomen in de overeenkomst met de autoriteiten (zie voetnoot 2) en zijn de gronden niet bestemd om opnieuw te worden verkocht, aangezien zij zullen worden gebruikt als natuurgebied. 28. Krachtens punt 144, onder g), van de richtsnoeren komen alleen landbouwers die daadwerkelijk in de productiesector actief zijn geweest en alleen productiecapaciteit die in de laatste vijf jaar vóór de sluiting onafgebroken is gebruikt, in aanmerking voor regelingen inzake de sluiting van capaciteit. 29. De Commissie is van oordeel dat daaraan is voldaan aangezien de Belgische autoriteiten van die voorwaarde een uitsluitingscriterium voor de regeling hebben gemaakt (zie punt 9). 30. Krachtens punt 144, onder h), van de richtsnoeren moeten, om erosie en andere negatieve milieueffecten te voorkomen, uit productie genomen cultuurgronden of boomgaarden in beginsel worden bebost op een manier die garandeert dat negatieve milieueffecten worden voorkomen. Bij wijze van alternatief mogen cultuurgronden of boomgaarden vijftien jaar na de daadwerkelijke capaciteitssluiting opnieuw in gebruik worden genomen. Tot dat tijdstip moeten de cultuurgronden en boomgaarden in een goede landbouw- en milieuconditie worden gehouden overeenkomstig de eisen inzake niet langer voor productiedoeleinden gebruikte gronden. 31. Hoewel er in dit geval niet noodzakelijk sprake van bebossing is, is de Commissie van oordeel dat aan deze voorwaarde is voldaan omdat de afgestane gronden uit hoofde van de vogelrichtlijn en de habitatrichtlijn tot natuurgebied worden omgevormd. 32. Krachtens punt 144, onder i), van de richtsnoeren zien de lidstaten er met het oog op een optimale impact van de ter beschikking gestelde overheidssteun op de bestaande productiecapaciteit, de lidstaten op toe dat slechts ondernemingen die de verplichte minimumnormen naleven, voor steun in aanmerking komen. 33. De Commissie is van oordeel dat daaraan is voldaan aangezien de Belgische autoriteiten van die voorwaarde een uitsluitingscriterium voor de regeling hebben gemaakt (zie punt 9). 34. In artikel 144, onder j), van de richtsnoeren is bepaald dat de mogelijkheid dat steun voor de redding en herstructurering van ondernemingen in moeilijkheden wordt betaald, moet kunnen worden uitgesloten. 35. De Commissie is van oordeel dat daaraan is voldaan aangezien de Belgische autoriteiten van die voorwaarde een uitsluitingscriterium voor de regeling hebben gemaakt (zie punt 9). 36. In artikel 144, onder k), van de richtsnoeren is bepaald dat de regeling voor alle marktdeelnemers in de betrokken sector tegen dezelfde voorwaarden toegankelijk moet zijn. Met het oog op een optimale impact moeten de lidstaten gebruik maken van een doorzichtig systeem van oproepen tot het geven van blijken van belangstelling, om alle potentieel belangstellende producenten door openbare 6

7 bekendmaking uit te nodigen aan de regeling deel te nemen. Tegelijkertijd moet de regeling zo worden georganiseerd dat de betrokken ondernemingen niet worden gedwongen of aangezet tot mededingingsbeperkende overeenkomsten of onderling afgestemde feitelijke gedragingen. 37. De Commissie kan ervan uitgaan dat aan die voorwaarde is voldaan omdat alle landbouwers aan de regeling kunnen deelnemen en er rechtstreeks met hen contact wordt opgenomen door een met de transacties belaste makelaar. Voorts kan er geen sprake zijn van mededingingsbeperkende overeenkomsten of onderling afgestemde feitelijke gedragingen aangezien de transacties worden gesloten met een grondenbank (zie punt 5). 38. Krachtens punt 144, onder l), van de richtsnoeren moet het steunbedrag strikt beperkt zijn tot de vergoeding van het waardeverlies van de activa gebaseerd op de huidige verkoopwaarde van de activa vermeerderd met een stimuleringselement dat niet meer dan 20 % van de waarde van de activa mag bedragen. Er mag tevens een vergoeding worden toegekend als tegemoetkoming in de kosten die verbonden zijn aan de sluiting van de productiecapaciteit en aan de bebossing. Er mag ook steun worden verleend ter vergoeding van de verplichte sociale kosten die de uitvoering van de regeling meebrengt. 39. De Commissie kan ervan uitgaan dat aan deze voorwaarde is voldaan, aangezien de steun slechts een zeer gedeeltelijke compensatie van het productieverlies (zie de punten 6 en 7) inhoudt (en niet van de waarde van de gronden, die veel hoger zou zijn), beperkt is in de tijd (drie jaar) en slechts betrekking heeft op een fractie van de oppervlakte die de landbouwer vóór de inlevering bezat (10 of 20 %). Er is dus geen enkel risico op overschrijding van hetgeen strikt noodzakelijk is ter compensatie van het waardeverlies van de activa. 40. Krachtens punt 144, onder m), van de richtsnoeren moet de begunstigde sector op zijn minst de helft van de kosten van de steun door een bijdrage van de sector dekken, of met andere woorden een contante bijdrage betalen die overeenstemt met ten minste 50 % van de feitelijke overheidsuitgaven voor de uitvoering van de regeling. Deze voorwaarde geldt echter niet wanneer de capaciteit om gezondheids- of milieuredenen wordt gesloten. 41. De Commissie is van oordeel dat deze eis in het onderhavige geval niet geldt, aangezien met deze regeling duidelijk milieudoelstellingen worden nagestreefd. 7

8 42. Krachtens punt 144, onder n), van de richtsnoeren moeten de lidstaten die een regeling voor de sluiting van capaciteit invoeren, zich ertoe verbinden om in de eerste vijf jaar na afloop van het programma inzake de capaciteitssluiting geen steun toe te kennen voor de realisering van nieuwe productiecapaciteit in de betrokken sector. 43. Aangezien de Belgische autoriteiten zich daartoe hebben verbonden (zie punt 10), kan de Commissie ervan uitgaan dat aan die voorwaarde is voldaan. 44. Tot slot stelt neemt de Commissie er nota van dat: - de regeling pas ingaat na goedkeuring door de Commissie (zie punt 8) en qua administratieve werkwijze verenigbaar is met de werkwijze die de richtsnoeren voorschrijven om ervoor te zorgen dat de staatssteun het vereiste stimulerende element bevat (indiening van een aanvraag en aanvaarding daarvan vóór de verlening van de steun zie punt 5); - de Belgische autoriteiten zich ertoe hebben verbonden ondernemingen in moeilijkheden van de regeling uit te sluiten, alsook ondernemingen die steun moeten terugbetalen die niet verenigbaar is met de interne markt, zolang de terugbetaling niet is verricht of het bedrag, inclusief rente, niet op een geblokkeerde rekening is geplaatst (zie punt 9). 45. In het licht van de bovenstaande analyse is de Commissie van oordeel dat de aangemelde regeling dezelfde kenmerken heeft als een regeling zoals omschreven in hoofdstuk V.C van de richtsnoeren, die in aanmerking komt voor de in artikel 107, lid 3, onder c), VWEU vastgestelde afwijking. IV. BESLUIT 46. De Commissie concludeert daarom dat de onderhavige steunregeling overeenkomstig artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag verenigbaar is met de interne markt. 8

9 47. Indien deze brief vertrouwelijke gegevens bevat die niet mogen worden bekendgemaakt, wordt u verzocht de Commissie daarvan binnen vijftien werkdagen vanaf de ontvangst van dit schrijven in kennis te stellen. Ontvangt de Commissie binnen de vastgestelde termijn geen met redenen omkleed verzoek, dan neemt zij aan dat u instemt met mededeling aan derden en bekendmaking van de volledige tekst van dit schrijven in de authentieke taal op het internet: Dit verzoek moet per aangetekende brief of per fax worden toegestuurd aan: Europese Commissie Directoraat-generaal Landbouw en plattelandsontwikkeling Directoraat M. Landbouwwetgeving Eenheid: M.2. Mededinging Kamer: Wetstraat 130 5/94A B BRUSSEL Faxnummer: Met bijzondere hoogachting, Voor de Commissie Dacian CIOLOȘ Lid van de Commissie 9