Staatssteun SA (2014/NN) - BELGIË - Stichting voor duurzame visserijontwikkeling (SDVO)

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, C(2015) 4260 final Betreft: Staatssteun SA (2014/NN) - BELGIË - Stichting voor duurzame visserijontwikkeling (SDVO) Excellentie, 1. PROCEDURE (1) België heeft de bovengenoemde steunmaatregel op 29 december 2013 aangemeld. Aanvankelijk werd deze kennisgeving door de diensten van de Commissie geregistreerd onder nummer SA (2013/N). Doel van deze kennisgeving is de verlenging van een individuele steunmaatregel ten behoeve van de Stichting voor duurzame visserijontwikkeling (hierna "SDVO" genoemd) die door de Commissie was goedgekeurd bij een besluit van 16 december (2) In het kader van hun onderzoek hebben de diensten van de Commissie op 17 februari 2014 een eerste verzoek om informatie gericht tot België, dat op 17 maart 2014 heeft geantwoord. Op 27 maart heeft ook een vergadering met de Belgische autoriteiten plaatsgevonden. Op 23 april 2014 is België een tweede verzoek om informatie toegestuurd. Daarop heeft België op 9 mei 2014 geantwoord. Op 2 juni heeft België de Commissie een kopie gestuurd van de statuten van de SDVO, zoals die op 26 mei 2014 tijdens een buitengewone algemene vergadering waren gewijzigd. Op 22 juli en op 16 september 2014 zijn België nog eens twee verzoeken om informatie over een bepaald punt van de statuten toegestuurd. Op 11 december 2014 hebben de Belgische autoriteiten (vergezeld van vertegenwoordigers van de SDVO) en de diensten van de Commissie een tweede vergadering gehouden. Op 9 maart is een laatste verzoek aan België gestuurd, dat op 2 en 14 april is beantwoord. (3) Aangezien de kennisgeving meer dan tien jaar na het oorspronkelijke besluit van de Commissie heeft plaatsgevonden 2 en de steun in 2014 ten uitvoer is gelegd, is de betrokken 1 2 Staatssteun N 274/2003, C(2003)4647. Zie punt 3.6 van de Richtsnoeren voor het onderzoek van de steunmaatregelen van de staten in de visserij- en de aquacultuursector (PB C 84 van , blz. 10). Zijne Excellentie de heer Didier Reynders Minister van Buitenlandse Zaken Karmelietenstraat 15 B-1000 BRUSSEL Europese Commissie, 1049 Brussel, BELGIË - Tel

2 maatregel op 17 december 2014 naar het register van niet-aangemelde steun overgeheveld onder nummer SA (2014/NN). (4) Op 20 april 2015 hebben de diensten van de Commissie België verzocht te bevestigen dat er, overeenkomstig de mededeling van de Commissie inzake de terugvordering van onrechtmatige steun 3, geen steun meer aan de SDVO zal worden betaald zolang die stichting de onrechtmatige steun niet heeft terugbetaald ten aanzien waarvan de Commissie in zaak SA een terugvorderingsprocedure heeft ingeleid BESCHRIJVING (5) De kennisgeving beoogt de verlenging van een individuele steunmaatregel die door de Commissie bij een besluit van 16 december 2003 was goedgekeurd. Aangezien deze maatregel in wezen gelijk is aan de steun die in het kader van het besluit van 2003 is onderzocht, wordt in dit besluit voor de beschrijving van de regeling grotendeels verwezen naar het besluit van Doel van de maatregel (6) Doel van de maatregel is de financiering van de SDVO. Deze stichting is een vereniging zonder winstoogmerk die wil bijdragen tot het scheppen van voorwaarden om een rationele en verantwoorde exploitatie van de visbestanden op duurzame basis te waarborgen Financieringswijze (7) De wijze van financiering van de maatregel, die in de statuten van de stichting is vastgesteld, is sinds het besluit van 2003 niet gewijzigd. De steun wordt gefinancierd via een jaarlijkse betaling uit nationale middelen die bestaan uit een deel van de door de werkgevers in de visserijsector betaalde bedrijfsvoorheffingen Gefinancierde maatregelen (8) De projecten en maatregelen die in aanmerking komen voor financiering in het kader van de steunmaatregel, zijn identiek aan die welke in het kader van het besluit van 2003 zijn onderzocht. (9) Ter herinnering: deze maatregelen, die in artikel 4 van de statuten van de SDVO zijn omschreven, omvatten: a) "initiatieven van clusteroverleg" binnen de visserijsector, zowel nationaal als internationaal, ter verbetering van de samenwerking en de uitwisseling van kennis; b) onderzoek en studies over de technische, sociale en economische aspecten van de Belgische visserijsector, over veiligheidsproblemen en meer selectieve vistechnieken alsmede over de vangst, de behandeling en de commercialisering van vis; c) verbetering van het beheer van de visbestanden en van de controle op de visserij, door 3 4 Mededeling van de Commissie Naar een doelmatige tenuitvoerlegging van beschikkingen van de Commissie waarbij lidstaten wordt gelast onrechtmatige en onverenigbare steun terug te vorderen, PB C 272 van , blz. 4. Besluit van 27 januari 2015, document C(2015) 321 final, 2

3 kwaliteit en kwantiteit van de visbestanden en de sociaaleconomische situatie in de visserijsector te volgen, en door de regering te adviseren over de controle op de visserijinspanning; d) maatregelen op het gebied van de aquacultuur, zoals het voorkomen van watervervuiling door aquacultuur; e) opleiding en herscholing bijvoorbeeld met betrekking tot de veiligheid aan boord en vistechnieken en het Gemeenschappelijk Visserijbeleid; f) activiteiten ter verbetering van het imago van de visserijsector en de visserijproducten en de duurzame productiewijze van de Belgische visserijsector Wijzigingen van de statuten van de stichting in 2014 (10) De statuten van de stichting zijn in 2014 tweemaal gewijzigd. (11) Op 8 januari 2014 zijn de statuten gewijzigd om het de SDVO mogelijk te maken in België of in het buitenland kantoren of andersoortige entiteiten (met of zonder rechtspersoonlijkheid) op te richten, met de bedoeling bij te dragen aan de verwezenlijking van de statutaire doelstellingen. Doel van deze wijziging was met name in Hongkong een promotiecentrum van de stichting op te richten om het imago van de visserijsector op de Aziatische markt te verbeteren. Op grond hiervan is op 14 februari 2014 in Hongkong een promotiecentrum met rechtspersoonlijkheid (SDVO Foundation for Sustainable Development Asia Limited) opgericht. De Belgische autoriteiten hebben verklaard dat het ging om een kortlopend project, met een looptijd van ongeveer één jaar, dat tot doel had de Europese vis meer bekendheid te geven in Azië en er, door het leggen van de nodige contacten op deze markt, voor te zorgen dat de vissers hieruit meer inkomen konden halen. (12) Vervolgens zijn de statuten op 26 mei 2014 ingrijpender gewijzigd om daarin de deelname van de Belgische autoriteiten aan de raad van bestuur en de algemene vergadering van de SDVO op te nemen Budget (13) Het jaarlijkse budget bestaat in het totale verschil tussen de door de werkgevers in de visserijsector betaalde bedrijfsvoorheffingen en de fictieve belasting die op basis van de forfaitaire lonen voor deze sector is berekend. Het jaarlijkse budget wordt op 2 miljoen euro geschat Looptijd (14) De steun zal kunnen worden toegekend van 1 september 2014 tot en met 31 december 2020, d.i. gedurende zes jaar en vier maanden Begunstigden (15) Bij de begunstigden kunnen twee niveaus worden onderscheiden. De rechtstreekse begunstigde van de maatregel is de SDVO. De steun dient voor de werking van deze stichting en voor de invoering van de in artikel 4 van de statuten vastgestelde maatregelen. De indirecte begunstigden van de steun zijn de Belgische bedrijven die actief zijn in de visserijsector (tussen 511 en 1000 begunstigden), aangezien de activiteiten van de stichting worden geacht de hele visserijsector ten goede te komen. 3

4 3. BEOORDELING 3.1. Is er al dan niet sprake van staatssteun? (16) In artikel 107, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) is het volgende bepaald: "Behoudens de afwijkingen waarin de Verdragen voorzien, zijn steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de interne markt, voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt". (17) De steun wordt met staatsmiddelen bekostigd, omdat hij wordt gefinancierd met een deel van de belastingen van de werkgevers in de visserijsector. (18) Voorts komt hij ten goede aan bedrijven, d.w.z. entiteiten die betrokken zijn bij een economische activiteit. Uiteraard geldt dit voor de indirecte begunstigden van de activiteiten van de stichting, d.w.z. de ondernemingen in de visserijsector. Men kan ervan uitgaan dat dit ook het geval is voor de SDVO, de directe begunstigde van de steun, waarvan ten minste een deel van de activiteiten (met name de opleidings- en promotieactiviteiten) als economische activiteiten kunnen worden beschouwd. Het is vaste rechtspraak dat de kwalificatie als onderneming uit hoofde van het mededingingsrecht niet afhangt van het vermogen van de betrokken entiteit om winst te maken en dat een entiteit zonder winstoogmerk - zoals de SDVO - toch moet worden geacht een onderneming te zijn als zij goederen of diensten op een markt aanbiedt. Bovendien blijkt uit het concrete onderzoek van bepaalde activiteiten van de SDVO dat de Commissie in het kader van zaak SA heeft verricht, dat de SDVO in het verleden gerichte commerciële acties heeft gevoerd om de economische levensvatbaarheid van bepaalde projecten te testen. (19) In de jurisprudentie wordt steeds geoordeeld dat het handelsverkeer ongunstig wordt beïnvloed wanneer de begunstigde onderneming een economische activiteit uitoefent en concurreert met producten uit andere lidstaten 5. Het enkele feit dat de concurrentiepositie van een onderneming ten opzichte van concurrerende ondernemingen wordt versterkt door een economisch voordeel dat deze onderneming anders niet zou hebben genoten bij de normale uitoefening van haar activiteiten wijst erop dat de mededinging mogelijk wordt vervalst 6. De ondernemingen in de visserijsector, die de indirecte begunstigden van deze steunregeling zijn, zijn actoren op een open Europese markt. Bijgevolg kan het voordeel dat hun door deze steun wordt verleend, de mededinging met andere in deze sector actief zijnde ondernemingen van de Europese Unie vervalsen, en kan deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloeden. (20) Bijgevolg gaat het bij de maatregel in kwestie wel degelijk om staatssteun in de zin van artikel 107, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), zoals de Commissie ook al had gesteld in haar besluit van Zie met name het arrest van 13 juli 1988 in zaak 102/87, Franse Republiek tegen Commissie van de Europese Gemeenschappen, Jurispr. 1988, blz Zie met name het arrest van 17 september 1980 in zaak 730/79, Philip Morris Holland BV tegen Commissie van de Europese Gemeenschappen, Jurispr. 1980, blz

5 3.2. Verenigbaarheid van de steunmaatregel (21) Een steunmaatregel van de staten kan slechts als verenigbaar met de interne markt worden beschouwd voor zover hij in aanmerking komt voor een van de in artikel 107, leden 2 en 3, VWEU vastgestelde uitzonderingen op het algemene beginsel van de onverenigbaarheid van staatssteun. (22) Daarom moet de aangemelde maatregel worden getoetst aan dat artikel en aan de richtsnoeren voor staatsstepun in de visserij- en de aquacultuursector 7 (hierna "de richtsnoeren" genoemd) en met name punt 4.1. (23) Punt 4.1 van de richtsnoeren betreft categorieën maatregelen die onder een groepsvrijstellingsverordening vallen. In dat punt is bepaald dat die maatregelen worden getoetst aan de richtsnoeren en aan de criteria die in de vrijstellingsverordening voor elke categorie maatregelen zijn vastgesteld. Voorts wordt in dat punt gepreciseerd dat als steun wordt verleend buiten die criteria om, de lidstaat moet aantonen dat de betrokken steun gerechtvaardigd en onmisbaar is. (24) In haar besluit van 2003 heeft de Commissie geconstateerd dat de in artikel 4 van de statuten van de SDVO vastgestelde maatregelen konden worden beschouwd als acties van collectief belang met een beperkte duur die vergelijkbaar zijn met de maatregelen die uit het toenmalige structuurfonds voor de visserijsector 8 konden worden gefinancierd op grond van artikel 15, leden 2 en 3, van Verordening (EG) nr. 2792/ (25) Op het tijdstip van de aanmelding was het Europees Visserijfonds (EVF) het financiële instrument voor de sector. Op grond van artikel 37 van de EVF-verordening 10 kon dat Fonds steun verlenen voor een reeks collectieve acties, d.w.z. maatregelen van gemeenschappelijk belang die werden uitgevoerd met de actieve steun van de belanghebbenden. Op grond van artikel 40 kon het EVF steun verlenen voor maatregelen van gemeenschappelijk belang die met name tot doel hadden de kwaliteit te bevorderen, nieuwe markten te ontwikkelen of visserij- en aquacultuurproducten te promoten. De in artikel 4 van de statuten van de SDVO vastgestelde maatregelen zijn vergelijkbaar met de maatregelen die uit het EVF konden worden gefinancierd, met name op grond van de artikelen 37 en 40 van de EVFverordening. Deze categorieën maatregelen werden opgenomen in de artikelen 17 en 20 van Groepsvrijstellingverordening 736/ ; het voornaamste doel van dit soort verordeningen in de visserij- en aquacultuursector was steunmaatregelen die konden voldoen aan de voorwaarden om voor EVF-steun in aanmerking te komen, vrij te stellen van de aanmeldingsverplichting PB C 84 van , blz. 10. Het Financieringsinstrument voor de oriëntatie van de visserij (het "FIOV"). Verordening (EG) nr. 2792/1999 van de Raad van 17 december 1999 tot vaststelling van de uitvoeringsbepalingen en voorwaarden voor de structurele acties van de Gemeenschap in de visserijsector (PB L 337 van , blz. 10). Verordening (EG) nr. 1198/2006 van de Raad van 27 juli 2006 inzake het Europees Visserijfonds (PB L 223 van , blz. 1). Verordening (EG) nr. 736/2008 van de Commissie van 22 juli 2008 betreffende de toepassing van de artikelen 87 en 88 van het Verdrag op staatssteun voor kleine en middelgrote ondernemingen die visserijproducten produceren, verwerken en afzetten (PB L 201 van , blz. 16). 5

6 (26) Voorts maken concrete acties in de zin van de artikelen 37 en 40, overeenkomstig bijlage 2 bij de EVF-verordening (groep 4), deel uit van de concrete acties die de lidstaten kunnen beschouwen als behorende tot groep 1 van die bijlage, wat een overheidsfinanciering van maximaal 100 % van de subsidiabele kosten mogelijk maakt. Gezien die mogelijkheid zal de naleving van de voorwaarden van de vrijstellingsverordening (die de voorwaarden van de EVF-verordening voor de betrokken categorie overneemt) wellicht geen problemen opleveren wanneer de SDVO artikel 4 van haar statuten uitvoert. De aanmelding heeft geen betrekking op een specifieke concrete actie, maar op de financiering van de stichting met het oog op de uitvoering van de activiteiten die in haar statuten zijn vastgesteld en die zij geleidelijk binnen het kader van haar mandaat zal uitvoeren. Daarom valt niet te garanderen dat er bij concrete projecten nooit van de voorwaarden van de vrijstellingsverordening wordt afgeweken. Eventuele afwijkingen van deze voorwaarden zijn evenwel op grond van punt 4.1 van de richtsnoeren toegestaan, mits zij gerechtvaardigd zijn, wat hier het geval zou zijn op grond van de algemene aard van de activiteiten die de SDVO in het kader van artikel 4 van haar statuten kan verrichten. (27) Verordening 736/2008 is op 31 december 2013 verstreken. Het nieuwe structuurfonds voor de sector (het EFMZV) 12 is in mei 2014 vastgesteld en de nieuwe groepsvrijstellingsverordening is op 1 januari 2015 in werking getreden 13. Hoewel deze nieuwe bepalingen niet rechtstreeks van belang zijn voor dit onderzoek, is het nuttig te constateren dat maatregelen als die waarin artikel 4 van de statuten van de SDVO voorziet, ook in deze twee nieuwe instrumenten zijn overgenomen Door België aangegane verbintenis (28) België heeft er zich bij brief van 28 mei 2015 toe verbonden geen steun meer aan de SDVO te betalen zolang die stichting de onrechtmatige steun niet heeft terugbetaald ten aanzien waarvan de Commissie in zaak SA een terugvorderingsprocedure heeft ingeleid. 4. CONCLUSIE (29) De Commissie betreurt dat België de betrokken steun ten uitvoer heeft gelegd in strijd met artikel 108, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. (30) De Commissie heeft evenwel op basis van de voorgaande beoordeling besloten geen bezwaar te maken tegen de steunmaatregel, omdat die op grond van artikel 107, lid 3, onder c), van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie verenigbaar is met de interne markt Verordening (EU) nr. 508/2014 van het Europees Parlement en de Raad van 15 mei 2014 inzake het Europees Fonds voor maritieme zaken en visserij en tot intrekking van de Verordeningen (EG) nr. 2328/2003, (EG) nr. 861/2006, (EG) nr. 1198/2006 en (EG) nr. 791/2007 van de Raad en Verordening (EU) nr. 1255/2011 van het Europees Parlement en de Raad (PB L 149 van , blz. 1). Verordening (EU) nr. 1388/2014 van de Commissie van 16 december 2014 waarbij bepaalde categorieën steun voor ondernemingen die actief zijn in de productie, de verwerking en de afzet van visserij- en aquacultuurproducten, op grond van de artikelen 107 en 108 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie met de interne markt verenigbaar worden verklaard (PB L 369 van , blz. 37). Zie met name de artikelen 26, 27, 28, 29, 31, 47, 48, 68 en 76 van Verordening nr. 508/

7 (31) Als deze brief gegevens bevat die onder de geheimhoudingsplicht vallen in de zin van de mededeling van de Commissie over geheimhouding 15 en waarvan het niet de bedoeling is dat die worden gepubliceerd, moet de Commissie daarvan in kennis worden gesteld binnen 15 werkdagen vanaf de datum van ontvangst van deze brief. Als de Commissie binnen die termijn geen met redenen omkleed verzoek ontvangt, neemt zij aan dat België instemt met de publicatie van de volledige tekst van de brief. Als België van mening is dat bepaalde delen van de brief onder de geheimhoudingsplicht vallen, wordt het verzocht de betrokken delen nauwkeurig af te bakenen en voor elk daarvan een specifieke motivering te geven. (32) Overeenkomstig artikel 3, lid 4, van Verordening (EG) nr. 794/2004 van de Commissie moet het verzoek worden gezonden naar Met bijzondere hoogachting, Voor de Commissie Karmenu VELLA Lid van de Commissie 15 Mededeling van de Commissie C (2003) 4582 van 1 december 2003 over geheimhouding bij beschikkingen inzake staatssteun, PB C 297 van , blz. 6. 7