EUROPESE COMMISSIE. Steunmaatregel voor het intermodaal vervoer via de binnenwateren in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor de periode

Transcriptie

1 EUROPESE COMMISSIE Brussel, C(2015) 6371 final OPENBARE VERSIE Dit document is een intern document van de Commissie dat louter ter informatie is bedoeld. Betreft: SA (2015/N) België Steunmaatregel voor het intermodaal vervoer via de binnenwateren in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voor de periode Excellentie, 1. PROCEDURE (1) Op 30 juni 2015 hebben de Belgische autoriteiten, overeenkomstig artikel 108, lid 3, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (hierna "VWEU" genoemd), bij de Commissie elektronisch aanmelding gedaan van bovenvermelde steunregeling. 2. BESCHRIJVING VAN DE MAATREGEL 2.1. Achtergrond (2) Momenteel ondervindt de binnenvaart een concurrentienadeel ten opzichte van het wegvervoer. De kosten van het intermodaal vervoer van containers via de binnenvaart zijn immers hoger dan de kosten van zuiver wegvervoer doordat het kosten als gevolg van breking van de lading met zich mee brengt. Deze kosten vloeien voort uit de extra overslag bij het vervoer over de binnenwateren. Zijne Excellentie de heer Didier REYNDERS Minister van Buitenlandse Zaken Karmelietenstraat 15 B Brussel Commission européenne, B-1049 Bruxelles Belgique - Europese Commissie, B-1049 Brussel België Telefoon: (0)

2 (3) De aangemelde steunregeling strekt ertoe toegang te geven tot het intermodaal vervoer van containers vanuit een terminal in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het vervoer van de containers zal zo van de weg op de binnenvaart overgaan en omgekeerd. Daartoe zal aan verladers die een beroep doen op de binnenvaart, een subsidie worden verleend per overgeslagen container. (4) De voorgenomen steunmaatregel is een verlenging van een bestaande maatregel, goedgekeurd door de Europese Commissie op 5 mei 2013 (SA.36207) Doel van de maatregel (5) Met de voorgenomen steunmaatregel wordt een modal shift beoogd van het containervervoer over de weg naar de binnenvaart op de verbindingen van en naar een terminal in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Daartoe wil men het gebleken verschil in de vervoerskostenstructuur tussen het wegvervoer en de binnenvaart opnieuw in evenwicht te brengen. (6) De Belgische autoriteiten zijn van oordeel dat de maatregel een positieve impact zal hebben op de vermindering van de externe kosten van het vervoer en met name ertoe zal bijdragen de congestie te verminderen op de wegen van en naar het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Mechanisme van de maatregel (7) De voorgenomen maatregel zal de vorm aannemen van een gedeeltelijke vergoeding van de extra overslagkosten in verband met het intermodaal vervoer met de binnenvaart. (Het monomodale wegvervoer brengt geen dergelijke kosten met zich meer omdat de lading niet wordt gebroken tussen verschillende vervoerswijzen). (8) De Brusselse overheid stelt op basis van een meerjarenbegroting de nodige middelen ter beschikking van de Haven van Brussel. Uit hoofde van dat budget verleent de Haven van Brussel aan de verladers die van de binnenwateren gebruikmaken een subsidie van 17,5 EUR per ITU 2 die op een terminal in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt overgeslagen. Dit bedrag van 17,5 EUR wordt in mindering gebracht op de factuur die de verlader voor de overslag van de containers aan de terminaluitbater betaalt. (9) De Brusselse autoriteiten zijn van oordeel dat door het verlenen van steun aan de verladers, d.w.z. de klanten van de exploitant van de terminal, in plaats van de exploitant van de terminal zelf, de steun efficiënter zal worden gebruikt omdat hij tot een directe stijging van de via de binnenwateren vervoerde volumes zal leiden Impact van de maatregel op andere vervoerswijzen (10) De Belgische autoriteiten stellen dat de steunregeling voor het intermodaal vervoer niet tot verstoring van de concurrentie met het spoorwegvervoer zal leiden omdat dit laatste een eigen steunsysteem heeft met een veel hoger budget dan de binnenvaart. De havenautoriteit zal erop toezien dat de spoorwegondernemingen vanuit de Brusselse terminal geen lijndienst op dezelfde verbindingen als de binnenvaartdienst exploiteren. 1 2 PB C 176 van , blz. 3. ITU = Intermodal Transport Unit. 2

3 Hoe dan ook is een spoorwegdienst slechts winstgevend vanaf minimaal 300 km, hetgeen niet het geval is voor de binnenvaart. (11) De steunmaatregel zal eveneens openstaan voor elke andere verbinding die tijdens de duur van de maatregel tot stand wordt gebracht en gebruik maakt van een terminal in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. (12) Aangezien in het Waals Gewest voor de periode een soortgelijke steunregeling bestaat, vormt de voorgenomen subsidie volgens de Belgische autoriteiten geen verstoring van de concurrentie met andere intermodale terminals in dat Gewest. De afzetmarkt van de terminal is begrensd tot een afstand van maximaal 20 km van Brussel. (13) In het Vlaams Gewest zijn eveneens steunmaatregelen ten voordele van de binnenvaart van kracht. Voorafgaand aan de aanmelding is de voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest voorgenomen maatregel besproken met vertegenwoordigers van het agentschap Waterwegen en Zeekanaal, dat de waterwegen in het Vlaams Gewest beheert Procedure voor de toekenning van subsidies (14) De overheid verleent, via de Haven van Brussel, de steun aan de verladers door bemiddeling van de containerterminalexploitanten. Met dit mechanisme wordt vermeden dat de overheid met elke verlader een overeenkomst dient af te sluiten voor het toekennen van subsidies. De containerterminalexploitanten verkeren in de juiste positie om de identiteit van de verschillende verladers te kennen. Bovendien bepaalt de terminalexploitant zelf het commercieel beleid om klanten aan te trekken. De steunmatregel kan derhalve voor verladers een doorslaggevend element zijn om de waterwegen te gebruiken. (15) Om voor de steunmaatregel in aanmerking te komen, dient de containerterminalexploitant een aanvraag in bij de overheid (de Haven van Brussel), waarin wordt vermeld: a) de nodige informatie aangaande de identiteit van de exploitant; b) het verwachte volume (uitgedrukt in ITU) dat op de terminal wordt behandeld; c) het geschatte aantal verladers waaraan de steun zal worden toegekend. (16) Tussen de overheid en de terminalexploitant wordt vervolgens een overeenkomst ondertekend, waarin de volgende bepalingen zijn opgenomen: a) de verplichting voor de terminalexploitant om de ontvangen steun door te betalen aan de verschillende verladers, à rato van 17,5 EUR per ITU. Deze betaling vindt plaats doordat de terminalexploitant dit bedrag op zijn factuur aan de verlader in mindering brengt (facturatie voor de overslag van de goederen); b) de terminalexploitant verbindt zich ertoe op de factuur van zijn klanten de via de steunmaatregel verkregen vermindering duidelijk te vermelden. Dit gebeurt door het tarief dat de terminalexploitant en de klant onderling zijn overeengekomen, te vermelden en daarbij aan te geven dat in dit tarief een steunbedrag van 17,5 EUR per ITU is vervat. c) de terminalexploitant stemt erin toe dat de overheid steekproefsgewijze 3

4 controles kan uitvoeren. Daarbij zal de overheid aan de hand van de vervoersdocumenten die de terminalexploitant afgeeft (bill of loading, cognossementen, andere documenten), controleren of de steun daadwerkelijk aan de betrokken verladers is doorbetaald; d) de terminalexploitant verbindt zich ertoe ten minste tweemaal per jaar te rapporteren aan de overheid, met vermelding van: de betrokken periode het overgeslagen volume (in ITU) per verlader, met een uitsplitsing tussen het over het water behaalde volume en het over de weg behaalde volume het over het water behaalde volume, per type container (aantal 20- of 40-voetcontainers) het bedrag dat elk van deze verladers aan steun heeft ontvangen. e) de overheid verbindt zich ertoe de steun die de terminalexploitant aan de verladers heeft toegekend, terug te betalen aan de terminalexploitant op basis van de gerapporteerde volumes; f) bij niet-naleving van de verplichtingen of bij de steunaanvraag indien fraude wordt vastgesteld kan de overheid alle toegekende steun terugvorderen van de terminalexploitant en kan zij deze laatste zelfs een boete opleggen. Deze boete komt overeen met 10% van de over de betrokken periode onterecht ontvangen subsidies; g) de overeenkomst bevat een voorbehoud op basis waarvan de financiële steun van de overheid steeds kan worden aangepast afhankelijk van de budgettaire mogelijkheden in het betrokken jaar. (17) De terminalexploitant sluit zelf een overeenkomst met de verlader(s) waarin het voor de behandeling van containers overeengekomen tarief is opgenomen, rekening houdende met de toekenning van 17,50 EUR steun per ITU die duidelijk op de factuur aan de verladers staat vermeld Beheer van de steun (18) Momenteel is er maar één containerterminal in de Haven van Brussel. Tot juli 2013 en onder de vroegere steunregeling werd deze geëxploiteerd door de Compagnie Française de Navigation Rhénane (CFNR). In juli 2013 is de terminalconcessie vernieuwd en sedertdien wordt de intermodale terminal in Brussel geëxploiteerd door een nieuwe exploitant, de maatschappij Trimodal Terminal Brussels. (19) Deze exploitant is geselecteerd op basis van een oproep tot het indienen van voorstellen met bekendmaking die in 2012 door de gunnende autoriteit, de Haven van Brussel, is gelanceerd. Ingevolge onderhandelingen met twee kandidaten heeft de raad van bestuur van de Haven van Brussel op basis van in de oproep tot het indienen van voorstellen omschreven criteria besloten de nieuwe concessie aan Trimodal Terminal Bruxelles toe te kennen. (20) De geselecteerde exploitant betaalt een concessierecht voor het terrein en voor het 4

5 gebruik van de portaalkraan conform de in de haven van Brussel van kracht zijnde tarieven. De tarieven zijn gepubliceerd op de site van de Haven van Brussel Steunintensiteit (21) De subsidie van 17,5 EUR per ITU compenseert uitsluitend een deel van de extra kosten voor de overslag op de binnenvaartterminal, die voor de terminal in Brussel 37 EUR per container bedragen. Deze cijfers zijn gebaseerd op de reële en actuele exploitatiekosten voor de afhandeling. Aldus zal de subsidie iets minder dan 50% van die overslagkosten compenseren. Deze cijfers zijn gebaseerd op de reële exploitatiekosten. (22) Ten opzichte van de kosten die specifiek verbonden zijn aan het vervoer via de binnenwateren - de kosten voor overslag op een binnenschip, het vervoer over het water en het lossen van de containers van het schip - wordt de subsidie geraamd op minder dan 30% van de totale kosten. Op bijvoorbeeld de verbinding Brussel Antwerpen bedraagt de prijs van het vervoer via de binnenwateren per container 63 EUR en van de afhandeling 37 EUR. De subsidie vertegenwoordigt dus 17,5/100 = 17,5% van de totale kosten (exclusief de kosten van het voor- en navervoer). (23) De subsidie van 17,5 EUR per ITU maakt de binnenvaart opnieuw concurrerend tegenover het wegvervoer op een traject van minimaal 60 km (de afstand Brussel- Antwerpen). Door de economische crisis is de concurrentie tussen het wegvervoer en de binnenvaart verscherpt en hanteren veel wegvervoerders momenteel "dumping"tarieven om volume binnen te halen. Vandaar de dreiging dat de modale overslag van het wegvervoer naar de binnenvaart afneemt. Met de voorgenomen subsidie wordt getracht een passend antwoord op deze dreiging te geven Rechthebbenden (24) De verlader is de uiteindelijke begunstigde van de steun. Hij is het die, in zijn hoedanigheid van klant, het vervoer betaalt, met inbegrip van de kosten van overslag van de container. (25) De terminalexploitanten profiteren eveneens van deze maatregel, die tot een toename van de overslag op de binnenvaartterminal en dus tot het binnenhalen van het vereiste volume om winstgevend een containerterminal te exploiteren zal bijdragen. (26) Naar schatting een twintigtal verladers zullen over de hele periode waarin de maatregel van toepassing is van de steunmaatregel profiteren Toepassingsgebied van de maatregel (27) Het toepassingsgebied van de steunregeling is als volgt: a) de steunmaatregel houdt geen onderscheid op grond van nationaliteit in omdat zij toegankelijk is voor alle verladers die voor containervervoer van de binnenvaart gebruikmaken; b) de subsidie wordt toegekend voor elke container, zowel volle als lege, die overgeslagen wordt aan een binnenvaartterminal gelegen binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest; c) de subsidie wordt toegekend voor zowel inkomende als uitgaande containers; 5

6 d) de oorsprong of bestemming van de goederen kan om het even welke zeehaven of binnenhaven zijn, zolang het hoofdtraject van het vervoer over het water verloopt. e) de steun dient alleen ter compensatie van de extra kosten voor de overslag van containers. De kosten voor het binnenvaarttransport zelf worden niet gesteund; f) elke container komt slechts eenmaal in aanmerking voor subsidiëring; g) zowel bestaande als nieuwe vervoersroutes komen voor steun in aanmerking Duur (28) De steun wordt toegekend voor de periode van 1 januari 2016 tot en met 31 december Begroting (29) De voor de steunmaatregel uitgetrokken middelen worden via een dotatie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest aan de Haven van Brussel toegekend. Voor het invoeren van de maatregel is een jaarbudget van à EUR noodzakelijk. (30) Het bedrag van de jaarlijks daadwerkelijk verleende steun zal afhangen van het volume (uitgedrukt in ITU) dat op een binnenvaartterminal binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest wordt overgeslagen Rechtsgrondslag (31) De jaarlijkse ordonnanties houdende de algemene uitgavenbegroting van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Beheerscontract tussen de Haven van Brussel en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dienen als rechtsgrondslag voor de steunmaatregel Cumulatie (32) Cumulering van de steun met andere steunregelingen die betrekking hebben op dezelfde kosten, is niet toegestaan Niet discriminerend (33) De toekenning van de subsidie door de Haven van Brussel zal steunen op beginselen van niet-discriminatie. (34) Dit houdt in dat elke natuurlijke persoon of elke rechtspersoon die zijn hoofkantoor in de Europese Unie heeft, in de vorm van een bij de Kruispuntbank van Ondernemingen ingeschreven handelsvennootschap of volgens de wetgeving van haar hoofdkantoor is opgericht en voor het vervoer van containers vanaf een terminal verbonden met de waterwegen in het Brussel Hoofdstedelijk Gewest de waterwegen gebruikt een subsidie kan genieten berekend op basis van de geldende voorschriften. (35) De begunstigden van de steunmaatregel zijn de verladers die de binnenvaart gebruiken voor het vervoer van containers van of naar het Brussel Hoofdstedelijk Gewest. Voorwaarde is dat die containers op een containerterminal in het Brussel Hoofdstedelijk Gewest worden overgeslagen. 6

7 (36) Om te garanderen dat deze steunmaatregel voor alle verladers openstaat, mag de steun nooit meer bedragen dan 80% van de aan één verlader toegekende jaarlijkse steun. Hiertoe zal de Haven van Brussel de verkeersontwikkeling per verlader controleren op basis van de maandstatistieken. (37) Om voldoende ruchtbaarheid aan de steunmaatregel te geven, zal het havenbedrijf van Brussel verschillende initiatieven nemen: a) de bekendmaking van de steunmaatregel op de site van de Haven van Brussel; b) de bekendmaking van de steunmaatregel in de vakpers; c) de mededeling van de steunmaatregel aan de vereniging van havenbedrijven van de Haven van Brussel Sancties (38) Bij misbruik van de steun of wanneer de overheid (het havenbedrijf van Brussel) foutieve gegevens worden verstrekt, moet de onrechtmatig verkregen subsidie door de terminalexploitant aan de overheid worden terugbetaald. De overheid kan een geldboete opleggen ten belope van 10% van de over de betrokken periode onterecht verkregen subsidies. (39) Het staat de terminalexploitant vervolgens vrij om zelf de teruggevorderde steun en de boete van de verlader terug te vorderen indien hij vindt dat de fout of het misbruik bij de verlader ligt. De overheid komt niet tussenbeide in de relaties tussen terminalexploitant en verlader(s). 3. BEOORDELING VAN DE MAATREGEL 3.1. Bestaan en kwantificering van de steun (40) Overeenkomstig artikel 107, lid 1, VWEU zijn, behoudens de afwijkingen waarin de Verdragen voorzien, steunmaatregelen van de staten of in welke vorm ook met staatsmiddelen bekostigd, die de mededinging door begunstiging van bepaalde ondernemingen of bepaalde producties vervalsen of dreigen te vervalsen, onverenigbaar met de interne markt, voor zover deze steun het handelsverkeer tussen de lidstaten ongunstig beïnvloedt. (41) In de hier te onderzoeken zaak zijn de Belgische autoriteiten voornemens subsidie te verlenen aan ondernemingen in de sector van de binnenvaart om een modal shift van de weg naar de binnenvaart tot stand te brengen. Deze vervoersondernemingen krijgen een uit overheidsmiddelen gefinancierd zakelijk voordeel dat andere ondernemingen die met hen concurreren, niet ontvangen. Bovendien zal de regeling de overslagactiviteiten doen toenemen, hetgeen als een voordeel voor de terminalexploitanten kan worden beschouwd. Aangezien de toegang tot de markt voor wegvervoersdiensten en de markt voor binnenvaartdiensten open staat voor concurrentie, vormt de hier beschreven regeling steun in de zin van artikel 107, lid 1, VWEU Verenigbaarheid van de steun (42) Artikel 93 VWEU bepaalt dat met de binnenmarkt verenigbaar zijn de steunmaatregelen die beantwoorden aan de behoeften van de coördinatie van het vervoer. De genoemde bepaling is evenwel slechts van toepassing op het gebied van het vervoer over land, dat 7

8 wil zeggen het vervoer per spoor, over de weg en over de binnenwateren 3. (43) De term "coördinatie van het vervoer" in die bepaling heeft een betekenis die verder gaat dan gewoon het vergemakkelijken van de ontwikkeling van een economische activiteit. Het impliceert dat de overheid met het oog op het gemeenschappelijk belang maatregelen neemt om de ontwikkeling van de vervoerssector te sturen. Het begrip steunmaatregel die beantwoordt aan de behoeften van coördinatie verwijst naar de noodzaak van een publiek optreden bij gebrek aan concurrerende markt of in geval van tekortschieten van de bestaande markt. (44) In dat kader bepaalt artikel 9, lid 2, van Verordening (EG) nr. 1370/2007 van het Europees Parlement en de Raad van 23 oktober 2007 betreffende het openbaar personenvervoer per spoor en over de weg en tot intrekking van Verordening (EEG) nr. 1191/69 van de Raad en Verordening (EEG) nr. 1107/70 van de Raad: "Onverminderd de artikelen [93, 106, 107 en 108 van het VWEU], kunnen de lidstaten overeenkomstig [artikel 93 van het VWEU] steun aan de vervoerssector blijven verlenen, indien deze steun beantwoordt aan de behoeften van de coördinatie van het vervoer [ ], en met name: a) tot de inwerkingtreding van gemeenschappelijke voorschriften inzake de verdeling van infrastructuurkosten, wanneer steun wordt verleend aan ondernemingen die kosten in verband met de door hen gebruikte infrastructuur moeten dragen, terwijl andere ondernemingen niet aan soortgelijke lasten zijn onderworpen. Bij de bepaling van het aldus verleende bedrag wordt rekening gehouden met de infrastructuurkosten die concurrerende vervoerswijzen niet hoeven te dragen; b) ( )". (45) Artikel 9, lid 2, loopt gelijk met de uitzonderingsregeling zoals die voordien in artikel 3, lid 1, onder b), van Verordening (EEG) nr. 1107/70 4 van de Raad was vastgesteld. De beoordeling van de verenigbaarheid van de steunregelingen voor het gebruik van de infrastructuur met artikel 93 van het VWEU sluit derhalve aan bij de besluitpraktijk van de Commissie met betrekking tot de toepassing van artikel 3, lid 1, onder b), van Verordening (EEG) nr. 1107/70. In lijn met de vaste praktijk 5 dient dit soort Artikel 100 VWEU. PB L 156 van , blz. 1. Beschikking van de Commissie van 30 april 2010 betreffende steunmaatregel N 678/ België - Steun aan het intermodaal vervoer per binnenvaart binnen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, PB C 158 van ; Beschikking van de Commissie van 18 juli 2007 betreffende steunmaatregel N 720/ België - Subsidieverlening door de Haven van Brussel aan lijndiensten voor containervervoer (PB C 307 van , blz. 10); Beschikking van de Commissie van 10 mei 2007 betreffende steunmaatregel N 682/06 - België - Vlaamse regeling voor steun aan intermodaal vervoer via de waterwegen (PB C 227 van , blz. 4); Beschikking van de Commissie van 5 juli 2005 betreffende steunmaatregel N 249/04 - België - Steunregeling voor het gecombineerd vervoer (PB C 280 van , blz. 9); Beschikking van de Commissie van 16 juni 2004 betreffende steunmaatregel N 4/ België - Waals steunplan voor de binnenvaart ; Beschikking van de Commissie van 16 december 2003 betreffende steunmaatregel N 464/ Verenigd Koninkrijk - Company Neutral Revenue Scheme (CNRS); Beschikking van de Commissie van 10 december 2003 betreffende steunmaatregel N 810/02 - Italië - Stimuleringsregeling voor goederenvervoer per spoor - Artikel 38 van Wet nr. 166 van 1 augustus 2002 (PB C 41 van , blz. 6); Beschikking van de Commissie van 30 april 2003 betreffende steunmaatregel N 623/ Frankrijk - Staatssteun voor de exploitatie van geregelde diensten van gecombineerd vervoer als alternatief voor het wegvervoer; Beschikking van de Commissie van 3 maart 2003 betreffende steunmaatregel N 335/03 - Italië (Friulia-Venezia-Giulia) - Steun voor de verwezenlijking van diensten voor gecombineerd railwegvervoer; Beschikking van de Commissie van 1 oktober 2003 betreffende steunmaatregel N 64/03 - Italië (Provincie Trento) - Steunverlening ten behoeve van gecombineerd vervoer (PB C 284 van , blz. 2); Beschikking van de Commissie van 19 september 2001 betreffende 8

9 steunregelingen, willen deze met de interne markt verenigbaar zijn, aan de volgende voorwaarden te voldoen: a) de steunregeling moet bijdragen tot een duidelijk omschreven doelstelling van algemeen belang; b) de steunregeling moet noodzakelijk zijn en evenredig met de nagestreefde doelstelling; c) de steun blijft beperkt tot compensatie van externe kosten en infrastructuurkosten die niet op andere, concurrerende vervoerswijzen drukken; d) de steun wordt op niet-discriminatoire basis verleend; e) de steunverlening verloopt transparant en is beperkt in de tijd, en f) de steun mag niet bijdragen tot het vervalsen van de concurrentie in een mate die strijdig is met het algemeen belang Doelstelling van algemeen belang (46) De Unie voert al sinds enige tijd een beleid om tot een evenwicht te komen tussen de verschillende vervoerswijzen en om de concurrentiepositie van het intermodale vervoer ten opzichte van het wegvervoer te versterken. Het wezenlijke doel van het beleid van de Unie inzake intermodaal vervoer is te komen tot een modal shift van het wegvervoer naar andere vervoerswijzen. In het witboek over het vervoersbeleid 6 wordt het gebruik van milieuvriendelijke vervoerswijzen aangemoedigd zodat deze kunnen uitgroeien tot concurrerende alternatieven voor het wegvervoer. Het programma NAIADES van de Europese Unie beoogt juist de herwaardering van de binnenvaart voor het intra-europees goederenvervoer 7. In het witboek "Stappenplan voor een interne Europese vervoersruimte werken aan een concurrerend en zuinig vervoerssysteem" 8 is eraan herinnerd dat het noodzakelijk is de "prestaties van multimodale logistieke ketens (te) optimaliseren, onder meer door gebruik te maken van vervoerswijzen die efficiënter met hulpbronnen omspringen". (47) De Commissie herhaalt hier dat de vervoersector te maken heeft met negatieve externaliteiten die toe te schrijven zijn aan het feit dat verschillende vervoerswijzen niet steunmaatregel N 500/ Verenigd Koninkrijk, Netwerktoelagen voor erkende beheerders van zware spoorinfrastructuur; Beschikking van de Commissie van 21 april 1999 betreffende steunmaatregel N 588/98 - Denemarken - Milieusubsidie voor het vervoer van goederen per spoor (PB C 166 van , blz. 6); Beschikking van de Commissie van 8 juli 1999 betreffende steunmaatregel N 121/99 - Oostenrijk (PB C 245 van , blz. 2); beschikking van de Commissie van , N 412/98 - Italië (Marken), PB C 55 van , blz. 11. beschikking van de Commissie van , N 617/98 Nederland (Utrecht), PB C 71 van 11 maart 2000, blz Witboek; Het Europese vervoersbeleid tot het jaar 2010: tijd om te kiezen. COM (2001) 370. Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement, de Raad, het Europees Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio's, "Naar een hoogwaardige binnenvaart" - NAIADES II" (COM)(2013)623 final). COM(2011) 144 def. 9

10 de werkelijke kosten betalen die zij voor de samenleving veroorzaken. Dit brengt marktfalen met zich mee. Daarom is de Commissie van oordeel dat overheidsmaatregelen in de vorm van coördinatiemaatregelen in de binnenvaartsector nodig kunnen zijn, met name gelet op het feit dat steunmaatregelen tot doel hebben de groei van de sector van het nationale en internationale vervoer over de binnenwateren te stimuleren. (48) Een en ander betekent dat er dankzij de aangemelde steun ten behoeve van de binnenvaart voor het vervoer vanuit en naar Brussel een beter evenwicht komt tussen de verschillende vervoerswijzen en dat het functioneren van de intermodale vervoersketen in zijn geheel verbetert, hetgeen een fundamentele doelstelling is van het vervoersbeleid van de Unie. (49) Bijgevolg concludeert de Commissie dat de aangemelde steunregeling bijdraagt tot het bereiken van een duidelijk omschreven doelstelling van algemeen belang Noodzaak en evenredigheid van de steun (50) De Commissie is van oordeel dat de aangemelde steunregeling noodzakelijk is voor het bereiken van de doelstelling om een deel van het wegvervoer over te hevelen naar de binnenwateren door het intermodale containervervoer met de binnenvaart aan te moedigen. Mocht de steun niet worden verleend, mag redelijkerwijs worden aangenomen dat de binnenvaart het, door de hogere kosten (met name door de overslagkosten), op de betrokken markt moeilijk zal hebben om een deel van de markt van het wegvervoer over te nemen. (51) De Commissie is van oordeel dat de aangemelde steunmaatregel eveneens evenredig is met de nagestreefde doelstelling om de volgende redenen: a) de maatregel dekt slechts een deel van de extra kosten voor het gebruik van de binnenvaart in plaats van het wegvervoer. Met de subsidie van 17,5 EUR wordt immers slechts een deel van de overslagkosten in de terminal gedekt (die op 37 EUR worden geraamd); b) de subsidie beloopt minder dan 30% van de totale kosten van het vervoer via de binnenwateren (zie hierboven overweging 22). c) de steunintensiteit bedraagt derhalve hoe dan ook duidelijk minder dan 30% van de totale vervoerskosten en minder dan 100% van de aan de overslag aan de binnenterminal verbonden extra kosten. Zij is dus in overeenstemming met de praktijk van de Commissie op dit gebied 9. 9 Beschikking van de Commissie van 16 juni 2004 betreffende steunmaatregel N 4/ België - Waals steunplan voor de binnenvaart (PB C 125 van , blz. 6); Beschikking van de Commissie van 30 april 2003 betreffende steunmaatregel N 623/ Frankrijk - Staatssteun voor de exploitatie van geregelde diensten van gecombineerd vervoer als alternatief voor het wegvervoer (PB C 248 van , blz. 3). Ook kan, per analogiam, worden verwezen naar de communautaire richtsnoeren betreffende staatssteun aan spoorwegondernemingen (PB C 184 van , blz. 13), waarin in punt 107 is bepaald dat "[d]e Commissie een vermoeden van noodzaak en evenredigheid van de steun [hanteert] wanneer de steun beneden de volgende grenswaarden blijft: a) steun voor het gebruik van infrastructuur: 30 % van de totale kostprijs van de vervoersdiensten en maximaal 100 % van de subsidiabele kosten". Volgens punt 102 van diezelfde richtsnoeren zijn de in aanmerking komende kosten de extra kosten voor het gebruik van infrastructuur die het spoorvervoer moet dragen ten opzichte van concurrerende en meer vervuilende vervoerswijzen. 10

11 (52) Tenslotte merkt de Commissie op dat de regeling een mechanisme inhoudt waarmee ervoor kan worden gezorgd dat de steun de modale overdracht van de weg naar de binnenvaart werkelijk zal stimuleren. Immers, zoals vermeld in de overwegingen 8, 9, 14, 24 en 26 en, met name, krachtens de verplichting die aan de terminalexploitanten wordt opgelegd, gespecificeerd in overweging 16, onder a) en onder b), moet de steun noodzakelijk tot uitdrukking komen in de prijs die van de verlader wordt geëist. Op dat niveau namelijk wordt de keuze gemaakt tussen de binnenvaart en de weg Steun beperkt tot het vergoeden van infrastructuurkosten die andere vervoerswijzen niet behoeven te dragen (53) De vervoersondernemingen die intermodaal vervoer verzorgen en waarvan een deel van de activiteiten via de binnenwateren verlopen, moeten kosten dragen die vervoersondernemingen welke uitsluitend via de weg vervoeren, niet behoeven te dragen. Deze extra kosten worden veroorzaakt door de overslag van containers. De Commissie is van oordeel dat de steun beperkt blijft tot de extra kosten van de overslag bij een inlandcontainerterminal van of naar het binnenschip. De kosten van het vervoer via de binnenwateren zelf komen niet voor steun in aanmerking. De subsidie wordt verleend in de vorm van een compensatie voor de overslagkosten bij de inlandcontainerterminal. De steunregeling zal dan ook resulteren in een vermindering van het verschil in kosten tussen intermodaal vervoer via de binnenwateren en andere vervoerswijzen. (54) Bijgevolg komt de Commissie tot de conclusie dat de aangemelde steunmaatregel beperkt blijft tot compensatie van infrastructuurkosten die concurrerende vervoerswijzen niet behoeven te dragen Niet-discriminerende toegang (55) De steunregeling staat open voor alle verladers die voor het vervoer van containers van de binnenvaart gebruikmaken, ongeacht hun nationaliteit, mits de overslag van of naar de binnenvaart op het grondgebied van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest plaatsvindt. De oorsprong of bestemming van de goederen kan om het even welke zeehaven of binnenhaven zijn, zolang het hoofdtraject van het vervoer over het water verloopt. (56) Ten aanzien van de steunverlening is niet voorzien in enige discretionaire bevoegdheid. Integendeel, de procedure legt dezelfde verplichtingen op aan alle potentiële begunstigden en voor de berekening van het steunbedrag zijn objectieve, transparante regels vastgesteld. De terminalexploitant brengt namelijk eenvoudigweg het steunbedrag op de factuur van de verlader in mindering. (57) Bijgevolg concludeert de Commissie dat de steun op niet-discriminerende basis wordt verleend Transparantie en beperking in de tijd (58) De steun wordt op transparante voorwaarden verleend. De steun wordt namelijk gewoon berekend op ITU-basis, de voorwaarden voor steunverlening zijn vastgelegd in een overeenkomst tussen het havenbedrijf van Brussel en de terminalexploitant, en de Belgische autoriteiten zijn voornemens voldoende ruchtbaarheid te geven aan de maatregel Bovendien zal de steunregeling het voorwerp zijn van verschillende bekendmakingsmaatregelen (zie overwegingen (59) Ten slotte, is de looptijd van de aangemelde maatregel beperkt tot 5 jaar. Weliswaar ligt de aangemelde maatregel in het verlengde van een al bestaande maatregel (SA.36207), 11

12 maar de Commissie is van oordeel dat het belang van de Unie in verband met de herwaardering van het goederenvervoer via de binnenscheepvaart nog steeds actueel is (zie hierboven overwegingen(46) Afwezigheid van concurrentievervalsing in strijd met het algemeen belang (60) De regeling blijft beperkt tot de compensatie van de extra overslagkosten bij inlandcontainerterminals van of naar een binnenschip. In theorie is het vervoer via de binnenvaart als zodanig in concurrentie met het wegvervoer. In die zin merkt de Commissie op dat de totale vervoerskosten ervan door de steunregeling niet worden gecompenseerd. Ten aanzien van het wegvervoer zal de subsidieregeling er bijgevolg ook niet toe leiden dat de concurrentie zodanig wordt vervalst dat het belang van de Unie wordt geschaad. In plaats van voor een concurrentievervalsing tussen verschillende vervoerswijzen te zorgen, zal de steunregeling het verschil in kosten tussen de verschillende vervoerswijzen doen dalen en alleen de kosten compenseren die vervoersondernemingen welke uitsluitend via de weg vervoeren, niet behoeven te dragen. (61) In dat verband tekent de Commissie aan dat het wegvervoer snel groeit 10 en dat de verwachte modal shift - van de weg naar de binnenvaart - het wegvervoer niet zal beïnvloeden in een mate die strijdig is met het belang van de Unie; de maatregel sluit dan ook aan op het vervoersbeleid van de Unie, zoals hierboven is aangetoond. Zonder de voorgenomen financiële maatregel van de overheid zou wellicht een verdere verschuiving van het goederenvervoer naar de weg plaatsvinden. (62) Evenzo is de Commissie van oordeel dat gezien de hierboven in de overwegingen 10, 11, 12 en 13) vermelde elementen het spoorwegvervoer en de andere regionale binnenvaarterminals niet zullen worden beïnvloed op een manier die in strijd is met het belang van de Unie. (63) Overigens is het waar dat het doel van de aangemelde maatregel is het verkeer dat via de terminal komt, te laten toenemen en zal de maatregel dus indirect een impact hebben op de inkomsten van de exploitant van de enige terminal in de Haven van Brussel. Wat de impact van een en ander op de winst van die terminalexploitant zal zijn, valt moeilijk precies te ramen. (64) De Commissie is van oordeel dat deze maatregel, ook al vormt de indirecte impact ervan op de winst van de terminal indirect steun, toch met de interne markt verenigbaar is omdat deze voortvloeit uit het functioneren van de aangemelde maatregel, omdat de terminalexploitant via een tenderprocedure zal worden geselecteerd voor een in principe tot vijf jaar beperkte periode en omdat het bedrag van deze indirecte steun beperkt blijft en overeenstemt met het strikte minimum dat noodzakelijk is voor het behalen van de doelstellingen van de aangemelde maatregel. (65) Bijgevolg concludeert de Commissie dat de steun niet leidt tot een vervalsing van de concurrentie in een mate die strijdig is met het algemeen belang en dat de steunmaatregelen waarin bij de aangemelde regeling is voorzien beantwoorden aan de behoeften van coördinatie op het gebied van vervoer in de zin van artikel 93 VWEU. 10 Gegevens van Eurostat. 12

13 4. CONCLUSIE Rekening houdend met het voorgaande heeft de Commissie besloten geen bezwaar te maken tegen de steun, aangezien deze op grond van artikel 93 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie verenigbaar is met de interne markt. Ingeval deze brief vertrouwelijke gegevens mocht bevatten die niet mogen worden bekendgemaakt, wordt u verzocht de Commissie daarvan binnen vijftien werkdagen vanaf de ontvangst van dit schrijven in kennis te stellen. Ontvangt de Commissie binnen de vastgestelde termijn geen met redenen omkleed verzoek, dan neemt zij aan dat u instemt met mededeling aan derden en bekendmaking van de volledige tekst van dit schrijven in de authentieke taal op Internet: Dit verzoek moet per aangetekende brief of per fax worden toegestuurd aan: Europese Commissie Directoraat-generaal Concurrentie Griffie Staatssteun B-1049 Brussel Fax (32-2) Stateaidgreffe@ec.europa.eu Met bijzondere hoogachting, Voor de Commissie, Margrethe Vestager Lid van de Commissie 13