Rapport van het inspectiebezoek Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca in de gehandicaptenzorg aan Leekerweide in Wognum op 20 november 2017

Transcriptie

1 Utrecht Maart 2018 Rapport van het inspectiebezoek Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca in de gehandicaptenzorg aan Leekerweide in Wognum op 20 november 2017

2 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding en belang Doelstelling Methode Toetsingskader Onaangekondigde elementen Omschrijving bezochte locatie 5 2 Conclusie Overzicht van de resultaten Wat gaat goed Wat kan beter Wat moet beter Conclusie bezoek 7 3 Wat zijn de vervolgacties De vervolgactie die de inspectie van u als zorgaanbieder verwacht Vervolgacties van de inspectie 8 4 Bevindingen inspectiebezoek Thema 1: Randvoorwaarden voor onderbouwd voorschrijven psychofarmaca Resultaten Thema 2: Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca Resultaten Thema 3: Evaluatie psychofarmaca Resultaten Het aftekenen en bewaren van medicatie 14 Bijlage 1 Beoordeelde documenten 15 Bijlage 2 Overzicht wet- en regelgeving, veldnormen, circulaires en rapporten 16 Pagina 2 van 16

3 1 Inleiding De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting (hierna: de inspectie) bracht op 20 november 2017 een aangekondigd bezoek met onaangekondigde elementen aan Leekerweide in Wognum. In het eerste hoofdstuk van dit rapport beschrijft de inspectie het kader waarbinnen zij het bezoek bracht. In de hoofdstukken hierna volgen de conclusie, de handhaving met daarin de maatregelen die de zorgaanbieder moet nemen en tenslotte de bevindingen. 1.1 Aanleiding en belang Cliënten in de gehandicaptenzorg krijgen geregeld en langdurig psychofarmaca, zo blijkt uit onderzoek. 1 Deze medicijnen werken niet bij iedereen. De bijwerkingen zijn aanzienlijk. Cliënten kunnen door deze medicatie suf worden en bijvoorbeeld een hogere bloeddruk krijgen of overgewicht. Daarnaast is er een verhoogd risico op vallen, beroerte en longontsteking. Onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca helpt bij het succesvol afbouwen van deze medicijnen. Onderdeel van onderbouwd voorschrijven is een onderzoek naar oorzaken van bijvoorbeeld (onbegrepen) gedrag op lichamelijk, psychisch en sociaal terrein vlak voordat voor psychofarmaca wordt gekozen. Ook het geregeld evalueren van het medicijngebruik hoort bij onderbouwd voorschrijven. Het afbouwen van psychofarmaca kan leiden tot vermindering van onbegrepen gedrag, gewichtsverlies en een lagere bloeddruk. Dit draagt bij aan een verbeterde kwaliteit van leven. Toch zijn er altijd omstandigheden waarin het voorschrijven van psychofarmaca nodig is. In de gehandicaptenzorg zijn op dit moment ontwikkelingen gaande rond het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. Een aantal zorgaanbieders is bezig, al dan niet samen of met behulp van externe partijen, om het onderbouwd voorschrijven verder te verbeteren. Daarnaast loopt het programma Beter af met minder? Bewust gebruik psychofarmaca van Vilans. 2 In dit programma worden zorgaanbieders in de ouderenzorg en de gehandicaptensector begeleid en gevolgd bij het juiste gebruik van psychofarmaca binnen de eigen organisatie. De inspectie wil met haar toezicht de beweging van onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca (en de positieve gevolgen daarvan) versterken en bijdragen aan het vergroten van de bewustwording en kennis bij zorgaanbieders over het gebruik van psychofarmaca. 1.2 Doelstelling De doelstelling van het inspectiebezoek was te beoordelen of bij Leekerweide psychofarmaca onderbouwd worden voorgeschreven. 1.3 Methode Om tot een gefundeerd oordeel te komen, gebruikte de inspectie verschillende informatiebronnen. Door de informatie uit deze bronnen te vergelijken en te wegen, beoordeelde de inspectie of de door Leekerweide geboden zorg voldeed aan relevante wet- en regelgeving, (beroeps)normen, richtlijnen en standaarden. 1 1 De Kuijper, G. (2014). Aspects of long-term use of antipsychotic drugs on an oof-label base in individuals with intellectual disability. Proefschrift, Rijksuniversiteit Groningen 2 Pagina 3 van 16

4 De inspectie raadpleegde de volgende informatiebronnen: cliëntvertegenwoordiger; persoonlijk begeleider wonen; gedragsdeskundige; apotheker; arts voor verstandelijk gehandicapten (hierna: AVG); arts/manager medische en paramedische dienst, en zorgmanager; beleidsadviseur; cliëntdossiers en medische dossiers; documenten, genoemd in bijlage 1. Tijdens haar bezoek sprak de inspectie met een afvaardiging van het management en de beleidsadviseur over het beleid en de randvoorwaarden om te komen tot onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. Daarna had de inspectie een gesprek met de AVG, de apotheker, de gedragsdeskundige en de persoonlijk begeleider over hoe het voorschrijven in zijn werk gaat en hoe ze werken met bestaande psychofarmaca. Daarna volgde een gesprek met de cliëntvertegenwoordiger. Met haar besprak de inspectie de betrokkenheid bij het voorschrijven en afbouwen van psychofarmaca. De inspectie sloot af met dossieronderzoek. De inspectie maakte tijdens het bezoek gebruik van een gestructureerde vragenlijst om zich een beeld te vormen van het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN), de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten (NVAVG) en de Nederlandse Vereniging van Apothekers voor Verstandelijk Gehandicapten (NVApVG) hebben, op verzoek van de inspectie, op dit instrument gereageerd. Het instrument is vervolgens getoetst in drie pilotbezoeken. Met dit instrument toetste de inspectie het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca aan de hand van de volgende drie thema s: Randvoorwaarden voor onderbouwd voorschrijven psychofarmaca; Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca; Evaluatie psychofarmaca. 1.4 Toetsingskader De normen en beoordelingsaspecten die de inspectie hanteerde, zijn gebaseerd op de wet- en regelgeving en de daarvan afgeleide normen van de koepelorganisaties en de branche- en beroepsverenigingen. Daarnaast gebruikte de inspectie de 10 uitgangspunten voor gebruik van psychofarmaca bij probleemgedrag opgesteld door Vilans in overleg met veldpartijen uit de gehandicaptenzorg en ouderenzorg en het Kerndocument Kwaliteitskader GHZ Onaangekondigde elementen Ondanks het feit dat de inspectie het bezoek aankondigde voegde zij enkele onaangekondigde elementen aan haar bezoek toe. Tijdens het bezoek bezocht de inspectie een locatie waar cliënten wonen. Daar keek zij of de toegediende medicatie was afgetekend. Daarnaast toetste de inspectie of medicatie en zalven op een juiste wijze werden bewaard. Pagina 4 van 16

5 1.6 Omschrijving bezochte locatie Wentel 3A is een woning op het instellingsterrein van Leekerweide. De woning bevindt zich in een complex met drie andere woongroepen. De populatie op Wentel 3A bestaat uit zeven mannen van jongvolwassen en middelbare leeftijd met een ernstige verstandelijke beperking. Ze hebben een zorgprofiel VG (Besloten) wonen met zeer intensieve begeleiding, verzorging en gedragsregulering. Drie van hen hebben meerzorg. Pagina 5 van 16

6 2 Conclusie Dit hoofdstuk start met een samenvatting. Hierin vindt u een overzicht waarin staat hoe de inspectie de geleverde zorg beoordeelt. Vervolgens geeft de inspectie haar conclusie over Leekerweide. Een toelichting op de scores per norm staat in hoofdstuk 4. In dat hoofdstuk beschrijft de inspectie op basis van welke bevindingen de scores op de normen zijn gegeven. 2.1 Overzicht van de resultaten Onderstaande diagrammen laten u zien hoe de inspectie uw organisatie beoordeelt. Thema 1 Randvoorwaarden Thema 2 Onderbouwd voorschrijven Thema 3 Evaluatie voldoet niet voldoet niet voldoet niet voldoet deels niet voldoet deels voldoet deels niet voldoet deels voldoet deels niet voldoet deels voldoet voldoet voldoet niet beoordeeld niet beoordeeld niet beoordeeld 2.2 Wat gaat goed De cultuur en het bewustzijn rond het voorschrijven van psychofarmaca is bij Leekerweide aanwezig. Deze ontwikkeling wordt gedragen door een AVG die dit onderwerp sinds zijn komst verder op de agenda heeft gezet, maar ook door de zorgverleners die ongevraagd met het advies komen om psychofarmaca af te bouwen en door een actieve apotheker. Leekerweide volgt de afbouw op een methodologische wijze waarbij de behandelaars en zorgverleners gebruik maken van een matrixmodel om de effecten van afbouw bij de cliënten in beeld te brengen. De cliëntvertegenwoordiger geeft aan dat het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca leeft binnen Leekerweide. Zij wordt op dit punt nauw betrokken. Bij Leekerweide is er een continue zoektocht naar verantwoord psychofarmacagebruik, en tegelijkertijd blijven de behandelaars en zorgverleners realistisch. Soms blijft de inzet van psychofarmaca nodig. 2.3 Wat kan beter Het vastleggen van interacties en contra-indicaties van psychofarmaca in het medisch dossier kan beter. Dit geldt ook voor de uitkomsten voor de jaarlijkse medicatiebeoordeling. 2.4 Wat moet beter De periodieke evaluatie van psychofarmaca bij cliënten die stabiel zijn, krijgt te weinig aandacht. Ook de actualiteit van de medicatieoverzichten van individuele cliënten moet verbeteren. Pagina 6 van 16

7 2.5 Conclusie bezoek Uit het onderzoek van de inspectie blijkt dat Leekerweide op vier van de negen getoetste normen voldoende scoort en op vijf normen grotendeels voldoende. Binnen Leekerweide heerst een goede cultuur gericht op het verder verbeteren van verantwoord voorschrijven van psychofarmaca. De betrokkenheid van iedereen is groot, van behandelaar tot zorgverlener tot cliëntvertegenwoordiger tot manager. Binnen Leekerweide is er een continue zoektocht naar wat het beste is voor de cliënt. Dit leidt tot mooie successen, maar soms ook even een pas op de plaats. In het laatste geval wordt dan de volgende stap gezet wanneer dit mogelijk is. Pagina 7 van 16

8 3 Wat zijn de vervolgacties In dit hoofdstuk leest u wat we van u als zorgaanbieder verwachten. Daarna leest u wat de inspectie zal doen naar aanleiding van dit bezoek. 3.1 De vervolgactie die de inspectie van u als zorgaanbieder verwacht Als zorgaanbieder moet u voldoen aan de normen uit wet- en regelgeving en veldnormen. Als zorgaanbieder moet u voldoen aan de normen uit wet- en regelgeving en veldnormen. Het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca voldoet/voldoet grotendeels aan de normen die de inspectie tijdens haar bezoek toetste. De inspectie verwacht dat verbetermaatregelen zo nodig ook op andere locaties worden getroffen. 3.2 Vervolgacties van de inspectie De inspectie concludeert dat bij de zorgaanbieder op een onderbouwde wijze psychofarmaca wordt voorgeschreven en zij verwacht dat dit op orde blijft. Met dit rapport sluit de inspectie het inspectiebezoek af. Pagina 8 van 16

9 4 Bevindingen inspectiebezoek In dit hoofdstuk staat per thema hoe de inspectie de geleverde zorg per norm beoordeelt. De inspectie scoorde tijdens het bezoek of Leekerweide wel, deels of niet voldeed aan de normen om zo te komen tot een beoordeling per thema. Per thema zijn de normen en de bevindingen weergegeven. De scores voor de beoordeelde normen worden in een vierpuntsschaal aangegeven in kleuren: Donker groen: De zorgaanbieder voldoet aan de norm Licht groen: De zorgaanbieder voldoet grotendeels aan de norm De zorgaanbieder is goed op weg; verbetering is mogelijk. Geel: De zorgaanbieder voldoet grotendeels niet aan de norm De zorgaanbieder heeft een start gemaakt maar is nog niet op het gewenste niveau; verbetering is noodzakelijk. Rood: De zorgaanbieder voldoet niet aan de norm De zorgaanbieder heeft nog helemaal niets gedaan of geregeld; verbetering is noodzakelijk. Blauw: De norm is niet getoetst 4.1 Thema 1: Randvoorwaarden voor onderbouwd voorschrijven psychofarmaca Welke middelen zet een zorgaanbieder in om te komen tot het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. Is hier (schriftelijk)beleid voor gemaakt en is dit geïmplementeerd? Gebruikt de zorgaanbieder op verschillende niveaus de gegevens over het gebruik van psychofarmaca om te kijken naar het onderbouwd voorschrijven hiervan en zijn er functionarissen of commissies die dit onderwerp in hun portefeuille hebben? En wat is de betrokkenheid van de arts en apotheker bij het beleid van een zorgaanbieder? Zet de zorgaanbieder voldoende en deskundige zorgverleners in? 3 En worden de zorgverleners voor het Resultaten gebruik van medicatie (waaronder psychofarmaca) geschoold? Norm 1.1 Norm 1.2 Norm 1.3 De zorgaanbieder heeft (schriftelijk) beleid om te komen tot het onderbouwd voorschrijven en gebruik (op indicatie) van psychofarmaca en stuurt hier op. De zorgaanbieder voldoet aan de norm De zorgaanbieder heeft en gebruikt gegevens over psychofarmaca om bij te dragen aan onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. De zorgaanbieder voldoet grotendeels aan de norm Zorgverleners zijn bevoegd en deskundig voor het werken met/verstrekken van psychofarmaca bij cliënten. De zorgaanbieder voldoet grotendeels aan de norm 1.1 Leekerweide hanteert een beleidsnota Gebruik van psychofarmaca bij cliënten op Leekerweide (2016). De nota beschrijft de te volgen stappen om tot onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca te komen. Bij het voorschrijven volgt Leekerweide de NVAVG-standaard. 3 Waar in het rapport zorgverlener staat wordt (persoonlijk) begeleider bedoeld. Bij behandelaar is dit de arts of de gedragsdeskundige. Pagina 9 van 16

10 De manager medische en paramedische dienst van Leekerweide licht toe dat deze beleidsnota met name is opgesteld om eenduidigheid van werken tussen de artsen van Leekerweide onderling te bevorderen. Hij geeft aan dat zorgverleners globaal op de hoogte zijn van de beleidsnota. De visie van Leekerweide houdt in grote lijn in dat behandelaars en zorgverleners continue zoeken naar wat de best passende begeleiding en behandeling is voor iedere individuele cliënt. In laatste instantie is dat de inzet van medicatie. Als sprake is van de inzet van psychofarmaca, is de aanpak vervolgens: afbouw, tenzij. Leekerweide beschikt over 5 artsen: 1 basisarts en 1 huisarts/epidemioloog voor de eerstelijns medische zorg en 2 AVG s en 1 specialist ouderengeneeskunde voor de tweedelijns medische zorg. De communicatielijnen tussen de diverse artsen zijn kort. De manager medische en paramedische dienst vertelt dat zowel hij als de AVG de woningen van cliënten met onbegrepen gedrag structureel bezoeken, ook als het goed gaat met de cliënten. Beiden vinden het belangrijk een compleet beeld van de cliënten te hebben. Tweewekelijks hebben de artsen van Leekerweide medisch overleg. Hiernaast is er structureel overleg tussen arts en gedragsdeskundige. Ook spreken arts en gedragsdeskundige elkaar tijdens de multidisciplinaire overleggen over cliënten (hierna: MDO s, minimaal zeswekelijks voor meerzorgcliënten) en tijdens de jaarlijkse ondersteuningsplanbespreking. De gedragsdeskundige woont de teamvergaderingen bij waar cliënten worden besproken. Afhankelijk van het zwaartepunt van de behandeling is de hoofdbehandelaar een arts of een gedragsdeskundige. Leekerweide beschikt over een medicatiecommissie en per woning over een aandachtsfunctionaris medicatie. In de medicatiecommissie zitten een AVG, een apotheker, een doktersassistente, een beleidsmedewerker, een clusterhoofd en persoonlijk begeleiders. De commissie stimuleert het werken met verbeterplannen en het leren van fouten. De aandachtsfunctionaris medicatie wordt periodiek bijgeschoold op kennis over medicatie waaronder psychofarmaca, bijwerkingen en gevolgen van het niet (tijdig) geven van medicatie. De aandachtsfunctionaris heeft een ambassadeursrol naar de andere zorgverleners. Structureel is een psychiater betrokken. Omdat de behandelaars en zorgverleners van Leekerweide afwijkend gedrag eerder signaleren dan voorheen, krijgt de psychiater minder vragen voorgelegd. De samenwerking met de apotheken verloopt o.a. met de app Medicheck, die ondersteuning biedt bij de medicatiedistributie. Bij medicatiewijziging levert de apotheek binnen 24 uur de medicatie, het nieuwe medicatieoverzicht en de nieuwe toedienlijst. De apotheker is niet structureel betrokken bij individuele afbouwtrajecten. Zo nodig stemt de arts ad hoc af met de apotheker, bijvoorbeeld over het kleiner maken van pillen en het tempo van de afbouw. 1.2 Leekerweide brengt op dit moment het gebruik van psychofarmaca op locatieniveau in beeld. Daarbij kijken de artsen naar welk middel, welke dosering, reden van voorschrijven, door wie, en wanneer het is voorgeschreven. Op deze manier wil Leekerweide een beter beeld krijgen van het gebruik van psychofarmaca om zo te komen tot een verantwoorde wijze van voorschrijven en afbouwen. Op termijn gaat Leekerweide ook overzichten op organisatieniveau maken om trends in beeld te brengen en het gebruik van psychofarmaca op de verschillende locaties met elkaar te kunnen vergelijken. Pagina 10 van 16

11 1.3 De zorgverleners hadden een cursus voor het verstrekken van medicatie gevolgd. Hun vaardigheden zijn getoetst. Iedere anderhalf jaar volgen de zorgverleners een herhalingscursus. Psychofarmaca is een onderdeel van deze cursus. Op korte termijn krijgen de aandachtsfunctionarissen medicatie een aanvullende cursus van de apotheker. Daarbij staat medicatieveiligheid voorop. Het hoofd medische dienst vertelt dat het onderwerp psychofarmaca een onderdeel is van deze cursus. De zorgverleners worden bij nieuw voorgeschreven medicatie via bijsluiters geïnformeerd over de bijwerkingen. Ook zoeken zij zo nodig op internet of doen ze navraag bij de arts en/of de apotheker. De communicatielijnen zijn kort. De zorgverleners monitoren het effect van de medicatie en koppelen dit terug aan de arts en de gedragsdeskundige. Nieuwe medicatie wordt als doel opgenomen in het ondersteuningsplan en zorgverleners rapporteren op een top vijf van bijwerkingen die door de arts is voorbereid. In het voorjaar van 2018 organiseert Leekerweide een symposium rond het voorschrijven van psychofarmaca. Bronnen - Cliëntvertegenwoordiger - Persoonlijk begeleider wonen - Arts/manager medische en paramedische dienst en AVG - Gedragsdeskundige - Apotheker - Beleidsadviseur - Beleidsnota Gebruik van psychofarmaca bij cliënten op Leekerweide - Cliëntdossiers en medische dossiers 4.2 Thema 2: Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca Wordt psychofarmaca op een onderbouwde manier voorgeschreven? Welke rol hebben de zorgverleners en behandelaren en wat is de rol van de apotheker? Is voorafgaand aan het besluit om psychofarmaca voor te schrijven aan een cliënt gekeken naar oorzaken van het (onbegrepen) gedrag op lichamelijk, psychisch en sociaal (levensgeschiedenis en omgevingsfactoren) terrein en zijn persoonsgerichte psychosociale interventies overwogen om de inzet van psychofarmaca te voorkomen? Staan deze acties in het cliëntdossier? Is de cliënt(vertegenwoordiger) betrokken bij het onderbouwd voorschrijven? Hebben de voorschrijvend arts en apotheker overleg over de interacties en contraindicaties van de psychofarmaca die gegeven wordt? Staan deze punten in het medisch dossier? Pagina 11 van 16

12 4.2.1 Resultaten Norm 2.1 Norm 2.2 Norm 2.3 Multidisciplinair is onderzoek gedaan naar oorzaken van het (onbegrepen) gedrag op lichamelijk, psychisch en sociaal (levensgeschiedenis en omgevingsfactoren) terrein voordat psychofarmaca ingezet wordt. De zorgaanbieder voldoet aan de norm Zorgverleners en behandelaren passen waar mogelijk eerst persoonsgerichte psychosociale interventies toe voordat psychofarmaca voorgeschreven wordt. De zorgaanbieder voldoet aan de norm De arts en apotheker kijken bij het voorschrijven van psychofarmaca naar eventuele interacties en contra-indicaties. De zorgaanbieder voldoet grotendeels aan de norm 2.1 Leekerweide doet multidisciplinair onderzoek naar de oorzaken van gedragsverandering bij cliënten. Als de situatie niet acuut is, kijkt de arts eerst of er lichamelijke oorzaken te vinden zijn. De cliëntvertegenwoordiger bevestigt dit. Als er geen lichamelijke oorzaken zijn gevonden, kijkt de gedragsdeskundige naar omgevingsfactoren, rekening houdend met de actuele sociaal-emotionele ontwikkeling van de cliënt. Zo nodig worden video-opnames gemaakt en doet de gedragsdeskundige een prikkelverwerkingsonderzoek. De AVG benadrukt het belang van het betrekken van analyse van het nachtelijke gedrag bij het zoeken naar de oorzaken van gedragsverandering. De cliëntvertegenwoordiger bevestigt dat behandelaars en zorgverleners er alles aan doen om deze oorzaken te achterhalen. Is de situatie acuut, dan kijkt de arts eerst naar de dosering en de mogelijkheid om te schuiven met toedieningtijden van de bestaande medicatie. Zo nodig schrijft de AVG kortdurend een extra medicijn voor. Zo n situatie is altijd reden voor een (extra) MDO. Via het MDO is de cliëntvertegenwoordiger betrokken. Deze wordt altijd uitgenodigd voor het MDO. Sommige cliëntvertegenwoordigers kiezen ervoor dat de zorgverlener hen alleen telefonisch op de hoogte houdt. De arts is voorstander van de aanwezigheid van de cliëntvertegenwoordiger bij het MDO. Zorgverleners houden de cliëntvertegenwoordiger ook los van het MDO aangesloten en vragen vooraf haar toestemming voor bijvoorbeeld videoopnames om het effect van verschillen in begeleidingsstijl zichtbaar te maken en voor de inzet van middelen en maatregelen. Een eventueel besluit om psychofarmaca in te zetten bij een cliënt komt multidisciplinair tot stand. De voorschrijvende arts is eindverantwoordelijk voor het besluit. 2.2 Als er geen lichamelijke oorzaken voor de gedragsverandering zijn gevonden, onderzoeken behandelaars en zorgverleners of er aanpassingen nodig en mogelijk zijn in de begeleidingsstijl, het dagprogramma, voeding en andere omgevingsfactoren. Dagelijks monitoren zorgverleners het gedrag van cliënten aan de hand van een kleurenfaseringsoverzicht. Ze gebruiken dit overzicht in de dagelijkse praktijk onder andere om te kijken of het dagprogramma van de cliënt moet worden bijgesteld. Bij de keuze voor en de uitvoering van psychosociale interventies houden zij rekening met het sociaal-emotionele ontwikkelingsniveau van de cliënt en stemmen zij af met de cliëntvertegenwoordiger. Pagina 12 van 16

13 2.3 De AVG en apotheker kijken bij het voorschrijven van psychofarmaca naar de interacties en contra-indicaties van de voor te schrijven psychofarmaca. Bij vraagtekens bij bepaalde middelen neemt de apotheker zo nodig contact op met de arts. De AVG geeft aan dat het noteren van interacties en contra-indicaties in het medisch dossier beter kan. Bronnen - Cliëntvertegenwoordiger - Persoonlijk begeleider wonen - Arts/manager medische en paramedische dienst en AVG - Gedragsdeskundige - Apotheker - Beleidsadviseur - Beleidsnota Gebruik van psychofarmaca bij cliënten op Leekerweide - Cliëntdossiers en medische dossiers 4.3 Thema 3: Evaluatie psychofarmaca Worden bij de inzet van nieuwe psychofarmaca momenten van evaluatie afgesproken en zijn de behandelaren, zorgverleners en apotheker bij de evaluatie betrokken? Is de cliënt(vertegenwoordiger) betrokken bij de evaluatie? Komt deze evaluatie terug in de dossiers van de cliënt? Is het langdurig gebruik van psychofarmaca in beeld en wordt gewerkt aan afbouw? Wordt gekeken naar de effecten van afbouw en hoe wordt dit gevolgd? Hebben de arts en de apotheker jaarlijks overleg waarin ze het medicatiegebruik van de cliënt beoordelen? Resultaten Norm 3.1 Norm 3.2 Norm 3.3 Het gebruik van nieuwe psychofarmaca wordt minimaal driemaandelijks geëvalueerd. De zorgaanbieder voldoet grotendeels aan de norm Langdurig bestaande psychofarmaca zijn in beeld en er wordt na gedacht over/gewerkt aan afbouw. De zorgaanbieder voldoet aan de norm Jaarlijks wordt door de arts en de apotheker een medicatiebeoordeling uitgevoerd bij cliënten. De zorgaanbieder voldoet grotendeels aan de norm 3.1 Binnen één maand na de start van de inzet van psychofarmaca vindt het eerste MDO plaats. Daarna volgt bij cliënten met psychofarmaca die niet stabiel zijn, circa elke zes weken een MDO. Voor cliënten met psychofarmaca die stabiel zijn, vindt minder vaak een MDO plaats en is er geen vaste frequentie. In het MDO worden de effecten van de psychofarmaca op het gedrag van de cliënt besproken en vindt er zo nodig bijsturing plaats. De artsen zien tijdige evaluatie bij cliënten die stabiel zijn als grootste aandachtspunt. Pagina 13 van 16

14 3.2 In het cliëntdossier (Cura) is de afbouw van psychofarmaca helder beschreven. Als psychofarmaca wordt afgebouwd is het als doel in het zorgplan van de cliënt opgenomen. De zorgverleners houden de effecten voor het gedrag van een cliënt bij aan de hand van een excelbestand dat aansluit bij de doelen van het zorgplan en het signaleringsplan. Hiermee volgen zij de effecten van de afbouw. In het MDO bespreken behandelaars en zorgverleners het verloop en de effecten van de afbouw van de psychofarmaca en het vervolg. Dit is ook onderwerp van gesprek in de jaarlijkse ondersteuningsplanbespreking, waarbij de cliëntvertegenwoordiger aanwezig is. Van beide overleggen wordt een verslag gemaakt. 3.3 Ieder jaar beoordelen de AVG en de apotheker gezamenlijk de medicatie van alle cliënten. De apotheker geeft aan dat het betrekken van de zorgverleners bij dit proces meerwaarde heeft voor de beoordeling. Zij kennen immers de cliënt en zijn omgeving goed. Dit gebeurt nog niet. De AVG geeft aan dat het vastleggen van de uitkomst van de medicatiebeoordeling in het medisch dossier beter kan. Bronnen - Cliëntvertegenwoordiger - Persoonlijk begeleider wonen - Arts/manager medische en paramedische dienst en AVG - Gedragsdeskundige - Apotheker - Beleidsadviseur - Beleidsnota Gebruik van psychofarmaca bij cliënten op Leekerweide - Cliëntdossiers en medische dossiers 4.4 Het aftekenen en bewaren van medicatie Tijdens haar bezoek aan naam Leekerweide onderzocht de inspectie twee aspecten van de medicatieverstrekking: het aftekenen en het bewaren. - Bij controle van de medicatiemap bleek dat alle medicatie op de dag van het bezoek was afgetekend. De medicatiemap was niet helemaal actueel: op het medicatieoverzicht van een cliënt waren enkele medicijnen doorgestreept. Ook op het overzicht van een andere cliënt stond nog medicatie die niet meer actueel was, zei de zorgverlener. - De medicatie was opgeslagen in een afgesloten ruimte in een afgesloten kast. Alle zorgverleners, ook de zorgverleners die niet bevoegd zijn tot het geven van medicatie, kunnen met de sleutel bij de medicatie. Op het moment van het bezoek was er geen medicatie in de koelkast. De zorgverlener gaf aan dat medicatie in de deur van de koelkast werd bewaard in een apart vak. Medicatie in een koelkast moet in een afgesloten kist worden bewaard in de schappen van de koelkast en niet in de deur vanwege de temperatuurschommelingen op die plek. De temperatuur van de koelkast werd bijgehouden met een thermometer en er was een temperatuurlijst. - In de medicatiedoos van één cliënt bleek de medicatie (Oxazepam) van een andere cliënt te zitten. De cliënt gebruikte deze zo nodig medicatie in n weekend omdat zijn eigen medicatie op was en de andere cliënt deze medicatie tijdelijk niet nodig had. Intussen had de zorgverlener deze medicatie voor de cliënt zelf besteld. Pagina 14 van 16

15 Bijlage 1 Beoordeelde documenten - Beleidsstuk Farmacotherapie Leekerweide Gebruik van psychofarmaca bij cliënten op Leekerweide (2016) Pagina 15 van 16

16 Bijlage 2 Overzicht wet- en regelgeving, veldnormen, circulaires en rapporten Wetgeving: Wet kwaliteit, klachten en geschillen in de zorg (Wkkgz); Veldnormen: Handreiking medicatiebeleid Gehandicaptenzorg, VGN, mei 2011; Tien uitgangspunten voor gebruik van psychofarmaca bij probleemgedrag, Vilans, 2016; Kerndocument Kwaliteitskader GHZ , Landelijke stuurgroep kwaliteitskader gehandicaptenzorg, februari Pagina 16 van 16