Rapport van het inspectiebezoek Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca in de gehandicaptenzorg aan Maeykehiem in Sint Nicolaasga op 30 november 2017

Transcriptie

1 Utrecht maart 2018 Rapport van het inspectiebezoek Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca in de gehandicaptenzorg aan Maeykehiem in Sint Nicolaasga op 30 november 2017

2 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding en belang Doelstelling Methode Toetsingskader Onaangekondigde elementen Omschrijving bezochte locatie 5 2 Conclusie Overzicht van de resultaten Wat gaat goed Wat kan beter Wat moet beter Conclusie bezoek 6 3 Wat zijn de vervolgacties De vervolgactie die de inspectie van u als zorgaanbieder verwacht Vervolgacties van de inspectie 7 4 Bevindingen inspectiebezoek Thema 1: Randvoorwaarden voor onderbouwd voorschrijven psychofarmaca Resultaten Thema 2: Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca Resultaten Thema 3: Evaluatie psychofarmaca Resultaten Het aftekenen en bewaren van medicatie 13 Bijlage 1 Beoordeelde documenten 14 Bijlage 2 Overzicht wet- en regelgeving, veldnormen, circulaires en rapporten 15 Pagina 2 van 15

3 1 Inleiding De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd in oprichting (hierna: de inspectie) bracht op 30 november 2017 een aangekondigd bezoek met onaangekondigde elementen aan Stichting Maeykehiem (hierna: Maeykehiem) in Sint Nicolaasga. In het eerste hoofdstuk van dit rapport beschrijft de inspectie het kader waarbinnen zij het bezoek bracht. In de hoofdstukken hierna volgen de conclusie, de handhaving met daarin de maatregelen die de zorgaanbieder moet nemen en tenslotte de bevindingen. 1.1 Aanleiding en belang Cliënten in de gehandicaptenzorg krijgen geregeld en langdurig psychofarmaca, zo blijkt uit onderzoek. 1 Deze medicijnen werken niet bij iedereen. De bijwerkingen zijn aanzienlijk. Cliënten kunnen door deze medicatie suf worden en bijvoorbeeld een hogere bloeddruk krijgen of overgewicht. Daarnaast is er een verhoogd risico op vallen, beroerte en longontsteking. Onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca helpt bij het succesvol afbouwen van deze medicijnen. Onderdeel van onderbouwd voorschrijven is een onderzoek naar oorzaken van bijvoorbeeld (onbegrepen) gedrag op lichamelijk, psychisch en sociaal terrein vlak voordat voor psychofarmaca wordt gekozen. Ook het geregeld evalueren van het medicijngebruik hoort bij onderbouwd voorschrijven. Het afbouwen van psychofarmaca kan leiden tot vermindering van onbegrepen gedrag, gewichtsverlies en een lagere bloeddruk. Dit draagt bij aan een verbeterde kwaliteit van leven. Toch zijn er altijd omstandigheden waarin het voorschrijven van psychofarmaca nodig is. In de gehandicaptenzorg zijn op dit moment ontwikkelingen gaande rond het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. Een aantal zorgaanbieders is bezig, al dan niet samen of met behulp van externe partijen, om het onderbouwd voorschrijven verder te verbeteren. Daarnaast loopt het programma Beter af met minder? Bewust gebruik psychofarmaca van Vilans. 2 In dit programma worden zorgaanbieders in de ouderenzorg en de gehandicaptensector begeleid en gevolgd bij het juiste gebruik van psychofarmaca binnen de eigen organisatie. De inspectie wil met haar toezicht de beweging van onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca (en de positieve gevolgen daarvan) versterken en bijdragen aan het vergroten van de bewustwording en kennis bij zorgaanbieders over het gebruik van psychofarmaca. 1.2 Doelstelling De doelstelling van het inspectiebezoek was te beoordelen of bij Maeykehiem psychofarmaca onderbouwd worden voorgeschreven. 1.3 Methode Om tot een gefundeerd oordeel te komen, gebruikte de inspectie verschillende informatiebronnen. Door de informatie uit deze bronnen te vergelijken en te wegen, beoordeelde de inspectie of de door Maeykehiem geboden zorg voldeed aan relevante wet- en regelgeving, (beroeps)normen, richtlijnen en standaarden. 1 1 De Kuijper, G. (2014). Aspects of long-term use of antipsychotic drugs on an oof-label base in individuals with intellectual disability. Proefschrift, Rijksuniversiteit Groningen 2 Pagina 3 van 15

4 De inspectie raadpleegde de volgende informatiebronnen: cliëntvertegenwoordiger; cliënt, lid van cliëntenplatform; begeleider/cliëntcoördinator; neuropsycholoog/gedragsdeskundige; voorschrijvend huisarts; apotheker; eerste geneeskundige en BOPZ arts; kwaliteitsadviseur psychofarmaca; cliëntdossiers; documenten, genoemd in bijlage 1. Tijdens haar bezoek sprak de inspectie met de eerste geneeskundige en BOPZ arts van Maeykehiem. Daarna volgde een gesprek met de cliëntvertegenwoordiger en vervolgens met een cliënt in zijn rol als lid van het cliëntenplatform. Met hen besprak de inspectie de betrokkenheid bij het voorschrijven van psychofarmaca. Tijdens de tweede gespreksronde met de voorschrijvend arts, de apotheker, de gedragsdeskundige en de persoonlijk begeleider werd besproken hoe het voorschrijven in zijn werk gaat en hoe ze werken met bestaande psychofarmaca. De kwaliteitsadviseur was tijdens meerdere gesprekken en het locatiebezoek aanwezig, waardoor het beleid en de randvoorwaarden om te komen tot onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca gedurende het inspectiebezoek aan de orde is gekomen. De inspectie maakte tijdens het bezoek gebruik van een gestructureerde vragenlijst om zich een beeld te vormen van het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN), de Nederlandse Vereniging van Artsen voor Verstandelijk Gehandicapten (NVAVG) en de Nederlandse Vereniging van Apothekers voor Verstandelijk Gehandicapten (NVApVG) hebben, op verzoek van de inspectie, op dit instrument gereageerd. Het instrument is vervolgens getoetst in drie pilotbezoeken. Met dit instrument toetste de inspectie het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca aan de hand van de volgende drie thema s: Randvoorwaarden voor onderbouwd voorschrijven psychofarmaca; Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca; Evaluatie psychofarmaca. 1.4 Toetsingskader De normen en beoordelingsaspecten die de inspectie hanteerde, zijn gebaseerd op de wet- en regelgeving en de daarvan afgeleide normen van de koepelorganisaties en de branche- en beroepsverenigingen. Daarnaast gebruikte de inspectie de 10 uitgangspunten voor gebruik van psychofarmaca bij probleemgedrag opgesteld door Vilans in overleg met veldpartijen uit de gehandicaptenzorg en ouderenzorg en het Kerndocument Kwaliteitskader GHZ Onaangekondigde elementen Ondanks het feit dat de inspectie het bezoek aankondigde voegde zij enkele onaangekondigde elementen aan haar bezoek toe. Tijdens het bezoek bezocht de inspectie een locatie waar cliënten wonen. Daar keek zij of de toegediende medicatie was afgetekend. Daarnaast toetste de inspectie of medicatie en zalven op een juiste wijze werden bewaard. Pagina 4 van 15

5 1.6 Omschrijving bezochte locatie Tijdens het inspectiebezoek bleek dat de vooraf geselecteerde locatie te weinig raakvlak had met het onderwerp dat getoetst zou worden. Ter plaatse is een nieuwe woongroep geselecteerd en zijn documenten van cliënten van deze groep opgevraagd en ingezien om zo toch tot een gefundeerd oordeel te kunnen komen. De inspectie bezocht de woonlocatie Bouwen 35 die gelegen is op de hoofdvestiging in Sint Nyk. In deze groepswoning leven cliënten samen die door een meervoudige handicap intensieve zorg nodig hebben. Ook is er bij deze cliënten sprake van moeilijk verstaanbaar gedrag. Pagina 5 van 15

6 2 Conclusie Dit hoofdstuk start met een samenvatting. Hierin vindt u een overzicht waarin staat hoe de inspectie de geleverde zorg beoordeelt. Vervolgens geeft de inspectie haar conclusie over Maeykehiem. Een toelichting op de scores per norm staat in hoofdstuk 4. In dat hoofdstuk beschrijft de inspectie op basis van welke bevindingen de scores op de normen zijn gegeven. 2.1 Overzicht van de resultaten Onderstaande diagrammen laten u zien hoe de inspectie uw organisatie beoordeelt. Thema 1 Randvoorwaarden Thema 2 Onderbouwd voorschrijven Thema 3 Evaluatie voldoet niet voldoet niet voldoet niet voldoet deels niet voldoet deels voldoet deels niet voldoet deels voldoet deels niet voldoet deels voldoet voldoet voldoet niet beoordeeld niet beoordeeld niet beoordeeld 2.2 Wat gaat goed In de praktijk blijkt er veel aandacht te zijn voor het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. Er wordt kritisch gekeken naar oneigenlijk en langdurig gebruik van psychofarmaca en waar mogelijk wordt er actief gestart met het afbouwen hiervan. Verzorgers hebben veel kennis, zowel van de psychofarmaca als van begeleidingsstijlen die nodig zijn om om te gaan met moeilijk verstaanbaar gedrag. 2.3 Wat kan beter De beleidsmatige onderbouwing van de praktijk ontbreekt. Psychofarmaca wordt in geen enkel beleidsstuk van Maeykehiem benoemd. Hierdoor is het onduidelijk wat de visie van de instelling is op het gebruik van deze medicijnen en wordt er niet gestuurd op de inhoud van dit beleid. De uitvoering komt daarmee volledig in handen van behandelaren en zorgverleners te liggen, waardoor de uitvoering van het huidige beleid kan veranderen op het moment dat er een nieuwe behandelaar in dienst treedt. 2.4 Wat moet beter Het uitvoeren van medicatiebeoordelingen heeft de afgelopen twee jaren niet plaatsgevonden. Door het uitvoeren van een medicatiebeoordeling optimaliseren apothekers met de (huis)arts de farmacotherapie van de patiënt en verminderen zij de mogelijke risico s van polyfarmacie. De richtlijnen rond medicatiebeoordelingen zijn hierbij leidend. Het zo spoedig mogelijk herinvoeren van deze periodieke beoordelingen en het vastleggen van de uitkomsten hiervan in het medisch farmaceutisch behandelplan moeten prioriteit krijgen binnen Maeykehiem 2.5 Conclusie bezoek Uit het onderzoek van de inspectie blijkt dat Maeykehiem op vier van de negen getoetst e normen voldoende scoort, op drie normen grotendeels voldoende scoort, op één norm grotendeels niet voldoende scoort en op één norm onvoldoende scoort. Pagina 6 van 15

7 3 Wat zijn de vervolgacties In dit hoofdstuk leest u wat we van u als zorgaanbieder verwachten. Daarna leest u wat de inspectie zal doen naar aanleiding van dit bezoek. 3.1 De vervolgactie die de inspectie van u als zorgaanbieder verwacht Als zorgaanbieder moet u voldoen aan de normen uit wet- en regelgeving en veldnormen. De inspectie verwacht dat u op de norm waaraan u grotendeels niet voldoet en op de norm waarop u niet voldoet verbetermaatregelen inzet. De inspectie verwacht vier maanden na vaststelling van dit rapport een resultaatsverslag. In het resultaatsverslag staat per norm: - of Maeykehiem binnen de periode waar het resultaatverslag op ziet, volledig voldoet aan de norm; - welke aanpak en acties de bestuurder heeft ingezet om volledig aan de norm te voldoen; - hoe de bestuurder heeft gemeten dat hij volledig aan de norm voldoet; - als Maeykehiem per de datum van het resultaatsverslag nog niet volledig aan de norm voldoet: welk niveau van verbetering -in kwalitatieve en kwantitatieve zin- Maeykehiem per de datum van het resultaatsverslag feitelijk heeft bereikt (bijvoorbeeld een % van het geheel). De inspectie verwacht dat verbetermaatregelen zo nodig ook op andere locaties worden getroffen. 3.2 Vervolgacties van de inspectie De inspectie zal na ontvangst van het resultaatsverslag beoordelen of zij verdere stappen neemt of dat het toezichttraject van het bezoek aan Maeykehiem in het kader van onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca kan worden afgesloten. Pagina 7 van 15

8 4 Bevindingen inspectiebezoek In dit hoofdstuk staat per thema hoe de inspectie de geleverde zorg per norm beoordeelt. De inspectie scoorde tijdens het bezoek of Maeykehiem wel, deels of niet voldeed aan de normen om zo te komen tot een beoordeling per thema. Per thema zijn de normen en de bevindingen weergegeven. De scores voor de beoordeelde normen worden in een vierpuntsschaal aangegeven in kleuren: Donker groen: De zorgaanbieder voldoet aan de norm Licht groen: De zorgaanbieder voldoet grotendeels aan de norm De zorgaanbieder is goed op weg; verbetering is mogelijk. Geel: De zorgaanbieder voldoet grotendeels niet aan de norm De zorgaanbieder heeft een start gemaakt maar is nog niet op het gewenste niveau; verbetering is noodzakelijk. Rood: De zorgaanbieder voldoet niet aan de norm De zorgaanbieder heeft nog helemaal niets gedaan of geregeld; verbetering is noodzakelijk. Blauw: De norm is niet getoetst 4.1 Thema 1: Randvoorwaarden voor onderbouwd voorschrijven psychofarmaca Welke middelen zet een zorgaanbieder in om te komen tot het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. Is hier (schriftelijk)beleid voor gemaakt en is dit geïmplementeerd? Gebruikt de zorgaanbieder op verschillende niveaus de gegevens over het gebruik van psychofarmaca om te kijken naar het onderbouwd voorschrijven hiervan en zijn er functionarissen of commissies die dit onderwerp in hun portefeuille hebben? En wat is de betrokkenheid van de arts en apotheker bij het beleid van een zorgaanbieder? Zet de zorgaanbieder voldoende en deskundige zorgverleners in? 3 En worden de zorgverleners voor het Resultaten gebruik van medicatie (waaronder psychofarmaca) geschoold? Norm 1.1 Norm 1.2 Norm 1.3 De zorgaanbieder heeft (schriftelijk) beleid om te komen tot het onderbouwd voorschrijven en gebruik (op indicatie) van psychofarmaca en stuurt hier op. De zorgaanbieder voldoet grotendeels aan de norm De zorgaanbieder heeft en gebruikt gegevens over psychofarmaca om bij te dragen aan onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. De zorg aanbieder voldoet grotendeels niet aan de norm Zorgverleners zijn bevoegd en deskundig voor het werken met/verstrekken van psychofarmaca bij cliënten. De zorgaanbieder voldoet aan de norm 3 Waar in het rapport zorgverlener staat wordt (persoonlijk) begeleider bedoeld. Bij behandelaar is dit de arts of de gedragsdeskundige. Pagina 8 van 15

9 1.1 Maeykehiem hanteert een algemeen beleid geneesmiddelendistributie. Het voorkomen van medicatiefouten is het doel van deze procedure. De huisarts is betrokken bij het opstellen van het medicatiebeleid van Maeykehiem, dit geldt niet voor de gedragskundige. Er is binnen de instelling geen apart beleid voor het gebruik van psychofarmaca. Er is ook geen beleid over de monitoring van het gebruik van dit type medicatie. Medische checks en evaluatiemomenten bij langdurig gebruik zijn niet schriftelijk vastgelegd. Maeykehiem volgt met deze handelswijze niet de uitgangspunten van Vilans waarin staat dat de organisatie verantwoordelijk is voor het creëren van randvoorwaarden en het werken volgens richtlijnen om te komen tot het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. Hoewel de beleidsmatige (schriftelijke) onderbouwing ontbreekt wordt er in de praktijk door de zorgverleners en behandelaren wel geëvalueerd en gestuurd op het gebruik van psychofarmaca bij individuele cliënten. Het belang van het onderbouwd voorschrijven wordt vanuit de praktijk onderkend en kon worden onderbouwd door documenten (zie ook thema 3) 1.2 Het onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca vindt op een individueel niveau plaats. Op afdelings- of groepsniveau is er momenteel geen aandacht voor het bundelen van informatie omtrent het gebruik van psychofarmaca, zodat gegevens per groep ook niet kunnen worden geanalyseerd. Maeykehiem geeft aan zo kleinschalig te zijn, dat een geaggregeerd overzicht van het gebruik van psychofarmaca geen meerwaarde heeft voor de organisatie. 1.3 Zorgverleners zijn op de hoogte van de werkinstructie farmaceutische zorg (medicatiebeleid) en handelen daar naar. Alleen mensen die bevoegd en bekwaam zijn mogen medicatie delen. Ook vindt er jaarlijks een scholing met een praktijktoets op medicatieveiligheid voor alle zorgverleners plaats. Op de woonlocatie blijken de zorgverleners veel kennis te hebben over het gebruik van psychofarmaca: de indicaties en (bij)werkingen zijn bekend. Deze kennis is opgedaan in de praktijk: tijdens cliëntbesprekingen is er vanuit de gedragsdeskundigen aandacht voor. Hierdoor leren zorgverleners ook gericht te observeren op bijvoorbeeld bijwerkingen en gedrag in relatie tot medicatiegebruik. Bronnen begeleider/cliëntcoördinator; neuropsycholoog/gedragsdeskundige; voorschrijvend huisarts; eerste geneeskundige en BOPZ arts; kwaliteitsadviseur psychofarmaca; cliëntdossiers; documenten, genoemd in bijlage 1. Pagina 9 van 15

10 4.2 Thema 2: Onderbouwd voorschrijven psychofarmaca Wordt psychofarmaca op een onderbouwde manier voorgeschreven? Welke rol hebben de zorgverleners en behandelaren en wat is de rol van de apotheker? Is voorafgaand aan het besluit om psychofarmaca voor te schrijven aan een cliënt gekeken naar oorzaken van het (onbegrepen) gedrag op lichamelijk, psychisch en sociaal (levensgeschiedenis en omgevingsfactoren) terrein en zijn persoonsgerichte psychosociale interventies overwogen om de inzet van psychofarmaca te voorkomen? Staan deze acties in het cliëntdossier? Is de cliënt(vertegenwoordiger) betrokken bij het onderbouwd voorschrijven? Hebben de voorschrijvend arts en apotheker overleg over de interacties en contraindicaties van de psychofarmaca die gegeven wordt? Staan deze punten in het medisch dossier? Resultaten Norm 2.1 Norm 2.2 Norm 2.3 Multidisciplinair is onderzoek gedaan naar oorzaken van het (onbegrepen) gedrag op lichamelijk, psychisch en sociaal (levensgeschiedenis en omgevingsfactoren) terrein voordat psychofarmaca ingezet wordt. De zorgaanbieder voldoet aan de norm Zorgverleners en behandelaren passen waar mogelijk eerst persoonsgerichte psychosociale interventies toe voordat psychofarmaca voorgeschreven wordt. De zorgaanbieder voldoet aan de norm De arts en apotheker kijken bij het voorschrijven van psychofarmaca naar eventuele interacties en contra-indicaties. De zorgaanbieder voldoet grotendeels aan de norm 2.1 In Maeykehiem is veel aandacht voor het verklaren van het gedrag van cliënten. Hierin werken zorgverleners nauw samen met de huisarts die de medicatie voorschrijft en de gedragswetenschapper die de lijnen van de behandeling uitzet. Bij reeds bestaande psychofarmaca wordt achterhaald wat de oorspronkelijke reden van het voorschrijven is. Rapportages van specialisten zoals psychiaters en neurologen vormen hierbij een aanknopingspunt. Psychiatrische en lichamelijke oorzaken van gedrag worden onderzocht. Dit gebeurt in samenwerking met een psychiater welke op consultbasis beschikbaar is voor Maeykehiem. De huisarts voert periodieke geneeskundige onderzoeken bij de cliënten, conform de richtlijn gebruik antipsychotica. Wanneer de betrokken disciplines de cliënt in beeld hebben gebracht vanuit hun eigen achtergrond neemt uiteindelijk de arts het besluit over het gebruik van psychofarmaca. Dit besluit en de daaruit voortvloeiende acties voor zorgverleners en behandelaren staan in het medisch dossier en in het cliëntdossier. De cliëntvertegenwoordigers worden nauw betrokken in het tot stand komen van de beeldvorming van cliënten. Zij ontvangen rapportages en nemen deel aan overleggen waarin wordt besloten over het gebruik van psychofarmaca. Pagina 10 van 15

11 2.2 In Maeykehiem wordt gewerkt met begeleidingsstijlen en gerichte psychosociale interventies in het kader van onderbouwd voorschrijven van psychofarmaca. Wanneer deze medicatie wordt afgebouwd en cliënten (tijdelijk) een terugval krijgen in gedrag, is het voor zorgverleners duidelijk hoe ze cliënten kunnen ondersteunen hierin. In het ondersteuningsplan staat omschreven welke interventies kunnen worden ingezet. Dit plan wordt minimaal een keer per jaar geëvalueerd, waarbij ook de cliëntvertegenwoordigers zijn betrokken. Zorgverleners werken vanuit een begeleidingsplan: hierin staan de behoeften aan ondersteuning van cliënten thematisch beschreven. In dit plan staan ook de gerichte psychosociale interventies die worden toegepast beschreven. Wanneer er sprake is van onbegrepen gedrag, wordt er ook gewerkt met signaleringsplannen, waarbij onrust bij cliënten wordt geobserveerd gedurende de dag. Op basis hiervan evalueren zorgverleners het dagprogramma en de belastbaarheid van cliënten. Het begeleidingsplan wordt structureel besproken en bijgesteld. 2.3 Bij het gebruik van psychofarmaca is de lokale huisarts, die ook de cliënten van Maeykehiem in behandeling heeft, betrokken. De medicijnen van de cliënten worden verstrekt vanuit een ziekenhuisapotheek. De apotheker benoemt dat het haar doel is om het gebruik van psychofarmaca in relatie tot de overige medicijnen te optimaliseren. Het actuele medicatieoverzicht van de apotheker wordt hierin gebruikt. Wanneer er sprake is van een ongewenste combinatie van medicijnen wordt dit teruggekoppeld naar de huisarts. Dit wordt vervolgens weer opgenomen in het medisch dossier van de cliënt. Maeykehiem heeft, doordat zij beschikt over een neuropsycholoog, een bijzondere expertise ontwikkeld op het gebied van complexe vormen van epilepsie. De gedragsdeskundige geeft aan dat er soms heel bewust voor afwijkende medicijncombinaties wordt gekozen, waarbij de apotheek dan wel wordt geïnformeerd. Bronnen cliëntvertegenwoordiger; cliënt, lid van cliëntenplatform; begeleider/cliëntcoördinator; neuropsycholoog/gedragsdeskundige; voorschrijvend huisarts; apotheker; eerste geneeskundige en BOPZ arts; kwaliteitsadviseur psychofarmaca; cliëntdossiers; documenten, genoemd in bijlage 1. Pagina 11 van 15

12 4.3 Thema 3: Evaluatie psychofarmaca Worden bij de inzet van nieuwe psychofarmaca momenten van evaluatie afgesproken en zijn de behandelaren, zorgverleners en apotheker bij de evaluatie betrokken? Is de cliënt(vertegenwoordiger) betrokken bij de evaluatie? Komt deze evaluatie terug in de dossiers van de cliënt? Is het langdurig gebruik van psychofarmaca in beeld en wordt gewerkt aan afbouw? Wordt gekeken naar de effecten van afbouw en hoe wordt dit gevolgd? Hebben de arts en de apotheker jaarlijks overleg waarin ze het medicatiegebruik van de cliënt beoordelen? Resultaten Norm 3.1 Norm 3.2 Norm 3.3 Het gebruik van nieuwe psychofarmaca wordt minimaal driemaandelijks geëvalueerd. De zorgaanbieder voldoet aan de norm Langdurig bestaande psychofarmaca zijn in beeld en er wordt na gedacht over/gewerkt aan afbouw. De zorgaanbieder voldoet grotendeels aan de norm Jaarlijks wordt door de arts en de apotheker een medicatiebeoordeling uitgevoerd bij cliënten. De zorgaanbieder voldoet niet aan de norm 3.1 Zowel de arts als de zorgverleners rapporteren en evalueren het gebruik van ingezette psychofarmaca in hun eigen dossier over de cliënt. De evaluaties en uitgezette acties van de arts in het cliëntdossier zijn eenvoudig terug te vinden. Maandelijks vinden cliëntbesprekingen in wisselende samenstellingen plaats, waarin de cliënt vanuit verschillende invalshoeken wordt besproken. Het medicatiegebruik inclusief de psychofarmaca komen hier, indien nodig, aan de orde. Ook cliëntvertegenwoordigers hebben in deze overleggen een rol en mogen hierbij aanwezig zijn. In het ondersteuningsplan, wat multidisciplinair wordt vastgesteld, staat beschreven wanneer de evaluatie van het afbouwen van psychofarmaca dient plaats te vinden en op welke punten er geëvalueerd dient te worden. De rapportage hierop is gekoppeld aan vooraf opgestelde doelen en kon worden getoond tijdens het bezoek. 3.2 In Maeykehiem wordt regelmatig psychofarmaca afgebouwd en slechts sporadisch nieuwe psychofarmaca voorgeschreven. De arts stelt hiervoor een afbouwschema op en overlegt dit met de gedragsdeskundige. Wanneer het afbouwen tussentijds leidt tot problemen bij cliënt wordt er extra begeleiding ingezet: ondersteunende therapie, extra ondersteuning door de gedragskundige. De cliënt wordt regelmatig besproken in een multidisciplinair team en doelen kunnen hierin worden bijgesteld, evenals afbouwschema s. De cliëntvertegenwoordiger wordt in deze fase nauw betrokken bij de bevindingen van de behandelaren en zorgverleners. Ook het beeld van hoe de cliënt was voordat er psychofarmaca werd voorgeschreven wordt actief uitgevraagd bij de cliëntvertegenwoordigers. De apotheker speelt momenteel geen rol als gespreks- of overlegpartner, zodat het afbouwen zich binnen de setting van de instelling afspeelt. Pagina 12 van 15

13 3.3 De afgelopen twee jaren hebben er geen medicatiebeoordelingen plaatsgevonden tussen de arts en de apotheker van Maeykehiem. Hierdoor mist een belangrijk aspect in de borging van de kwaliteit van het medicatiebeleid. Het verantwoord en veilig medicijngebruik van cliënten wordt met het ontbreken van de medicijnreview onvoldoende multidisciplinair gewaarborgd. Bronnen cliëntvertegenwoordiger; cliënt, lid van cliëntenplatform; begeleider/cliëntcoördinator; neuropsycholoog/gedragsdeskundige; voorschrijvend huisarts; apotheker; eerste geneeskundige en BOPZ arts; kwaliteitsadviseur psychofarmaca; cliëntdossiers; documenten, genoemd in bijlage Het aftekenen en bewaren van medicatie Tijdens haar bezoek aan Maeykehiem onderzocht de inspectie twee aspecten van de medicatieverstrekking: het aftekenen en het bewaren. - Bij controle van de medicatiemap bleek dat alle medicatie op de dag van het bezoek was afgetekend, ook op de voorgaande dagen bleek dat dit het geval was; - De medicatie wordt bewaard in een afgesloten kast. Deze kast staat in het kantoor van de verzorgers; - Er wordt gebruik gemaakt van een medicijnverdeelwagen: deze wagen is afgesloten en wordt bewaard in de afgesloten kast. Tijdens deelronden kunnen de verzorgers met de verdeelwagen eenvoudig medicatie aan de cliënten uitdelen. - De zalven waren voorzien van de naam van de cliënt en van een datum waarop de flacon was geopend. Hierdoor is duidelijk tot wanneer het middel houdbaar is; - Er waren op de bezochte locatie geen medicijnen die gekoeld moesten worden bewaard. Pagina 13 van 15

14 Bijlage 1 Beoordeelde documenten - Handleiding geneesmiddelendistributie versie 1 dd Voorbeeld van een ondersteuningsplan, waarin psychosociale interventies worden uitgewerkt - Voorbeeld van een overzichts rapportage over een periode van enkele jaren op gebruik van psychofarmaca: hoe wordt er afgebouwd en wie wordt er ingeschakeld. Pagina 14 van 15

15 Bijlage 2 Overzicht wet- en regelgeving, veldnormen, circulaires en rapporten Wetgeving: Wet kwaliteit, klachten en geschillen in de zorg (Wkkgz); Veldnormen: Handreiking medicatiebeleid Gehandicaptenzorg, VGN, mei 2011; Tien uitgangspunten voor gebruik van psychofarmaca bij probleemgedrag, Vilans, 2016; Kerndocument Kwaliteitskader GHZ , Landelijke stuurgroep kwaliteitskader gehandicaptenzorg, februari Pagina 15 van 15