Studiehandleiding Leren lesgeven 1 Educatieve Minor Moderne vreemde talen

Transcriptie

1 Studiehandleiding Leren lesgeven 1 Educatieve Minor Moderne vreemde talen Interfacultaire Lerarenopleiding Faculteit der Geesteswetenschappen

2 Leren lesgeven 1 Inhoud Inhoud... 2 Leerdoelen... 2 Literatuur voor algemene didactiek en pedagogiek... 2 Aanschaffen:... 2 Literatuur voor Moderne vreemde talen als schoolvak en Vakdidactiek... 3 Ondersteuning... 3 Onderwijsvormen... 3 Rooster colleges... 3 Van de student verwachte activiteiten... 5 Studielast (6 EC)... 5 Toetsing... 5 Coördinatie en docenten... 5 Bijlagen

3 Inhoud Je maakt in deze eerste periode van de educatieve minor kennis met je eigen vak als schoolvak en ontwikkelt de basisvaardigheden die nodig zijn om lessen Moderne vreemde talen te geven. Wat zijn de doelen en functies van het schoolvak? Welke kennis en vaardigheden staan centraal? Hoe kun je op een heldere, gestructureerde wijze instructie geven en leerlingen motiveren voor Moderne vreemde talen? Hoe schep je een veilige en stimulerende leeromgeving? De cursus Leren lesgeven 1 bestaat uit drie onderdelen die nauw met elkaar in verband staan: - Werkcollege Moderne vreemde talen als schoolvak - hoorcollege algemene didactiek/pedagogiek - werkcollege vakdidactiek Bij het onderdeel schoolvak reflecteer je vanuit je vakinhoudelijke kennis op de inhoud en rol van de Moderne vreemde talen en de relatie tot de vakdiscipline. Bij algemene didactiek en pedagogiek onderzoek je de relatie tussen de vakinhoud, de leerling, leren en de omgeving van de klas. Bij vakdidactiek komen de inzichten die je hebt verworven ten aanzien van het schoolvak en algemene didactiek en pedagogiek samen. Je leert hoe je lessen voorbereid en uitvoert die aansluiten bij de doelen en inhouden van het vak en die leerlingen motiveren. In deze studiehandleiding wordt de cursus verder toegelicht en in de bijlage vind je de volledige omschrijving en het beoordelingsformulier van de opdracht Lesontwerp. Leerdoelen Aan het einde van Leren lesgeven 1 kun je: de relatie van de leerstof voor je vak met de kerndoelen, eindtermen en eindexamenprogramma s verwoorden; inzichten uit theorieën over effectief klassenmanagement benoemen en toepassen; inzichten uit motivatietheorieën benoemen en toepassen; inzichten uit theorieën over communicatie en interculturele communicatie benoemen en toepassen; inzichten uit theorieën met betrekking tot psychologie van de adolescentie kunnen benoemen en toepassen; inzichten uit vakdidactische theorie inzetten ten behoeve van het type onderwijs en het deel van het curriculum waarin je werkzaam bent; een samenhangende les vormgeven en plannen; lesdoelen vertalen in diverse, maar samenhangende activerende leeractiviteiten; didactische leer- en werkvormen en (digitale) materialen en leermiddelen die goed aansluiten bij de leerdoelen, leeractiviteiten en leerstof effectief inzetten en de keuze/toepassing legitimeren; duidelijke en interactieve uitleg geven van de leerstof; op basis van aangereikte criteria een les, de leerstof en de lesmethode analyseren. Literatuur voor algemene didactiek en pedagogiek Aanschaffen: - Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2013). Effectief leren. Basisboek. Groningen: Noordhoff Uitgevers. - Kohnstamm, R. (2009). Kleine ontwikkelingspsychologie III. De puberjaren (derde druk). Houten: Bohn Stafleu van Loghum. - Teitler, P. ( 2013). Lessen in orde. Handboek voor de onderwijspraktijk. Bussum: Uitgeverij Coutinho. - Woolfolk, A., Hughes, M. Walkup, V. (2013). Psychology in Education. Harlow: Pearsson (wordt ook in periode 2 gebruikt). Op Blackboard kun je bij de cursus Leren Lesgeven 1 voor Algemene didactiek de volgende literatuur downloaden: Onderwijsraad (2014). Een eigentijds curriculum. Den Haag: Onderwijsraad. o Hoofdstuk 1: Veranderende eisen aan burgers en werkenden. blz

4 Remmerswaal, J. (2004). Handboek groepsdynamica. Een inleiding op theorie en praktijk. Amsterdam: Uitgeverij Boom Nelissen. o 6.7 De roos van Leary. Blz Kuhlemeier, H., & van Til, A. (2012). Toetsen op school. Voortgezet onderwijs. Arnhem: Cito. o Kuhlemeier, H., Hoofstuk 2: De inhoud van toetsen en examens. blz Sanders. P. (2013). (Red.), Toetsen op school. Arnhem: Cito. o Roelofs, E., & Visser, J., Hoofdstuk 2: De inhoud van toetsen. p en p Thijs, A., & van den Akker, J. (2009). Leerplan in ontwikkeling. Enschede: SLO. o Hoofdstuk 1. Leerplan en leerplanontwikkeling. p van Tartwijk, J., Mainhard, T., Brekelmans, M., den Brok, P., & Levy, J. (2014). Docent-leerling interacties en het sociaal klimaat in de klas. In J. van Tartwijk, M. Brekelmans, P. den Brok & T. Mainhard (red.), Theorie en praktijk van leren en de leraar. (blz ). Amsterdam: Uitgeverij SWP. Volman, M. (2011). Kennis van betekenis. Betrokkenheid als kwaliteit van leerprocessen en leerresultaten. Amsterdam: Oratie Universiteit van Amsterdam. Westhoff, G.J. (1981). Inleiding en model didactische analyse. Utrecht. Literatuur voor Moderne vreemde talen als schoolvak en Vakdidactiek Aanschaffen: - Kwakernaak, E. (2009). Didactiek van het vreemdetalenonderwijs. Bussum: Uitgeverij Coutinho. Per schoolvak wordt extra literatuur aangeboden in de vakspecifieke map in de blackboardomgeving. Je vindt daar tevens aangeven welke literatuur je moet lezen ter voorbereiding op de werkcolleges schoolvak en vakdidactiek. Er kan ook een kleine voorbereidende opdracht worden gegeven. Studieteksten en artikelen zijn verzameld op de repository, een soort digitale bibliotheek. Documenten die beschikbaar zijn via de repository worden op Blackboard aangeduid met [R], dit verwijst naar de website Ondersteuning Blackboard De cursus wordt volledig ondersteund door Blackboard op de pagina voor Leren en lesgeven 1. Toegang tot Blackboard krijg je met je UvA ID en wachtwoord. Het adres is Onderwijsvormen De colleges worden op één dag, namelijk op donderdag, georganiseerd. Je begint met een werkcollege Moderne vreemde talen als schoolvak ( uur), vervolgens is er een hoorcollege algemene didactiek/pedagogiek ( uur) dat een theoretisch kader biedt voor het thema van die dag. Bij dit college zit je met studenten van verschillende vakken bijeen. Vervolgens is er een werkcollege Vakdidactiek ( uur). Let op: Een aantal keer in periode 1 start je dag met Intervisie. De bijeenkomsten staan vermeld ín het collegerooster. Intervisie wordt beoordeeld in Onderwijspraktijk 3. Week 8 is een toetsweek. Uiterlijk op donderdag 23 lever je de opdracht Lesontwerp in via Blackboard. Zodra je de opdracht hebt gemaakt, kun je deze natuurlijk al inleveren. Je hoeft niet te wachten tot deze deadline! In week 8 vindt ook de kennisbasis toets Algemene Didactiek en pedagogiek plaats. Rooster colleges Week Datum Onderdeel Thema, literatuur en voorbereiding 1 4 september Schoolvak De rol van MVT Plaats van en ervaring met MVT ondewijs op school, en een taal studeren op de universiteit Alg. didactiek Voortgezet onderwijs anno 2014 Lezen: -Thijs & van den Akker, Hoofdstuk 1: Leerplan en leerplanontwikkeling blz (7 blz.) 3

5 -Onderwijsraad, Een eigentijds curriculum, Hoofdstuk 1, blz (5 blz.) -Kuhlemeijer & van Til, Hoofdstuk 2: De inhoud van toetsen en examens, blz (16 blz.) -Westhoff, MDA model (13 blz.) Vakdidactiek Docent en/of begeleider? Wat voor type moderne-vreemde-talen-docent ben jij? 2 11 september Schoolvak Tweedetaalverwerving Methodes en achterliggende theorieën: historisch perspectief Alg. didactiek Omgaan met een groep Lezen: -Teitler, Lessen in orde, H1, H2 en H3 blz (50 blz.), H10 blz (13 blz.) Vakdidactiek Lesplan / MDA Lesplan / MDA als middel om greep op de groep en de lesstof te houden. Kijk hoe de keerndoelen en exameneisen verwerkt zijn in het curriculum, de PTA s en de leerlijnen op jouw school. Introductie opdracht Lesontwerp 3 18 september Intervisie Schoolvak Tweedetaalverwerving Vervolg op methodes en achterliggende theorieën: recente benaderingen Alg. didactiek Klassikale instructive Lezen: Ebbens & Ettekoven Hoofdstuk 1 blz (28 blz.), Hoofdstuk 2, blz (35 blz.) en Hoofdstuk 4, blz (21 blz.) Vakdidactiek Lesvoorbereiding en introductie grammatica Neem de leergang en andere lesmaterialen mee die op jouw school voor jouw vak gebruikt worden, zodat je de les die je gaat geven kunt voorbereiden. Hierbij besteed je aandacht aan de achterliggende taalverwervingstheorie en maak je gebruik van het MDA. Vervolg aandacht voor lesontwerp als eindopdracht september Schoolvak Eigen taalvaardigheid en fonologie / fonetiek Hoe vertaal je de vakinhoudelijke bagage die je hebt meegekregen in je studie naar de klas. Wat weet/kun je en wat heb je nog meer nodig? Zet op een rijtje hoe je de uitspraak van je studietaal hebt geleerd. Informatie die je gebruikt om de discussie te voeren over hoe je je eigen kennis gebruikt, en wat je nog nodig hebt om les te geven in de doeltaal en om zelf uitspraak- en gespreksvaardigheidslessen te kunnen geven Alg. didactiek Lesgeven aan adolescenten Lezen: Kohnstamm Hoofdstuk 2, 4, 6 en 10 (72 blz.) Vakdidactiek Spreek- en gespreksvaardigheid Hoe pak je gespreksvaardigheidslessen aan in een groep adolescenten / pubers die bang zijn af te gaan / niet durven te spreken? Neem spreek- en gespreksvaardigheidsmaterialen mee die op jouw school voor jouw vak gebruikt worden Zoek uit hoe bij alle MVT spreek- en gespreksvaardigheid wordt gegeven (b.v. soorten opdrachten, groepsvormen, frequentie) 5 2 oktober Intervisie Schoolvak Syntaxis Hoe vertaal je de vakinhoudelijke bagage die je hebt meegekregen in je studie naar de klas. Wat weet/kun je en wat heb je nog meer nodig? Zet op een rijtje wat je tot nu toe op het gebied van syntaxis hebt geleerd, en hoe. Deze informatie heb je nodig om de discussie te kunnen voeren over hoe je je eigen kennis gebruikt, en wat je nog nodig hebt om zelf grammaticalessen te kunnen geven Alg. didactiek Interactie in de klas Lezen: -Remmerswaal 6.7 De roos van Leary, blz (18 blz.) -Van Tartwijk e.a., Docent-leerling interacties, blz (18 blz.) -Ebbens & Ettekoven, Hoofdstuk 3, blz (29 blz.) Vakdidactiek Grammatica Neem materialen mee die op jouw school voor jouw vak op het gebied van grammatica gebruikt worden. 4

6 Bereid een minilesje van 5-10 minuten voor waar interactie in de les gestimuleerd wordt. Geef deze les aan je medestudenten. 6 9 oktober Schoolvak Taal, cultuur en luistervaardigheid Zet op een rijtje wat je weet over de cultuur van de landen waarin jouw studietaal gesproken wordt, en hoe je je die kennis hebt eigengemaakt. Deze informatie zet je in om leerlingen te motiveren de taal actief te laten gebruiken Alg. didactiek Leerlingen motiveren Lezen: -Woolfolk Chapter. 10 blz (37 blz.) -Volman, Kennis van betekenis (13 blz.) Vakdidactiek Kennis van land en volk en luistervaardigheid Neem materialen mee die op jouw school voor jouw vak op het gebied van cultuur gebruikt worden. Te denken valt aan: een speelfilm, een clip, en liedjes die iets vertellen over het doeltaalland en die aansluiten bij de belevingswereld van de leerlingen. Deze informatie zet je in om leerlingen te motiveren de taal actief te laten gebruiken oktober (zelfstudie) Herfstvakantie 8 23 oktober Kennisbasistoets Algemene didactiek en pedagogiek Deadline inleveren Opdracht lesontwerp (in Blackboard). Van de student verwachte activiteiten bestuderen van de literatuur (voorafgaand aan de colleges) en het voorbereiden van colleges; aanwezigheid en actieve participatie tijdens de colleges 1 ; zo mogelijk dient de student de transfer te maken van theorie naar praktijk. Studielast (6 EC) Colleges (excl. Intervisie) Zelfstudie literatuur Opdracht Lesontwerp Voorbereiden kennisbasistoets Totaal 34 uur 78 uur 40 uur 16 uur 168 uur Toetsing De cursus wordt afgerond met een Tentamen Algemene didactiek en pedagogiek en een Opdracht Lesontwerp waarin je een les ontwerpt en legitimeert vanuit de algemene en vakdidactische literatuur die is aangereikt. Het eindcijfer wordt bepaald door: - de kennisbasistoets Algemene didactiek en pedagogiek 50% - de opdracht Lesontwerp 50% Voor elk van deze twee onderdelen dient een voldoende te worden behaald (tenminste 5,5). Het tentamen heeft betrekking op de voorgeschreven literatuur algemene didactiek en pedagogiek en zal bestaan uit gesloten en open vragen. In de bijlage vind je een beschrijving van de opdracht en de wijze waarop deze beoordeeld wordt. De opdracht wordt beoordeeld door een van de docenten van de onderdelen vakdidactiek en schoolvak. Coördinatie en docenten Coördinator van Leren lesgeven 1 is Yvonne Rijns. y.t.s.m.rijns@uva.nl 1 We gaan uit van 80% aanwezigheid bij de werkcolleges. Wanneer hier niet aan wordt voldaan wordt een vervangende opdracht gegeven. Bij onvoldoende aanwezigheid kun je uitgesloten worden van deelname aan het tentamen. 5

7 Moderne vreemde talen als schoolvak: Petra Sleeman Frederike Westera Vakdidactiek Engels: Frederike Westera Frans: Petra Sleeman Spaans: Anne Evertsen - A.J.M.Evertsen@uva.nl Algemene didactiek en pedagogiek: Yvonne Rijns Y.T.S.M.Rijns@uva.nl Carla van Boxtel C.A.M.vanBoxtel@uva.nl 6

8 Bijlagen Bijlage 1: Opdracht Lesontwerp Inleiding Je laat in deze opdracht zien dat je voor je eigen schoolvak een samenhangende les kunt ontwerpen en plannen en daarbij inzichten uit de vakdidactische en algemene literatuur kunt toepassen. Deze vaardigheid is onderdeel van je vakdidactische competenties. Het product dat je inlevert bestaat uit drie onderdelen: 1) het lesontwerp 2) de verantwoording van de les en 3) je reflectie op de les. De beschrijving en verantwoording van de les bevatten in ieder geval alle onderdelen van het MDA en een wat uitgebreidere toelichting op de volgende onderdelen: een klassikale uitleg, instructie of nabespreking ten aanzien van een begrip of vaardigheid en de wijze waarop je leerlingen aan het begin van de les motiveert voor het onderwerp van de les. Bespreek met je SPD ruim van te voren welk lesonderwerp rond week 5 of 6 daarvoor geschikt zou zijn. Bespreek ook of je de ontworpen les gaat geven of dat je jouw lesontwerp gaat vergelijken met de les zoals de SPD deze over het onderwerp geeft. Om de beginsituatie in kaart te brengen, bespreek je met je SPD wat leerlingen al weten en kunnen ten aanzien van het onderwerp, wat ze wel of niet interessant zullen vinden en wat voor hen wellicht lastige onderdelen zijn. Variant A is voor degenen die deze les WEL kunnen uitvoeren: vraag je SPD je te observeren aan de hand van je eigen lesplanformulier en bespreek na afloop de les. Wat ging goed, wat verliep anders dan gepland, enz. Leidt dit tot andere keuzes voor je eigen lesplan als je deze les nog een keer zou geven? Variant B is voor degenen die deze les NIET kunnen uitvoeren: je observeert de les die je SPD uitvoert aan de hand van je eigen lesplanformulier en bespreekt na afloop met je SPD de opgemerkte verschillen. Leidt dit tot andere keuzes voor je eigen lesplan? In te leveren product Hieronder wordt aangegeven welke onderdelen je moet beschrijven in het in te leveren product: 1. Lesontwerp Een beschrijving van het onderwerp van de les, de lesdoelen in termen van waarneembaar leerlinggedrag, de beginsituatie van de leerlingen, de leeractiviteiten, werkvormen, lesmaterialen/middelen en docentactiviteiten (gebruik het lesformulier volgens MDA model) Besteed in deze beschrijving expliciet aandacht aan de klassikale uitleg/instructie/nabespreking die je geeft en de wijze waarop je leerlingen aan het begin van de les motiveert. Neem in de bijlagen de bijbehorende materialen op die zicht geven op hoe je les er concreet uit ziet, zoals PowerPoint, (schoolboek)teksten die je gebruikt, opdrachtmateriaal of hand-out. 2. Verantwoording lesontwerp Typeer de lesdoelen volgens een algemene of vakspecifieke taxonomie of indeling en motiveer het gekozen onderwerp en de lesdoelen vanuit de kerndoelen/eindtermen en de lessenreeks waar de les in moet passen en vanuit de beginsituatie van de leerlingen; Leg uit op basis van welke inzichten uit de aangereikte (vak)didactische literatuur je tot deze leeractiviteiten, werkvormen, lesmaterialen en middelen en docentactiviteiten bent gekomen; Neem een lijst op met de geraadpleegde literatuur en bronnen (zoals schoolboek, websites). 3. Terugblik en reflectie op de les Blik op basis van de uitvoering van de les (of de vergelijking met de les van de SPD) en de nabespreking met de SPD terug op je lesontwerp, benoem sterke en zwakke punten en geef aan wat je in je lesontwerp zou willen verbeteren en waarom. Het document met daarin het lesontwerp, de verantwoording en reflectie bestaat (exclusief bijlagen bij het lesontwerp) uit maximaal 3500 woorden. Je moet de opdracht uiterlijk 23 oktober inleveren in Blackboard. Het niet op tijd inleveren geldt als een onvoldoende. Als de opdracht onvoldoende is beoordeeld (of te laat is ingeleverd), kun je een verbeterde versie inleveren voor de herkansing in januari

9 Studielast - bestudering van literatuur / raadplegen bronnen 8 uur - overleg met SPD 4 uur - uitwerken lesontwerp 10 uur - legitimeren lesontwerp 10 uur - uitvoering van lesontwerp en reflectie 8 uur Totaal 40 SLU Beoordeling 2 In bijlage 2 vind je het beoordelingsformulier voor deze taak. 2 Plagiaat is streng verboden en wordt, zodra dit geconstateerd wordt door de docent, door de Examencommissie bestraft. Van plagiaat is sprake als in de in te leveren opdracht teksten geheel of gedeeltelijk zijn overgenomen van een andere auteur zonder vermelding van de bron (boek, tijdschriftartikel, rapport, internetsite, etc.). Onder het overnemen van teksten valt ook het citeren of parafraseren zonder dat dit duidelijk is in de tekst. 8

10 Bijlage 2: Beoordelingsformulier Opdracht Lesontwerp - Leren lesgeven 1 Student: Docent: Cijfer: Basisvoorwaarden voor het nakijken Datum: De tekst wordt uitsluitend van feedback/ beoordeling voorzien indien: de opdracht is ingeleverd binnen de gestelde termijn; er geen sprake is van plagiaat; op een pagina niet meer dan drie spel-/ grammaticafouten voorkomen, met een maximum van tien fouten in totaal; het maximum aantal woorden met niet meer dan 10% is overschreden de opdracht volledig is ingeleverd, incl. de materialen die je in je instructie en opdrachten gebruikt (bv. PowerPoint, hand-out, teksten) en een lijst met de geraadpleegde literatuur- en bronnen. Beoordelingscriteria Opmerkingen Oordeel 1. Lesdoelen De lesdoelen zijn concreet geformuleerd in termen van waarneembaar leerlinggedrag en juist getypeerd volgens een algemene of vakspecifieke taxonomie of indeling, sluiten goed aan bij de kerndoelen of eindtermen, de lessenreeks en de beschreven beginsituatie van de leerlingen. O goed O ruim voldoende O voldoende O onvoldoende 2. Uitwerking van de les De leeractiviteiten, werkvormen, lesmaterialen en middelen, docentactiviteiten en lesopbouw zijn helder en concreet beschreven, vakinhoudelijk juist uitgewerkt, voldoende activerend en optimaal op elkaar en de lesdoelen afgestemd. 3. Legitimering Inzichten uit de aangereikte vakdidactische en algemeen didactische literatuur worden goed toegepast in de legitimering van de opbouw en didactische uitwerking van de les(in het bijzonder van het begin van de les en de klassikale instructie / uitleg of nabespreking). 4. Terugblik en reflectie De sterke en zwakke punten in de les worden concreet benoemd en toegelicht, de voornemens voor verbetering zijn concreet beschreven en goed gelegitimeerd vanuit de nabespreking met de SPD en literatuur. 5. Taal, tekst, structuur en De formuleringen zijn precies (helder en O goed 9 O goed O ruim voldoende O voldoende O onvoldoende O goed O ruim voldoende O voldoende O onvoldoende O goed O ruim voldoende O voldoende O onvoldoende

11 verwijzingen eenduidig), zinnen zijn grammaticaal correct, interpunctie is correct, de referenties zijn in orde, de tekst heeft een goede structuur en de onderdelen (paragrafen en alinea s) sluiten goed op elkaar aan. Eindoordeel: NAV (niet aan voorwaarden voldaan): er is niet voldaan aan een of meer van genoemde basisvoorwaarden. Onvoldoende (5): er is voldaan aan de basisvoorwaarden, maar een of meer van de categorieën 1 t/m 5 is/zijn onvoldoende Voldoende (6): er is voldaan aan de basisvoorwaarden en 1 t/m 5 zijn minimaal voldoende Ruim voldoende (7): er is voldaan aan de basisvoorwaarden en 1 t/m 5 zijn minimaal voldoende met driemaal minimaal ruim voldoende Goed (8): er is voldaan aan de basisvoorwaarden en 1 t/m 5 zijn alle minimaal ruim voldoende Zeer goed (9): er is voldaan aan de basisvoorwaarden en 1 t/m 5 zijn minimaal ruim voldoende en viermaal goed Uitmuntend (10): er is voldaan aan de basisvoorwaarden en 1 t/m 5 zijn alle goed O ruim voldoende O voldoende O onvoldoende Cijfer: 10