Taken Leren en Instructie (L&I) 1 t/m 3

Transcriptie

1 Taken Leren en Instructie (L&I) 1 t/m 3 Het hele eerste semester staat in het teken van het leren ontwerpen van lessen. Als kapstok gebruiken we het Model Didactische Analyse (MDA). De bouwstenen van dit model vormen de rode draad van het programma en van de taken die ter afronding van de perioden moeten worden gemaakt. In de eerste periode gaat het m.n. om het verwerven van elementaire kennis en vaardigheden op het gebied van lesgeven en klassenmanagement. Vervolgens wordt in periode 2 het vakdidactisch en pedagogisch handelen verdiept en tegen het eind van het eerste semester laat je zien dat je een hele ontwerpcyclus kunt doorlopen. Het centrale thema van L&I 1 is lesgeven aan een klas. Binnen dat thema onderscheiden we drie rode draden: (1) effectieve en efficiënte lesvoorbereiding, (2) klassenmanagement en communicatie met de klas en (3) een grondige kennismaking met de kennisconcepten en vaardigheden binnen je eigen schoolvak. Deze drie onderwerpen komen terug in het onderwijs op de ILO, je werkt en oefent ermee in de lespraktijk en aan het eind van L&I 1 laat je aan de hand van een aantal taken zien dat je deze verworven kennis en vaardigheden kunt toepassen. Concreet laat je middels deze taken o.a. zien dat je vakkennis kunt vertalen naar schoolkennis, vakspecifieke moeilijkheden die leerlingen kunnen ondervinden, kunt analyseren en leerlingen kunt motiveren en geschikte werkvormen kunt kiezen bij gestelde lesdoelen. Bovendien laat je zien dat je gedrag en interventies van docenten op het gebied van (in)effectief klassenmanagement kunt herkennen en analyseren. Bij de vakdidactische taken laat je natuurlijk steeds zien je lessen effectief en efficiënt te kunnen voorbereiden. Het centrale thema van L&I 2 is de leerling en het leren. Binnen dat thema onderscheiden we drie rode draden: (1) verdieping van je didactisch repertoire, (2) verdieping van je pedagogisch handelen, gebaseerd op leer- en ontwikkelingspsychologie en (3) toetsen en evalueren. Deze drie onderwerpen komen terug in het onderwijs op de ILO, je werkt en oefent ermee in de lespraktijk en aan het eind van L&I 2 laat je aan de hand van een aantal taken zien dat je deze verworven kennis en vaardigheden kunt toepassen. Concreet laat je middels deze taken o.a. zien dat je op basis van beknopt onderzoek (roos van Leary) je eigen handelen kunt analyseren, geschikte en complexere werkvormen kunt beschrijven en toepassen en het leerproces en leerresultaat van leerlingen op betrouwbare en valide wijze kunt evalueren. L&I 3 is een onderwijsluwe periode. Naast twee KennisBasisToetsen (KBT), maak je een (her)ontwerptaak. Daar komen alle bouwstenen van het Model Didactische Analyse (MDA) samen. Je laat zien goed te kunnen reflecteren op een gegeven les. Je gaat een (vakdidactisch) knelpunt deugdelijk beschrijven en analyseren, oplossingen bedenken en onderbouwen, en de les (op papier) evalueren. Je verbetert dus een eerder gegeven les op basis van een grondige analyse en met een stevige theoretische onderbouwing. De taken van semester 1 zijn altijd gericht op de praktijk én op het toepassen van theorie. Ze betreffen voornamelijk de bouwstenen van het Model Didactische Analyse (MDA), zijn aanvankelijk gericht op elementaire kennis en vaardigheden, maar nemen toe in complexiteit. Omdat de taken gericht zijn op de praktijk en ook uitgevoerd worden in de praktijk is het heel erg belangrijk om direct na de startweek met je schoolpracticum docent (SPD) de taken door te nemen en te plannen.

2 L&I 1 Taak 1: Oriënteren en keuzes maken Zelden zal alleen het gebruikte leerboek voldoende zijn om je les voor te bereiden. Meestal is er een veelheid aan materiaal waaruit je kunt putten voor één les. Hoe ga je een vakinhoudelijk verantwoorde keuze maken? Die keuze kan worden bepaald door de vakinhoud, maar ook door de vakvaardigheden die je de leerlingen wilt laten oefenen. Waar vind je geschikt lesmateriaal? (Wat biedt het schoolboek, waar put je uit eigen kennis, wiki, sectiesyllabus, werkboek etc.). Hoe past dit onderwerp in het lesprogramma van deze klas? Hoe passen deze lessen in het curriculum? Welke kaders stelt het examenprogramma? Na oriëntatie en selectie maak je een samenhangende kern van de les van en verantwoord je de keuzes die je hebt gemaakt. (Deze les hoeft niet perse uitgevoerd te worden, al zou het mooi zijn als je dat wel zou kunnen doen). Je werkt met deze opdracht aan je vakdidactische en organisatorische competentie. - het kunnen plaatsen van een lesonderwerp in het curriculum/het examenprogramma/de leergang; - op basis van geëxpliciteerde criteria materiaal kunnen selecteren voor je vak om daarmee een vakinhoudelijk correcte leskern te kunnen formuleren. - een correcte beschrijving van de les en lesinhoud. Daarbij maak je duidelijk op welke manier de les past in het lesprogramma en op welke manier het aansluit op de eisen voor het examen. In je beschrijving neem je ook op welk materiaal je gaat gebruiken en op grond waarvan je tot je keuze bent gekomen; - een verantwoording van de door jou gekozen kernbegrippen en/of vaardigheden. Je verankert de kernbegrippen door expliciet te verwijzen naar gangbare specifieke vakliteratuur; - een beschrijving van de kern van de les in leerlingentaal. - Examenprogramma van het vak/leergang/kerndoelen Onderbouw (of bovenbouw: voor die vakken die alleen in de bovenbouw gegeven worden); - Ebbens, S., & Ettekoven, S. Effectief leren. Basisboek. Wolters-Noordhoff Groningen: p ; - Marzano, R. & Miedema, W. Leren in Vijf Dimensies. Moderne didactiek in het voortgezet onderwijs. Van Gorcum: p ; - Vakliteratuur. - Algemene literatuur 1 uur - Zoeken, selecteren en bestuderen vakbronnen 9 uur - Legitimering en verslaglegging 4 uur

3 L&I 1 Taak 2: Lastig om te leren - vakdidactisch lastig Tijdens het lesgeven kom je er achter dat jouw leerlingen stuiten op specifieke problemen bij het leren van jouw vak. Bij elk vak en voor elke groep leerlingen zijn de moeilijkheden anders van aard en complexiteit. Zo kan het bij het ene vak lastig zijn om te leren begrippen juist te hanteren, terwijl in een ander vak leerlingen spreekvaardigheid niet onder de knie krijgen. Telkens opnieuw blijken rekenregels en algoritmes door je leerlingen niet goed toegepast te worden. In je uitleg merk je dat onder je leerlingen hardnekkige misconcepties blijven bestaan. Het zijn allemaal voorbeelden uit verschillende vakken waarin leerlingen een vakspecifiek probleem ervaren. Als docent moet je leren dit soort problemen in kaart te brengen en vakdidactisch op te lossen. Ook gedurende de les moet je tussentijds peilen hoe de voortgang van je leerlingen is. In de loop der jaren ontwikkel je een rijk repertoire aan mogelijkheden om daarmee om te gaan. Daarbij kun je allerlei toepasselijke werkvormen hanteren. Met deze taak maak je werk van het uitbreiden van je vakdidactisch repertoire aan de hand van een, door je vakdidacticus aangereikt, vakspecifiek probleem voor leerlingen. Je vakdidactische en organisatorische competentie wordt zo verder ontwikkeld. - het kunnen maken van een analyse van een vakspecifieke moeilijkheid; - het SMART (Specifiek, Meetbaar, Acceptabel, Realistisch & Tijdgebonden) kunnen formuleren van leerdoel/leerdoelen; - het onder woorden kunnen brengen van noodzakelijke leeractiviteiten om het probleem op te lossen; - het kunnen kiezen, uitwerken en evalueren van een eenvoudige werkvorm. - een analyse van een gegeven vakspecifiek probleem; - een beschrijving van de manier waarop jij denkt het probleem op te lossen; - een beschrijving van de leerdoelen (SMART) die je wilt bereiken, de leeractiviteiten die leerlingen moeten vertonen en de werkvorm die je gaat gebruiken; - een beschrijving van de wijze waarop je tussentijds vaststelt of je leerdoelen bereikt zijn. Zowel bij de analyse van het probleem als bij de keuzes die je maakt, verwijs je naar concrete en specifieke literatuur. - Vakspecifieke/-didactische literatuur (maximaal 60 p). - Ebbens, S., & Ettekoven, S. Effectief leren. Basisboek. Wolters-Noordhoff Groningen: (p 76 t/m 89 vragen stellen) (13 p). - Marzano, R. & Miedema, W. Leren in Vijf Dimensies. Moderne didactiek in het voortgezet onderwijs. Van Gorcum: p (dimensie 2) (50 p). - Westhoff, G.J. (1981). Inleiding en model didactische analyse. Utrecht. (13 p) [R]. - Collegestof - Literatuur vakspecifiek 5 uur - Literatuur algemeen 4 uur - Analyseren VD probleem 1 uur - Kiezen, legitimeren en uitwerken werkvorm en evaluatie 4 uur

4 L&I 1 Taak 3: Omgaan met een groep: klassenmanagement/orde Een goede leraar kan op planmatige wijze met leerlingen een goed leef- en werkklimaat tot stand brengen dat overzichtelijk, ordelijk en taakgericht is. Uit onderzoek en uit ervaringen van docenten blijkt dat klassenmanagement een complex samenspel is van interpersoonlijk, organisatorisch, didactisch en pedagogisch handelen. Klassenmanagement kan niet versimpeld worden tot streng zijn en het moet ook geen doel op zich zijn, het is een middel dat moet leiden tot een prettig en taakgericht leerklimaat. Als lio krijg je veel goedbedoelde adviezen op school. Daar kun je je voordeel mee doen. Het is tegelijk ook goed om je te realiseren dat adviezen persoons-, tijds- en contextgebonden zijn. In de literatuur en in de colleges wordt klassenmanagement steeds benaderd en belicht vanuit 4 perspectieven. Je kunt jezelf op het gebied van klassenmanagement (verder) ontwikkelen door situaties te leren observeren en analyseren vanuit die perspectieven. Zo leer je begrijpen waarom bepaalde situaties ontstaan en kennis te nemen van onderzoek waaruit naar voren komt welke docentgedrag en interventies bijdragen aan effectief klassenmanagement. - het kunnen gebruiken van een instrument waarmee je situaties kunt observeren en analyseren op het gebied van klassenmanagement; - het kunnen formuleren van expliciete regels op het gebied van klassenmanagement, op basis van analyse en gelegitimeerd door bronnen; - het kunnen relateren van gedrag en interventies van docenten aan (in)effectief klassenmanagement; - het kunnen experimenteren met nieuw of ander gedrag zodat je bewust(er) de regie in handen krijgt in de klas. - een beschrijving van je observaties en analyses van de 2 fragmenten uit Didiclass die op Blackboard staan, waarbij je de 4 perspectieven uit het college en de literatuur zichtbaar gebruikt; - een beschrijving van 10 vuistregels die in de literatuur worden vermeld en waarbij je het verband legt met je analyse; - (minimaal 5) voornemens met betrekking tot je eigen handelen (op basis van je bevindingen en ervaringen tot nu toe) en verantwoording van deze voornemens. - Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2005). Effectief leren. Basisboek. Dl t/m 6.2 (p ). - Teitler, P.(2009). Lessen in orde. Handboek voor de onderwijspraktijk. D t/ 4.4 (p ). - Hand-out A-college. (Wan)orde in de klas. - Literatuur 7 uur - Observeren en analyseren fragmenten 3 uur - Verslaglegging 4 uur

5 L&I 1 Taak 4: Motiveren en activeren Hoe komt het nu dat leerlingen bij de ene les bij je op het puntje van hun stoel zitten en goed mee doen en bij de andere les niet vooruit te branden zijn? Blijkbaar heb je daar als docent invloed op, maar hoe dan? Hoe maak je leerlingen nieuwsgierig? Hoe activeer je hun denkproces? Je hebt inmiddels theorie gehad over observeren, voorbereiden en opzetten van lessen en ook over het motiveren en activeren van leerlingen. Het is belangrijk om op je eigen lessen te reflecteren en via analyse tot nieuwe voornemens te komen. In deze taak komen twee aspecten samen. Je bereidt dus een les voor volgens onderstaande criteria en maakt een videoregistratie. Je werkt bij deze taak aan je vakdidactische, organisatorische, interpersoonlijke en reflectieve competenties. - het kunnen opzetten van een les met een pakkende start waarbij je laat zien dat je leerlingen ook gedurende de les kunt motiveren en activeren; - het kunnen maken van een goede lesvoorbereiding aan de hand van het MDA; - het kunnen reflecteren op en analyseren van je eigen les ahv een video-opname, zaken benoemen die goed gaan en voornemens formuleren ter verbetering. - een lesopzet volgens het model didactische analyse (MDA). Formuleer heel zorgvuldig de beginsituatie, leerdoelen (SMART), de leeractiviteiten, werkvormen, tussentijdse toetsing van de doelen; - een beschrijving van een pakkende start voor deze les, gelegitimeerd met relevante literatuur; - een link naar YouTube waar je je videoregistratie hebt geplaatst. De registratie moet niet alleen jou als docent weergeven, maar ook het gedrag van de leerlingen; - een beschrijving van je reflectie en analyse van deze les. Reflecteer op je leerdoelen en de uitvoering van de les. Maak duidelijk wat het effect was van je pakkende start en de gekozen werkvormen. Waren de leerlingen gemotiveerd en actief bezig? Leg uit waarom je voor bepaalde leeractiviteiten en werkvormen hebt gekozen. Noem zaken waar je tevreden over bent en dingen die je wilt verbeteren. Bij de beschrijvingen en analyses verwijs je steeds naar relevante literatuur. genoemde onderdelen) worden aangeboden in Blackboard. Het is in iedere geval < 3000 woorden en een foutloze, goed leesbare en efficiënte tekst. - Schoolboeken en andere naslagwerken over het onderwerp waarin je les gaat geven - Vakdidactische literatuur behorende bij je onderwerp. - Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2005). Effectief leren. Basisboek. Deel 1, Hoofdstuk 2 (p.33-64). - Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2005). Effectief leren. Basisboek. Deel 2, Hoofdstuk 3. (p.76-90). - Hoorcollege G.J.T. van Duin in startweek. PPT op repository. Mediaregistratie: Marzano,R, Miedema,W, Leren in vijf dimensies. Hoofdstuk 1, p Remmerswaal,J (2009) Handboek groepsdynamica. Hoofdstuk (p ) - Hoorcollege Y.Rijns in week 3 over motivatie. Zie ppt op Repository. - Boekaerts, M. (2002). Educational Practices Series 10 Motiveren om te leren. (p.1-19) Zie Repository. 5. Studielast 28 SLU - Literatuur 10 uur - Lesvoorbereiding en MDA model uitwerken 8 uur - Technische verwerking videoregistratie 2 uur - Analyse eigen video registratie 4 uur - Verslaglegging 4 uur