Studiehandleiding Leren & Instructie A

Transcriptie

1 Universiteit van Amsterdam Faculteit der Maatschappij en Gedragswetenschappen College Pedagogiek, Onderwijskunde en Lerarenopleiding Nieuwe Achtergracht WS Amsterdam Studiehandleiding Leren & Instructie A Opleiding Master Leraar VHO Scheikunde Cursusjaar Semester 1 (voltijd/deeltijd) Vakcoördinator Uitvoerende docenten Mirella Middelkoop (M.Middelkoop@uva.nl) Mariska Min (m.j.min@uva.nl) Erik Joling (E.Joling@uva.nl) Opmerkingen ter verbetering van studiehandleidingen zijn altijd welkom. In dit geval kun je die toesturen aan de vakcoördinator. Amsterdam, juli

2 1. Deelname aan onderwijs en tentamen Om deel te kunnen nemen aan het onderwijs en de afronding van Leren & Instructie A dien je je binnen de voorgeschreven periode aan te melden conform de door het onderwijsbureau voorgeschreven procedure. Bij niet-tijdige aanmelding of onjuiste inschrijving kan deelname aan het onderwijs en/of tentamen op praktische gronden worden geweigerd. Zie voor de aanmeldingsprocedure Als je correct staat ingeschreven voor het vak, hoef je je niet apart aan te melden voor het tentamen. Uitsluitend bij correcte inschrijving kunnen de resultaten in SIS worden verwerkt. 2. Inhoud In de cursus Leren & Instructie A werk je aan de ontwikkeling van beroepsvaardigheden die nodig zijn om aan een groep les te kunnen geven. Een belangrijke beroepsvaardigheid is dat je efficiënte lessen organiseert en heldere, gestructureerde instructie geeft. Een andere belangrijke vaardigheid is dat je een veilige, stimulerende omgeving voor je leerlingen kunt scheppen, zodat zij vakkennis kunnen verwerven en verwerken. Het gaat er ook om dat je je (vakdidactisch en pedagogisch) handelen theoretisch kunt onderbouwen en dat je werkt aan een visie op de inhoud en didactiek van je vak. Doel en plaats van de module in het studieprogramma Bij Leren & Instructie A staat de docent zelf centraal en worden de kennis en gereedschappen aangereikt om een start voor de klas te maken. Bij Leren & Instructie B komt de leerling meer in beeld (onderwerpen als motivatie, leerproblemen, diversiteit komen aan bod). 3. Leerdoelen Aan het einde van Leren en Instructie A (L&I A) kun je: de relatie van de leerstof voor je vak met de kerndoelen, eindtermen en eindexamenprogramma s verwoorden; inzichten uit theorieën over effectief klassenmanagement benoemen en toepassen; inzichten uit theorieën over communicatie benoemen en toepassen; inzichten uit (vak)didactische theorie inzetten ten behoeve van het type onderwijs en het deel van het curriculum waarin je werkzaam bent; een samenhangende les vormgeven en plannen; lesdoelen vertalen in diverse, maar samenhangende activerende leeractiviteiten; didactische leer- en werkvormen en (digitale) materialen en leermiddelen die goed aansluiten bij de leerdoelen, leeractiviteiten en leerstof effectief inzetten en de keuze/toepassing legitimeren; duidelijke en interactieve uitleg geven van de leerstof; voorbeelden geven van formatieve evaluatie en deze toepassen in een les; kenmerken van een valide en betrouwbare toets beschrijven en herkennen; op basis van aangereikte criteria een les, de leerstof en de lesmethode analyseren. 2

3 4. Literatuur Literatuur voor algemene didactiek en pedagogiek: Je dient de volgende boeken aan te schaffen: - Ebbens, S., & Ettekoven, S. (2016). Effectief leren. Basisboek. Groningen: Wolters-Noordhoff. - Teitler, P. (2013). Lessen in orde. Handboek voor de onderwijspraktijk. Bussum: Uitgeverij Coutinho. Op Blackboard kun je bij de cursus Leren & Instructie A de volgende literatuur downloaden: Biesta, G. (2015). What is education for? On good education, teacher judgement, and educational professionalism. European Journal of Education, 50, 1, Cito (2013). ToetsSpecial Leren van toetsen. Enschede: Cito. Hoofdstuk 1 Formatieve versus summatieve toetsing, blz 2-3. Hoofdstuk 3 Assessment for learning, blz Remmerswaal, J. (2004). Handboek groepsdynamica. Een inleiding op theorie en praktijk. Amsterdam: Uitgeverij Boom Nelissen. ( 6.7 De roos van Leary. blz ). Sanders. P. (2013). (Red.), Toetsen op school. Arnhem: Cito. Roelofs, E., & Visser, J., Hoofdstuk 2: De inhoud van toetsen. blz Wools. S., Hoofdstuk 4: De validiteit van toetsscores. blz Noijons, J., Hoofdstuk 6: Het construeren van gesloten vragen. blz Erkens, T., Hoofdstuk 7: Het construeren van open vragen. blz Thijs, A. & van den Akker, J. (2009). Leerplan in ontwikkeling. Enschede: Stichting leerplanontwikkeling (SLO). Hoofdstuk 1 Leerplan en leerplanontwikkeling (blz. 9-15). Van Tartwijk, J., Mainhard, T., Brekelmans, M., den Brok, P., & Levy, J. (2014). Docentleerling interacties en het sociaal klimaat in de klas. In J. van Tartwijk, M. Brekelmans, P. den Brok & T. Mainhard (red.), Theorie en praktijk van leren en de leraar (blz ). Amsterdam: Uitgeverij SWP. Westhoff, G.J. (1981). Inleiding en model didactische analyse. Utrecht. In het rooster (op bladzijde 4) kun je zien welke literatuur je voor welke week moet bestuderen. Literatuur voor vakdidactiek: Zie 5. Onderwijsvormen De colleges worden op één dag, namelijk op donderdag, georganiseerd. Je begint met een hoorcollege ( uur) dat een theoretisch kader biedt voor het thema van die dag. Hierna volgt het algemene didactiek en pedagogiek werkcollege ( uur) waarin de theorie wordt vertaald naar algemeen didactische principes. In deze werkcolleges zit je met studenten van verschillende vakken bijeen (je team). Vervolgens is er een college vakdidactiek ( uur) waarbij de vertaling naar het schoolvak plaats vindt en er kennis wordt gemaakt met de concepten, vaardigheden en didactische principes binnen het eigen schoolvak. Let op: een aantal keer in periode 1 is een begeleidingsuur ingeroosterd van uur, gericht op je studievoortgang of een intervisiebijeenkomst (voor degenen die intervisie op de ILO krijgen in plaats van op de stageschool). Informatie over intervisie is te vinden bij het vak Onderwijspraktijk A. 3

4 Het eerste semester wordt er een aantal keer interactieve verdiepingsmiddagen georganiseerd. Tijdens deze middagen wordt een specifiek thema samen met docenten uit de praktijk uitgediept. De eerste verdiepingsmiddag is op 22 september en gaat over klassenmanagement in de grote stad en Lesgeven in het VMBO. In periode 2 (L&I B) zijn er twee verdiepingsmiddagen. Week 8 is een afrondingsweek. Hieronder de toetsdata voor Leren & Instructie A: VOLTIJD 27 oktober kennisbasistoets(kbt) Leren & Instructie A + deadline opdracht Lesontwerp (vòòr 09:00u in de ochtend) 24 november herkansing KBT Leren & Instructie A 22 december herkansing opdracht lesontwerp DEELTIJD 27 oktober KBT Leren & Instructie A 24 november deadline opdracht Lesontwerp (vòòr 09:00u in de ochtend) 22 december herkansing opdracht lesontwerp 26 januari herkansing KBT Leren & Instructie A (deeltijd) 6. Rooster Zie voor vakdidactiek het rooster op: met links naar de opdrachten ter voorbereiding van de bijeenkomsten en de te lezen artikelen. WeekDatum Tijd College Thema + literatuur 1 08/ / / / Visie op onderwijs -Thijs & Van den Akker, Leerplan in ontwikkeling, blz (6 blz.) -Biesta, What is education for? (13 blz.) VD Zie: Info Informatiebijeenkomst: introductie opdrachten L&I A en OP A 2. Lesontwerp -Westhoff, MDA model (13 blz.) -Sanders (red.) Toetsen op school, H2, blz (17 blz.) -Ebbens & Ettekoven Effectief leren H1, blz (31 blz.) VD Zie: 3. Klassenmanagement -Teitler, Lessen in orde, H1, H2, H3 blz (62 blz.), H10 blz (13 blz.) VD Zie: VERDIEPINGSMIDDAG: Sessie 1 Lessen uit de praktijk: klassenmanagement in de grote stad Sessie 2 Lesgeven op het VMBO 4. Directe Instructie en leeractiviteiten -Ebbens & Ettekoven H2 blz (50 blz.) + H4 blz (27 blz.) VD Zie: / Communicatie in de klas -Remmerswaal 6.7 De roos van Leary, blz (18 blz.) -Van Tartwijk e.a., Docent-leerling interacties, blz (18 blz.) -Ebbens & Ettekoven, H3, blz (29 blz.) 4

5 VD Zie: / VD 7 20/10 HERFSTVAKANTIE IV 6. Toetsen en evalueren -Sanders (red.), Toetsen op school H4 blz (8 blz.), Hoofdstuk 6 blz (13 blz.), Hoofdstuk 7 blz (13 blz.) (39 blz.) -Cito Toetsspecial Leren van toetsen H1 Formatieve versus summatieve toetsen blz. 2-3 (2 blz.), H3 Assessment for learning blz (3 blz.) (5blz.) Intervisie (voor degenen die intervisie op de ILO krijgen) 8 27/10 Tentamenweek: (VOLTIJD) Tentamen algemene didactiek + Inleveren Opdracht Lesontwerp (voor uur in de ochtend) 7. Van de student verwachte activiteiten Bestuderen van de literatuur (voorafgaand aan de colleges) en het voorbereiden van colleges; Aanwezigheid en actieve participatie tijdens colleges algemene didactiek en vakdidactiek 1 ; Indicatie tijdsinvestering (6 EC) Deelname aan colleges (excl. Intervisie) Zelfstudie literatuur Opdracht Lesontwerp Voorbereiden toets 34 uur 78 uur 40 uur 16 uur Totaal aantal te besteden uren: 168 uur 8. Beoordeling De cursus wordt afgerond met een Kennisbasistoets Algemene didactiek en pedagogiek en een opdracht Lesontwerp (bijlage 1). Het eindcijfer (afgerond op een heel cijfer) wordt bepaald door: - de Kennisbasistoets Algemene didactiek en pedagogiek 50% - de opdracht Lesontwerp 50% Voor elk van deze twee onderdelen dient een voldoende te worden behaald (tenminste 5,5). Het tentamen heeft betrekking op de voorgeschreven literatuur algemene didactiek en pedagogiek en zal bestaan uit gesloten- en openvragen. De opdracht Lesontwerp wordt in principe beoordeeld door de vakdidacticus. De Kennisbasistoets Vakdidactiek is aan het einde van Leren en Instructie B (periode 2) en heeft 1 We gaan uit van 80% aanwezigheid. Wanneer hier niet aan wordt voldaan wordt een vervangende opdracht gegeven. Bij onvoldoende aanwezigheid kun je uitgesloten worden van deelname aan het tentamen. OER FMG ILO Zoek op: Onderwijs-en Examenregeling 5

6 betrekking op de vakdidactische literatuur van Leren en Instructie A en B. 6

7 In de Onderwijs- en Examenregeling (OER) vind je meer algemene informatie over toetsing, bijvoorbeeld over de voorwaarden om aan tentamens te mogen deelnemen, herkansingen en de geldigheidsduur van uitslagen. Zorg ervoor dat je van deze informatie op de hoogte bent! Je vindt de OER in de digitale studiegids, en op Fraude Onder fraude wordt verstaan het handelen of nalaten van de student dat erop gericht is het vormen van een juist oordeel door de examinator omtrent kennis, inzicht en vaardigheden van de student geheel of gedeeltelijk onmogelijk te maken. Een voor iedereen duidelijk herkenbare vorm van fraude is bijv. het op enigerlei wijze spieken tijdens het tentamen. Een helaas vaak voorkomende vorm van fraude, die in de wetenschappelijke wereld zeer zwaar wordt aangerekend, is het plegen van plagiaat. Plagiaat Een wetenschappelijke tekst moet controleerbaar zijn en daarom dien je gebruikte (internet)bronnen altijd vermelden in een zogenaamde bronvermelding. Als je een stuk tekst of tabel van iemand overneemt geef je precies aan wie de auteur is en waar je de tekst of tabel hebt gevonden. Doe je dat niet en wek je dus de indruk dat die tekst of die gegevens van jezelf zijn, dan wordt dat plagiaat genoemd. Het plegen van plagiaat in een paper of scriptie betekent altijd uitsluiting van de betreffende tentamen- of scriptiegelegenheid. Bovendien kan de examencommissie nog zwaardere straffen opleggen. Zorg dus dat je altijd goed je bronnen vermeldt en niet zomaar stukken tekst of gegevens van anderen overneemt. Zie ook Serviceplein voor studenten, Fraude- en plagiaatregeling, Beroepsmogelijkheden Als je het niet eens bent met een beoordeling, neem dan contact op met de vakcoördinator. Zij is als examinator verantwoordelijk voor de beoordeling. Je kunt dan nagaan of een herbeoordeling mogelijk is. Als dat niet mogelijk is, of je blijft het oneens met de beoordeling, dan kan je binnen 6 weken na bekendmaking van de uitslag beroep aantekenen bij het COBEX. Studenten worden geacht om, wanneer zij beroep bij het COBEX aantekenen, tevens contact op te nemen met de studieadviseur en/of de examencommissie van de ILO. Dit schort de termijn voor beroep bij het COBEX niet op. 7

8 Bijlage 1: Opdracht Lesontwerp Doelen Je laat in deze opdracht zien dat je voor je eigen schoolvak: lesdoelen kunt formuleren in termen van waarneembaar leerlinggedrag, die goed aansluiten bij de kerndoelen/eindtermen, de lessenreeks en de beginsituatie van de leerlingen; lesdoelen kunt vertalen in een samenhangend geheel van leeractiviteiten, werkvormen, lesmaterialen en middelen en docentactiviteiten die vakinhoudelijk juist zijn uitgewerkt; inzichten uit de aangereikte vakdidactische en algemeen didactische literatuur kunt toepassen in de legitimering van de opbouw en didactische uitwerking van een les kunt reflecteren op de sterke en zwakke punten van een gegeven les en concrete voornemens voor verbetering kunt formuleren. Deze vaardigheden zijn onderdeel van de ontwikkeling van je vakdidactische competenties. In te leveren product Het product dat je inlevert bestaat uit drie onderdelen: 1) het lesontwerp; 2) de verantwoording van de les; 3) je reflectie op de les. De beschrijving en verantwoording van de les bevatten in ieder geval alle onderdelen van het MDA en een wat uitgebreidere toelichting op de volgende onderdelen: een klassikale uitleg, instructie of nabespreking ten aanzien van een begrip of vaardigheid en de wijze waarop je formatief evalueert tijdens en aan het eind van de les. Bespreek met je SPD ruim van te voren welk lesonderwerp rond week 6 of 7 daarvoor geschikt zou zijn. Bespreek ook of je de ontworpen les gaat geven (variant A) of dat je jouw lesontwerp gaat vergelijken met de les zoals de SPD deze over het onderwerp geeft (variant B). Om de beginsituatie in kaart te brengen, bespreek je met je SPD wat leerlingen al weten en kunnen ten aanzien van het onderwerp (en mogelijke misconcepties die aanwezig zijn), wat ze wel of niet interessant zullen vinden en wat voor hen wellicht lastige onderdelen zijn. Variant A is voor degenen die deze les WEL kunnen uitvoeren: vraag je SPD je te observeren aan de hand van je eigen lesplanformulier en bespreek na afloop de les. Wat ging goed, wat verliep anders dan gepland, enz. Leidt dit tot andere keuzes voor je eigen lesplan als je deze les nog een keer zou geven? Variant B is voor degenen die deze les NIET kunnen uitvoeren: je observeert de les die je SPD uitvoert aan de hand van je eigen lesplanformulier en bespreekt na afloop met je SPD de opgemerkte verschillen. Leidt dit tot andere keuzes voor je eigen lesplan? Hieronder wordt aangegeven welke onderdelen je moet beschrijven in het in te leveren product: 1. Lesontwerp Een beschrijving van het onderwerp van de les, de lesdoelen in termen van waarneembaar leerlinggedrag, de beginsituatie van de leerlingen, de leeractiviteiten, werkvormen, lesmaterialen/middelen en docentactiviteiten (gebruik het lesformulier volgens MDA model); Besteed in deze beschrijving expliciet aandacht aan de klassikale uitleg/instructie/nabespreking die je geeft en de wijze waarop je vaststelt of je lesdoelen zijn bereikt; 8

9 Neem in de bijlagen de bijbehorende materialen op die zicht geven op hoe je les er concreet uit ziet, zoals PowerPoint, de (schoolboek)teksten die je gebruikt, opdrachtmateriaal of hand-out. 2. Verantwoording lesontwerp Typeer de lesdoelen volgens een algemene of vakspecifieke taxonomie of indeling en motiveer het gekozen onderwerp en de lesdoelen vanuit de kerndoelen/eindtermen en de lessenreeks waar de les in moet passen en vanuit de beginsituatie van de leerlingen Leg uit op basis van welke inzichten uit de aangereikte (vak)didactische literatuur je tot deze leeractiviteiten, werkvormen, lesmaterialen en middelen, docentactiviteiten en opbouw bent gekomen Neem een lijst op met de geraadpleegde literatuur en bronnen (zoals schoolboek, websites). 3. Terugblik en reflectie op de les Blik op basis van de uitvoering van de les (of de vergelijking met de les van de SPD) en de nabespreking met de SPD terug op je lesontwerp, benoem sterke en zwakke punten en geef aan wat je in je lesontwerp zou willen verbeteren en waarom. Het document met daarin het lesontwerp, de verantwoording en reflectie bestaat (exclusief bijlagen bij het lesontwerp) uit maximaal 2000 woorden. Het niet op tijd inleveren geldt als een onvoldoende. Als de opdracht onvoldoende is beoordeeld (of te laat is ingeleverd), kun je een verbeterde versie inleveren voor de herkansing. Studielast - bestudering van literatuur / raadplegen bronnen 8 uur - overleg met SPD 4 uur - uitwerken lesontwerp 10 uur - legitimeren lesontwerp 10 uur - uitvoering van lesontwerp en reflectie 8 uur Totaal 40 uur Beoordeling In bijlage 2 vind je het beoordelingsformulier voor deze taak. De taak wordt in principe beoordeeld door de vakdidacticus. 9

10 Bijlage 2: Beoordelingsformulier Opdracht Lesontwerp - Leren en Instructie A Student: Docent: Cijfer: Basisvoorwaarden voor het nakijken Datum: De tekst wordt uitsluitend van feedback/ beoordeling voorzien indien: de opdracht is ingeleverd binnen de gestelde termijn; er geen sprake is van plagiaat; op een pagina niet meer dan drie spel-/ grammaticafouten voorkomen, met een maximum van tien fouten in totaal; het aantal woorden niet meer dan 10% is overschreden de opdracht volledig is ingeleverd, incl. de materialen die je in je instructie en opdrachten gebruikt (bv. PowerPoint, hand-out, teksten) en een lijst met de geraadpleegde literatuur en bronnen. Beoordelingscriteria Opmerkingen Oordeel 1. Lesdoelen - De lesdoelen zijn concreet geformuleerd in termen van waarneembaar leerlinggedrag - De lesdoelen zijn juist getypeerd volgens een algemene of vakspecifieke taxonomie of indeling - De lesdoelen sluiten goed aan bij de kerndoelen of eindtermen, de lessenreeks en de beschreven beginsituatie van de leerlingen. O goed O ruim voldoende O voldoende O onvoldoende 2. Uitwerking van de les - De leeractiviteiten, werkvormen, lesmaterialen en middelen, docentactiviteiten en lesopbouw zijn helder en concreet beschreven - Er is sprake van een vakinhoudelijk juiste uitwerking - De les is voldoende activerend - De leeractiviteiten, werkvormen, lesmaterialen en middelen en docentactiviteiten zijn optimaal op elkaar en de lesdoelen afgestemd. 3. Legitimering - Inzichten uit de aangereikte vakdidactische en algemeen didactische literatuur worden goed toegepast in de legitimering van de opbouw en didactische uitwerking van de les (in het bijzonder van de klassikale instructie / uitleg of nabespreking en de formatieve evaluatie). 4. Terugblik en reflectie - De sterke en zwakke punten in de les worden O goed 10 O goed O ruim voldoende O voldoende O onvoldoende O goed O ruim voldoende O voldoende O onvoldoende

11 5. Taal, tekst, structuur en verwijzingen concreet benoemd en toegelicht - De voornemens voor verbetering zijn concreet beschreven - De voornemens voor verbetering zijn goed gelegitimeerd vanuit de nabespreking met de SPD en literatuur. - De formuleringen zijn precies (helder en eenduidig) Zinnen zijn grammaticaal correct, interpunctie is correct - De referenties zijn in orde - De tekst heeft een goede structuur en de onderdelen (paragrafen en alinea s) sluiten goed op elkaar aan. Eindoordeel: NAV (niet aan voorwaarden voldaan): er is niet voldaan aan de genoemde basisvoorwaarden. Onvoldoende (5): er is voldaan aan de basisvoorwaarden, maar een of meer van de categorieën 1 t/m 5 is/zijn onvoldoende Voldoende (6): er is voldaan aan de basisvoorwaarden en 1 t/m 5 zijn minimaal voldoende Ruim voldoende (7): er is voldaan aan de basisvoorwaarden en 1 t/m 5 zijn minimaal voldoende met driemaal minimaal ruim voldoende Goed (8): er is voldaan aan de basisvoorwaarden en 1 t/m 5 zijn alle minimaal ruim voldoende Zeer goed (9): er is voldaan aan de basisvoorwaarden en 1 t/m 5 zijn minimaal ruim voldoende en viermaal goed Uitmuntend (10): er is voldaan aan de basisvoorwaarden en 1 t/m 5 zijn alle goed O ruim voldoende O voldoende O onvoldoende O goed O ruim voldoende O voldoende O onvoldoende Cijfer: 11