20 jaar. Wet Ontslagregeling Personeelsafgevaardigden. Artikelsgewijze commentaar

Transcriptie

1 20 jaar Wet Ontslagregeling Personeelsafgevaardigden Artikelsgewijze commentaar Isabel Plets Stijn Demeestere Jan Hofkens Alexander Vandenbergen (eds.)

2

3 20 JAAR WET ONTSLAGREGELING PERSONEELSAFGEVAARDIGDEN

4

5 20 JAAR WET ONTSLAGREGELING PERSONEELSAFGEVAARDIGDEN Artikelsgewijze commentaar Lydian Isabel Plets Stijn Demeestere Jan Hofkens Alexander Vandenbergen (eds.) Met medewerking van Sarah De Groof Jurgen De Vreese Thijs De Wagter Yve Degrande An Dreesen Pelin Ildeniz Julie Rousseau An Van Doorselaer Annemarie Vanderpoorten Antwerpen Cambridge

6 De tekst geeft een stand van zaken weer tot 16 mei jaar Wet Ontslagregeling Personeelsafgevaardigden. Artikelsgewijze commentaar Lydian 2011 Antwerpen Cambridge ISBN D/2011/7849/59 NUR 825 Alle rechten voorbehouden. Behoudens uitdrukkelijk bij wet bepaalde uitzonderingen mag niets uit deze uitgave worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, op welke wijze ook, zonder de uitdrukkelijke voorafgaande toestemming van de uitgever.

7 VOORWOORD De Wet Ontslagregeling Personeelsafgevaardigden vierde op 19 maart 2011 haar 20e verjaardag. De wet regelt de ontslagbescherming van personeelsafgevaardigden in de ondernemingsraad en het comité voor preventie en bescherming. Die ontslagbescherming is al sinds haar ontstaan omstreden. Toch is het opmerkelijk dat de wet nog maar eenmaal, en dan nog minimaal, is gewijzigd. Die tekstvastheid is nochtans misleidend. De analyse van 20 jaar rechtspraak leert dat over vele punten van de wet onenigheid bestond en in bepaalde gevallen nog steeds bestaat. Op basis van gepubliceerde en ongepubliceerde rechtspraak geeft dit boek u een commentaar van de belangrijkste tendensen binnen de rechtspraak, van de nog bestaande interpretatieproblemen en nog niet beslechte discussiepunten. Het boek is uniek in zijn aanpak. We hebben gekozen voor een artikelsgewijze commentaar, wat een grondige analyse van elk artikel waarborgt. Zo krijgt u per artikel een praktisch overzicht en analyse van de belangrijkste en relevante rechtspraak. U vindt er ook een verwijzing naar de meest recente en relevante rechtsleer. Binnen het artikel zelf wordt een inhoudelijke indeling gemaakt. Voor de practici worden modelbrieven en schema s toegevoegd als bijlage. Voor een vlotte raadpleging van het boek kunt u gebruikmaken van het rechtspraakregister. Tot slot willen we alle griffies van de arbeidsrechtbanken en -hoven van harte bedanken voor hun medewerking bij het verzamelen van de rechtspraak. Stijn Demeestere Jan Hofkens Alexander Vandenbergen v

8

9 INHOUD Voorwoord v Hoofdstuk I Inleidende bepalingen Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Begrippen Toepassingsgebied A. Private sector B. Representatieve werknemersorganisaties C. Vakbondsafgevaardigden D. Werknemersvertegenwoordigers in Europese ondernemingsraad (EOR), Europese vennootschap (EV) en Europese coöperatieve vennootschap (ECV) a) EOR b) EV en ECV E. Uitbreiding van het toepassingsgebied a) Vrijwillig opgericht overlegorgaan b) Conventionele uitbreiding van het toepassingsgebied Aard van de wet Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Begrip ontslag A. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst door de werkgever a) Uitdrukkelijk ontslag b) Impliciet ontslag vii

10 Inhoud B. Beëindiging van de arbeidsovereenkomst door de werknemer wegens feiten die een reden uitmaken die ten laste van de werkgever kan worden gelegd C. Het niet in acht nemen van de beschikking van de voorzitter van de arbeidsrechtbank Beschermingsperiode A. Aanvang a) (Verkozen) personeelsafgevaardigden b) (Niet verkozen) kandidaat-personeelsafgevaardigden I) Algemeen II) Bijkomende voorwaarden c) Occulte periode d) Rechtsmisbruik e) Leden van de vakbondsafvaardiging belast met opdrachten van het comité f) Personeelsafgevaardigden in de EOR of gelijkaardig overlegorgaan, EV of ECV B. Duur en einde a) Personeelsafgevaardigden b) Kandidaat-personeelsafgevaardigden I) Niet verkozen II) Niet verkozen Niet verkozen III) Verkozen (Geen kandidatu(u)r(en)) Niet verkozen IV) Niet verkozen Geen kandida(a)tu(u)r(en) Niet verkozen.. 53 V) Niet verkozen Niet verkozen Niet verkozen VI) Niet verkozen Verkozen Niet verkozen VII) Niet verkozen Verkozen Geen kandida(a)tu(u)r(en) Niet verkozen c) Leden van de vakbondsafvaardiging belast met opdrachten van het comité d) Personeelsafgevaardigden in de EOR of gelijkaardig overlegorgaan, EV of ECV Voortijdig einde beschermingsperiode A. Personeelsafgevaardigden a) Vervroegde verkiezingen b) Pensioenleeftijd c) Verlies van het mandaat I) Werknemer maakt geen deel meer uit van het personeel II) Ontslag uit het mandaat III) Einde lidmaatschap representatieve werknemersorganisatie. 61 IV) Intrekking van het mandaat V) Verandering categorie van werknemers viii

11 Inhoud VI) Lid worden van het leidinggevend personeel d) Herleving bescherming als kandidaat-personeelsafgevaardigde bij einde mandaat? e) Overgang van onderneming of splitsing van de technische bedrijfseenheid? f) Overgang van onderneming na faillissement? B. Kandidaat-personeelsafgevaardigden a) Pensioenleeftijd? b) Kandidaat-personeelsafgevaardigde wordt lid van het leidinggevend personeel? c) Overgang van onderneming of splitsing van de technische bedrijfseenheid? d) Overgang van onderneming na faillissement C. Leden van de vakbondsafvaardiging belast met opdrachten van het comité voor preventie en bescherming Discriminatie Overplaatsing Toegelaten beëindigingswijzen A. Afloop van de termijn B. Voltooiing van het werk C. Eenzijdige beëindiging van de overeenkomst door de werknemer D. Overlijden van de werknemer E. Overmacht F. Akkoord tussen de werkgever en de werknemer G. Gerechtelijke ontbinding H. Ontbindende voorwaarde Hoofdstuk II. Ontslag om economische of technische redenen Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Het begrip economische of technische reden A. Het algemene begrip economische of technische reden B. De drie prototypes van een economische of technische reden a) Het begrip sluiting I) Bijzonder geval van sluiting: faillissement b) De begrippen onderneming en afdeling van een onderneming c) Welbepaalde personeelsgroep ix

12 Inhoud 2. Bewijs van de economische of technische reden A. Het bestaan van de economische of technische reden B. Het oorzakelijk verband tussen de economische of technische reden en het ontslag van de (kandidaat-)personeelsafgevaardigde C. De afwezigheid van discriminatie a) Bijzondere toepassing van het non-discriminatieprincipe bij gerechtelijke reorganisatie Tijdstip waarop de economische of technische reden beoordeeld moet worden Procedure tot erkenning van de economische of technische reden A. Procedure voor het paritair comité a) Aanhangigmaking van de procedure bij het paritair comité I) Aanhangigmaking bij het bevoegde paritair comité of de NAR II) Aanhangigmaking door het daartoe bevoegde orgaan III) Tijdstip van de aanhangigmaking IV) Aangetekend schrijven V) Inhoudelijke vereisten b) Mogelijke uitkomsten van de procedure voor het paritair comité. 103 I) Tijdige en geldige uitspraak van het paritair comité II) Geen tijdige en/of geldige uitspraak van het paritair comité. 108 B. Procedure voor en beoordeling door de arbeidsrechtbank a) Het paritair comité komt niet tijdig tot een geldige beslissing b) Het paritair comité komt tijdig tot een geldige beslissing c) Gemeenschappelijke kenmerken Tijdstip van de beëindiging van de arbeids overeenkomst wegens economische of technische reden A. Ontslag nadat het paritair comité de economische of technische reden erkend heeft B. Ontslag wegens sluiting bij gebreke van een beslissing van het paritair comité C. Ontslag na een vonnis of arrest dat de economische of technische reden erkent Hoofdstuk III. Ontslag om een dringende reden Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Het begrip dringende reden x

13 Inhoud A. De feiten moeten elke professionele samenwerking definitief onmogelijk maken B. De feiten maken de samenwerking niet onmiddellijk onmogelijk, maar pas vanaf de erkenning door de arbeidsgerechten C. De feiten mogen geen verband houden met de uitoefening van het mandaat van personeelsafgevaardigde a) Mandaat als verzwarende omstandigheid? b) Beperking tot de normale grenzen van het mandaat D. De feiten mogen bewezen worden met alle middelen van recht Kennisgeving van het ontslagvoornemen aan de werknemer en de vakorganisatie A. Het ontslagvoornemen en de feiten moeten meegedeeld worden binnen drie werkdagen na de kennisname van de feiten B. De aangetekende brieven moeten op straffe van nietigheid ondertekend worden door de werkgever of door de persoon bevoegd om hem te vertegenwoordigen C. De aangetekende brieven moeten op straffe van nietigheid verstuurd worden aan de (kandidaat-)personeelsafgevaardigde en aan de vakorganisatie die hem heeft voorgedragen a) Kennisgeving aan de (kandidaat-)personeelsafgevaardigde b) Kennisgeving aan de vakorganisatie D. De aangetekende brieven moeten op straffe van nietigheid alle feiten vermelden a) De brieven zelf moeten alle feiten vermelden en mogen niet verwijzen naar een bijlage b) Alle feiten en verzwarende omstandigheden moeten vermeld worden in de brieven, zo niet kunnen zij op een later ogenblik niet meer ingeroepen worden E. De aangetekende brieven moeten op straffe van nietigheid opgesteld worden in de juiste taal Het verzoekschrift aan de voorzitter van de arbeidsrechtbank A. Het verzoekschrift moet op straffe van nietigheid binnen drie werkdagen na de kennisname van de feiten aanhangig gemaakt worden B. Het verzoekschrift moet op straffe van nietigheid aan de griffie gericht worden bij een ter post aangetekende brief a) Aangetekende verzending vs. neerlegging van het verzoekschrift. 148 b) Aangetekende verzending aan de griffie en niet aan de arbeidsauditeur c) Aangetekende verzending aan de griffie van de arbeidsrechtbank die territoriaal bevoegd is xi

14 Inhoud C. Het verzoekschrift moet op straffe van nietigheid een aantal verplichte vermeldingen bevatten a) Verplichte vermeldingen over de verzoeker (de werkgever) b) Verplichte vermeldingen inzake de op te roepen personen (de werknemer en de vakorganisatie) D. Het verzoekschrift moet als bijlage een kopie van de aangetekende brieven en een getuigschrift van woonst (?) bevatten E. Le criminel tient le civil en état Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Onderhandelingsperiode A. Onderhandelingen tussen de werkgever en de beschermde werknemer of zijn organisatie die hem heeft voorgedragen B. Tussenkomst van de voorzitter van de arbeidsrechtbank: eerste verschijning a) Persoonlijke verschijning door de werkgever, de werknemer en de organisatie die zijn kandidatuur heeft voorgedragen b) Sanctie in geval van niet-persoonlijke verschijning C. Verzoeningspoging van de voorzitter van de arbeidsrechtbank: tweede verschijning a) Vaststelling verzoening b) Vaststelling niet-verzoening Schorsing van de arbeidsovereenkomst A. De effectief of plaatsvervangende personeelsafgevaardigde B. De kandidaat-personeelsafgevaardigde C. Schorsing voorafgaandelijk aan de beslissing van de voorzitter van de arbeidsrechtbank Miskenning van de beslissing van de voorzitter van de arbeidsrechtbank tot voortzetting van de arbeidsrelatie tijdens de procedure Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Termijn om de zaak aanhangig te maken bij de arbeidsrechtbank A. Moment van aanvang van de termijn B. De termijn van drie werkdagen Partijen xii

15 Inhoud Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Poging tot verzoening De beschikking van de voorzitter Artikel Wetshistoriek Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Betaling van een aanvullende vergoeding tijdens de schorsing De wijze van berekening en betaling van de aanvullende vergoeding Einde van de betalingsplicht Le criminel tient le civil en état Sanctie bij niet-betaling Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Het nemen van conclusies Het verzoek om getuigenverhoor De uitspraak De kennisgeving Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Algemeen De termijn voor hoger beroep De middelen in hoger beroep xiii

16 Inhoud 4. Neerlegging van het dossier in hoger beroep Neerlegging van de stukken en de conclusies in hoger beroep De uitspraak in hoger beroep Instellen van de voorziening in cassatie Gevolgen van de voorziening in cassatie A. De dringende reden werd erkend voorafgaand aan de voorziening in cassatie B. De dringende reden werd niet erkend voorafgaand aan de voorziening in cassatie Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Ontslag na erkenning van de dringende reden Geen erkenning van een dringende reden Voorziening in cassatie Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Hoofdstuk IV. Gemeenschappelijke bepalingen Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Inleiding Gevallen waarin re-integratie kan worden aangevraagd Wie kan re-integratie aanvragen? Voorwaarden van re-integratieaanvraag A. Vorm B. Termijn a) Principes b) Voortijdige aanvraag c) Niet-tijdige aanvraag C. Zelfde voorwaarden xiv

17 Inhoud Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Gevolgen van de re-integratieaanvraag A. Gederfde loon uitbetalen B. Re-integratie onder dezelfde voorwaarden Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Verschuldigdheid van de vaste vergoeding A. Ontslag in de zin van artikel 2 van de Wet B. Re-integratieaanvraag Berekeningswijze A. Forfaitair karakter B. Berekeningsbasis Eigenschappen van de vaste vergoeding Verjaring A. Termijn B. Aanvang C. Schorsing en stuiting Openbare orde en afstand Cumulbepalingen A. Cumulbepalingen die voorvloeien uit de wet zelf a) Cumul met loon b) Cumul van vaste vergoedingen c) Cumul met de opzegvergoeding d) Cumul met schadevergoeding e) Cumul met vergoedingen die voortvloeien uit individuele en collectieve arbeidsovereenkomsten of gebruiken I) Sociaal plan II) Sectorale vergoeding vastheid van betrekking B. Cumulbepalingen die niet voortvloeien uit de Wet zelf Misbruik van het recht op de vaste vergoeding Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak xv

18 Inhoud Commentaar bij artikel Verschuldigdheid van de variabele vergoeding A. Ontslag in de zin van artikel 2 van de Wet B. Re-integratieaanvraag Berekeningswijze A. Duurtijd B. Berekeningsbasis Eigenschappen van de variabele vergoeding Verjaring A. Termijn B. Aanvang C. Schorsing en stuiting Openbare orde en afstand Cumulbepalingen A. Cumulbepalingen die voorvloeien uit de Wet zelf a) Cumul met loon b) Cumul van variabele vergoedingen c) Cumul met de vaste vergoeding en opzegvergoedingen B. Cumulbepalingen die niet voortvloeien uit de Wet zelf Misbruik van het recht op de variabele vergoeding Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel Inleiding Dringende reden in hoofde van de werkgever Niet in acht name van de beschikking overeenkomstig artikel 5, 3 van de Wet Artikel Belangrijkste rechtsleer Commentaar bij artikel Inleiding Wederopname van het mandaat na re-integratie Wederopname van het mandaat na een periode van schorsing Hoofdstuk V. Slotbepalingen Artikel xvi

19 Inhoud Artikel Artikel Artikel Belangrijkste rechtsleer Belangrijkste cassatierechtspraak Commentaar bij artikel 20 tot en met Bijlagen Schema procedure dringende reden Schema re-integratie en vergoedingen (artt Wet) Enkele documenten in het kader van de procedure ontslag om dringende reden Ontslagbrief Brief aan werknemersorganisatie Verzoekschrift voorzitter arbeidsrechtbank Dagvaarding volgens de vormen van het kort geding Brief aan het paritair comité in het kader van de procedure ontslag om economische en technische redenen Rechtspraakregister xvii

20 De Wet Ontslagregeling Personeelsafgevaardigden vierde op 19 maart 2011 haar 20-jarig bestaan. De wet voorziet in een bijzondere ontslagbescherming voor personeelsafgevaardigden van de ondernemingsraad en het comité. Deze bescherming tegen ontslag moet werknemers toelaten zich in alle vrijheid kandidaat te stellen en moet de onafhankelijkheid bij het uitoefenen van hun mandaat en van hun syndicale activiteiten veiligstellen. De ontslagbescherming is complex en is de duurste in het Belgische ontslagrecht. Niet-naleving kan de werkgever een vergoeding kosten die kan oplopen tot acht jaar loon. Dit boek biedt een artikelsgewijs overzicht van de wet, toegelicht aan de hand van de analyse van 20 jaar relevante rechtspraak. Het boek is vlot consulteerbaar voor de arbeidsrechtelijke specialist, maar is ook gebruiksvriendelijk voor iedereen die in de praktijk met deze materie wordt geconfronteerd. De volgende onderwerpen komen onder andere aan bod: - Wie is (niet) beschermd? - Wat is de exacte draagwijdte van de ontslagbescherming? Zijn personeelsafgevaardigden bevoordeeld ten aanzien van andere werknemers? - Vanaf wanneer en tot wanneer loopt de bescherming? - Kan een personeelsafgevaardigde afstand doen van zijn ontslagbescherming? En van de beschermingsvergoeding? - Is een dringende reden hetzelfde voor een personeelsafgevaardigde als voor een andere werknemer? - Hoe interpreteert men het begrip economische of technische reden? - Welke rol speelt het paritair comité? - Wanneer ontstaat het recht op de beschermingsvergoeding? Wat zijn de gevolgen daarvan op het vlak van de verjaring, interesten enz.? Dit boek is een gezamenlijke publicatie van het Employment, Pensions & Benefits departement van het kantoor Lydian, dat frequent over deze materie adviseert. Isbn