Inhoudstafel. De Bibliotheek Sociaal Recht Larcier... Inleiding... 1

Transcriptie

1 iii De Bibliotheek Sociaal Recht Larcier i Inleiding TITEL I. Toepassingsgebied Wet Ontslagregeling Personeelsafgevaardigden 3 Hoofdstuk 1. Organen van sociale democratie op ondernemingsvlak Afdeling 1. Wettelijke overlegorganen: ondernemingsraad en comité voor preventie en bescherming op het werk Oprichting I. Begrip onderneming II. Personeelsdrempel III. Aard van de onderneming Verkiesbare werknemers I. Verkiesbaarheidsvoorwaarden II. De ontslagen werknemer Voordracht van de kandidaturen Afdeling 2. Conventionele overlegorganen Beginsel Conventionele uitbreiding van de bescherming I. De ontslagredenen en de beschermingsvergoeding II. Procedure Afdeling 3. Vakbondsafvaardiging Beginsel Vakbondsafvaardiging belast met opdrachten van het CPBW (art. 52 Wet Welzijn Werknemers) Vakbondsafvaardiging fungeert gedeeltelijk als ondernemingsraad Conventionele uitbreiding van de bescherming Afdeling 4. Europese ondernemingsraad Toepassingsgebied Oprichting I. Initiatief II. Autonomie der partijen III. Bijzondere onderhandelingsgroep IV. Uitkomst van de onderhandelingen V. Europese ondernemingsraad volgens de subsidiaire voorschriften VI. Bestaande overeenkomsten Ontslagbescherming Afdeling 5. Europese vennootschap, Europese coöperatieve vennootschap en grensoverschrijdende fusie van EU-kapitaalvennootschappen

2 iv 1. Toepassingsgebied Oprichting Ontslagbescherming Hoofdstuk 2. Beschermde personen Afdeling 1. Personeelsafgevaardigden Wettelijke regeling Gewone personeelsafgevaardigden Plaatsvervangende personeelsafgevaardigden Opvolging van een gewone of plaatsvervangende personeelsafgevaardigde Tijdstip van betwisting van hoedanigheid van mandataris Afdeling 2. Kandidaten Definitieve kandidatenlijst Nietige verkiezingen Intrekking van de kandidatuur Tijdstip van betwisting van hoedanigheid van kandidaat Afdeling 3. Werkgeversafgevaardigden Afdeling 4. Vakbondsafgevaardigden (art. 52 Wet Welzijn Werknemers) Effectieve leden Plaatsvervangers Kandidaten Afdeling 5. Werknemersvertegenwoordigers in de EOR, SE, SCE of de uit grensoverschrijdende fusie ontstane vennootschap Afdeling 6. Cumulatie van hoedanigheden Personeelsafgevaardigde en zijn kandidatuur bij dezelfde verkiezingen Lid van de ondernemingsraad en van het comité Personeelsafgevaardigde in bestaand overlegorgaan en kandidaat bij de nieuwe verkiezingen Verkozen afgevaardigde voor het ene orgaan (raad of comité) en nietverkozen kandidaat voor het andere orgaan Beschermde werknemer (ondernemingsraad of comité) en vakbondsafgevaardigde Beschermde werknemer (ondernemingsraad of comité) en lid van de Europese ondernemingsraad of de bijzondere onderhandelingsgroep TITEL II. Inhoud en kenmerken van de bescherming Hoofdstuk 1. Beginselen Afdeling 1. Drie soorten bescherming Afdeling 2. Reden van de bescherming Afdeling 3. Openbare orde Algemeen

3 v 2. Oprichting en werking van de overlegorganen Wet Ontslagregeling Personeelsafgevaardigden I. De ontslagbescherming II. De beschermingsvergoeding III. Conventionele uitbreiding Afdeling 4. Re-integratie: keuze voor de werknemer, geen recht Afdeling 5. Rechtsmisbruik Algemeen Voordracht van de kandidatuur Ontslag door de werkgever Vordering van de beschermingsvergoeding Hoofdstuk 2. Bescherming tegen ontslag Afdeling 1. Principieel verbod en beperking van de ontslagredenen Afdeling 2. Voorafgaande procedure Afdeling 3. Begrip ontslag Wettelijke regeling Situering Ontslag door de werkgever Ontslag door de werknemer Miskenning van de beschikking van de voorzitter van de arbeidsrechtbank tot voortzetting van de arbeidsovereenkomst Impliciet ontslag I. Algemeen II. Beschermde werknemers III. Tijdstip IV. Onterecht impliciet ontslag Kenmerken en gevolgen van het ontslag Afdeling 4. Andere beëindiging dan ontslag Wettelijke regeling Afloop van de termijn Voltooiing van het werk Eenzijdige beëindiging door de werknemer Overlijden van een partij Overmacht Wederzijds akkoord Gerechtelijke ontbinding Ontbindende voorwaarde Nietigverklaring Opzeggingstermijn betekend vóór de beschermingsperiode Proefperiode Stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (brugpensioen)

4 vi Hoofdstuk 3. Discriminatieverbod Afdeling 1. Beginsel Afdeling 2. Ontslag Economische of technische redenen Dringende reden Afdeling 3. Tijdens de tewerkstelling Hoofdstuk 4. Bescherming bij overplaatsing Afdeling 1. Overplaatsing binnen een zelfde juridische entiteit Overplaatsing naar andere technische bedrijfseenheid van dezelfde juridische entiteit I. Wettelijke regeling II. Situering III. Instemming van de werknemer IV. Erkenning van economische of technische redenen door het paritair comité V. Sanctie Overplaatsing naar andere afdeling van dezelfde technische bedrijfseenheid. 111 Afdeling 2. Overgang van onderneming Conventionele overgang van onderneming Overgang van onderneming na faillissement I. Wettelijke regeling II. De overgenomen beschermde werknemers III. De niet-overgenomen beschermde werknemers TITEL III. Periode van bescherming Hoofdstuk 1. Aanvang Afdeling 1. Wettelijke regeling Afdeling 2. Retroactieve bescherming, occulte beschermingsperiode Afdeling 3. Kandidatuur na ontslag tijdens de occulte beschermingsperiode (na X 30) Beginsel Re-integratieverzoek I. Geen verkiesbaarheidsvoorwaarde II. Re-integratieverzoek is vereist voor de beschermingsvergoeding Dringende reden Rechtsmisbruik Ontslag betekend voor de beschermingsperiode (voor X 30) Hoofdstuk 2. Duur en einde: personeelsafgevaardigden Afdeling 1. Bescherming tot de bij de volgende verkiezingen aangestelde ondernemingsraad of comité

5 vii Afdeling 2. Geen hernieuwing van de raad of het comité Afdeling 3. Vervroegde verkiezingen Afdeling 4. Opschorting van de verkiezingen Afdeling 5. Einde van het mandaat Herleving van bescherming als kandidaat Geen herverkiezing Geen deel meer uitmaken van het personeel Ontslagneming door de personeelsafgevaardigde Verlies van lidmaatschap van de vakorganisatie Intrekking van het mandaat Verandering van werknemerscategorie Toetreden tot het leidinggevend personeel Overlijden Afdeling 6. Bereiken van de leeftijd van 65 jaar Afdeling 7. Vrijwillige afstand van de bescherming Afdeling 8. Overgang van onderneming Afdeling 9. Plaatsvervangers Afdeling 10. Gelijkheidsbeginsel Hoofdstuk 3. Duur en einde: kandidaten Afdeling 1. Wettelijke regeling Afdeling 2. Eerste kandidatuur Afdeling 3. Volgende kandidatuur Afdeling 4. Nietig verklaarde verkiezingen Afdeling 5. Opeenvolgende kandidaturen voor verschillende organen Afdeling 6. Kandidaat en mandaat Beginsel: geen mandaat Kandidaat wordt mandataris Afdeling 7. Voortijdig einde Bereiken van de leeftijd van 65 jaar Verkiesbaarheidsvoorwaarden zijn niet meer vervuld: leidinggevend personeel Vrijwillige afstand van de bescherming Vervroegde of opgeschorte verkiezingen Overgang van onderneming Opzeggingstermijn betekend door de kandidaat Hoofdstuk 4. Vakbondsafvaardiging (art. 52 Wet Welzijn Werknemers) Afdeling 1. Wettelijke regeling Afdeling 2. Begin Afdeling 3. Einde

6 viii Hoofdstuk 5. EOR, SE, SCE en werknemersmedezeggenschap na grensoverschrijdende fusie Hoofdstuk 6. Beperkte bescherming na de beschermingsperiode TITEL IV. Ontslag wegens economische en technische redenen Hoofdstuk 1. Beginselen Afdeling 1. Beperkte ontslagmogelijkheid Wettelijke regeling Historische situering Afdeling 2. Voorafgaande procedure Paritair comité Arbeidsgerechten I. Tijdige beslissing van het paritair comité II. Geen tijdige beslissing van het paritair comité Afdeling 3. Discriminatieverbod Wettelijke regeling Positieve discriminatie Discriminatie en volledige sluiting I. Faillissement II. Volledige sluiting zonder faillissement Overdracht onder gerechtelijk gezag Afdeling 4. Causaal verband tussen de redenen en het ontslag Afdeling 5. Overmacht Algemeen Geen beperking van de redenen tot overmacht Overmacht en raadpleging van het paritair comité Overmacht en schorsing van de tewerkstelling Afdeling 6. Ontslag na erkenning van de redenen Afdeling 7. Gelijkheidsbeginsel Hoofdstuk 2. Het begrip economische en technische redenen Afdeling 1. De redenen kunnen niet steunen op de persoon van de werknemer 177 Afdeling 2. Aard van de onderneming Afdeling 3. Redenen voor het paritair comité Afdeling 4. Redenen voor de arbeidsgerechten Tijdige beslissing van het paritair comité I. Aanvaarding II. Verwerping Geen tijdige beslissing van het paritair comité Andere redenen dan voor het paritair comité

7 ix 4. Tijdstip van beoordeling Afdeling 5. Sluiting van de onderneming Definitie Tijdstip Verplaatsing van de exploitatiezetel Overgang na faillissement Afdeling 6. Sluiting van een afdeling Definitie Geen minimumpersoneelsbestand Toepassing Geen tewerkstelling in de afdeling vereist Overplaatsing naar een andere afdeling Afdeling 7. Ontslag van een bepaalde personeelsgroep Afdeling 8. Outsourcing Afdeling 9. Geen beoordeling van het beleid van de werkgever Geen tijdige beslissing van het paritair comité Tijdige beslissing van het paritair comité Afdeling 10. De redenen staan los van andere sociaalrechtelijke verplichtingen 192 Hoofdstuk 3. Paritair comité Afdeling 1. Welk paritair comité? Paritair comité van de onderneming Nationale Arbeidsraad Werkgroep van het paritair comité Afdeling 2. Voorafgaande raadpleging Afdeling 3. Bevoegdheid Afdeling 4. Aanvraag Vorm Inhoud Termijn Afdeling 5. Beslissing Termijn Quorum en unanimiteit Effectieve beslissing Motivering Afdeling 6. Beroep Situering Geen administratief beroep Beroep bij de arbeidsgerechten I. Bevoegdheid van de arbeidsgerechten II. Termijn III. Voortzetting van de arbeidsovereenkomst, beperking van de redenen.. 203

8 x Afdeling 7. Het ontslag Aanvaarding Verwerping Geen tijdige beslissing Hoofdstuk 4. Arbeidsgerechten Afdeling 1. Voorafgaande procedure voor het paritair comité Afdeling 2. Tijdige beslissing van het paritair comité Aanvaarding Verwerping Procedure Afdeling 3. Geen tijdige beslissing van het paritair comité Beperking van de redenen Omvang van de beoordeling Procedure I. Sluiting van de onderneming of een afdeling II. Ontslag van een personeelsgroep Hoofdstuk 5. Faillissement en gerechtelijke reorganisatie Afdeling 1. Raadpleging van het paritair comité door de curator Historische situering Artikel 46, 2 Faillissementswet Afdeling 2. Overname van activa en personeel na faillissement: sluiting? Afdeling 3. Gerechtelijke reorganisatie en overdracht onder gerechtelijk gezag 217 TITEL V. Ontslag wegens dringende reden Hoofdstuk 1. Begrip dringende reden Afdeling 1. Eenzelfde begrip Afdeling 2. Ernstige tekortkoming Fout Privéleven Afdeling 3. Definitieve onmogelijkheid van professionele samenwerking Feitenkwestie Schade Afdeling 4. Onmiddellijke onmogelijkheid van professionele samenwerking. 227 Afdeling 5. Feiten vreemd aan het mandaat Wettelijke regeling Historische situering Normale uitoefening van het mandaat Het mandaat van de personeelsafgevaardigde in de ondernemingsraad en het verspreiden van informatie

9 xi 5. Het mandaat van de personeelsafgevaardigde in het CPBW Staking I. Het recht te staken II. Misbruik van het stakingsrecht III. Vredesplicht IV. Posten Hoofdstuk 2. Procedure Afdeling 1. Beginselen Voorafgaande procedure Rechtzetting van een voorbarig ontslag Toepasselijkheid van het Gerechtelijk Wetboek Geen procedure bij CAO Termijnen Partijen Bevoegde rechtbank Le criminel tient le civil en état Geen tussenvordering Occulte beschermingsperiode Afdeling 2. Kennisgeving van de dringende reden Wettelijke regeling De aangetekende brieven I. Bestemmelingen II. Alle feiten III. Bevoegde persoon IV. Ondertekening V. Mededeling in de procedure Verzoekschrift Termijn van drie werkdagen I. Verschil met artikel 35 Arbeidsovereenkomstenwet II. Vervaltermijn III. Aanvang: kennisneming van de feiten IV. Duur Taalgebruik Sanctie Afdeling 3. Onderhandelingsfase Algemeen Verloop Verzoening Afdeling 4. Schorsing Personeelsafgevaardigde Kandidaat Aanvang en duur Schorsing vóór de beschikking van de voorzitter

10 xii 5. Schorsing in geval van cassatieberoep Vergoeding Afdeling 5. Gerechtelijke procedure in eerste aanleg Dagvaarding I. Termijn II. Vormen van het kort geding III. Te dagen partijen IV. Alle feiten V. Rechtbank Beschikking van de voorzitter van de arbeidsrechtbank I. Inhoud II. Aard Procedure voor de arbeidsrechtbank I. Procedureregeling II. Behandeling III. Vonnis IV. Berusting Afdeling 6. Hoger beroep Eindvonnis Verzoekschrift De middelen Termijn Beschikking van de eerste voorzitter Procedure voor het arbeidshof Afdeling 7. Cassatieberoep Termijn De dringende reden is erkend De dringende reden wordt verworpen Afdeling 8. Het ontslag Ontslag door de werkgever I. De dringende reden is erkend II. De dringende reden is verworpen Ontslag door de werknemer I. Dringende reden lastens de werkgever II. Dwang III. Ontslag tijdens de procedure TITEL VI. Sanctie bij onregelmatig ontslag Hoofdstuk 1. Re-integratie Afdeling 1. Keuze voor de werknemer Afdeling 2. Geen recht op re-integratie

11 xiii Afdeling 3. Re-integratieaanvraag Aanvrager Vorm Inhoud Termijn I. Aanvang en duur II. Voorbarige re-integratieaanvraag Afdeling 4. Aanvaarding door de werkgever Vorm Termijn I. Aanvang en duur II. Laattijdige aanvaarding Onvoorwaardelijke verbintenis Dezelfde voorwaarden Onmogelijkheid tot re-integratie Afdeling 5. Gevolgen van de re-integratie Loon Mandaat Geen beschermingsvergoeding Afstand van de dringende reden, berusting Hoofdstuk 2. Beschermingsvergoeding Afdeling 1. Beginselen Twee onderdelen Voorwaarde: arbeidsovereenkomst eindigt door het onregelmatig ontslag Dwingend recht en afstand Rechtsmisbruik Conventionele beschermingsvergoeding Afdeling 2. Forfaitair gedeelte Afdeling 3. Variabel gedeelte Afdeling 4. Berekeningsbasis Afdeling 5. Cumulatie van vergoedingen Meerdere beschermingsvergoedingen Gewone opzeggingsvergoeding Gepresteerde opzeggingstermijn Andere vergoedingen bij ontslag I. Werkzekerheidsbeding II. Ontslagvergoeding als vakbondsafgevaardigde III. Willekeurig ontslag en misbruik van ontslagrecht IV. Uitwinningsvergoeding V. Vergoeding wegens concurrentiebeding VI. Sluitingsvergoeding, collectief ontslag VII. Moederschapsbescherming

12 xiv VIII. Diverse andere vergoedingen Werkloosheidsuitkering Stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (brugpensioen) Ziekte- en invaliditeitsuitkeringen Afdeling 6. Verjaring, interest, waarborg Verjaring Interest Betalingswaarborg Afdeling 7. Sociale zekerheid, fiscale behandeling Sociale zekerheid Fiscale behandeling Modellen Bibliografie Zaakregister

13 1 Inleiding Van bij de oprichting van de ondernemingsraden in 1948 werden de werknemersvertegenwoordigers beschermd tegen afdanking. Door diverse wetswijzigingen werd de ontslagbescherming uitgebouwd. De kandidaten en nadien de leden van de vakbondsafvaardiging belast met de taken van het comité werden ook beschermd, de voorafgaandelijke erkenning van de dringende reden door het arbeidsgerecht werd ingevoerd, en de beschermingsvergoeding werd substantieel opgetrokken. De laatste wettelijke update dateert van Toen werd de ontslagbescherming gelicht uit de Bedrijfsorganisatiewet en de Gezondheids- en Veiligheidswet, en ondergebracht in de Wet Ontslagregeling Personeelsafgevaardigden. Het is de wet van 19 maart 1991 die voluit als titel heeft: wet houdende bijzondere ontslagregeling voor de personeelsafgevaardigden in de ondernemingsraden en in de comités voor veiligheid, gezondheid en verfraaiing van de werkplaatsen alsmede voor de kandidaat-personeelsafgevaardigden. Zowel vóór deze wet als nadien kwam er een uitgebreide rechtspraak tot stand, die i.v.m. belangrijke aspecten van de bescherming verduidelijking heeft gebracht. De uitgebreide rechtspraak en rechtsleer werden door Luc Eliaerts verwerkt in de eerste editie van dit boek. Hoewel er sinds de eerste editie aan de Wet Ontslagregeling Personeelsafgevaardigden weinig is veranderd, maakte de evolutie van de rechtspraak, met markante arresten van het Hof van Cassatie en het Grondwettelijk Hof over o.m. de duur van de bescherming, een update noodzakelijk. Ook onderging de verwante wetgeving in de periode van tien jaar significante wijzigingen, met o.m. de Wet Sociale Verkiezingen die de vroegere KB s vervangt, de herziening van de Richtlijn Europese Ondernemingsraden, de wijziging van de Faillissementswet, de nieuwe Wet Continuïteit Ondernemingen, de invoering van de Europese vennootschap en Europese coöperatieve vennootschap,... Tegelijk was het nodig om de referenties naar de rechtsleer te actualiseren en aan te vullen. Het voorliggend boek is het resultaat van deze oefening. Luc Eliaerts werkte hiervoor samen met Isabelle Van Hiel. Zoals de eerste editie behandelt het slechts één van de beschermingsstatuten, nl. de ontslagbescherming verleend aan de (kandidaat-)personeelsafgevaardigde in de ondernemingsraad en het comité voor preventie en bescherming op het werk. De beoefenaars van het sociaal recht noemen hen gemeenzaam de beschermde werknemers. Antwerpen, december 2012.