INHOUD. Voorwoord... v Afkortingen... xix DEEL I. INLEIDING. Hoofdstuk 1. Wat is sociaal recht?... 3

Transcriptie

1 INHOUD Voorwoord v Afkortingen xix DEEL I. INLEIDING Hoofdstuk 1. Wat is sociaal recht? Een eigen rechtstak? Drie statuten Onderscheid en samenhang tussen arbeidsrecht en sociale zekerheid Eigenheid van beide rechtstakken Samenhang tussen beide rechtstakken Zelfstandige arbeid De ambtenaren Publiekrechtelijk statuut Contractuelen Vastheid van betrekking Copernicus Cijfergegevens over de arbeidsmarkt in België Hoofdstuk 2. De handhaving van het sociaal recht Moeilijke handhaving De arbeidsgerechten De arbeidsauditoraten De arbeidsinspectie Het sociaal strafrecht Informatisering en internationalisering ix

2 Hoofdstuk 3. De bronnen van het sociaal recht Klassieke nationale bronnen Eigen rechtsvorming De eigen hiërarchie in de wet van Complexe hiërarchie na De internationale arbeidsorganisatie De Europese Unie Andere internationale bronnen Hoofdstuk 4. Het taalgebruik in arbeidsverhoudingen Het taaldecreet van Wat regelt het decreet? DEEL II. DE AANWERVING EN HET SLUITEN VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST Hoofdstuk 1. Enkele voorafgaande beschouwingen Hoofdstuk 2. Regels bij de aanwerving De precontractuele fase Reglementering werkaanbod Gelijkheid man-vrouw De wet van 10 mei Handhaving Cao nr Kosten van de sollicitatie Gedragsregels Sancties op precontractuele fouten De Antidiscriminatiewet Hoofdstuk 3. Tewerkstelling van buitenlandse arbeidskrachten Een fundamenteel onderscheid Werknemers uit niet-eer-landen De vereiste documenten x

3 2.2. Wanneer kan men een arbeidskaart krijgen? EER-werknemers Een Europees sociaal grondrecht Staatsbelang Tijdelijke tewerkstelling Sociale dumping of arbeidsmarktbescherming? Toepassing van buitenlands arbeidsrecht Detacheringsrichtlijn en detacheringswet Hoofdstuk 4. De arbeidsovereenkomst De bekwaamheid Bewijsregels Wat is ondergeschikt verband? Definitie De kwalificatie Wettelijke vermoedens Betwistingen in de praktijk De schijnzelfstandigen en schijnwerknemers De Arbeidsrelatieswet Fiscale inkomsten en sociale bijdragen Vergelijking van de socialezekerheidsbijdragen zelfstandigen-bedienden Sociale bijdragen zelfstandigen Sociale bijdragen bedienden Hoofdstuk 5. Soorten arbeidsovereenkomsten volgens de aard van het werk Het onderscheid tussen werklieden en bedienden Het belang van het onderscheid Praktische moeilijkheden en kritiek op het onderscheid De arbeidsovereenkomst voor handels vertegen woordigers Definitie Cliënteel opsporen en bezoeken Onderhandelen en sluiten van overeenkomsten over zaken Voor rekening en in naam van Onder het gezag van Toepasselijke wetgeving De arbeidsovereenkomst voor uitzendarbeid Andere bijzondere overeenkomsten xi

4 Hoofdstuk 6. Soorten arbeidsovereenkomsten volgens de duur van de overeenkomst Onbepaalde tijd Bepaalde tijd Begrip Opeenvolgende overeenkomsten Vormvereisten Einde van de overeenkomst Duidelijk omschreven werk De arbeidsovereenkomst voor vervanging Begrip Vorm Hoofdstuk 7. Bijzondere schriftelijk vast te leggen bedingen Proefbeding Begrip Vormvereisten Duur van de proeftijd Schorsing van de proeftermijn Eenmaligheid van de proef Einde van de proef Concurrentiebeding Begrip Alleen bij bepaalde vormen van ontslag Alleen bij een hoog loon Inhoudelijke beperkingen Compenserende vergoeding Delcrederebeding Verboden bedingen Het scheidsrechterlijk beding Het wijzigingsbeding De levenslange binding Ontbindende voorwaarden Betwiste bedingen Opzegtermijnen Schadebeding Hoofdstuk 8. Arbeidsmarkt en flexibiliteit xii

5 DEEL III. TEWERKSTELLEN Hoofdstuk 1. Plichten van de werkgever De essentiële elementen van de arbeidsovereenkomst Respect voor de werknemer Algemeen principe Veiligheid en gezondheid beschermen Bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk Bescherming van de persoonlijke levenssfeer Parenthesis: privacy en Betalen van het loon Het begrip loon De Loonbeschermingswet De hoogte van het loon Veranderlijk loon en commissieloon Werknemersparticipatie De arbeidsduur Arbeidsduur en flexibiliteit Wat is arbeidstijd? Zondagsrust Nachtarbeid Wekelijkse arbeidsduur Deeltijdse arbeid Andere verplichtingen Hoofdstuk 2. De schorsing van de arbeidsovereenkomst Wat is schorsing? Wat is de loonwaarborg? De wettelijke schorsingsgevallen Het gewaarborgd dagloon Ziekte of ongeval Bescherming tijdens zwangerschap en moederschap Gerechtvaardigde afwezigheden en verlof om dwingende redenen Jaarlijkse vakantie Feestdagen Andere wettelijke schorsingsgronden Niet wettelijk voorziene schorsingsgevallen xiii

6 Hoofdstuk 3. De plichten van de werknemer Arbeid verrichten Geen concurrentie aandoen Aansprakelijkheid De burgerlijke aansprakelijkheid van de werkgever De immuniteit van de werknemer Hoofdstuk 4. De verjaring in het arbeidsrecht De verjaringstermijnen De procedureval DEEL IV. BEËINDIGING VAN DE ARBEIDSOVEREENKOMST Hoofdstuk 1. Algemene wijzen van beëindiging Is algemeen ook gewoon? Beëindiging door wederzijdse toestemming De ontbindende voorwaarde Gerechtelijke ontbinding Overlijden Overmacht Wat is overmacht? Het praktische belang Geen overmacht Overgang van de onderneming Hoofdstuk 2. De opzegging Wat is opzegging? Begrip opzegging Hoe lang moeten opzegtermijnen zijn? Opzegging en ontslag Opzegging en anciënniteit De vorm van opzegging De inhoud van de opzegbrief Sanctie: nietigheid xiv

7 5. De opzegtermijnen voor werklieden Ingangsdatum Duur van de opzegtermijn Opzegtermijnen voor bedienden Ingangsdatum Hogere en lagere bedienden Opzegtermijnen voor lagere bedienden Opzegtermijnen voor hogere bedienden De praktijk van de arbeidsrechtbanken Opzegging bij het bereiken van de pensioenleeftijd Opzegging door de hogere bediende Tegenopzegging Opzegtermijnen voor bedienden nieuwe contracten vanaf 1 januari Schorsing van de opzegtermijn Rechten en plichten gedurende de opzeg periode Outplacement Hoofdstuk 3. De opzegvergoeding Forfaitair karakter van de opzegvergoeding Basis van de opzegvergoeding Verlies, verjaring en afstand van de opzegvergoeding Verlies van de opzegvergoeding Verjaring Afstand van de opzegvergoeding Vergelijking opzegging en betaling opzegvergoeding Hoofdstuk 4. Ontslag wegens een dringende reden Wat is een dringende reden? De procedure Vormvereisten De termijnen De schadevergoeding Indien de dringende reden niet aanvaard wordt Indien de dringende reden aanvaard wordt xv

8 Hoofdstuk 5. Impliciet ontslag Wat is impliciet ontslag? Toepassingen De sanctie Hoofdstuk 6. Beperkingen van het ontslagrecht Algemeen Misbruik van ontslagrecht Willekeurig ontslag Bijzondere bescherming tegen ontslag Zwangerschap Ziekte of ongeval Politiek verlof Nieuwe technologie Tijdskrediet Betaald educatief verlof Preventieadviseurs Werknemers in nachtarbeid Leden-werknemers van ondernemingsraad en CPBW De vakbondsafvaardiging Klagers tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag Klagers inzake gelijke behandeling man/vrouw Klagers op grond van Antidiscriminatiewet De uitwinningsvergoeding Wat is de uitwinningsvergoeding? Voorwaarden Bedrag DEEL V. HET COLLECTIEF ARBEIDSRECHT Hoofdstuk 1. De spelers: de sociaal economische partners Algemeen De representatieve organisaties van werknemers Welke zijn die organisaties? Het begrip representatief Het probleem van het juridisch statuut xvi

9 2.4. De bevoegdheden van de representatieve organisaties Voordelen voor gesyndiceerden De representatieve organisaties van werkgevers Hoofdstuk 2. De verhoudingen van werkgevers en werknemers op het vlak van de onderneming Algemeen De vakbondsafvaardiging Geen wettelijke basis Oprichting en samenstelling Bevoegdheden Statuut van de afgevaardigden De ondernemingsraad De oprichting Samenstelling Sociale verkiezingen De bevoegdheden Het Comité voor Preventie en Bescherming op het Werk Bijlage: Sociale verkiezingen 2008: algemene uitslagen De ontslagbescherming van de werknemers vertegenwoordigers Algemeen Duur van de bescherming Ontslag om technische of economische redenen Ontslag wegens dringende reden De pijnlijke rekening Hoofdstuk 3. De verhouding tussen werknemers- en werkgevers organisaties op hoger vlak De paritaire comités Oprichting Bevoegdheid Samenstelling De Nationale Arbeidsraad Oprichting en samenstelling Bevoegdheid xvii

10 Hoofdstuk 4. De collectieve arbeidsovereenkomst Het belang van de cao Het sluiten van een cao Werkingssfeer Inhoud van de cao Algemeenverbindendverklaring Hoofdstuk 5. Staking en lock-out De staking Definitie Types van stakingen Staking en bemiddeling Gevolgen van de staking De bedrijfsbezetting Eenzijdige verzoekschriften en dwangsommen Staking in recente cijfers Lock-out Enkele interessante websites en links xviii