Rapport Onderwerp: Eindrapportage werkpakket 1 Stepping Stones for Safety en Security Datum: 3 mei 2011 Van: Werkgroep werkpakket 1 Aan: Stuurgroep C.c.: N.t.b. Versie: 1.0 definitief Referentie: WP01_R_10 Managementsamenvatting Aanleiding De aanleiding van het Stepping Stones project terug te voeren is op drie overwegingen vanuit de safety- en securitybranche: 1. Op dit moment bestaat er in de arbeidsmarkt een tekort aan goed opgeleide safety- en securityprofessionals. 2. Er moeten in antwoord op de marktvraag, afgestemde safety- en securityonderwijsprogramma s worden ontwikkeld. Deze onderwijsprogramma s moeten een doorlopende leerweg vormen en een eenduidige kwalificatiestructuur kennen. 3. Duurzaam innoveren in de safety- en securitybranche is alleen mogelijk als de branche een goed ingericht scholingsprogramma heeft dat aansluit op de vraag van de markt. Het project Stepping Stones for Safety and Security (vanaf hier: Stepping Stones) is geïnitieerd door de Haagse Hogeschool, ROC Mondriaan en Trigion. Ook het Ministerie van Economische Zaken en de Gemeente Den Haag hebben een aanzienlijk belang bij het slagen van het project Stepping Stones for Safety and Security. Het project Stepping Stones for Safety and Security bestaat uit verschillende werkpakketten. In dit rapport wordt verslag gedaan van de resultaten van werkpakket 1: inventarisatie en analyse van de marktvraag naar safety- en security-opleidingen. Pagina1 Rapport
Doelstelling en onderzoeksvragen Werkpakket 1 heeft als doelstelling het realiseren van een gedegen inventarisatie en analyse van de marktvraag naar safety- en security-onderwijsprogramma s. In werkpakket 1 wordt daarom de behoefte van de safety- en security-arbeidsmarkt aan scholing voor de toekomstige en de huidige professionals geïnventariseerd en geanalyseerd. De resultaten van de inventarisatie en analyse worden ook in verband gebracht met de bestaande en nog te ontwikken onderwijsprogramma s. De genoemde safety- en securityprofessionals zijn werkzaam in het publieke domein (bv. Veiligheidsregio, Brandweer, Politie, GHOR, Defensie, gemeente, provincie en rijk) en het private domein (bv. particuliere beveiligingsbedrijven, advies- en ingenieursbureaus, industrie, chemie, bouw, transport). In het onderzoek zijn de volgende onderzoeksvragen beantwoord: Welke scholingsproducten en opleidings-/trainingsfaciliteiten bestaan er op het gebied van safety en security? Bestaan er trends in het gebruik van c.q. de ontwikkeling van scholingsproducten en faciliteiten op het gebied van safety en security? Hoe kan de arbeidsmarkt voor safety- en securityprofessionals worden omschreven? Welke trends bestaan er voor professionals in deze arbeidsmarkt? Welke behoefte bestaat er aan (verbetering van en aanvulling op) scholingsproducten en faciliteiten voor de genoemde arbeidsmarkt op zowel korte als lange termijn? Wat is de bruikbaarheid van de bestaande opleidingen en faciliteiten om in de behoefte voor de genoemde arbeidsmarkt te voorzien? Welke behoefte resulteert er aan nieuwe of aanpassingen van scholingsproducten en opleidings-/trainingsfaciliteiten? Welke opleidingsproducten moeten ontwikkeld worden om tegemoet te komen aan de opleidingsbehoefte van de safety- en securitymarkt. Aanpak De inventarisatie en analyse van de marktvraag naar safety- en security-onderwijsprogramma s hebben plaatsgevonden aan de hand van drie deelonderzoeken: 1. Aanbodzijde: inventarisatie en analyse van bestaande scholingsproducten en opleidings- /trainingsfaciliteiten. Pagina2 Rapport
Dit onderzoek heeft plaatsgevonden door middel van het verrichten van bureauonderzoek (internetsearch). Er zijn in totaal meer dan 400 safety en security gerelateerde opleidingen onderzocht. 2. Vraagzijde: inventarisatie en analyse van wensen met betrekking tot scholing, analyse van trends in de safety- en securitybranche en inventarisatie behoefte aan verbetering en aanvulling op scholingsproducten en opleidings-/trainingsfaciliteiten voor de arbeidsmarkt. Het onderzoek aan de vraagzijde is op twee verschillende wijzen ingevuld: Er zijn in totaal 39 semi-gestructureerde interviews gehouden met professionals en deskundigen in de safety- en security-arbeidsmarkt, waarvan er uiteindelijk 37 gebruikt konden worden. Er heeft een globale inventarisatie plaatsgevonden naar onderzoeken op het gebied van trends op het gebied van safety en security. Dit onderzoek heeft plaatsgevonden door het verrichten van deskresearch (internetsearch). 3. Afstemming van vraag en aanbod: vergelijking van het opleidingsaanbod en vraag, inventarisatie en analyse van enerzijds de bruikbaarheid van de bestaande opleidingen en anderzijds de behoefte aan nieuwe scholingsproducten en opleidings-/trainingsfaciliteiten. Dit onderzoek heeft plaatsgevonden door de resultaten van hierboven genoemde deelonderzoeken met elkaar te vergelijken en te analyseren. Representativiteit Binnen het bestek van dit project is een (statistisch) representatief onderzoek niet mogelijk. Er is dan ook gezocht naar duidelijke indicaties van de opleidingsbehoefte van safety- en securityprofessionals. Conclusies De branche geeft aan behoefte te hebben aan meer duidelijkheid over én structuur in het aanbod van opleidingsmogelijkheden. De onderzoekers herkennen dit beeld vanuit hun ervaring met veiligheidsonderwijs. Ook de koppeling van opleidingsniveaus aan functies is gewenst. Men is veelal Pagina3 Rapport
niet op de hoogte van de verschillende opleidingen in het veiligheidsdomein en relateert de behoefte vooral aan functies binnen de eigen organisatie. Verschil van mening bestaat er over de aard van de behoefte: deze betreft enerzijds specialistische veiligheidsopleidingen en anderzijds juist brede opleidingen op het gebied van safety en security. Permanente educatie in safety en security wordt noodzakelijk geacht. Uit de interviews komt naar voren dat in deze behoefte zowel door het reguliere als door het commerciële onderwijs kan worden voorzien. De respondenten geven aan dat veelal de werkgever voor verdere opleiding zorgt, zeker op het vlak van voor de functie specifiek benodigde competenties. Uit de interviews blijkt dat er consensus is over de toenemende complexiteit van het beroep. De toename van die complexiteit heeft volgens een aantal geïnterviewden onder andere te maken met de toename van agressie richting functionarissen in het publieke en private domein alsook met de verschuiving van de aandacht voor mogelijke terroristische aanslagen naar de aandacht voor de individuele (impulsieve) aanslagpleger. Deze toenemende complexiteit heeft met name implicaties voor de (nog te ontwikkelen) opleidingen op niveau 4 (operationeel niveau), 5 (tactisch niveau) en 6 (strategisch niveau). De verwachting is dat er meer vraag komt naar functies op het gebied van safety en security op strategisch niveau, maar dat zittend personeel dat door wenst te groeien ervaart dat het juiste scholingsaanbod niet in voldoende mate beschikbaar is. Aandacht voor de invloed van eigen gedrag (van de werknemer) en dat van anderen op veiligheid wordt nodig geacht. Ook nieuwe technieken en innovatieve oplossingen (denk aan e-learning en profiling) kunnen een bijdrage leveren aan het leren en werken in de toenemende complexiteit. De branche is bekend met het begrip e-learning. E-learning wordt nog niet overal gebruikt maar wordt als een belangrijke tool beschouwd en vooral voor educatieve (leer-) doelen ingezet (simulatie, kennisverwerving en ondersteuning bij trainings- en scholingsdoelen.) Verder wordt benoemd dat er veel behoefte is om de samenwerking tussen én de regie op de verschillende ketenpartners te optimaliseren. Deze behoefte blijkt ook duidelijk uit de beschikbare trendonderzoeken. Pagina4 Rapport
Uit het aanbod blijkt dat er op masterniveau enkel opleidingen in het wetenschappelijk onderwijs bestaan op het gebied van safety en security. Vanuit de interviews met het beroepenveld is er zeker belangstelling gebleken voor een professional master op dit vlak, zonder hierbij een duidelijke inhoudelijke richting aan te geven. Na analyse van de onderwijsprogramma s in de safety- en securitybranche wordt zichtbaar dat de meeste programma s worden aangeboden op niveau 2. In de totalen is een gat te zien tussen niveau 2/3 en niveau 5. Er zijn slechts 7 onderwijsprogramma s op niveau 4. De behoefte aan een niveau 4 opleiding blijkt vooral vanuit de hiaat in het scholingsaanbod. De branche beschrijft de behoefte voor opleidingen voor professionals op middelbaar beroepsonderwijs 2 en 3 niveau voornamelijk in termen van competenties. Op het gebied van beveiliging, defensie en toezicht en veiligheid zijn de mogelijkheden voor doorstroom van niveau 3 naar niveau 4 erg beperkt. Niveau 5 programma s zijn er niet op deze onderdelen en ook niveau 6 ontbreekt in deze kolom. 5 % van de onderwijsprogramma s heeft een universitair niveau. Van de tien grootste steden in Nederland bieden Den Haag en Rotterdam de meeste onderwijsprogramma s aan. Van de 53 hogeschoolonderwijsprogramma s worden er 14 aangeboden in Den Haag. Aanbevelingen Omdat, zoals hierboven benoemd, het onderzoek aan de vraagzijde indicatief van aard is geweest, zijn de aanbevelingen algemeen van aard. Beter profileren van de bestaande opleidingen in de richting van de safety- en securitybranche. Het versterken van de profilering van de gemeente Den Haag als stad voor Recht, Vrede en Veiligheid door het aantal veiligheidsopleidingen in Den Haag. Deze positie zal nog meer worden versterkt door de resultaten van alle Pieken in de Delta projecten. Onderzoeken welke implicaties de toenemende complexiteit van het beroep heeft voor enerzijds de inhoud van de huidige opleidingen op niveau 4, 5 en 6 en anderzijds voor het ontwikkelen van nieuwe opleidingen. Pagina5 Rapport
Bij het ontwikkelen van de opleidingskolom rekening houden met doorgroei- en ontwikkelmogelijkheid en flexibele in- en doorstroom. Samen met de branche een register voor de sector ontwikkelen met de geformuleerde functie- en competentie-eisen op alle niveaus en daaraan gekoppeld een eis van (bijvoorbeeld jaarlijkse) scholing om de competentie en kennis op peil te houden. Ontwikkelen van eenduidige toelatingseisen, gerelateerd aan functies in het veiligheidsdomein, evenals een EVC (erkenning van verworven competenties) procedure in het reguliere onderwijs (niveaus 2 tot en met 6). Samenwerken met én kennisdelen tussen de opleidingsaanbieders en de branche. (bijvoorbeeld als het gaat om innovatie, permanente educatie en wederzijdse verwachtingen). Waken voor verkokering. Ontwikkelen van een professionele master voor de sector, met enerzijds een nadruk op algemene managementvaardigheden en anderzijds veiligheidsspecifieke aspecten. Bij het ontwikkelen van her- en bijscholingsonderwijs gebruik te maken van innovatieve middelen zoals e-learning en/of serious gaming. Gebruik maken van de onderzoeksresultaten van aanpalende onderzoeken op het gebied van specifieke opleidingen in de safety- en securitybranche (politie, brandweer), met als doel het voorkomen van dubbel onderzoek. Onderzoek doen naar welke rol het regulier onderwijs kan nemen in de permanente educatie. Onderzoeken doen naar welke investeringen de branche wil doen in de permanente educatie van de werknemer. Onderzoeken doen naar welke investeringen zowel de branche als de opleidingen willen doen in de afstemming van vraag en aanbod. Pagina6 Rapport
Onderzoeken doen naar welke scholingsbehoefte (in de zin van gewenste leermethoden) de werknemer in de safety- en securitybranche (de safety- en securityprofessional) heeft en welke investering hij/zij wil doen. Pagina7 Rapport
Leeswijzer Dit rapport bestaat uit de volgende hoofdstukken en paragrafen: Paragraaf Pagina Managementsamenvatting... 1 Leeswijzer... 8 Bijlagen... 10 1 Inleiding... 11 1.1 Aanleiding... 11 1.2 Doelstelling werkpakket 1... 12 1.3 Context van het onderzoek... 13 2 Probleemstelling... 15 3 Onderzoeksverantwoording... 17 3.1 Deelonderzoeken... 17 3.2 Onderzoekspopulatie... 19 3.3 Definities... 21 4 Resultaten en analyse vraagzijde... 23 4.1 Domein... 23 4.2 Trends... 25 4.3 Opleidingen... 34 4.4 E-learning... 58 4.5 Samenvatting... 64 5 Resultaten en analyse aanbodzijde... 72 5.1 Bevindingen... 72 6 Conclusies en aanbevelingen... 78 Pagina8 Rapport
6.1 Conclusies... 78 6.2 Aanbevelingen... 80 Colofon... 83 Pagina9 Rapport
Bijlagen Bijlage I Bijlage I.1: variabelen onderzoek aanbodzijde Bijlage I.2: interviewprotocol arbeidsmarkt Bijlage I.3: interviewprotocol deskundigen Bijlage I.4: literatuurlijst Bijlage I.5: onderzoekspopulatie / bedrijfstakken, branches en categorieën Bijlage I.6: matrix leervraag safety en security professionals Bijlage I.7: respondenten interviews Bijlage I.8: brief aan respondenten interviews arbeidsmarkt Bijlage I.9: richtlijn brief aan respondenten bij verslag interview arbeidsmarkt Bijlage I.10: opleidingen Bijlage I.11: tabellen met resultaten aanbod Bijlage II: interviewverslagen Bijlage III: onderwijsproducten Pagina10 Rapport
1 Inleiding 1.1 Aanleiding Het project Stepping Stones for Safety and Security (vanaf hier: Stepping Stones) is geïnitieerd door de Haagse Hogeschool, ROC Mondriaan en Trigion. De drie partijen geven aan 1 dat de aanleiding voor het opzetten van het Stepping Stones project terug te voeren is op drie overwegingen vanuit de safety- en securitybranche: 1. Op dit moment bestaat er in de arbeidsmarkt een tekort aan goed opgeleide safety- en securityprofessionals. 2. Er moeten in antwoord op de marktvraag, afgestemde safety- en securityonderwijsprogramma s worden ontwikkeld. Deze onderwijsprogramma s moeten een doorlopende leerweg vormen en een eenduidige kwalificatiestructuur kennen. 3. Duurzaam innoveren in de safety- en securitybranche is alleen mogelijk als de branche een goed ingericht scholingsprogramma heeft dat aansluit op de vraag van de markt. Naast een capaciteitsprobleem in de branche is er zowel vanuit het Ministerie van Economische Zaken als de Gemeente Den Haag een aanzienlijk belang bij het slagen van dit project. Internationaal gezien is Nederland goed op weg zich te onderscheiden op het gebied van safety en security. Den Haag profileert zich nationaal maar ook internationaal als de stad van vrede, recht en veiligheid. Het project Stepping Stones heeft als doelstelling een volledige leerweg te ontwikkelen, die aansluit op de behoefte en wensen van en ontwikkelingen in de safety- en security-arbeidsmarkt. Onder een volledige leerweg wordt verstaan een leerweg van mbo niveau 2 t/m 4 (zowel beroepsbegeleidend als beroepsopleidend) tot en met Hoger Onderwijs (bachelor / master / wo). De belangrijkste resultaten van het project zijn het kunnen aanbieden van 2 : Op de marktvraag afgestemde en op maat gemaakte safety- en security- onderwijsprogramma s. Deze programma s kennen een eenduidige kwalificatiestructuur (accreditatie) en omvatten in elk geval trainingen, opleidingen, ervaringsleren, doorlopend 1 Bron: Projectplan versie definitief SenterNovem d.d. 11 mei 2009. 2 Bron: Projectplan versie definitief SenterNovem d.d. 11 mei 2009. Pagina11 Rapport
leren, jaarlijkse bijscholing, periodieke prof-checks, toetsing en kennisuitwisseling voor nationale- en internationale studenten. Een actueel en compleet scholingsaanbod (mbo / hbo / wo) voor de toekomstige en huidige safety- en securityprofessionals. Het scholingsaanbod houdt rekening met de laatste stand der techniek en wetenschap. Nadrukkelijk wordt gestuurd op het actueel houden van de lesstof. De genoemde safety- en securityprofessionals zijn werkzaam in het publieke domein (bv. Veiligheidsregio, Brandweer, Politie, GHOR, Defensie, gemeente, provincie en rijk) en het private domein (bv. particuliere beveiligingsbedrijven, advies- en ingenieursbureaus, industrie, chemie, bouw, transport). Het totale project bestaat uit een zestal werkpakketten. In dit rapport wordt verslag gedaan van de resultaten van werkpakket 1: inventarisatie en analyse van de marktvraag naar safety- en securityopleidingen. 1.2 Doelstelling werkpakket 1 Werkpakket 1 heeft als doelstelling het realiseren van een gedegen inventarisatie en analyse van de marktvraag naar safety- en security-onderwijsprogramma s. In werkpakket 1 wordt daarom de behoefte van de safety- en security-arbeidsmarkt aan scholing voor de toekomstige en de huidige professionals geïnventariseerd en geanalyseerd. De resultaten van de inventarisatie en analyse worden ook in verband gebracht met de bestaande en nog te ontwikken onderwijsprogramma s. De activiteiten in werkpakket 1 leggen de basis voor de te behalen eindresultaten in het project Stepping Stones. Schematisch zijn de resultaten van dit werkpakket weergegeven in de figuur op de volgende pagina. Pagina12 Rapport
Nationaal en internationaal Bekostigd en niet-bekostigd Gehele kolom : (V)MBO/HBO/WO Relevante beroepen en bedrijfstakken Publiek en privaat Kerntaal en bijtaak Gehele veiligheidsdomein Safety en Security Vrede en Recht (raakvlakken) Trends en ontwikkelingen Huidig opleidingsaanbod korte termijn lange termijn (opleidingen, trainingen, faciliteiten) Match Opleidingsbehoefte Opleidingsbehoefte (branche / arbeidsmarkt) (branche / arbeidsmarkt) Behoefte aan nieuw / aanvulling op opleidingsaanbod en faciliteiten 1.3 Context van het onderzoek De resultaten van de interviews geven indicaties van de opleidingsbehoefte van safety- en securityprofessionals. De interviews zijn met nadruk niet bedoeld als een beoordeling van de veiligheidskundige opleidingen die aan de verschillende onderwijsinstanties in Nederland gegeven worden. Er zijn verschillende onderzoeken die specifiek ingaan op de beoordeling van (veiligheids-)opleidingen. Zonder een uitputtende opsomming te willen geven volgen hieronder enkele voorbeelden. Hierbij wordt, voor de onafhankelijkheid van het onderzoek, niet nader ingezoomd op individuele opleidingen of instanties. Voor hbo-opleidingen is een belangrijk moment van beoordeling de accreditatie van opleidingen door de Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie(NVAO). Op de site van de NVAO zijn de bezoekverslagen en rapporten over opleidingen te vinden die door de NVAO zijn beoordeeld. Bekostigde hbo-opleidingen worden geregistreerd in het centraal register opleidingen hoger onderwijs (croho). Mbo-opleidingen worden geaccrediteerd door de Onderwijsinspectie. Periodiek vinden beoordelingsgesprekken plaats tussen de Onderwijsinspectie en College van Bestuur van Pagina13 Rapport
opleidingsinstanties die deze opleidingen verzorgen. De Onderwijsinspectie stelt hier verschillende indicatoren vanuit het wettelijk kader, zoals studententevredenheid en uitval van studenten. De verslagen van de beoordelingsgesprekken zijn te vinden op de website van de Onderwijsinspectie. Mbo-opleidingen worden geregistreerd in het centraal register beroepsopleidingen (crebo). Een belangrijk instrument om de kwaliteit van mbo-opleidingen te waarborgen is het gebruik van kwalificatiedossiers. Verschillende opleidingsinstituten voeren zelf (interne) audits uit, om zo een objectieve beoordeling van opleidingen te verkrijgen. Ook zijn er landelijke beoordelingsonderzoeken, zoals: o HBO-monitor, die onder andere de arbeidsmarktpositie van afgestuurdeerde HBO rs onderzoekt (www.hbo-monitor.nl). o Onderzoek van Elsevier, De beste studies (2010), te vinden op www.elsevier.nl. o Diverse onderzoeken over mbo-opleidingen zijn te vinden op www.mbo2010.nl. Pagina14 Rapport
2 Probleemstelling Om de in hoofdstuk 1 genoemde doelstellingen te realiseren moeten de volgende onderzoeksvragen worden beantwoord: Inventarisatie scholingsproducten en opleidings-/trainingsfaciliteiten o Welke scholingsproducten en opleidings-/trainingsfaciliteiten bestaan er op het gebied van safety en security? o Kunnen deze scholingsproducten en faciliteiten worden omschreven in termen van: te verwerven competenties; nut en noodzaak voor de arbeidsmarkt; te benoemen voordelen, nadelen, aandachtspunten, successen, etc. o Bestaan er trends in het gebruik van c.q. de ontwikkeling van scholingsproducten en faciliteiten op het gebied van safety en security? Zo ja, welke zijn dit? Hierbij wordt gekeken naar de komende 5 tot 15 jaar. Inventarisatie van de safety- en security-arbeidsmarkt. o Hoe kan de arbeidsmarkt voor safety- en securityprofessionals worden omschreven? o Welke trends bestaan er voor professionals in deze arbeidsmarkt? Hierbij wordt gekeken naar de komende 5 tot 15 jaar. Inventarisatie van de behoefte o Welke behoefte bestaat er aan scholingsproducten en faciliteiten voor de genoemde arbeidsmarkt op zowel korte als lange termijn? Welke criteria worden hierbij benut? o Welke behoefte bestaat er in de genoemde arbeidsmarkt aan verbetering van en aanvulling op scholingsproducten en faciliteiten? Welke criteria worden hierbij benut? Pagina15 Rapport
Afstemming van scholingsproducten en opleidings-/trainingsfaciliteiten en marktbehoefte o Wat is de bruikbaarheid van de bestaande opleidingen en faciliteiten om in de behoefte voor de genoemde arbeidsmarkt te voorzien? Welke toetsingscriteria worden hierbij benut? o Welke behoefte resulteert er aan nieuwe of aanpassingen van scholingsproducten en opleidings-/trainingsfaciliteiten? o Welke opleidingsproducten moeten ontwikkeld worden om tegemoet te komen aan de opleidingsbehoefte van de safety- en securitymarkt. Met betrekking tot de drie inventarisatiestappen geldt dat - waar mogelijk - resultaten van relevante andere onderzoeken (met een kritische blik) worden meegenomen. Pagina16 Rapport
3 Onderzoeksverantwoording 3.1 Deelonderzoeken Werkpakket 1 heeft als doelstelling het realiseren van een gedegen inventarisatie en analyse van de marktvraag naar safety- en security-onderwijsprogramma s. Deze inventarisatie en analyse hebben plaatsgevonden aan de hand van drie deelonderzoeken: 1. Aanbodzijde Inventarisatie en analyse van bestaande scholingsproducten en opleidings- /trainingsfaciliteiten. Dit onderzoek heeft plaatsgevonden door middel van het verrichten van bureauonderzoek (internetsearch). De onderzochte variabelen per gevonden onderwijsproduct (opleiding, training, etc.) zijn weergegeven in de bijlage I.1. Resultaat van het onderzoek is een overzicht van de relevante onderwijsproducten, in de vorm van een database met zowel ongeclassificeerde als geclassificeerde data. Relevant betekent in dit kader: er worden kennis, vaardigheden en attitudes overgebracht die gebruikt worden in de beroepsuitoefening van safety- en securityprofessionals. De resultaten zijn verwerkt in een database en vervolgens geclassificeerd. 2. Vraagzijde Inventarisatie en analyse van wensen met betrekking tot scholing, analyse van trends in de safety- en securitybranche en inventarisatie behoefte aan verbetering en aanvulling op scholingsproducten en opleidings-/trainingsfaciliteiten voor de arbeidsmarkt. Het onderzoek aan de vraagzijde is op twee verschillende wijzen ingevuld. Het eerste deel van het onderzoek aan de vraagzijde bestond uit het houden van interviews met professionals en deskundigen in de safety- en security-arbeidsmarkt. Voor de interviews is gekozen voor een semi-gestructureerd interview. Ervaring met het ontwikkelen van opleidingen aan ROC Mondriaan en De Haagse Hogeschool leert dat het verstandig is om de Pagina17 Rapport
vragen vooraf nog niet volledig vast te stellen. De werkgroep heeft wel een aantal onderwerpen vastgesteld die in ieder geval besproken moesten worden, maar in het gesprek was ruimte en vrijheid voor de geïnterviewde om datgene in te brengen wat hij/zij relevant vond binnen de kaders van de vooraf vastgestelde onderwerpen. De te bespreken onderwerpen zijn verwerkt in een tweetal interviewprotocollen: een protocol voor respondenten die werkzaam zijn in de arbeidsmarkt en een protocol voor deskundigen op het gebied van safety en security c.q. de safety- en security-arbeidsmarkt. De interviewprotocollen zijn weergegeven in de bijlagen I.2 en I.3. In de interviewprotocollen is innovatie als aandachtspunt meegenomen. Innovatie is bijvoorbeeld: Balans in de veiligheidsketen (niet alleen repressie). Toepassing van e-learning. Taakverschuiving van de primaire veiligheidstaak. Gebruik maken van onderwijs bouwblokken (modules). Het tweede deel van het onderzoek aan de vraagzijde is een globale inventarisatie van de onderzoeken naar: trends in het gebruik van scholingsproducten en faciliteiten c.q. de ontwikkeling van scholingsproducten en faciliteiten op het gebied van safety en security; trends op het gebied van safety en security; trends op het gebied van de arbeidsmarkt. Dit onderzoek heeft plaatsgevonden door het verrichten van deskresearch (internetsearch). In bijlage I.4 zijn de relevante rapporten weergegeven. 3. Afstemming van vraag en aanbod Vergelijking van het opleidingsaanbod en vraag, inventarisatie en analyse van enerzijds de bruikbaarheid van de bestaande opleidingen en anderzijds de behoefte aan nieuwe scholingsproducten en opleidings-/trainingsfaciliteiten. Pagina18 Rapport
Dit onderzoek heeft plaatsgevonden door de resultaten van hierboven genoemde deelonderzoeken met elkaar te vergelijken en te analyseren. 3.2 Onderzoekspopulatie In werkpakket 1 is de behoefte van de safety- en security-arbeidsmarkt aan scholing voor de toekomstige en de huidige professionals geïnventariseerd en geanalyseerd. Zoals reeds is aangegeven in hoofdstuk 1, zijn deze professionals werkzaam in zowel het publieke domein (bv. Veiligheidsregio, Brandweer, Politie, GHOR, Defensie, gemeente, provincie en rijk) als het private domein (bv. particuliere beveiligingsbedrijven, advies- en ingenieursbureaus, industrie, chemie, bouw, transport). De arbeidsmarkt voor deze safety- en securityprofessionals kan als volgt onderverdeeld worden: 1. Veiligheid als primaire taakuitvoering Enerzijds bestaat de arbeidsmarkt uit veiligheidskundige professionals; trend is dat dit onderdeel van de arbeidsmarkt breder wordt. Anderzijds is er sprake van beroepen waarbij de veiligheidstaak uitgevoerd wordt door andere professionals. Technische beroepen (installatiebedrijven, etc.) Niet technische beroepen o Publiek (politie, brandweer, defensie, etc.) o Privaat (beveiligingsbedrijven, etc.) Adviesbureaus 2. Veiligheid als secundaire taakuitvoering Veiligheid is randvoorwaarde van de primaire taakuitvoering: veiligheid voegt waarde toe aan de kerntaken van de organisatie. In dit kader zijn safety- en securityprofessionals werkzaam in de volgende functies: Management, bestuur Veiligheidsmedewerkers o Management o Uitvoering Pagina19 Rapport
Ketenstap 3. Overig Brancheorganisaties Research / onderzoek (kennisinstituten, kenniswerkers) en onderwijs Netwerken Genootschappen De Nederlandse bedrijvigheid kan op verschillende manieren worden ingedeeld. In de bijlage I.5 is de CBS-indeling in bedrijfstakken weergegeven. De werkgroep heeft voor deze indeling gekozen, omdat die indeling uitsplitst naar bedrijfscategorieën en dus meer ideeën levert. Naast een indeling in bedrijfstakken en sectoren is gekeken naar de leervraag in termen van Niveau (2-6) onderwijsniveau (2-6) en ketenstap in de veiligheidsketen (zie figuur). In de matrix in bijlage I.6 wordt aangegeven op welke manier de leervraag op het terrein van veiligheid / safety and security op meer systematische kan worden onderzocht, met name door de verschillende niveaus in het onderwijs uit te werken in de aandacht die een professional geeft aan het beheer van veiligheid. Deze systematiek als visie is verwerkt in de al eerder benoemde interviewprotocollen evenals in de selectie van de onderzoekspopulatie. De te interviewen organisaties zijn zo goed mogelijk verdeeld over de bedrijfstakken, sectoren en functieniveaus, een en ander binnen de gestelde kaders (doorlooptijd en beschikbare capaciteit) van Pagina20 Rapport
het onderzoek. De geïnterviewde organisaties zijn in de bijlage I.7 weergegeven. Binnen de gekozen bedrijfstakken zijn respondenten voor een belangrijk deel in het netwerk van de werkgroepleden gezocht om daarmee de respons zo hoog mogelijk te maken. Een aantal organisaties is rechtstreeks benaderd. Alle respondenten is informatie gestuurd met het doel en de methode van onderzoek (zie bijlage I.8 voor een voorbeeldbrief). Na afloop van het interview is een verslag gemaakt dat ter verificatie aan de respondenten is voorgelegd. Er is een richtlijn opgesteld voor de begeleidende brief bij het verslag (zie bijlage I.9). Begin januari 2011 is slechts een beperkt aantal reacties van respondenten ontvangen. Daarop is alle respondenten die nog geen reactie hadden gestuurd, een e-mail gestuurd met het verzoek om vóór een bepaalde datum te reageren. In de mail is aangegeven dat wanneer geen reactie is ontvangen, er vanuit wordt gegaan dat de respondent akkoord is met het verslag en de respondent met naam en bedrijfsaanduiding genoemd kan worden in het rapport. Ook is bij een tweetal interviews door de respondenten aangegeven dat de verslagen vertrouwelijk behandeld dienen te worden. Deze interviews zijn verder niet meegenomen in het onderzoek. Begin 2010 is - in het kader van de ontwikkeling van een master op het gebied van veiligheid - al een aantal interviews afgenomen door één van de werkgroepleden. Hierbij is het later ontwikkelde interviewprotocol niet gebruikt. De resultaten van de interviews bleken evenwel goed bruikbaar en zijn meegenomen in het onderzoek. Representativiteit Binnen het bestek van dit project is een (statistisch) representatief onderzoek niet mogelijk. Er is dan ook gezocht naar duidelijke indicaties van de opleidingsbehoefte van safety- en securityprofessionals. 3.3 Definities Voordat ingegaan wordt op de resultaten van werkpakket 1, is het verstandig om een aantal definities te benoemen van veel gebruikte begrippen in het werkpakket. Safety: het beheersen van risico s die leiden tot het onbedoeld ervaren of onbedoeld ontstaan van fysieke, sociale, geestelijke, financiële, politieke, emotionele, beroepsmatige, psychologische, educatieve of andersoortige schade. Deze risico s worden gekarakteriseerd Pagina21 Rapport