Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard 2013 t/m 2015 Ontwerp 18 juni 2013
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL Verantwoording Titel Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard Opdrachtgever Gemeente Lingewaard Projectleider ing. A.G.(Annemarie) Wolters Auteur(s) M. (Maaike) Bevaart MSc Tweede lezer ing. C.J.P.(Stanley) Roozen Projectnummer 1213704 Aantal pagina's 50 (exclusief bijlagen) Datum 18 juni 2013 Handtekening Ontbreekt in verband me digitale versie. Dit rapport is aantoonbaar vrijgegeven. Colofon Tauw bv BU Ruimtelijke Kwaliteit Australiëlaan 5 Postbus 3015 3502 GA Utrecht Telefoon +31 30 28 24 82 4 Fax +31 30 28 89 48 4 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard 3\50
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL 4\50 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL Inhoud Verantwoording en colofon... 3 1 Inleiding... 9 1.1 Gemeentelijke zorgplichten... 9 1.2 Doelstelling...10 1.3 Geldigheidsduur... 10 1.4 Planproces... 10 1.5 Leeswijzer... 11 2 Evaluatie...11 2.1 Gemeentelijk Rioleringsplan 2008-2011... 11 2.2 Waterplan gemeente Lingewaard... 16 3 Beleid... 18 3.1 Vigerend beleid en relatie van vgrp met andere plannen... 18 3.2 Samenwerken in de waterketen... 18 3.2.1 Visie op de afvalwaterketen... 19 3.2.2 Visie op de waterketen en het VGRP... 20 3.3 Stedelijk afvalwater... 20 3.3.1 Inzameling afvalwater... 20 3.3.2 Emissiereductie... 20 3.3.3 Monitoring...20 3.3.4 Vergunningen en verordeningen... 21 3.4 Hemelwater... 21 3.4.1 Scheiding van hemelwater en afvalwater... 22 3.4.2 Wateroverlast... 23 3.5 Grondwater... 24 3.5.1 Verantwoordelijkheden... 24 3.5.2 Planfasen... 25 3.5.3 Bronneringen... 26 3.6 Beheer... 27 3.6.1 Klachtenafhandeling en waterloket... 27 3.6.2 Beheer gegevens... 27 3.6.3 Inspectie en rioolvervanging... 27 3.7 Financiën...28 Dit document is eigendom van de opdrachtgever en mag door hem worden gebruikt voor het doel waarvoor het is vervaardigd 3.7.1 Technische staat van objecten van de riolering financieel... 28 met inachtneming van de rechten die voortvloeien uit de wetgeving op het gebied van het intellectuele eigendom. De auteursrechten van dit document blijven berusten bij Tauw. Kwaliteit en verbetering van product en proces hebben bij Tauw hoge prioriteit. Tauw hanteert daartoe een managementsysteem dat is gecertificeerd dan wel geaccrediteerd volgens: 4 Strategie...29 4.1 Organisatie van de afvalwaterketenzorg... 29 - NEN-EN-ISO 9001 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard 5\50
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL 4.1.1 Gegevensbeheer... 29 4.1.2 Toezicht en handhaving... 29 4.1.3 Rioolheffing... 30 4.1.4 Plantoetsing nieuwbouw... 30 4.1.5 Benchmark Rioleringszorg... 31 4.1.6 Vernieuwen aansluitverordening... 31 4.1.7 Samenwerking Rijn6... 31 4.1.8 Rioolincidentenplan... 32 4.1.9 Samenvatting... 32 4.2 Omgaan met de diverse deelstromen - onderzoek... 33 4.2.1 Inspectieprogramma riolering... 33 4.2.2 Meten en sturen in de riolering... 33 4.2.3 Basisrioleringsplannen... 33 4.2.4 Rioolvreemd water en foutieve aansluitingen... 34 4.2.5 Inprikpunten persleidingen... 34 4.2.6 Ongerioleerde percelen... 34 4.2.7 Grondwatermeetnet... 34 4.2.8 Glastuinbouw... 34 4.2.9 Afstemming met wegbeheer... 35 4.2.10 Samenvatting en maatregelen... 35 4.3 Omgaan met de diverse deelstromen - onderhoudsactiviteiten... 35 4.3.1 Rioolreiniging... 35 4.3.2 Onderhoud pompen en gemalen... 36 4.3.3 Storingsonderhoud... 36 4.3.4 Straatvegen en kolkenzuigen... 36 4.3.5 Riooloverstorten en overige voorzieningen... 36 4.3.6 Samenvatting... 36 4.4 Omgaan met de diverse deelstromen - Incidentele en projectmatige uitvoeringswerkzaamheden... 37 4.4.1 Rioolrenovatie en -vervanging... 37 4.4.2 Pompen, gemalen, persleidingen en drukriolering... 37 4.4.3 Verbetermaatregelen... 37 4.4.4 Samenvatting... 38 4.5 Samenhang tussen de afvalwaterketen en het watersysteem... 38 5 Financiën... 40 5.1 Middelen...40 5.1.1 Personele middelen... 40 5.1.2 Financiële middelen... 41 5.2 Lasten... 42 5.2.1 Investeringen en kapitaallasten... 42 5.2.2 Exploitatielasten... 43 5.2.3 Totale lasten... 43 6\50 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL 5.3 Kostendekking... 44 5.3.1 Uitgangspunten kostendekking... 45 5.3.2 Rioolheffing... 47 Bijlage(n) 1 Overzicht IBA s en ongerioleerde percelen 2 Evaluatie maatregelen Waterplan Lingewaard 3 Vigerend beleid en relatie van het GRP met andere plannen 4 Visie op de afvalwaterketen Rijn6 + Nijmegen 5 Overzicht verleende vergunningen 6 Maatregelen bemalingsgebied t Zand (Huissen) 7 Kostendekkingsberekening 8 Reactie externe partijen 9 Raadsvoorstel 10 Vraag en antwoord Raadslid Arends Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard 7\50
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL 8\50 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL 1 Inleiding Riolering is een onmisbare voorziening voor onze leefomgeving. Riolering zorgt voor de afvoer van het afvalwater, waardoor overlast, stank en risico s voor de volksgezondheid worden beperkt. Het voorkomen van ziekten is ruim 100 jaar geleden dé reden geweest om op grote schaal riolering aan te leggen. Daarnaast draagt het bij aan een aantrekkelijke woon- en recreatieomgeving. Een GRP beschrijft - als verplichte planvorm ook opgenomen in de Wet Milieubeheer - op hoofdlijnen hoe invulling wordt gegeven aan de rioleringszorg, het betreft een visie en strategie voor de lange termijn. Daarmee waarborgt de gemeente de continuïteit van de rioleringszorg, in lijn met de eisen vanuit wetgeving. 1.1 Gemeentelijke zorgplichten De aanleg en het in stand houden van de riolering is een gemeentelijke taak die als gemeentelijke zorgplicht is vastgelegd in de Wet Milieubeheer (Wm). Per 1 januari 2008 zijn de gemeentelijke taken uitgebreid met zorgplichten voor het inzamelen en verwerken van overtollig hemelwater en grondwater. Hierdoor is het traditionele taakveld van de rioleringszorg binnen de gemeente veranderd in een verbreed pakket van watertaken, vandaar ook de toevoeging verbreed aan de naam gemeentelijk rioleringsplan. In het plan wordt invulling gegeven aan de wettelijke zorgplichten voor stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater. De wetgeving voorziet in de volgende plichten en instrumenten: 1. De inzameling en het transport van stedelijk afvalwater dat vrijkomt bij de binnen het grondgebied van de gemeente gelegen percelen, door middel van een openbaar vuilwaterriool, naar een zuiveringtechnisch werk of, als dat doelmatiger is, door middel van een lokale zuivering, indien met die systemen blijkens het gemeentelijk rioleringsplan eenzelfde graad van bescherming van het milieu wordt bereikt (Wet milieubeheer artikel 10.33) 2. Een doelmatige inzameling en verwerking van het ingezamelde hemelwater. Onder het verwerken van hemelwater kunnen in ieder geval de volgende maatregelen worden begrepen: de berging, het transport, de nuttige toepassing, het in de bodem of in het oppervlaktewater brengen van ingezameld hemelwater, en het afvoeren naar een zuiveringtechnisch werk (Waterwet art.3.5) Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard 9\50
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL 3. Voor het in het openbaar gemeentelijke gebied treffen van maatregelen ten einde structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoort (Waterwet art. 3.6) 4. Heffingsbevoegdheid voor het verhalen van de kosten van de gemeentelijke zorgplichten (artikel 228a, Gemeentewet) 5. Verbreding gemeentelijk rioleringsplan waarin ook aandacht aan de zorgplichten voor hemelwater en grondwater moeten worden besteed (wijziging artikel 4.22, Wm) 1.2 Doelstelling Het rioleringssysteem en de maatregelen die de gemeente hieraan moet uitvoeren vertegenwoordigen samen met de wegen en het groen in de openbare ruimte een aanzienlijk maatschappelijk -en financieel kapitaal. De lokale overheid heeft de taak om deze voorzieningen doelmatig en tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten in goede conditie te houden. Het Gemeentelijke Rioleringsplan (GRP) is één van de instrumenten om hier op een transparante manier inzicht in te geven. 1.3 Geldigheidsduur Het vigerend Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) van de gemeente had een looptijd tot en met 2011. Als looptijd voor het nieuwe GRP is een periode van drie jaar gekozen 1, dus 2013 tot en met 2015. De reden hiervoor is dat veel gegevens beperkt beschikbaar zijn, met name door het ontbreken van een rioolbeheersysteem. De gemeente is reeds gestart met het vullen van het beheersysteem. Echter dit vgrp is nog grotendeels gebaseerd op gegevens uit het GRP 2008-2011. 1.4 Planproces Het GRP is opgesteld door Tauw, in nauwe samenwerking met de gemeente. Het plan is afgestemd met de waterkwaliteitsbeheerder Waterschap Rivierenland. De Provincie Gelderland en Rijkswaterstaat zijn geïnformeerd. Stichting RIONED heeft in haar Leidraad Riolering een module (A1050) voor de inhoud en de opzet van een gemeentelijk rioleringsplan. Deze is geraadpleegd. 1 Artikel 4.22 van de Wet Milieubeheer geeft aan dat de gemeente zelf bevoegd is de geldigheidsduur van het GRP vast te stellen. 10\50 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL Het ontwerp GRP wordt aangeboden aan het college van Burgemeester en Wethouders. Vervolgens wordt het ontwerp GRP toegezonden aan de Gedeputeerde Staten van de Provincie Gelderland, het Waterschap Rivierenland en Rijkswaterstaat. Vervolgens wordt het ter vaststelling aan de gemeenteraad aangeboden. De reacties van de externe partijen worden als bijlage aan het GRP toegevoegd. Hieraan is inspraakmogelijkheid voor de burgers gekoppeld. De vaststelling wordt gepubliceerd. 1.5 Leeswijzer Dit vgrp is als volgt opgebouwd: Hoofdstuk 1; betreft de inleiding van het Gemeentelijk Rioleringsplan Hoofdstuk 2; de evaluatie geeft weer hoe het voorgaand GRP heeft gefunctioneerd, welke ontwikkelingen hebben plaatsgevonden en of de gestelde doelen zijn behaald Hoofdstuk 3; beschrijft de gewenste situatie en de daarbij te stellen doelen, geeft aan op welke manier de gemeente Lingewaard invulling geeft aan de gemeentelijke zorgplichten Hoofdstuk 4; is een vertaling van de gewenste situatie naar een concrete strategie voor de komende planperiode; de aanpak Hoofdstuk 5; geeft aan welke middelen nodig zijn om de strategie tot uitvoering te brengen 2 Evaluatie Het doel van dit hoofdstuk is terug te kijken naar het GRP van de afgelopen planperiode. Aan de hand van gestelde doelen uit het GRP Lingewaard 2008-2011 zijn voorgenomen activiteiten geëvalueerd en is elk doel op haar resultaat beoordeeld. Ook is in paragraaf 2.2 beschreven welke maatregelen uit het Waterplan zijn uitgevoerd in de afgelopen jaren. 2.1 Gemeentelijk Rioleringsplan 2008-2011 In het GRP 2008 2011 zijn zes doelen geformuleerd. Aan de hand van deze doelen worden de activiteiten in de planperiode beschreven. Doel 1 Doelmatige inzameling van het binnen het gemeentelijke gebied geproduceerde afvalwater Er zijn nog enkele percelen in de gemeente die niet zijn aangesloten op de riolering of voorzien zijn van een IBA. Het betreft 45 IBA s en 30 ongerioleerde percelen. In bijlage 1 is een lijst opgenomen van alle IBA s en de ongerioleerde percelen, waarbij in de toelichting is benoemd waarop geloosd wordt voor zover dat bekend is. Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard 11\50
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL In de periode 2000-2003 zijn de destijds niet-aangesloten panden geïnventariseerd. In de Polder in Gendt en in het gebied Ressen heeft men de keuze gekregen om een aansluiting op een IBA te krijgen. Enkele bewoners hebben gekozen om gebruik te blijven maken van de bestaande aansluitingen (een septictank in de meeste gevallen). De glastuinbouw is verplicht om het proceswater te lozen op het rioleringssysteem (Besluit Glastuinbouw is per 1 januari 2013 omgezet in een Activiteitenbesluit). In het GRP was een onderzoek naar de haalbaarheid om ongerioleerde glastuinbouwbedrijven op de riolering aan te sluiten opgenomen. Dit onderzoek is niet uitgevoerd in de planperiode. Er is wel voldoende inzicht in de omvang, de kwaliteit en locaties waar proceswater vrijkomt. Doel 2 Doelmatige inzameling van het hemelwater dat niet mag of kan worden gebruikt voor de lokale waterhuishouding Er is in de planperiode in de meeste kernen verhard oppervlak afgekoppeld van de riolering. Door het afkoppelen van aangesloten verhard oppervlak wordt het hydraulische en de milieutechnische functioneren van de riolering verbeterd en wordt er minder schoon water afgevoerd naar de zuivering. Veelal zijn de afkoppelmaatregelen gecombineerd met andere ingrepen in de riolering of een herinrichting van het gebied. Er zijn enkele locaties met wateroverlast bekend. Het betreft de Rijnstraat (kern Doornenburg), Paddenpoel (Angeren) en de Europalaan (Gendt). De maatregelen om de overlast in de Rijnstraat aan te pakken, zijn momenteel in uitvoering. Bij de twee andere locaties is aangesloten verhard oppervlak afgekoppeld, waardoor de kans op overlast waarschijnlijk al verkleind is. In de planperiode is ook op twee locaties die niet in het GRP genoemd waren, wateroverlast ontstaan. Het betreft de kruising Gochsestraat/Klaphek in Huissen. In de Anna Vaecstraat in Bemmel ontstond water op straat na hevige regenval. Hier is een tijdelijke oplossing gerealiseerd door de beduikerde zeeg leeg te pompen bij regenval. Doel 3 Transport van het ingezamelde water naar een geschikt lozingspunt Het gehele vrijvervalstelsel wordt met een frequentie van eens per 7 jaar gereinigd en eens per 15 jaar geïnspecteerd. Dit geldt voor zowel gemengd als voor DWA en HWA riolering. In de afgelopen planperiode zijn naast het afkoppelen (zie doel 2) andere (reguliere) activiteiten en maatregelen uitgevoerd. Hieronder volgt per kern een samenvatting: In de kern Doornenburg zijn alle maatregelen uit het GRP uitgevoerd. Dit betreft de aanleg van BBV Kerkstraat (300 m 3 ) en diverse rioolvergrotingen binnen project Kerkstraat. Ook zijn overstorten Pannerdenseweg en Kasteelsepad opgeheven In Huissen (centrum) zijn alle maatregelen uit het GRP uitgevoerd. De situatie in Huissen t Zand (bemalingsgebied 2) is onduidelijk. In het GRP was uitgegaan van de aanleg van een BBB. Afkoppelen/infiltreren is gezien de grondslag niet mogelijk. Met het waterschap is afgesproken de maatregelen te bepalen in een OAS voor de RWZI Arnhem-Zuid. Daarvoor waren echter te weinig gegevens beschikbaar 12\50 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL Het afkoppelen van ruim 3,5 ha in Angeren-Noord is momenteel in voorbereiding, gecombineerd met rioolvervanging. In Angeren dienen nog twee overstorten opgeheven te worden, dit kan pas plaatsvinden nadat het afkoppelen in Angeren-Noord is gebeurd. In verband met wateroverlast bij Paddenpoel is nader onderzoek nodig om te bepalen of de overstort Jan Joostenstraat/Paddenpoel opgeheven kan worden. De overstort Paddenpoel/Iepenstraat is wel opgeheven in de planperiode Voor Haalderen is in 2008 door het opstellen van een nieuw basisrioleringsplan (BRP) bepaald dat er meer afgekoppeld moest worden dan in het GRP was opgenomen (1,05 ha in plaats van 0,7 ha). Deze doelstelling is ruimschoots gehaald. Het afkoppelen op twee andere locaties in de kern Haalderen is daardoor niet meer nodig om aan de basisinspanning te voldoen Voor de kern Bemmel is in 2007 een nieuw BRP opgesteld. Hieruit bleek dat de aanleg van een BBB kon vervallen als een aantal rioolvergrotingen zouden plaatsvinden. Deze rioolvergrotingen zijn uitgevoerd in de periode 2008-2010, waarbij ook verhard oppervlak is afgekoppeld Voor de kern Gendt is in 2008 het BRP herzien. Deze herziening maakte de maatregelen zoals opgenomen in het GRP overbodig. Wel diende nog aangesloten verhard oppervlak te worden afgekoppeld, dit is deels uitgevoerd. Een aantal projecten is in voorbereiding, naar verwachting voldoet de kern Gendt begin 2014 aan de basisinspanning. De pompcapaciteit van het gemaal aan de Flierensestraat is verhoogd. De in het BRP opgenomen maatregelen om de hydraulische afvoercapaciteit in de Europalaan te verbeteren, zijn nog niet uitgevoerd Momenteel wordt het gemengde stelsel van bedrijventerrein t Pannenhuis omgebouwd naar een verbeterd gescheiden stelsel. Hierdoor hoeft de BBB (240 m 3 ) niet te worden aangelegd. De werkzaamheden worden gecombineerd met de revitalisering van het bedrijventerrein en in de eerste helft van 2013 afgerond Voor Bedrijventerrein Gendt-Bemmel is in het GRP opgenomen om te onderzoeken of het gescheiden stelsel omgebouwd moet worden naar een verbeterd gescheiden stelsel, in verband met de geplande uitbreiding. Het BRP wordt herzien en het waterkwaliteitsspoor is in de planperiode gestart. De pompcapaciteit van het gemaal Zandvoort is verhoogd Doel 4 Geen ongewenste emissies naar oppervlaktewater en bodem De gemeente voldoet nog niet aan de zogenaamde basisinspanning, de minimale eis van het waterschap ten aanzien van de vuilemissie uit riooloverstortingen op het oppervlaktewater. Wel zijn veel maatregelen uitgevoerd of in voorbereiding (zie de beschrijvingen per kern in doel 3). De gemeente is gestart met het vullen van een rioolbeheersysteem. Op basis van een volledig rioolbeheersysteem kunnen herberekeningen (BRP) per kern worden uitgevoerd. Daaruit moet blijken of er nog maatregelen nodig zijn om te voldoen aan de basisinspanning. In de wijk t Hoog in de kern Bemmel is onderzoek uitgevoerd naar de mogelijk verkeerde aansluitingen bij woningen. De maatregelen die hierop zijn geformuleerd zijn nu in uitvoering. Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard 13\50
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL Het in het GRP opgenomen onderzoek naar rioolvreemd water, dat via lekkende riolering het rioolstelsel binnenkomt, is niet uitgevoerd. Wel is voor een aantal bemalingsgebieden in het verleden onderzocht of rioolvreemd water binnentreedt. Wanneer de buitenwaterstanden hoog zijn, is bekend dat met name de oudere rioleringsbuizen zweten. Doel 5 Geen overlast voor de omgeving Het gehele vrijvervalstelsel wordt met een frequentie van eens per 7 jaar gereinigd en eens per 15 jaar geïnspecteerd. Daarnaast vindt door de eigen buitendienst inspectie op vitale punten plaats. Het gaat hierbij om het controleren van vervuiling bij riooloverstorten, controle op aantasting waar persleidingen op het vrijvervalstelsel injecteren, inspecties naar aanleiding van klachten en storingen en controle op drukrioleringsunits en gemalen. Hierdoor is een goed beeld van de toestand van de riolering en rioleringsobjecten. Volgens het GRP was er één locatie met stankoverlast, de Gochsestraat in Huissen. Het betreft hier de overstort. Het functioneren van de BBB wordt in het BRP (en mogelijk daarna in een OAS studie) bekeken. In de planperiode is ook stankoverlast gemeld aan de Zahnstraat in Angeren. Hier betreft het een lozingspunt van een persleiding. Bij de uitvoering van de werkzaamheden in Angeren-Noord wordt dit meegenomen. In het centrum van Huissen zorgt ook een inprikpunt van de persleiding in de Gasthuisstraat voor stankoverlast. Een structurele aanpak van dit probleem is hier lastig, om de stankoverlast te verminderen is een filterinstallatie geplaatst. Dit is echter geen duurzame oplossing. Doel 6 Het rioolbeheer moet effectief worden uitgevoerd Beheerplannen en beheersysteem De gemeente-brede plannen op het gebied van beheer, zijn niet opgesteld. Zo heeft de gemeente geen operationeel plan opgesteld, maar ook geen rioolbeheerplan of meetplan. Voor de kernen Gendt, Doornenburg en Angeren zijn afkoppelplannen opgesteld. Dit komt mede door het ontbreken van een rioolbeheersysteem; er is geen inzicht in de vaste gegevens van de riolering. Afstemming werkzaamheden Rioleringsmaatregelen worden afgestemd met andere ingrepen in de openbare ruimte. Voorlichting Rondom (afkoppel)projecten wordt door de gemeente met aan- en omwonenden gecommuniceerd over de werkzaamheden en de (mogelijke) effecten daarvan. Particulieren worden bij afkoppelprojecten actief benaderd om mee te doen. Hiervoor worden onder meer inloopavonden georganiseerd. De in het GRP opgenomen regentonactie is niet uitgevoerd. Dit levert relatief weinig rendement op en kost veel tijd en energie. 14\50 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL Reiniging en inspecties De gemeente is bij met rioolinspecties, en volgt de in het GRP opgenomen cyclus. De inspectiebeelden worden beoordeeld. De maatregelen die nodig blijken op basis van de inspectiebeoordelingen, worden uitgevoerd. Er is geen meerjarige vervangingsplanning opgesteld. Meten en monitoring Door middel van het meten en monitoren van riooloverstorten kan inzicht worden verkregen in de emissies via overstorten naar het oppervlaktewater. In Lingewaard wordt alleen gemeten bij de bergbezinkvoorzieningen. De overige overstorten worden niet bemeten. Er is geen meetplan opgesteld. Klachtenafhandeling De gemeente beschikt over een gemeentebreed klachtenmeldsysteem waarin alle klachten worden gebundeld en per klacht een urgentie wordt aangegeven. De klachten gerelateerd aan riolering of het watersysteem, komen direct bij de rioolbeheerder terecht. De eigen buitendienst van de gemeente handelt deze klachten zoveel mogelijk zelf af. WION In 2009 is de nieuwe wettelijke grondroerdersregeling (WION) van kracht geworden. Doel is het voorkomen van schade aan kabels en leidingen door graafwerkzaamheden. Dat betekent dat alle kabels en leidingen die in beheer zijn bij de gemeente digitaal in kaart moeten zijn gebracht. Ondanks dat de gemeente Lingewaard nog geen functionerend rioleringsbeheersysteem heeft, zijn alle kabels en leidingen en (ondergrondse) kunstwerken op het gebied van riolering in beeld gebracht. Revisiegegevens van de riolering worden hierin verwerkt. De gemeente voldoet hiermee aan de eisen van de WION. Invulling zorgplicht grondwater Begin 2013 is het grondwatermeetnet aangelegd in samenwerking met een aantal andere gemeenten binnen de stadsregio. Benchmark Rioleringszorg De gemeente heeft deelgenomen aan de driejaarlijkse benchmark van Stichting RIONED in 2010. Door het ontbreken van een rioolbeheersysteem is hiervoor beperkt input geleverd. Personele bezetting De huidige beschikbare personele capaciteit voor rioleringszorg (afdeling Openbare Ruimte), is binnen de gemeente circa 6,9 fte. Deze medewerkers zijn verdeeld over de teams Infra, beheer en onderhoud en technisch wijkbeheer. Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard 15\50
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL Hierbij kan onderscheid worden gemaakt tussen: Onderzoek en beleid: circa 1,8 fte. Dit betreft met name de medewerkers van team Infra Beheer en onderhoud: circa 3,8 fte. Dit betreffen de uren van de buitendienst (team technisch wijkbeheer) en de rioolbeheerder (team beheer en onderhoud) Maatregelen en investeringen: circa. 1,3 fte. Dit betreffen de uren van medewerkers van team Infra (projectleiding en tekenaars) De binnendienst (team Infra en team Beheer en Onderhoud) is voornamelijk belast met de beleidsvorming, de planvoorbereiding (projectleiding), diverse onderzoeken en beheeractiviteiten, voorbereiding van vervangingen en verbeteringen. Besteksuitwerking van beheer en onderhoud worden zelf geschreven. Overige besteksuitwerkingen worden op ad hoc basis uitbesteed aan externe partijen. Toezicht wordt geheel uitbesteed aan een externe partij. Projectleiding voor de grotere projecten wordt grotendeels ingehuurd. Het team Technisch Wijkbeheer zorgt voor het beheer, onderhoud, renovatie en vervanging van alle mechanische riolering, gemalen, drukriolering, vacuümstelsels en randvoorzieningen. Deze werkzaamheden worden grotendeels door de eigen dienst uitgevoerd. Specifieke werkzaamheden worden uitbesteed. 2.2 Waterplan gemeente Lingewaard Het gemeentelijk waterplan is in 2008 vastgesteld, gelijktijdig met het GRP. In het waterplan worden veel maatregelen voorgesteld. De meeste maatregelen zijn gepland in de jaren 2008-2011. Een aantal maatregelen is gepland in de periode 2012-2015. Door onderbezetting bij team Infra is een groot aantal maatregelen nog niet uitgevoerd. Voor wat betreft uitvoering van maatregelen is prioriteit gegeven aan GRP maatregelen. Er zijn met name maatregelen uitgevoerd die mee konden liften met andere uitvoeringsplannen. Een goed voorbeeld hiervan is het afkoppelen bij rioolvervanging. Bij de evaluatie van het waterplan is ook gebleken dat het waterplan op sommige punten onduidelijk en/of incompleet is. Een aantal maatregelen blijkt niet nodig te zijn of is inmiddels achterhaald. Een overzicht met evaluatie van de maatregelen uit het waterplan is opgenomen in bijlage 2. Algemene maatregelen De afgelopen jaren zijn een aantal maatregelen van het waterplan gemeengoed geworden binnen de gemeente. De maatregelen op het gebied van duurzame beheer zijn standaard geworden. Dit geldt ook voor afkoppelen bij rioolvervanging. Daarbij wordt de burger nadrukkelijk betrokken. Op gebied van veiligheid en recreatie is nog wel een slag te maken. De stand van zaken van de maatregelen: Er is geen onderzoek gedaan naar inrichten en beheren van veilige oevers Het grondwatermeetnet is in 2012 aangelegd De maatregelen in het kader van het waterkwaliteitsspoor zijn nog niet geconcretiseerd. De knelpunten wat betreft waterkwaliteit zijn niet in beeld gebracht en worden niet gemonitord 16\50 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL Het beheer van de meeste watergangen in het stedelijk gebied zijn overgedragen naar het waterschap, uitgezonderd een aantal watergangen in Bemmel Door het waterschap zijn in 2011 het merendeel van de A-watergangen binnen de gemeente gebaggerd De maatregelen op het gebied van duurzaam beheer lopen allemaal. Deze worden standaard meegenomen. Er moet nog nagezocht worden in hoeverre dit vastgelegd is in verordeningen. Voor het gebruik van bestrijdingsmiddelen is een nieuw beleidsplan opgesteld. Het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen is tegenwoordig nagenoeg nul. Op het gebied van vervanging wordt bekeken of energiezuinige pompen kunnen worden toegepast Sinds 2008 is er geregeld verhard oppervlak afgekoppeld. Bij al deze projecten zijn de burgers geïnformeerd en betrokken. Dit heeft geleid tot een hoge participatiegraad (doorgaans 100 %) bij het afkoppelen van particulier terrein In 2012 is een water-educatieproject opgezet voor de scholen in Doornenburg. Bij dit project is aangesloten bij de rioleringswerkzaamheden in het dorp. Dit project kan als basis dienen voor watereducatie op andere basisscholen Het openstellen van schouwpaden is niet van de grond gekomen. Door tijdgebrek, maar ook doordat dit lastig is in verband met afspraken in kader van de ruilverkaveling In Angeren is veel tijd gestoken in planontwikkeling voor vergroten van de berging/afvoer. Door vertraging bij ruimtelijke ontwikkelingen heeft dat nog niet tot uitvoering van het project geleid. In Bemmel heeft de afgelopen jaren de focus gelegen op het aanleggen van een duikerverbinding tussen het centrum en Klaverkamp en het afkoppelen van verhard oppervlak. Het project Wielenpark de Ward heeft bijgedragen aan natuurontwikkeling. In Doornenburg heeft de focus de afgelopen jaren gelegen op rioleringsmaatregelen. Alleen maatregelen die hiermee mee konden liften zijn uitgevoerd. De andere maatregelen zijn naar achteren geschoven. In Gendt is de afgelopen jaren weinig gedaan op het gebied van water (en riolering). Dit komt doordat er geen hoge urgentie was, weinig ontwikkelingen op het gebied van riolering/wegen en een gebrek aan personele capaciteit. In Haalderen zijn de afgelopen jaren veel rioleringsmaatregelen uitgevoerd. Waar mogelijk zijn de waterplan maatregelen meegelift. Voor de kern Huissen was al een voorloper van dit waterplan aanwezig. Daardoor lagen er al een aantal concrete maatregelen te wachten op uitvoering. Veel van deze maatregelen zijn uitgevoerd. Doordat er weinig riolering vervangen is, is het afkoppelen achtergebleven op de planning. Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard 17\50
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL 3 Beleid Gezien de korte tijd voor de planvorming van het voorliggende GRP is voortzetting van het huidige beleid uitgangspunt. Wel is gezamenlijk een doorkijk gemaakt wat de gemeente graag zou willen bereiken. Het waterplan en de visie op de afvalwaterketen spelen daarin een grote rol. Dit hoofdstuk beschrijft de situatie die de gemeente Lingewaard in de aankomende planperiode wil onderzoeken dan wel al wil bereiken. De benodigde maatregelen om deze situatie te bereiken zijn opgenomen in het volgende hoofdstuk. Het rioleringsbeleid is beschreven aan de hand van algemene doelstellingen, die vervolgens per thema zijn geconcretiseerd. 3.1 Vigerend beleid en relatie van vgrp met andere plannen De riolering binnen een gemeente maakt deel uit van de openbare ruimte en staat daarmee in nauwe relatie met de dynamiek die daarin aanwezig is. Daarbij komt dat de riolering ook een belangrijk onderdeel van het watersysteem vormt, welke zich uitstrekt buiten de gemeentelijke grenzen. Doordat riolering op verschillende schaalniveau s van invloed is, is er een groot aantal partijen dat richting geeft aan het functioneren van de riolering binnen de gemeente. Volgens de Wet milieubeheer dient het GRP te worden opgesteld rekening houdend met én in samenspraak met andere betrokkenen. In bijlage 3 is een overzicht opgenomen van de regelgeving en plannen waarmee rekening is gehouden bij het opstellen van dit vgrp. Op het gebied van duurzaamheid is het milieubeleidsplan 2010-2014 van de gemeente Lingewaard leidend. Hierbij geldt dat doelmatigheid en kosteneffectiviteit in de rioleringszorg voorop staan. 3.2 Samenwerken in de waterketen 2 Op 23 mei 2011 is door het ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Unie van Waterschappen (UvW) en de Vereniging van waterbedrijven in Nederland (Vewin), het Bestuursakkoord Water ondertekent. Een van de belangrijke doelstellingen die tussen partijen zijn overeengekomen is verregaande samenwerking. Ook in de Waterwet (vanaf 22 december 2009) wordt samenwerking genoemd. De samenwerking, genoemd in de Waterwet, ziet toe op de afstemming van alle watertaken en - bevoegdheden. Hiermee wordt bedoeld afstemmen van alle watertaken om te komen tot integraal waterbeheer. De Waterwet vraagt om samenwerking tussen alle bevoegde gezagen. 2 In bijlage 3 is een korte beschrijving opgenomen van plannen en regelgeving waarmee rekening is gehouden binnen dit GRP. 18\50 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL De samenwerking in de waterketen heeft als doelstellingen om kostenbesparingen te realiseren, de dienstverlening en de duurzaamheid te vergroten en de kwetsbaarheid van organisaties te verminderen. Gemeente Arnhem, gemeente Lingewaard, gemeente Overbetuwe, gemeente Rheden, Waterschap Rivierenland en Waterschap Rijn en IJssel, tekenden onder de vlag Cluster Rijn6' op 16 mei 2012 een overeenkomst voor samenwerking in de afvalwaterketen. Met de overeenkomst 3 maken de partijen afspraken voor efficiëntere inzameling, transport en zuivering van afvalwater. 3.2.1 Visie op de afvalwaterketen Een gezamenlijke visie op de afvalwaterketen is één van de onderwerpen die gezamenlijk opgepakt worden. Vooruitlopend op het officiële traject is deze visie al gezamenlijk opgesteld. Daarbij is ook gemeente Nijmegen betrokken. De visie wordt niet gezamenlijk vastgesteld. Iedere organisatie vertaalt de visie in haar eigen GRP of afvalwaterplan. De visie is opgenomen in de bijlage 4. Wel is het bedoeld als opmaat naar een gezamenlijk afvalwaterplan. Deze visie voor de lange termijn richt zich op drie punten: Samenhang tussen de afvalwaterketen en het watersysteem in relatie tot de ruimtelijke ordening De onderdelen van de afvalwaterketen worden gezien als één geheel en worden bekeken in samenhang met het watersysteem. Transport- en bergingscapaciteit staan niet langer alleen centraal, maar er is meer aandacht voor effecten op de leefomgeving, zoals beïnvloeding van de waterkwaliteit en optredende wateroverlast. Omgaan met de diverse deelstromen: afvalwater, hemelwater en grondwater Stedelijk afvalwater wordt niet langer alleen als afvalstof gezien, maar als potentiële bron van nuttige grondstoffen als energie en water. De burger is bewust gemaakt van haar eigen verantwoordelijkheid met betrekking tot het verwerken van hemelwater afkomstig van eigen perceel. De gemeente ontzorgt hierbij als dit nodig en doelmatig is. De waterstromen worden hierdoor zo min mogelijk vermengd. Bij (her)inrichting van gebieden wordt de natuurlijke afwatering via de bodem en het oppervlaktewater zodanig ingevuld dat er geen aanvullende voorzieningen voor grondwater nodig zijn en dat er geen problemen ontstaan. Organisatie van de afvalwaterketenzorg (met aandacht voor kennis, kwaliteit en kosten) Kennis maakt het mogelijk om goede beslissingen te nemen over benodigde investeringen en zinvolle maatregelen waarmee de kwaliteit van de leefomgeving wordt gediend. Kostenbewustzijn staat centraal. Een bewuste afweging vindt plaats van welke inspanning efficiënt en effectief is en welke kosten hiermee samenhangen. Beslissingen op basis van een afweging in kosten en baten zijn transparant. 3 Cluster Rijn 6 geeft met de overeenkomst gehoor aan het Nationaal Bestuursakkoord Water van mei 2011. Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard 19\50
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL 3.2.2 Visie op de waterketen en het VGRP De visie geeft samenhang en richting aan de wijze waarop de gemeente omgaat met ontwikkelingen in de toekomst - een plaatje voor de bestemming in combinatie met gedragsregels voor de weg er naar toe. De visie op de afvalwaterketen vormt het uitgangspunt voor dit vgrp en biedt ruimte aan de verdere uitwerking van beleid dat nu nog in opstelling is. De drie punten uit de visie volgen in de strategie van dit beleidsdocument en geven richting hoe de gemeente de komende planperiode invulling geeft aan haar zorgtaken. 3.3 Stedelijk afvalwater 3.3.1 Inzameling afvalwater Vanuit de Wet Milieubeheer (artikel 10.33) heeft de gemeente de verplichting om een voorziening aan te bieden voor het inzamelen van afvalwater. Hierbij continueert de gemeente het beleid uit de vorige planperiode: Alle percelen op gemeentelijk grondgebied moeten worden voorzien van een rioolaansluiting, tenzij het betreffende perceel een provinciale ontheffing heeft of lokale zuivering doelmatiger is. Dit geldt voor zowel bestaande percelen als bij nieuwbouw. De gemeente Lingewaard ziet afvalwater als grondstof en zal daar waar dat doelmatig is de mogelijkheden om daarvan gebruik te maken, onderzoeken. Glastuinbouw is, door het Besluit Glastuinbouw, verplicht om proceswater te lozen op de riolering. De (druk)riolering is hier niet op ontworpen. Gemeentebreed is bekend waar de lozingen plaatsvinden. In de planperiode wordt voor de knelpunten, in samenwerking met waterschap Rivierenland, een oplossing gezocht. 3.3.2 Emissiereductie De gemeente streeft ernaar om ongewenste emissies naar oppervlaktewater, bodem en grondwater te beperken. Daarmee continueert zij ook hier het beleid uit de vorige planperiode en gaat zij de resterende maatregelen realiseren, die in de vorige planperiode met de waterbeheerders zijn afgesproken. Op basis van het rioleringsbeheersysteem en de herberekeningen van de stelsels, wordt de (theoretische) vuilemissie in de planperiode opnieuw getoetst. 3.3.3 Monitoring Er vindt monitoring van de bergbezinkvoorzieningen plaats. Andere metingen aan het riool, gemalen of overstorten vinden niet plaats. Binnen het samenwerkingsverband in de regio wordt dit onderwerp opgepakt. Indien op basis van klachten, knelpunten worden geconstateerd, wordt daarnaar onderzoek uitgevoerd. 20\50 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL 3.3.4 Vergunningen en verordeningen Sinds 1 juli 2011 gelden algemene regels voor lozingen buiten inrichtingen. Voor lozingen door of vanwege de gemeente betekent dit het volgende: Het lozen van afvalwater via een overstortvoorziening of nooduitlaat die onderdeel uitmaakt van een openbaar vuilwaterriool in een oppervlaktewaterlichaam wordt dan toegestaan, wanneer de overstortvoorziening of nooduitlaat voorkomt op het in het vgrp opgenomen overzicht van de in de gemeente aanwezige voorzieningen voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater en overeenkomstig het gemeentelijk rioleringsplan is uitgevoerd en wordt beheerd. Daarnaast moet in beeld zijn waar gemeentelijke lozingen vanuit een schoonwaterstelsel in de bodem of in het oppervlaktewater en waar lozingen vanuit alternatieve systemen plaatsvinden. Voor lozingen die niet in het VGRP opgenomen zijn moet een watervergunning aangevraagd worden bij de waterbeheerder. Omdat de gemeente Lingewaard bezig is met het actualiseren van de rioleringsgegevens en het vullen van het rioolbeheersysteem, is het niet mogelijk een complete lijst van lozingswerken op te nemen in het vgrp. Voor de overstorten van het gemengde stelsel is een watervergunning (voorheen WVO-vergunning) verleend. De lijst van verleende vergunningen is opgenomen in bijlage 5. In de komende planperiode zal in overleg met het waterschap voor alle kernen het basisrioleringsplan herzien worden. In dat kader zullen de lozingswerken nadrukkelijk in beeld gebracht worden. Op basis van die gegevens kan een watervergunning aangevraagd worden. In het volgende GRP zal een complete lijst van lozingswerken opgenomen worden. Tussen de Unie van waterschappen en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten is afgesproken dat aansluitvergunningen zullen verdwijnen. Aansluitvergunningen zullen door Waterschap Rivierenland worden ingetrokken, nadat afspraken voor een goed werkende afvalwaterketen zijn vastgelegd in een afvalwaterakkoord. De twee door het waterschap verleende aansluitvergunningen zijn opgenomen in het overzicht in bijlage 5. 3.4 Hemelwater Heviger buien stellen nieuwe eisen aan de waterafvoer via het riool. De gemeente kiest voor efficiënte, flexibele en milieuvriendelijke oplossingen. Omdat een riolering zo n 60 tot 80 jaar mee moet, is het nu al belangrijk om na te denken over toekomstige problemen in de waterafvoer. Uit de klimaatmodellen van het KNMI blijkt namelijk dat regenbuien de komende eeuw heviger zullen worden. Hoewel de jaarlijkse hoeveelheid neerslag zelf niet veel verandert, zijn het met name die hevige en relatief korte buien die problemen met de waterafvoer geven. Deze buien zorgen ervoor dat er in erg korte tijd heel veel water door de rioleringsbuizen moet worden afgevoerd. In Nederland, is het gebruikelijk dat riolen berekend zijn op een hevige regenbui die gemiddeld eens in de twee jaar voorkomt (bui 8 conform de Leidraad Riolering van stichting Rioned). Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard 21\50
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL 3.4.1 Scheiding van hemelwater en afvalwater Afkoppelen is geen doel op zich binnen de gemeente, maar het verkleinen van het aangesloten verhard oppervlak verbetert het hydraulisch en het milieutechnisch functioneren van de riolering. Afkoppelen wordt zoveel mogelijk gezamenlijk uitgevoerd met andere maatregelen in de openbare ruimte. Hieronder is beschreven hoe de gemeente ten aanzien van het hemelwater wil omgaan in bestaande en nieuwe situaties. Bestaande situaties In de gebieden met een gemengd stelsel wordt het overtollige hemelwater afgevoerd via het gemengde stelsel. De gemeente Lingewaard wil in de gebieden die daar geschikt voor zijn en daar waar het doelmatig is, scheiden bij de bron. Geschikte gebieden zijn gebieden waar de bodemopbouw infiltratie mogelijk maakt, er oppervlaktewater in de nabijheid aanwezig is en/of een combinatie met andere werkzaamheden in de openbare ruimte kan worden gemaakt. De voorkeursvolgorde binnen Lingewaard is infiltreren(1), naar oppervlaktewater(2) of op gemengd rioleringsstelsel (afkoppelen niet doelmatig)(3). In gebieden met een (verbeterd) gescheiden rioolstelsel (apart riool voor de inzameling en afvoer van hemelwater) moet het hemelwater op het hemelwaterstelsel aangesloten zijn. De gemeente betaalt bij rioolvervangingen, waarbij aangesloten openbare verharding wordt afgekoppeld en een gescheiden stelsel wordt gerealiseerd, het afkoppelen van particuliere verharding. Het betreft hierbij de eenvoudig af te koppelen verharding, veelal de voorzijde van de woningen. Het afkoppelen van particulier terrein verhoogt het rendement van de hemelwaterriolering. In gebieden waar een druk- of persriool aanwezig is (met name buiten de bebouwde kom) bedoeld voor de inzameling van alleen afvalwater, is het niet toegestaan hemelwater hierop aan te sluiten. Hierop is handhaving en controle noodzakelijk. Nieuwe situaties In nieuwe situaties is het uitgangspunt dat het hemelwater gescheiden wordt afgevoerd van het afvalwater (scheiding bij de bron). Ook bij nieuwbouw in bestaand gebied (inbreiding) met gemengde riolering wordt per geval gekeken of het regenwater op particulier terrein kan worden verwerkt. Hierbij geldt de voorkeursvolgorde infiltreren(1), naar oppervlaktewater(2) of op gemengd rioleringsstelsel(3). Door de bodemopbouw en grondwaterstanden in gemeente Lingewaard, is verwerking van hemelwater op het eigen terrein meestal niet mogelijk. 22\50 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL 3.4.2 Wateroverlast De gemeente is verantwoordelijk voor het inzamelen van hemelwater en het infiltreren ervan of het transporteren naar oppervlaktewater. Wateroverlast in de zin van water op straat waarbij geen directe schade optreedt, is wel acceptabel net als tijdelijke hinder (stremming van straten en tunnels en ondergelopen parken). Om dit streven te bewerkstelligen hanteert de gemeente de technische uitgangspunten voor het ontwerp van de riolering. Alleen het afkoppelen van aangesloten verhard oppervlak van de riolen is bij nog hevigere buien niet voldoende om overlast en schade te voorkomen. Dit komt omdat de capaciteit van de riolering eindig is en de riolering niet onbeperkt kan worden vergroot. De gemeente zoekt daarom naar mogelijkheden om ook bovengronds berging c.q. afvoer te creëren. Door bij de herziening van de basisrioleringsplannen berekeningen te maken met zwaardere regenbuiten en te beoordelen welke effecten die buien hebben, wordt geanticipeerd op klimaatadaptatie. Er is een differentiatie gemaakt naar de toelaatbare frequentie van water op straat, met onderscheid tussen hinder, kortdurende overlast of extreme(re) overlast/schade. De betekenis van hinder, overlast en schade in deze context is weergegeven in tabel 3.1. Tabel 3.1 Algemene omschrijving gradaties water op straat Acceptatieniveau Hinder Overlast Schade Omschrijving Kortdurend water op straat van geringe omvang Ernstige hinder (zoals afvalwater of stremming) en forse hoeveelheden water op straat Kort- of langdurend water op straat van een dusdanige omvang dat er schade aan eigendommen optreedt en/of er essentiële (gebruiks-) functies uitvallen Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard 23\50
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL Hinder Overlast Schade 3.5 Grondwater 3.5.1 Verantwoordelijkheden Naast de gemeente hebben particulieren, het Waterschap, Rijkswaterstaat en de Provincie ook een wettelijke verantwoordelijkheid in het grondwaterbeheer. De particulier is verantwoordelijk voor een goed bouwkundige staat van zijn voorzieningen op eigen terrein. Het waterschap dient door peilbeheer voldoende ontwatering en afvoercapaciteit te garanderen. Tevens zijn zij vergunningverlener voor kortdurende grondwateronttrekkingen in de ondiepere lagen van de bodem, zoals bronbemaling bij bouwprojecten. De Provincie blijft vergunningverlener voor grootschalige en langdurige grondwateronttrekkingen in de diepere bodemlagen, zoals drinkwateronttrekkingen en bodemenergiesystemen. 24\50 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL In de Waterwet is opgenomen dat de gemeente zorgplicht heeft, voor het in het openbaar gemeentelijk gebied treffen van maatregelen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van waterschap of provincie behoort. De zorgplicht werkt niet met terugwerkende kracht en leidt niet tot aansprakelijkheid voor schadesituaties die zich in het verleden hebben voorgedaan. Grondwateroverlast als gevolg van bouwkundige tekortkomingen en incidentele gebeurtenissen vallen buiten de gemeentelijke zorgplicht. Binnen dit kader kan de gemeente het beleid aanpassen aan de lokale omstandigheden. In de onderstaande paragrafen is invulling gegeven aan het grondwaterbeleid voor gemeente Lingewaard. Om inzicht te verkrijgen in het functioneren van het grondwatersysteem, heeft de gemeente Lingewaard, samen met een aantal andere gemeenten in de regio, een grondwatermeetnet opgezet. Het doel hiervan is om in stedelijk gebied te weten hoe het grondwatersysteem werkt. Hierbij zit variatie in ruimtelijke zin (waar staat het grondwater hoog?), maar ook hoe vaak en hoe lang het grondwater hoog staat. 3.5.2 Planfasen De gemeente doet op basis van nieuwe klachten, onderzoek naar ernst, omvang en oorzaken van de grondwateroverlast. Ook worden daar waar nodig drainagesystemen aangelegd in combinatie met rioolvervangingen en of andere werkzaamheden in de openbare ruimte. Bij de aanpak voor het oplossen en voorkomen van grondwaterproblemen, wordt onderscheid gemaakt in drie fasen: De bestemmingsplanfase De (her)inrichtingsfase De beheerfase De bestemmingsplanfase Als een bestemmingsplan wordt gewijzigd, dient er een Watertoets uitgevoerd te worden. Bij elk nieuw bestemmingsplan zal voortaan de grondwatersituatie worden meegenomen in de waterparagraaf. De benodigde maatregelen om grondwaterproblemen te voorkomen worden daarbij vastgelegd in regels voor diverse bestemmingen. Het gaat daarbij niet alleen om regels ten aanzien van zetting en drooglegging, maar ook ten aanzien van drainagesystemen en ontwateringsdiepte. De (her)inrichtingsfase Nieuwbouw- of herstructureringsplannen moeten voldoen aan het geldende bestemmingsplan, het Bouwbesluit en de gemeentelijke bouwverordening. Aanvragen voor omgevingsvergunningen worden getoetst aan de hand van deze documenten. Als in het bestemmingsplan voorwaarden opgenomen zijn voor grondwater, wordt hier dus automatisch op getoetst. Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard 25\50
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL Als er in een bestemmingsplan nog geen voorwaarden voor grondwater opgenomen zijn, dan worden deze apart opgenomen in de bouwvergunning. Onder het kopje Duurzaam bouwen in het milieubeleidsplan, is opgenomen dat bouwvergunningen moeten voldoen aan het bouwbesluit en dat er meer aandacht komt voor het gebruik van duurzame materialen. Dit is tevens een van de actiepunten van het waterplan. De beheerfase In de fase richt de gemeente zich vooral op het beperken van grondwateroverlast in bestaand gebied. Het gaat daarbij om het aanpakken van structurele grondwaterproblemen. Binnen de gemeente Lingewaard is sprake van structurele grondwateroverlast indien de volgende aspecten gelden: De problematiek is ernstig, wat zich uit in een of meer van de volgende verschijnselen: - Gezondheidsrisico s of klachten (bijvoorbeeld als gevolg van optrekkend vocht door water in de kruipruimte in woningen met houten vloeren) - Serieuze funderingsschade - Ernstig belemmering van het gebruiken van de grond waarvoor deze bestemd is (bijvoorbeeld doordat de grond onbegaanbaar is) Het probleem heeft enige omvang en speelt dus op buurtniveau De problematiek wordt aantoonbaar veroorzaakt door (verandering in) de grondwaterstand Indien particulieren bij structurele overlast hun drainagewater niet op eigen perceel kunnen verwerken of kunnen lozen op oppervlaktewater, is de gemeente verplicht het drainagewater te ontvangen. Er zal dan een aansluiting gerealiseerd moeten worden op een gemeentelijk drainagesysteem of een regenwaterstelsel. Het afvoeren van drainagewater en ander rioolvreemd water naar de zuivering is echter ongewenst. Aansluiting van drainageleidingen op afvalwaterleidingen en van verbeterd gescheiden stelsels, is daarom niet toegestaan. Mede omdat afvalwater uit het stelsel terug kan stromen in de drainageleidingen. 3.5.3 Bronneringen Bij een bronnering wordt tijdelijk grondwater aan de bodem onttrokken om de grondwaterstand te verlagen. Zo kunnen werkzaamheden, zoals de aanleg van bouwwerken en kabels en leidingen, droog worden uitgevoerd. Voor zowel het onttrekken van grondwater als het lozen van het opgepompte grondwater op oppervlaktewater geldt dat Waterschap Rivierenland hiervoor het bevoegd gezag is. Voor lozing van bronneringswater op de riolering geldt dat de gemeente hiervoor het bevoegd gezag is. Uitgangspunt is dat schoon bronneringswater niet op het vuilwaterriool wordt geloosd, maar of terug wordt gebracht in de bodem of afgevoerd wordt naar oppervlaktewater, in de praktijk zal dit echter niet altijd mogelijk zijn. 26\50 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard
Kenmerk R001-1213704BTM-lhl-V05-NL Voor het lozen van bronneringswater op de riolering dient in het kader van het Activiteitenbesluit 4 een verzoek tot een maatwerkvoorschrift (vergunning) te worden ingediend bij de gemeente. Voor het lozen van bronneringswater via de riolering op de zuiveringsinstallatie is toestemming nodig van het waterschap. Indien er grondwaterverontreinigingen aanwezig zijn, geldt de Wet Bodembescherming en dient dit bij het bevoegd gezag gemeld te worden. Voor kleinere verontreinigingen (buiten inrichtingen) is dat de gemeente, voor grondwaterverontreinigingen groter dan 100 m 3 is dat de Provincie. 3.6 Beheer 3.6.1 Klachtenafhandeling en waterloket De gemeente beschikt over een werkend klachtensysteem. De klachtenafhandeling gebeurt per vraag, daarnaast is het mogelijk de gegevens te analyseren. Een ander onderdeel van het nieuwe gemeentelijke waterbeleid is de informatievoorziening over water en grondwater. De Waterwet schrijft voor dat iedereen met vragen over water terecht kan bij de gemeente. Het loket is, naast het bestaande telefonische meldpunt, een manier voor inwoners om klachten te uiten en vragen te stellen op het gebied van water. In de planperiode wordt onderzocht of het waterloket wordt gekoppeld aan het Wabo-loket. Daarnaast wordt de wijze van coördinatie en informatie tussen de gemeente, de waterbeheerders en de provincie verder vormgegeven. 3.6.2 Beheer gegevens De Wet milieubeheer schrijft voor dat bij de gemeente bekend moet zijn welke rioleringsvoorzieningen aanwezig zijn en in welke staat zij verkeren. Ook de WION schrijft voor dat de aanwezige rioleringsvoorzieningen in beeld moeten zijn. Zonder deze gegevens is effectieve (be)sturing niet mogelijk en kan de doelmatigheid niet worden gewaarborgd. De gemeente heeft in 2012 een rioleringsbeheersysteem aangeschaft en is gestart met het vullen van het systeem met de vaste gegevens van de riolering. Een goed gevuld en actueel gehouden beheersysteem, helpt de gemeente keuzes te maken voor de lange termijn en geeft gelegenheid om noodzakelijke ingrepen op andere maatregelen in de fysieke leefomgeving af te stemmen. 3.6.3 Inspectie en rioolvervanging Om inzicht in de kwaliteit van de riolering te behouden worden rioolinspecties uitgevoerd. De beheerder maakt onderscheid tussen waarschuwings- en ingrijpmaatstaven. Deze maatstaven geven een indicatie wanneer en in welke situaties herstelwerkzaamheden uitgevoerd moeten worden. De maatstaven zijn van invloed op jaarlijkse kosten, maar ook op risico s (mogelijke schadelijke gevolgen van het niet functioneren van de riolering). De inspectiebeelden van de vrijvervalriolering worden op basis van de NEN-normen beoordeeld. 4 Het Activiteitenbesluit (Besluit algemene regels voor inrichtingen) bevat algemene milieuregels voor bedrijven. Dit besluit is gebaseerd op de Wet milieubeheer (Wm) en is sinds 1 januari 2008 van kracht. De algemene regels werden voorheen met milieuvergunningen geregeld. Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Lingewaard 27\50