Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Hulst

Transcriptie

1 Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Hulst Planperiode 2010 tot en met 2015 Gemeente Hulst Postbus AA Hulst Grontmij Nederland B.V. Middelburg, 30 september 2009

2 Verantwoording Titel : Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Hulst Subtitel : Planperiode 2010 tot en met 2015 Projectnummer : Referentienummer : mbg.312.R003 Revisie : 5 Datum : 30 september 2009 Auteur(s) : Ing. D.J. Vaneveld adres : ricky.vaneveld@grontmij.nl Gecontroleerd door : Ing. P. Nieuwhof en Ir. W.J.P. Worst Paraaf gecontroleerd : Goedgekeurd door : Ir. W.J.P. Worst Paraaf goedgekeurd : Contact : Segeerssingel LG Middelburg Postbus GB Middelburg T F zuid@grontmij.nl Pagina 2 van 48

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding Aanleiding... 5 Geldigheidsduur Procedures Termen en definities Leeswijzer Evaluatie GRP Algemeen Doel van de evaluatie Aanleg van riolering bij bestaande bebouwing in het buitengebied... 8 Aanleg van riolering bij nieuwbouw Onderzoek Maatregelen Personeel Financieel Aandachtpunten VGRP Wettelijk en beleidskader Inleiding Relaties met andere plannen en regelgeving Nieuwe ontwikkelingen in de rioleringszorg Duurzaam en veerkrachtig watersysteem Optimalisatie in de waterketen Kwaliteit van de leefomgeving en integraal beheer Beleidsverplichtingen Gewenste situatie Inleiding Doelen, functionele eisen en maatstaven voor de komende planperiode Toetsingskader Overleg met andere overheden Huidige situatie Inleiding Totaal overzicht voorzieningen Stedelijk afvalwater Nog niet aangesloten bestaande bebouwing Afvoer en behandeling stedelijk afvalwater Overzicht aanwezige stedelijk afvalwater voorzieningen Toestand van de objecten Functioneren van de voorzieningen Hemelwater Verwerking van hemelwater Overzicht van aanwezige voorzieningen Toestand van de objecten Functioneren van de voorzieningen Pagina 3 van 48

4 Inhoudsopgave (vervolg) 5.5 Grondwater binnen de gemeente Hulst Inzicht in het grondwaterregime Overzicht van aanwezige voorzieningen Klachten en overlast Verordeningen en vergunningen Opgave Inleiding Stedelijk afvalwater Aanleg van voorzieningen bij bestaande bebouwing Aanleg van nieuwe voorzieningen bij nieuwbouw Onderzoek Maatregelen Hemelwater Aanleg van nieuwe voorzieningen bij bestaande bebouwing Aanleg van nieuwe voorzieningen bij uit- en inbreidingen Onderzoek Maatregelen Grondwater Aanleg van nieuwe voorzieningen Onderzoek Maatregelen Organisatie en financiën Personele middelen Financiële middelen Algemeen Vervangingswaarde Totale uitgaven Kostendekking Inleiding Verandering heffingsgrondslag Heffingseenheden Inkomsten anders dan rioolrecht/heffing Rioolheffing Uitgangspunten en bestuurlijke keuze Inleiding Uitgangspunten kostendekkingberekening VGRP Hulst Samenvatting onderzoek en maatregelen in de planperiode Keuzes en risico s Bijlage 1: Bijlage 2: Bijlage 3: Bijlage 4: Bijlage 5: Bijlage 6: Begrippenlijst Wet- en beleidskader Functionele eisen en maatstaven Tabellen Kostendekkingsmodel Overzicht planning gemeente Hulst Binnengekomen reacties Pagina 4 van 48

5 1 Inleiding 1.1 Aanleiding Een goede riolering is nodig voor de waarborging van de volksgezondheid, de bescherming van het milieu en het tegengaan van wateroverlast. Aanleg en beheer van deze riolering is een gemeentelijke taak die zijn wettelijke basis vindt in de Wet milieubeheer (Wm art ). Als gevolg van de wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken (1 januari 2008) zijn nieuwe taken toegevoegd aan de traditionele taken van de gemeente voor de rioleringszorg. Deze taken zijn: de zorg voor de inzameling en verder verwerking van afvloeiend hemelwater; invulling geven aan het grondwaterbeheer in het stedelijk gebied. De gemeente krijgt er dus naast de zorgplicht voor afvalwater een zorgplicht voor hemelwater en grondwater bij. In dit verbreed gemeentelijke rioleringsplan (VGRP) is weergegeven hoe de gemeente Hulst haar watertaken in de komende planperiode vorm wil geven. De gemeente is wettelijk verplicht een GRP op te stellen (Wet milieubeheer 4.22). Het GRP dient onder andere om aan te geven hoe invulling wordt gegeven aan de zorgplicht voor de doelmatige inzameling en transport van afvalwater. Verder moet de gemeente aangeven hoe ze omgaat met het grond- en hemelwater op haar grondgebied. Hierbij zal ook aangegeven worden wat de rol van de burger in deze taken is; wat verwacht de gemeente van de burger. Dit is de zogenaamde verbreding van het GRP. Door middel van het GRP kan tevens een integrale beleidsafweging op het terrein van bodem- en waterkwaliteit, de gemeentelijke infrastructuur en de rioleringszorg worden gemaakt. Artikel 4.22, Wet milieubeheer 1. De gemeenteraad stelt telkens voor een daarbij vast te stellen periode een gemeentelijk rioleringsplan vast. 2. Het plan bevat ten minste: a. een overzicht van de in de gemeente aanwezige voorzieningen voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater als bedoeld in art , alsmede de inzameling en verdere verwerking van afvloeiend hemelwater als bedoeld in artikel 9a van de Wet op de waterhuishouding, en maatregelen teneinde structurele nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken, als bedoeld in artikel 9b van de laatstgenoemde wet, en een aanduiding van het tijdstip waarop die voorzieningen naar verwachting aan vervanging toe zijn; b. een overzicht van de in de door het plan bestreken periode aan te leggen of te vervangen voorzieningen als bedoeld onder a; c. een overzicht van de wijze waarop de voorzieningen, bedoeld onder a en b, worden of zullen worden beheerd; d. de gevolgen voor het milieu van de aanwezige voorzieningen als bedoeld onder a, en van de in het plan aangekondigde activiteiten; e. een overzicht van de financiële gevolgen van de in het plan aangekondigde activiteiten. 3. Indien in de gemeente een gemeentelijk milieubeleidsplan geldt, houdt de gemeenteraad met dat plan rekening bij de vaststelling van een gemeentelijk rioleringsplan. 4. Onze Minister kan, in overeenstemming met Onze Minister van Verkeer en Waterstaat, aan gemeenten de plicht opleggen tot prestatievergelijking ten aanzien van de uitvoering van de taak, bedoeld in artikel 10.33, alsmede de taken, bedoeld in artikel 9a en 9b van de Wet op de waterhuishouding. Bij of krachtens algemene maatregel van bestuur kunnen regels worden opgesteld over de frequentie, inhoud en omvang van de prestatievergelijking. 1.2 Geldigheidsduur De gemeente stelt zelf de geldigheidsduur van het plan vast (art Wm). De geldigheidsduur van dit beleidsplan is zes jaar (2010 tot en met 2015). De peildatum van dit VGRP is 1 januari 2008 en alle genoemde bedragen zijn, tenzij anders vermeld, even eens op prijspeil van 1 januari Pagina 5 van 48

6 Inleiding Om het op termijn mogelijk te maken het stedelijk waterplan en het VGRP te integreren tot één beleidsplan in 2015 is gekozen voor een geldigheidsduur van 6 jaar. Vanaf 2013 is het verplicht om een verbreed gemeentelijk rioleringsplan (VGRP) op te stellen voor stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater. Op basis van de huidige inzichten is in dit VGRP deze verbreding al opgenomen. Voor de invulling van de zogenoemde zorgplichten moet een keuze gemaakt worden, die verstrekkende (financiële) gevolgen hebben. Om tot gefundeerde keuzes te komen, zal in de komende planperiode nog nader onderzoek worden uitgevoerd. 1.3 Procedures Het VGRP is in nauwe samenwerking met waterschap Zeeuws Vlaanderen en Provincie Zeeland opgesteld. Door middel van een tweetal overleggen hebben zij invloed gehad op dit VGRP. In een vroeg stadium zijn de eerste voornemens getoetst. Vervolgens is het VGRP in concept opgesteld. Dit concept is vervolgens ter becommentariëring aan hen voorgelegd. De reacties zijn in bijlage 6 bijgevoegd. De reacties geven geen aanleiding om wijzigingen aan te brengen in het conceptontwerp VGRP. In het proces van het opstellen van het VGRP zijn twee overlegmomenten opgenomen met de leden van de raadscommissies. Tijdens het eerste overlegmoment zijn de beleidsuitgangspunten voor de planperiode besproken, terwijl het tweede overleg moment gebruikt is voor de bepaling van de opgave, kosten en kostendekking. Na de formele vaststelling door de gemeenteraad zal het plan worden toegezonden aan de bovenvermelde instanties en aan het ministerie van VROM (de inspecteur). Tevens zal het plan op de gemeentelijke website geplaatst worden en in het gemeentehuis en de bibliotheken ter inzage gelegd worden. 1.4 Termen en definities Dit VGRP is een gemeentelijk beleidsplan, waar de gemeenteraad zich over moet uitspreken. Daarnaast is dit document bedoeld om aan geïnteresseerde burgers de rioleringszorg binnen de gemeente uit te leggen. In dit VGRP wordt vaktaal gebruikt. Ter verduidelijking van de in dit plan gehanteerde begrippen en afkortingen, is in bijlage 1 een begrippenlijst opgenomen. 1.5 Leeswijzer Dit VGRP is conform de aanbevelingen in de Leidraad Riolering opgezet. De Leidraad Riolering is in opdracht van het ministerie van VROM door de stichting RIONED opgesteld. Dit GRP bestaat uit de volgende onderdelen: Hoofdstuk 1 is de inleiding, met de aanleiding, de geldigheidsduur en een leeswijzer. Pagina 6 van 48

7 Inleiding Evaluatie Rioleringszorg H2 Wetgeving en beleidskader De ontwikkelingen in regelgeving H3 Gewenste situatie Doelen, eisen en maatstaven H4 In hoofdstuk 2 komt de evaluatie van het gevoerde rioleringsbeleid in de gemeente tot en met 2009 aan de orde. De uitkomsten vormen de beginsituatie voor het VGRP In hoofdstuk 3 worden de wet- en regelgeving en ontwikkelingen toegelicht met een beschrijving van de relaties met de rioleringszorg. In hoofdstuk 4 'Gewenste situatie worden voor de komende planperiode (en periode daarna) doelen beschreven en uitgewerkt. Hiermee wordt een toetsingskader gegeven waarmee onder meer de gevolgen voor het milieu (Wm artikel 4.22 lid 2d) kunnen worden aangegeven. Huidige situatie Wat hebben we nu? H5 In hoofdstuk 5 'Huidige situatie' wordt getoetst in hoeverre de doelen nu al zijn gerealiseerd. Hoofdstuk 5 geeft het in de wet gevraagde overzicht van de aanwezige voorzieningen (Wm, artikel 4.22 lid 2a). De opgave Wat moeten we doen? Aanleg, onderzoek en maatregelen H6 In hoofdstuk 6 'De opgave' worden in hoofdlijnen de maatregelen weergegeven die nodig zijn om de gestelde doelen te kunnen realiseren. Daarmee wordt invulling gegeven aan lid 2b en 2c van artikel 4.22 van de Wet milieubeheer. Organisatie en financiën Wat hebben we nodig? Personeel en Financieel Financieel H7 In hoofdstuk 7 'Organisatie en financiën' wordt de in hoofdstuk 6 weergegeven strategie vertaald naar benodigde personele en financiële middelen èn een wijze van kostendekking (Wm, artikel 4.22 lid e). Uitgangspunten en bestuurlijke Keuzes Samenvatting en keuzes H8 Figuur 1.1 Opbouw GRP In hoofdstuk 8 Uitgangspunten en bestuurlijke keuze komen de keuzes aan de orde die uit politieke overweging zijn genomen. De risico s worden benoemd en het rapport is inhoudelijk samengevat. Tabellen met een letter (bv tabel A) zijn in de rapporttekst opgenomen, tabellen met een cijfer in bijlage 4 en 5. Pagina 7 van 48

8 2 Evaluatie GRP Algemeen In de totstandkomingsprocedure zoals in de Leidraad Riolering, module A1050 GRP: Planvorming gemeentelijke watertaken is opgenomen, wordt gesproken over evaluatie doelen en maatregelen vorig plan. De evaluatie is een voortgangsbewaking welke in detail in de jaarprogramma s aan bod komt. De hoofdlijnen zijn richtinggevend voor het vervolg; het nieuwe VGRP. De evaluatie is ter kennisname aan de gemeenteraad aangeboden. 2.2 Doel van de evaluatie Het doel van de evaluatie is een terugblik op de ervaringen en gebeurtenissen rondom het GRP De basis voor de evaluatie wordt gevormd door de operationele jaarprogramma s van de gemeente. In deze programma s zijn alle activiteiten en maatregelen op het gebied van de riolering beschreven. De evaluatie is een verklaring voor het gevoerde beleid en levert het uitgangspunt voor het nieuw op te stellen VGRP Die gebeurtenissen moeten op waarde geschat worden en hebben het doel om ervan te leren. Tijdens de evaluatie moet de vraag beantwoordt worden wat er goed was aan het GRP en wat niet. Op basis van de gestelde doelen is in het GRP een strategie opgesteld met betrekking tot de volgende onderdelen: aanleg van riolering; onderzoek; maatregelen. In de volgende paragrafen zijn de resultaten van de genoemde onderdelen beschreven. Aansluitend zijn de personele en financiële middelen in beschouwing genomen. 2.3 Aanleg van riolering bij bestaande bebouwing in het buitengebied In overeenstemming met het ontheffingenbeleid dient de gemeente Hulst 233 ongerioleerde percelen in het buitengebied aan te sluiten op de riolering. Vanuit het GRP is de aansluiting van 51 ongerioleerde panden op de drukriolering doorgeschoven naar het GRP In het GRP is gesteld dat er in de periode van 2003 tot panden aangesloten moeten worden op de riolering. In deze periode heeft de gemeente 160 percelen aangesloten op de (druk)riolering. Medio 2008 zijn 39 percelen aangesloten en begin 2009 zullen nog 34 percelen aangesloten worden. Hiernaast dienden 36 panden voor 2005 te worden aangesloten op een IBA klasse 3. Deze aansluiting is in overeenstemming met de Samenwerkingsovereenkomst Zeeuws-Vlaamse IBAwacht. De gemeente heeft intussen 34 percelen aangesloten op een IBA. Bij één perceel vindt de lozing plaats op de gierkelder en bij een ander perceel is geen IBA aangelegd omdat de lozing op weinig kwetsbaar oppervlaktewater plaatsvindt en één perceel is alsnog aangesloten op de drukriolering. Eén perceel is toegevoegd aan de lijst van 36. Tevens is gesteld dat de resterende 442 ongerioleerde panden geen verbeterde septictank aan hoeven te leggen, maar kunnen volstaan met de aanwezige lozingsvoorzieningen. Geconcludeerd kan worden dat de gemeente de oorspronkelijke doelstelling heeft bereikt. Pagina 8 van 48

9 Evaluatie GRP Aanleg van riolering bij nieuwbouw De nieuwe bebouwing die in de afgelopen jaren gerealiseerd is, is aangesloten op de riolering. Veelal is hierbij een gescheiden rioolstelsel aangelegd. In specifieke gevallen (inbreiding) is aangesloten op het gemengde stelsel. Nieuwbouw in het buitengebied heeft niet plaatsgevonden. Gezien het bovenstaande kan worden vastgesteld dat de doelstellingen op dit onderdeel zijn gehaald. 2.5 Onderzoek Dit onderdeel is gesplitst in verschillende subonderdelen. Databeheer Revisiegegevens en nieuwe inspectiegegevens zijn verwerkt in het rioolbeheersysteem en binnen een termijn van drie maanden verwerkt. De databestanden van het rioolbeheer zijn gecontroleerd en (binnen de norm) actueel. De software van het rioolbeheersysteem is in overeenstemming gebracht met de Europese normering. Nog niet alle oude inspectieresultaten zijn echter in overeenstemming met deze nieuwe normering. In 2009 zal dit wel het geval zijn. Inspectie In de afgelopen jaren heeft de gemeente gemiddeld 13,2 kilometer riolering per jaar geïnspecteerd. De doelstelling was 12,0 kilometer. Deze is dus ruimschoots gehaald. Meten en berekenen De doelstelling was om basisrioleringsplannen één keer in de tien jaar te actualiseren. Uitgaande van 15 kernen dient dus jaarlijks 1,5 plan te worden geactualiseerd. In de afgelopen planperiode heeft de gemeente enkele plannen geactualiseerd. Zie tabel A. Tabel A Basisrioleringsplannen Jaar Kern 2002 Clinge 2004 Kloosterzande 2005 Vogelwaarde en Terhole 2007 Heikant (milieutechnisch functioneren in 2009) Gemiddeld heeft de gemeente dus minder dan één basisrioleringsplan per jaar geactualiseerd. De gemeente heeft in de afgelopen planperiode besloten om iedere 10 jaar alle rioleringsplannen in één keer uit te voeren. Deze werkwijze kost de gemeente per saldo minder personele inzet en levert de gemeente bovendien een financiële besparing op de uitgaven op. Het gevolg is echter dat de oorspronkelijke doelstelling niet bereikt is. Controle van verordeningen en vergunningen In de periode heeft het team handhaving invulling gegeven aan de criteria van het Ministerie van VROM en is de organisatie en uitvoering van hun handhavende activiteiten op een kwalitatief hoger niveau getild. Door personele wisselingen in 2008 zijn minder bedrijven gecontroleerd. De inwerkingtreding van het Activiteitenbesluit per 1 januari 2008 brengt de nodige wijzigingen met zich mee. Actualisatie vergunningen De gemeente Hulst beschikte al over een aansluitvergunning van het waterschap. In 2007 heeft de gemeente de aanvraag Wvo-vergunning verstuurd naar het Waterschap. Waterschap Zeeuws-Vlaanderen heeft, gezien recente ontwikkelingen in de wetgeving waarbij de Wvovergunning niet meer noodzakelijk is, besloten deze aanvraag niet in behandeling te nemen. Pagina 9 van 48

10 Evaluatie GRP Maatregelen Dit onderdeel is gesplitst in een aantal subonderdelen. Deze zijn in de volgende paragrafen uitgewerkt. Onderhoud De strategie was om jaarlijks 25 kilometer vrijvervalriolering te reinigen, met 24,3 km per jaar is dit bijna gehaald. Gepland was om druk- en persleidingen iedere tien jaar te reinigen. Om de reiniging van deze leidingen mogelijk te maken, is een aantal pig-lanceerinrichtingen aangebracht. Deze pigstukken zijn betaald uit het budget voor de reiniging van de leidingen. Door gebrek aan middelen is 50 % minder persleiding gereinigd dan gepland. De controle en het onderhoud van de gemalen, drukrioleringsunits, rioolpersleidingen en overstortmeters heeft plaatsgevonden in overeenstemming met de doelstelling. Incidenteel heeft de gemeente de bodem van waterlopen in de nabijheid van overstorten geschoond. Het vrijkomende slib is afgevoerd. Vervangingen In de financiële planning is uitgegaan van een levensduur voor de vrijvervalriolering van 60 jaar. Hiervoor zijn de benodigde financiële middelen beschikbaar gesteld. Voor calamiteiten is eveneens een jaarlijks bedrag opgenomen. Ook voor de vervanging van gemalen en drukrioleringssystemen zijn financiële middelen opgenomen. In de afgelopen planperiode is gemiddeld 750 m vrijvervalriolering per jaar vervangen. Planning was gemiddeld m per jaar te vervangen. Oorzaak hiervan is dat de gemeente in de planperiode eerst de milieumaatregelen en daarna de structurele vervanging van vrijvervalriolering ter hand genomen heeft. Ook de aanleg van drukriolering, IBA s en randvoorzieningen heeft de afgelopen planperiode prioriteit gekregen. In de planperiode zijn de elektrisch mechanische installaties van 185 drukrioleringsunits vervangen. Renovatie Voor renovatie van vrijvervalriolen zijn geen financiële middelen gereserveerd. In 2008 is de riolering in de Van der Maelstedeweg gerenoveerd met behulp van de kousmethode. De hierdoor verminderde berging is gecompenseerd in een parallelriool. Ook is naar aanleiding van een calamiteit het transportriool van de Dullaertpolder in 2009 gerenoveerd met behulp van de kousmethode. Tevens heeft de gemeente de elektrisch mechanische installaties van een aantal rioolgemalen gerenoveerd. Gelijktijdig zijn hierbij de in de omgeving aanwezige overstorten voorzien van meetapparatuur. Globaal zijn jaarlijks twee gemalen gerenoveerd. Reparatie De reparaties van riolen zijn grotendeels in eigen beheer uitgevoerd. In incidentele gevallen zijn de werkzaamheden uitbesteed. In de planperiode heeft één grotere calamiteit plaats gevonden. Het transportriool van de Dullaertpolder was over circa 15 meter verzakt. Verbetering In de planperiode heeft de gemeente diverse verbeteringsmaatregelen uitgevoerd. Dit om de vuiluitworp vanuit de bestaande rioolstelsels te verminderen. Op dit moment zijn alle verbetermaatregelen uitgevoerd. In 2008 is het verharde oppervlak van de Tiberghienweg in Clinge afgekoppeld en in is een bergbezinkbassin aan de Groenendijk in Kloosterzande aangelegd. Daarmee voldoet het rioolstelsel van de gemeente Hulst aan de basisinspanning. Pagina 10 van 48

11 Evaluatie GRP Personeel In het GRP is berekend dat een personele bezetting van 6,2 fte benodigd was. In de periode 2004 tot en met 2007 was de werkelijke jaarlijkse tijdbesteding [uren] als volgt: Tabel B Besteding in personele bezetting ten behoeve van rioolbeheer Jaar Financiën Openbare Werken RO & Economie Buitendienst Ruimte Buitendienst Groen Totaal [uren] Gemiddeld [uren/jr] Gemiddeld per jaar [fte] 0,2 3,8 0 2,4 0,2 6,7 Uitgaande van uren per fte betekent dit dat er gemiddeld 6,7 fte per jaar belast is geweest met de uitvoering van het rioolbeheer. Dit is meer dan berekend. 2.8 Financieel Voor een kostendekkende uitvoering van het rioolbeheer was een rioolheffing van 253,-- in 2014 berekend. Na de vaststelling van het GRP is een nieuw college benoemd. Dit college heeft het besluit genomen om de stijging van de rioolheffing te bevriezen. Dit in verband met het verschil tussen de totale gemeentelijke lasten voor de inwoners van Hulst en de lasten van de aangrenzende gemeenten. De huidige rioolheffing (2009) is 161,-- voor gebruikers met een drinkwaterverbruik van m³ per jaar. Uit het nieuwe VGRP zal blijken welke rioolheffing noodzakelijk is voor de uitvoering van het gewenste rioolbeheer. 2.9 Aandachtpunten VGRP Over het algemeen heeft de gemeente Hulst op een voortvarende wijze de uitvoering van het rioolbeheer ter hand genomen. Op het vlak van de vervanging van vrijvervalriolering, reparatie en renovatie is echter sprake van een achterstand ten opzichte van de geschatte vervanging in het vorige GRP. Onbekend is hoe groot die achterstand in de praktijk is. In het VGRP dient hier voldoende aandacht te worden besteed. Het doorrekenen van een aantal kernen verdient zeker aandacht. Pagina 11 van 48

12 3 Wettelijk en beleidskader 3.1 Inleiding Riolering staat niet op zichzelf, maar maakt onderdeel uit van de waterketen (drinkwatervoorziening - riolering - afvalwaterzuivering) en heeft relaties met het watersysteem, zie figuur 3.1. Figuur 3.1 Relaties riolering waterketen watersysteem Binnen de (afval)waterketen is de zorg voor de riolering neergelegd bij de gemeente. Als voornaamste taak van de rioleringszorg wordt beschouwd het afvoeren van afval- en (overtollig) hemelwater. De ontwikkelingen en wijzigingen van de wet- en regelgeving beïnvloeden het beleid in de afvalwaterketen. Ze vormen het uitgangspunt voor de visie op de toekomst. Tevens hebben wet- en regelgeving directe invloed op het toetsingskader voor dit VGRP als zodanig. 3.2 Relaties met andere plannen en regelgeving De wet Verankering en bekostiging van gemeentelijke watertaken is op 1 januari 2008 in werking getreden. Deze wet creëert een aantal wettelijke voorzieningen ten aanzien van de gemeentelijke watertaken door wijziging van de Gemeentewet, de Wet op de waterhuishouding en de Wet milieubeheer. Met de wetswijzigingen heeft de gemeenten extra zorgplichten gekregen. De zorgplicht voor grondwater is nieuw in de Wet op de waterhuishouding opgenomen (artikel 9 en 9b). Dit betekent vooralsnog dat de gemeente in het openbaar gemeentelijke gebied maatregelen dient te treffen die structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk voorkomen of beperken. Dit zover het doelmatige maatregelen betreft die niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoren. Het in beeld brengen van eventuele structurele problemen met betrekking tot het grondwater vormt een onderdeel van dit VGRP. Voor de bekostiging van de gemeentelijke watertaken is een aparte heffingsbevoegdheid gecreëerd in de Gemeentewet. Deze houdt een verbreding van de bestaande rioolheffing in. Op zich kan het bestaande heffingensysteem voor het rioolrecht daarbij intact blijven. De enige wet- Pagina 12 van 48

13 Wettelijk en beleidskader telijke begrenzing is dat het gaat om het verhalen van kosten specifiek voor de drie in hoofdstuk één genoemde watertaken. In onderstaand overzicht is aangegeven welke ontwikkelingen, plannen en wet- en regelgeving op welk(e) aspect(en) van de afvalwaterketen ingrijpen. In de bovenste helft zijn de (belangrijkste) ontwikkelingen weergegeven, in de onderste helft de (belangrijkste) wet- en regelgeving. Een aantal relaties wordt kort tekstueel toegelicht. Voor uitgebreide informatie wordt verwezen naar de betreffende (beleids)stukken. Een samenvatting van de wet- en regelgeving op europees, rijks, provinciaal en waterschapsniveau is opgenomen in bijlage 2. Aandachtsgebied Duurzaam waterbeheer, veerkrachtig watersysteem Optimalisatie in de waterketen X X X Kwaliteit leefomgeving, IBOR X X Klimaatverandering X X X Verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken X X X X X Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) X X X X Stroomgebiedsbeheerplannen X X Europese richtlijn Stedelijk Afvalwater X Nationaal Bestuursakkoord Water X X X X X Integrale Waterwet X X Vierde Nota Waterhuishouding X X X X Wet Milieubeheer (Wm) X X X X X X Wet Verontreiniging Oppervlaktewateren (WVO) X X X X X Wet Bodembescherming (Wbb) X X X X X Woningwet en Bouwbesluit X X X X X Nationaal Milieubeleidsplan X X X Grondroerdersregeling (wion) X X Nota ruimte, streekplannen, bestemmingsplannen (Ruimtelijke ordening) X Wet ruimtelijke ordening (Wro) X X X X Provinciaal omgevingsplan en Milieuverordening X X X X Waterbeheerplan Waterschap Zeeuws Vlaanderen X X Keur / Nota riolering, nota afkoppelen verhard oppervlak X X X X X Gemeentelijke milieuprogramma s X X X X Bouwverordening Gemeente Hulst X X X X Rioolrechtverordening Hulst X X Figuur 3.2 Ontwikkelingen, beleidskaders en wetten Beleidskaders en wetten Ontwikkelingen Ontwerp riolering Emissie oppervlaktewater Emissie grondwater Ruimtelijke ordening (Huis)aansluitingen Risico's Monitoring Veiligheid Bekostiging Beheer en onderhoud 3.3 Nieuwe ontwikkelingen in de rioleringszorg In deze paragraaf is een overzicht opgenomen van de belangrijkste nieuwe ontwikkelingen in de rioleringszorg. De betekenis van deze ontwikkelingen voor de gemeente Hulst is weegegeven in een overzicht met resultaats en inspanningsverplichtingen (zie einde hoofdstuk) Duurzaam en veerkrachtig watersysteem Anno 2009 is duurzaamheid een kernbegrip in het denken geworden. Maatregelen die getroffen worden moeten duurzaam zijn, dus zonder belasting voor de volgende generaties. Daartoe wordt gestreefd naar een duurzaam, veerkrachtig watersysteem. Daaronder wordt verstaan een water- en rioleringssysteem dat de volksgezondheid beschermt en de kwaliteit van de leefomgeving waarborgt. Het voorkomen van wateroverlast en het zorgen voor schoon oppervlaktewater zijn daarbij belangrijke onderdelen. Bij het opstellen van maatregelen en het ontwikkelen en toepassen van nieuwe systemen moet het aspect volksgezondheid niet uit het oog worden verloren. Het aantal overstorten en de Pagina 13 van 48

14 Wettelijk en beleidskader plaats daarvan zijn van groot belang evenals de frequentie van overstorten en de hoeveelheid overstortwater. Het is wenselijk het hemel- en grondwater zo weinig mogelijk te vermengen met afvalwater. In de wet wordt dit aangeduid met de term ontvlechting. De gemeente moet als beleidskeuze in dit VGRP aangeven in hoeverre zij een ontvlechting van stedelijk afvalwater en hemelwater nastreeft en welke rol zij hierbij de particulier geeft. Elementen als een bronaanpak van verontreinigingen, het beperken van diffuse lozingen door geen gebruik te maken van onder andere uitlogende bouwmaterialen, bestrijdingmiddelen en strooizout liggen daarbij in de directe invloedssfeer van de gemeente. Qua bestrijdingsmiddelen wil de gemeente Hulst het goede voorbeeld geven en daarom vindt onkruid bestrijding plaats volgens de DOB-methodiek niveau brons. Een goede afstemming van het grondgebruik binnen de ruimtelijke ordening zodanig dat maximaal aangesloten wordt op het natuurlijke functioneren van het stedelijke watersysteem is van belang. Voldoende waterberging wordt gerealiseerd waardoor variaties in de hoeveelheden af te voeren water (stedelijke wateropgave) goed kunnen worden opgevangen. Daarnaast is de gemeente belast met de lokale inpassing van maatregelen op het gebied van de waterkwaliteit. In dit kader draagt de gemeente mede zorg voor de realisatie van maatregelen ten behoeve van de Europese Kaderrichtlijn water (KRW). Het ministerie van VROM heeft in 2004 een beleidsbrief hemelwater en riolering uitgebracht. Die brief geeft handvatten hoe de hemelwaterproblematiek door gemeenten het best kan worden aangepakt. Er worden vier pijlers van het hemelwaterbeleid benoemd: 1. aanpak bij de bron: het voorkomen van verontreiniging van hemelwater; 2. hemelwater vasthouden en bergen; 3. hemelwater gescheiden van afvalwater afvoeren; 4. integrale afweging op lokaal niveau. De gemeente wordt als regisseur gezien om dit hemelwaterbeleid lokaal vorm te geven Optimalisatie in de waterketen De (afval)waterketen kan geoptimaliseerd worden zodanig dat de negatieve effecten op het watersysteem minimaal zijn. Hiervoor dient de vuiluitworp door het rioolstelsel maximaal teruggedrongen te worden. De meest optimale maatregelen worden gezocht in het kader van de Optimalisatie Afvalwatersysteem Studie (OAS) die in samenwerking met het waterschap kan worden opgesteld. De Optimalisatiestudie Afvalwater Systeem is een studie naar de samenhang binnen het afvalwatersysteem (rioolwaterzuivering, riolering en overstorten), met als voornaamste doel te onderzoeken of de inzameling, het transport en het zuiveren van afvalwater op een duurzame wijze en tegen de laagst maatschappelijke kosten kan worden uitgevoerd. Voor dat in de gemeente Hulst een dergelijke studie kan worden uitgevoerd dienen eerst de resultaten bekend te zijn van de onderzoeken in het kader van het Stedelijk Waterplan Zeeuws- Vlaanderen. Deze worden voor de grotere kernen eind 2010 verwacht. De riolering functioneert zodanig dat de waterbergingsopgave in het kader van de stedelijke wateropgave is gerealiseerd en wateroverlast minimaal plaatsvindt. Het schone hemelwater blijft zoveel mogelijk buiten de (afval)waterketen. Daartoe neemt het afkoppelen van hemelwater en infiltreren in de bodem een belangrijke plaats in. De trits vasthouden-bergen-afvoeren is daarbij leidraad en als beleid door de gemeente Hulst vastgesteld. Figuur 3.3 Voorkeursvolgorde vasthouden-bergen-afvoeren Pagina 14 van 48

15 Wettelijk en beleidskader Kwaliteit van de leefomgeving en integraal beheer Kwaliteit van de leefomgeving en integraal beheer van de openbare ruimte hebben een sterke relatie. Maatregelen aan de riolering moeten worden afgestemd op andere maatregelen aan de openbare ruimte om overlast voor burgers en bedrijven te minimaliseren en een efficiënte besteding van middelen te garanderen. De watertoets is een belangrijk instrument om water bij ruimtelijke plannen een plaats te geven. Vroegtijdig samenwerken met de waterbeheerder, die nieuwbouwplannen op het aspect water beoordeelt, biedt de meeste kansen voor een optimaal ontwerp. Ten behoeve van de watertoets kan een geohydrologisch onderzoek uitgevoerd worden en al een eerste ontwerp van het toekomstige watersysteem van de in/uitbreiding gemaakt worden. Belangrijk in het proces van watertoets is vroegtijdig overleg tussen waterschap en gemeente. Uitgangspunten daarbij zijn: Gescheiden houden van vuil en schoon hemelwater; Doorlopen van de afwegingsstappen vasthouden-bergen-afvoeren; Gondwaterpeil en functie worden optimaal op elkaar afgestemd; De landbouwkundige afvoer niet overschrijden ondanks functiewijziging; Voorkomen van vervuiling aan de bron; Water als kans en meervoudig ruimtegebruik. 3.4 Beleidsverplichtingen Uit het bestaande beleid (van hogere overheden) en de nieuwe ontwikkelingen komen enkele beleidsuitgangspunten naar voren. De resultaats- en inspanningsverplichtingen specifiek voor de gemeente Hulst zijn opgenomen in onderstaande tabel C. Tabel C Resultaats- en inspanningsverplichtingen Onderwerp Wetsstuk Status Resultaatsverplichtingen Sanering ongezuiverde lozingen Inzamelen en transporteren van afvalwater Basisinspanning Uitvoeren watertoets bij veranderingen in de ruimtelijke ordening die effect hebben op het watersysteem. Stedelijke wateropgave Actuele vergunningen voor directe en indirecte lozingen / Monitoring overstorten Registratie kabels en leidingen (riolering) Benchmark riolering in 2010 Wet milieubeheer, Lozingenbesluiten, Provinciaal Beleid Europese Richtlijn Stedelijk afvalwater, Wet milieubeheer 3 e en 4 e nota Waterhuishouding/ Afvalwaterakkoord Waterbeleid 21 e eeuw / Wet Ruimtelijke Ordening Nationaal bestuursakkoord Water Wet Verontreiniging oppervlaktewateren / Lozingenbesluiten Wet informatieuitwisseling ondergrondse netten (WION) Nationaal bestuursakkoord Waterketen De ontheffing van de zorgplicht loopt op af. Provinciale werkgroep stelt nieuw beleid op. Voorstel: voor 2027 moeten de laatste 425 aansluitingen welke nog niet voldoen een voorziening treffen. Continu proces In vorige periode al gerealiseerd Continu proces Stedelijke wateropgave wordt in beeld gebracht binnen de onderzoeken in het kader van het Stedelijk Waterplan. De onderzoeken staan gepland voor 2009 en Aanvraag ingediend, continu proces Oriëntatie op werkwijze en software, gegevens behoudens drainage in beeld, afspraken met kadaster zijn in ontwikkeling. Op te nemen in dit VGRP Pagina 15 van 48

16 Wettelijk en beleidskader Onderwerp Wetsstuk Status Rioolrechtverordening aanpassen Gemeentewet Gelijktijdig met dit plan uitvoeren tot nieuwe rioolheffing Opstellen verbreed GRP voor Wet milieubeheer Onderliggend stuk 2013 Inspanningsverplichtingen Zorgplicht voor hemelwater / Waterwet Beleidsuitwerking in dit VGRP Inzamelen en verwerken van afvloeiend hemelwater Zorgplicht voor grondwater / Europese Grondwaterrichtlijn Beleidsuitwerking in dit VGRP Grondwater beheer / Waterwet Schoon en stedelijk afvalwater scheiden Regenwaterbrief VROM Scheiding alleen indien dit noodzakelijk is voor verbetering van de oppervlaktewaterkwaliteit en het functioneren van de rwzi. Samenwerken in de waterketen Zorg voor goede chemisch en ecologische waterkwaliteit, waterkwaliteitsspoor Nationaal bestuursakkoord Waterketen Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) Continu proces, samenwerking Zeeuws Vlaanderen breed al zeer succesvol Waterkwaliteitsopgave wordt in beeld gebracht binnen de onderzoeken in het kader van het Stedelijk Waterplan. De onderzoeken staan gepland voor 2009 en Door het voortschrijden van de tijd kunnen inspanningsverplichtingen in de komende planperiode overgaan in concrete resultaatsverplichtingen. Pagina 16 van 48

17 4 Gewenste situatie 4.1 Inleiding In dit hoofdstuk worden de doelen van de gemeentelijke watertaken benoemd en worden daar eisen en maatstaven aan gekoppeld. Doelen zijn de beschrijving van het gewenste systeemgedrag en geven aan wat de gemeente wil bereiken. Dat wil zeggen, de gewenste (ideale) situatie voor de toestand en het functioneren van de voorzieningen, in relatie tot de omgeving. Dit geldt voor alle gemeentelijke watertaken: stedelijk afvalwater, hemel- en grondwater. Functionele eisen zijn specificaties van de doelen die de gemeente voor de gemeentelijke watertaken heeft geformuleerd. Het onderscheid tussen doelen en functionele eisen is als volgt; Doelen geven aan wat u wilt bereiken, functionele eisen geven aan hoe de voorzieningen moeten functioneren om de gestelde doelen te kunnen bereiken. Functionele eisen worden meestal uitgedrukt in een kwalitatieve maat, zoals voldoende, acceptabel of adequaat. En tot slot de bijbehorende, meetbare, voorwaarden die hier bij horen. Maatstaven zijn de getalsmatige precisering van de functionele eisen. Ze zijn nodig om te kunnen bepalen in hoeverre de voorzieningen aan de functionele eisen voldoen. Maatstaven maken de functionele eisen in kwantitatieve zin toetsbaar. Om creatieve oplossingen mogelijk te maken, moeten de maatstaven zorgvuldig geformuleerd worden. Maatstaven zijn sterk lokaal gebonden. Dat heeft de wetgever bij de formulering van de zorgplichten voor regen- en grondwater ook benadrukt. In het GRP moet daarom duidelijk aangegeven worden welke maatstaven de gemeente lokaal hanteert. 4.2 Doelen, functionele eisen en maatstaven voor de komende planperiode De doelen van de gemeentelijke watertaken zijn gebaseerd op de nieuwe wettelijke formuleringen voor de zorgplichten in de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken. In deze doelen zijn de verbrede watertaken opgenomen. De rioleringszorg in de gemeente Hulst dient in overeenstemming met het voorgaande, de onderstaande doelen (zie ook Leidraad Riolering, module "Doelen, functionele eisen, maatstaven en meetmethoden"). 1. Inzameling van binnen gemeentelijk gebied geproduceerd stedelijk afvalwater; 2. Het transport van het ingezamelde water naar een geschikt lozingspunt; 3. Doelmatige inzameling van afvloeiend hemelwater (voor zover dit niet door particulier gedaan kan worden); 4. Verwerking van ingezamelde afvloeiend hemelwater; 5. Zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert. 6. Voldoen aan de voorwaarden voor een doelmatig/effectief riool- en grondwaterbeheer. Hierbij is de definitie van stedelijk afvalwater van belang. Tegenwoordig wordt duidelijk onderscheid gemaakt in (stedelijk) afval- en hemelwater. Stedelijk afvalwater omvat huishoudelijk water of een mengsel daarvan met bedrijfsafvalwater, afvloeiend hemelwater, grondwater of ander afvalwater. Hemelwater wordt, zolang het niet in aanraking komt met ander afvalwater of verontreinigingen, niet meer beschouwd als afvalwater. Genoemde doelen hebben betrekking op de splitsing van de algemene zorgplicht van de gemeente in een afzonderlijke zorgplicht voor stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater. Pagina 17 van 48

18 Gewenste situatie De doelen inzameling van het binnen gemeentelijk gebied geproduceerde stedelijk afvalwater (1) en Doelmatige inzameling van afvloeiend hemelwater (voor zover dit niet door particulier gedaan kan worden); (3) / Verwerking van ingezamelde afvloeiend hemelwater; (4), worden nagestreefd door op een juiste manier invulling te geven aan de zorgplicht voor stedelijk afvalwater en de zorgplicht voor afvloeiend hemelwater. Zorgplicht Stedelijk afvalwater De vernieuwde regeling houdt het volgende in: De gemeente heeft een zorgplicht voor de inzameling door middel van een openbaar vuilwaterriool en het transport naar een zuiveringstechnisch werk van stedelijk afvalwater. Dit is een resultaatsverplichting welke ook in de oude situatie bestond. De gemeente kan in plaats van aanleg en beheer van een openbaar vuilwaterriool ook gebruik maken van afzonderlijke systemen of andere passende systemen (zoals IBA s), als daarmee eenzelfde graad van milieubescherming wordt bereikt. Indien de inzameling en transport van afvalwater in delen van het buitengebied niet doelmatig is, kan de gemeente van de provincie een ontheffing krijgen van de zorgplicht. In principe wordt bij in- en uitbreidingen altijd riolering aangelegd, tenzij aansluiting op de riolering niet doelmatig is. Dit zal voor elke situatie opnieuw moeten worden beoordeeld. In het buitengebied zal dit betekenen dat er eventueel voor een IBA klasse 1, 2 of 3 gekozen wordt. Ondanks dat in de Wvo en Wbb een minimale voorziening gevraagd wordt van een IBA klasse 1, zal in de gevallen waarin een dergelijke voorziening aangelegd wordt de gemeente Hulst de zorgplicht voor die panden niet op zich nemen. Indien de eigenaar kiest voor die oplossing zal hij zowel de aanleg als het beheer en onderhoud moeten verzorgen. Anderzijds kiest de gemeente Hulst ervoor om de aanleg van een IBA klasse 2 in weinig kwetsbaar gebied te stimuleren door middel van het subsidiëren en ontzorgen van de eigenaar. Zorgplicht afvloeiend hemelwater De zorgplicht voor hemelwater (verankerd in artikel 9a van de Wet op de waterhuishouding) houdt in dat de gemeente dient zorg te dragen voor een doelmatige inzameling en verwerking van het afvloeiende hemelwater. Dit voor zover van degene die zich daarvan ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen, redelijkerwijs niet kan worden gevergd het afvloeiende hemelwater op of in de bodem of in het oppervlaktewater te brengen. Naast de zorg voor het afvloeiende hemelwater van particuliere terreinen heeft dit natuurlijk ook betrekking op het hemelwater dat van openbaar terrein afstroomt. Ten aanzien van de verwerking van het ingezamelde hemelwater is de keuze aan de gemeente. Onder het verwerken van het hemelwater kunnen in ieder geval de volgende maatregelen worden begrepen: de berging, het transport, de nuttige toepassing, het, al dan niet na zuivering, terugbrengen op of in de bodem of in het oppervlaktewater. De particulier krijgt in genoemde wet nadrukkelijk een eigen verantwoordelijkheid. De rol van de particulier in de gemeente Hulst ten aanzien van hemelwater is dus toegenomen. In voorkomende nieuwbouw gevallen zal onderzocht worden in hoeverre er mogelijkheden zijn om hemelwater op eigen terrein te verwerken. Indien de mogelijkheden aanwezig zijn zal er, nadrukkelijker dan in het verleden, gevraagd worden om het hemelwater op eigen terrein te verwerken. De mogelijkheden om de ruimte voor hemelwater af te kopen vervalt in dergelijke situaties. Bij inbreidingen zal in uitzonderlijke gevallen en in overleg met waterschap en de gemeente een oplossing gezocht worden waarbij deze mogelijkheid eventueel wel in beeld is. Bij bestaande bebouwing zal de gemeente Hulst, ondanks dat er wellicht mogelijkheden aanwezig zijn om het hemelwater op eigen terrein te verwerken, van de particulier niet dwingend vragen om voorzieningen aan te leggen. Indien er mogelijkheden zijn bij verbouwingen zal de gemeente wel op de mogelijkheden en verantwoordelijkheden wijzen. Daar waar de gemeente een gemengd stelsel vervangt door een gescheiden stelsel zal wel dwingend gevraagd worden om de waterstromen binnen redelijkheid en billijkheid te scheiden. Niet in alle gevallen zal het voor de perceelseigenaar van bestaande bouw eenvoudig zijn het afvloeiend hemelwater zelf te ver- Pagina 18 van 48

19 Gewenste situatie werken. Hij zal op eigen terrein naast een hemelwaterstelsel ook een infiltratievoorziening aan moeten leggen, wat een aanzienlijke investering zal vergen. Afvloeiend hemelwater mag door eventueel aanwezige uitlogende materialen ten opzichte van hemelwater geen extra vervuiling bevatten. De kosten voor daardoor noodzakelijke zuiverende voorzieningen worden conform het principe de vervuiler betaald gedekt. Uit de formulering van de functionele eisen blijkt helder welke keuzes de gemeente daarbij heeft genomen en welke mate van ontvlechting de gemeente nastreeft. Om de vuiluitworp uit bestaande gemengde stelsels te verminderen zullen er de komende jaren, indien de noodzaak blijkt uit de waterkwaliteitsspoortoetsing, bij vervanging van de bestaande riolering gescheiden stelsels aangelegd worden. In dergelijke gevallen kan de gemeente gescheiden aanlevering van hemelwater en afvalwater door perceeleigenaren afdwingen. Per geval zal beoordeeld worden in hoeverre gescheiden aanlevering reëel is. Het doel transport van het ingezamelde water naar een geschikt lozingspunt (2) heeft betrekking op het transport van het stedelijk afvalwater naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) en een goede verwerking van hemel- en grondwater. Voor het transport moeten de riolen groot genoeg zijn en moet het water door de riolen onder vrijverval naar het gemaal of uitlaat binnen een bepaalde tijd kunnen afstromen. De voorzieningen mogen ook niet vervuild zijn met zand of andere ongerechtigheden. De gemalen moeten voldoende capaciteit hebben om het stedelijk afvalwater te kunnen verpompen en bedrijfszeker zijn. Dit doel heeft ook betrekking op wateroverlast tijdens regen. Om dit zoveel mogelijk te voorkomen, moet de riolering als totaal, voldoende afvoercapaciteit hebben. De verwerking van het hemelwater kan op verschillende manieren plaatsvinden: ondergronds transport via buizen, bovengrondse afvoer via de weg en de berm, door berging op straat en lozing in de bodem. Combinaties zijn ook mogelijk. In alle gevallen zal de afvoercapaciteit van de voorziening toereikend moeten zijn om het aanbod van hemelwater bij hevige neerslag te kunnen verwerken, uitgezonderd buitengewone omstandigheden. De capaciteit van het (hemelwater)riool dient voldoende te zijn om een theoretische neerslaggebeurtenis met een herhalingstijd van één maal per twee jaar af te voeren (de zogenaamde bui 8 uit de leidraad riolering), zonder dat dit leidt tot water op straat met wateroverlast tot gevolg. In het kader van de klimaatontwikkeling worden de gevolgen van een bui welke eenmaal in de 10 jaar valt, in de basisrioleringsplannen, in beeld gebracht. Dit is de zogenaamde bui 10 uit de leidraad riolering. In nieuwbouwsituatie wordt bij de controle van de capaciteit van de hemelwaterriolering uitgegaan van bui 9 uit de leidraad riolering. Daarbij mag geen water op straat ontstaan. In de gemeente Hulst wordt onder riolering verstaan het geheel aan voorzieningen voor de inzameling en transport van afvalwater, hemelwater en grondwater. Concreet omvat de riolering dus objecten als perceel- en kolkaansluitingen, putten, riolen, randvoorzieningen, gemalen, drukriolering, overstorten, persleidingen, maar ook drainage, infiltratie- en retentievoorzieningen voor zover dit geen oppervlaktewater betreft dat in beheer en onderhoud is van derden. Het vijfde doel Zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert. is een nieuw doel dat specifiek gericht is op het grondwater. Dit doel vormt de invulling van de zorgplicht voor het grondwater. Zorgplicht grondwater In artikel 9b in de Wet op de waterhuishouding, is per 1 januari 2008 een gemeentelijke zorgplicht opgenomen voor het in het openbaar gemeentelijke gebied treffen van maatregelen om structurele nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken. Voorwaarde hierbij is dat de te treffen maatregelen doelmatig zijn en niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoren. De zorgplicht voor grondwater is geen zorgplicht om grondwater in te zamelen of een grondwaterstand te garanderen. De zorgplicht voor het grondwater heeft, net als die voor het afvloeiende hemelwater, het karakter van een inspanningsverplichting. Dat houdt in dat gemeenten ge- Pagina 19 van 48

20 Gewenste situatie houden zullen zijn zoveel als redelijkerwijs mogelijk en doelmatig is, grondwaterproblemen te voorkomen, dan wel de gevolgen hiervan te beperken. Zo kan de gemeente bezien of via oppervlaktewaterbeheer de problemen met grondwater kunnen worden verholpen. De gemeentelijke grondwaterzorg begint waar de verantwoordelijkheid van provincie en waterschap ophoudt. Samenwerking met waterschap en provincie is hierbij een sleutelbegrip. De gemeente heeft een regisseursrol. Daarnaast is er de sleutelpositie met de burgers. Dit houdt in dat de gemeente eventuele klachten zal moeten onderzoeken om na te kunnen gaan of er daadwerkelijk sprake is van een structureel grondwaterprobleem en om na te gaan welke partij daarvoor aanspreekbaar is. Structureel houdt in dat grondwaterstanden in een gebied gedurende één aaneengesloten periode van 4 weken maximaal 20 cm overschreden worden. De te hoge dan wel te lage grondwaterstanden zullen alleen aangepakt worden als er financiële schade optreedt. Indien te hoge of te lage grondwaterstanden op een individueel perceel voorkomen, wordt dit niet beschouwd als structurele grondwateroverlast. Wel zal de eigenaar geadviseerd worden hoe de problemen op te lossen. De gemeente Hulst zal niet actief op zoek gaan naar grondwaterproblemen. Als uit een gebied meerdere klachten bekend zijn, zal onderzoek uit moeten wijzen of de klachten te wijten zijn aan structureel te hoge of te lage grondwaterstanden. Het af te voeren grondwater kan afkomstig zijn van openbaar terrein en van particuliere percelen. In een aantal gevallen zal het af te voeren grondwater niet schoon genoeg zijn om direct te lozen op het oppervlaktewater of in de bodem waardoor zuiveringsvoorzieningen noodzakelijk zijn. Op eigen terrein heeft de burger nadrukkelijk zelf een verantwoordelijkheid om het grondwaterprobleem op te lossen en te voorkomen. Voor de inzameling op particulier terrein is de perceelseigenaar verantwoordelijk. Zo is hij zelf verantwoordelijk voor het waterdicht zijn van de kruipruimte onder zijn woning. De gemeente stelt zich tot doel de burger mogelijk te maken deze verantwoordelijkheid te nemen. Dit zal voornamelijk bestaan uit het bieden van advies en (personele) inzet ten behoeve van het grondwaterloket. Binnen de gemeente Hulst zijn met de huidig beschikbare kennis slechts een beperkt aantal grondwaterproblemen bekend. Een probleem waar al veel energie in is gestoken is de kern Clinge. Het in beeld brengen van eventuele problemen en aanwezige voorzieningen vormt een belangrijk doel voor dit VGRP. Ten aanzien van grondwater zijn bij de aanleg van nieuwbouw twee zaken van groot belang. de locatiekeuze en bestemming van de grond in relatie tot de optredende grondwaterstanden; voorkomen van grondwateroverlast na afloop van de aanleg. Voor de locatiekeuze en de bestemming van de grond is de watertoets het aangewezen instrument om toekomstige grondwateroverlast te voorkomen. Afhankelijk van de grootte van de nieuwbouwplannen zal een geohydrologisch onderzoek ter vaststelling van de grondwaterstanden, bodemopbouw en infiltratiemogelijkheden een verplicht onderdeel zijn bij het opstellen van een waterparagraaf. Dit onderzoek is de basis voor de keuze wel of niet draineren ten behoeve van de ontwatering. Als uit onderzoeken blijkt dat de functionele eis ten aanzien van drooglegging en of ontwatering niet gehaald kan worden, zullen maatregelen getroffen worden om de norm wel te halen. Ook gedurende het bouw- en woonrijp maken moet er voldoende aandacht zijn voor het grondwater, de bodemopbouw en de daarvoor aangelegde voorzieningen. Om Voldoen aan de voorwaarden voor een doelmatig/effectief riool- en grondwaterbeheer (6) De rioolbeheerder moet een aantal voorwaarden scheppen om een doelmatige inzameling en om transport te kunnen realiseren. Voorwaarde is goed onderhouden rioolstelsels. Hier ligt ook de relatie met de eis uit de Wet Milieubeheer dat bekend moet zijn wat er aan rioleringsvoorzieningen aanwezig zijn en in welke staat zij verkeren. De staat van het stelsel vormt de basis voor de vervangingsplanning en bepaalt in belangrijke mate de inspanning die de gemeente moet leveren. Pagina 20 van 48