Managementsamenvatting. Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Bladel

Transcriptie

1 Managementsamenvatting Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Bladel

2 Inhoud 1 Over afvalwater 1 2 Verbreed gemeentelijk rioleringsplan Bladel 4 3 Doelstellingen verbreed gemeentelijk Rioleringsplan 6 4 Voldoet Bladel in de huidige situatie? 7 5 Riolering Bladel in cijfers 8 6 De opgave voor Rioolheffing 12

3 1 Over afvalwater Het water uit toilet, douche en keuken loopt in het riool. Regenwater verdwijnt via putjes in de straat. Vraagt u zich ook wel eens af: Wat gebeurt er met dat water of hoe werkt de riolering? Het is goed om te weten dat door schoon drinkwater en een goede afvoer van afvalwater via de riolering gevaarlijke ziekten die vroeger voorkwamen zijn verdwenen. Het afval- en regenwater wordt via het riool naar de rioolwaterzuivering afgevoerd. Die zuivert het water en loost het vervolgens op een kanaal of rivier. In het geval van de gemeente Bladel is het Waterschap de Dommel die ervoor zorgt dat de rioolwaterzuiveringsinstallatie, die ons afvalwater schoonmaakt, goed functioneert en mogelijk nog beter wordt gemaakt. Maar na een hevige regenbui kan de zuivering, als afvalwater en regenwater samen worden afgevoerd (gemengd rioolstelsel), niet alles verwerken. Om te voorkomen dat het water bij hevige buien op straat blijft staan, of zelfs uit de w.c. naar boven komt, spuwt het riool afvalwater naar het oppervlaktewater via de overstorten. Door de sterke groei van de bevolking en bedrijvigheid nam het aanbod van afvalwater in de 20 e eeuw aanzienlijk toe. Na de Tweede Wereldoorlog namen bovendien de consumptie en de welvaart snel toe: we nemen regelmatig een douche, wassen onze kleren veel vaker dan vroeger etc. Tussen 1960 en 1970 was de vervuiling van het oppervlaktewater het ergst. In sommige wateren was nauwelijks meer leven aanwezig. Het besef ontstond om hier meer aandacht aan te besteden, verschillende wetten, zoals onder andere de Wet Milieubeheer, ontstonden en het beleid is nog steeds in ontwikkeling om een leefbaar milieu te realiseren en te houden. Het is zonde om schoon regenwater te vermengen met vies afvalwater. Daarom worden in nieuwe wijken twee buizenstelsels gelegd: één voor het afvalwater en één voor het regenwater van daken en straten. Het afvalwater loopt door een smalle buis naar de zuiveringsinstallatie. Het regenwater gaat naar sloten en vijvers in de wijk. Vooral in gebieden met een bodem waarin water makkelijk wegstroomt, zoals zandgronden, worden steeds vaker systemen aangelegd waarbij de regen meteen infiltreert. Deze systemen worden een gescheiden rioolstelsel genoemd. In oudere, bestaande wijken, kan dat niet direct. Maar als riolering of wegdek toch vervangen moeten worden, bouwt de gemeente het rioolsysteem om. Het regenwater blijft dan gescheiden van het vuile water. Dit noemen we regenwater afkoppelen. Hier wordt in uw gemeente hard aan gewerkt. In de laatst jaren is bovendien hard gewerkt aan het opheffen van ongezuiverde lozingen in het buitengebied. Hiervoor is drukriolering aangelegd, het afvalwater wordt met pompjes en persleidingen naar de kern afgevoerd zodat het uiteindelijk via de riolering bij de zuivering aankomt. Hierdoor behoren lozingen in de bodem of op het oppervlaktewater tot het verleden.

4 2 Verbreed gemeentelijk rioleringsplan Bladel De gemeente Bladel en het waterschap de Dommel zijn overtuigd van de noodzaak om een goed functionerend rioolsysteem voor de inzameling en behandeling van afvalwater te beheren. Hierbij heeft de gemeente de verantwoordelijkheid voor de werking van het afvoersysteem naar de rioolwaterzuivering en het waterschap voor het functioneren van deze zuivering. Deze taakstelling sluit prima aan bij de wettelijke verplichting conform de Wet Milieubeheer. Hierin is met ingang van 1994 de zorgplicht voor een doelmatige inzameling en transport van afvalwater geregeld. Het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) is hiervoor een belangrijk hulpmiddel. Het opstellen van een dergelijk rioleringsplan is sinds 1 maart 1993 tevens verplicht gesteld. Sinds 1 januari 2008 zijn de zorgplichten van de gemeente uitgebreider geworden. De gemeente heeft naast afvalwater ook de zorgplicht voor hemel- en grondwater. Hiervoor wordt een zogenaamd verbreed GRP (vgrp) opgesteld. Hierna wordt toegelicht wat de verbreding van de gemeentelijke watertaken inhoud. Verbreding gemeentelijke watertaken Per 1 januari 2008 is Wet gemeentelijke watertaken in werking getreden. Hierin worden drie verschillende wetten aangepast. Het gaat hier dan ook niet om een nieuwe wet, maar een stelsel van aanpassingen van de Gemeentewet, de Wet op de Waterhuishouding en de Wet Milieubeheer. In het wetsvoorstel zijn de volgende zorgplichten opgenomen: 1. De zorg voor doelmatige inzameling en het doelmatig transport van stedelijk afvalwater. 2. De zorg voor doelmatig beheer van het afvloeiende hemelwater in stedelijk gebied. 3. De zorg voor een doelmatige verwerking van het overtollige grondwater in stedelijk gebied. In artikel IV van de Wet gemeentelijke watertaken is bepaald dat uiterlijk binnen vijf jaar na het van kracht worden van de wet, dus uiterlijk 1 januari 2013, de nieuwe aspecten, als hemelwater en grondwater, in het vgrp moeten zijn verwerkt. Met de Wet gemeentelijke watertaken worden een aantal voorzieningen gecreëerd waarmee een adequate aanpak van de stedelijke wateropgave wordt gewaarborgd. Het versterkt namelijk de gemeentelijke regierol voor omgaan met (afval)water in bebouwd gebied. Daarnaast geeft het de gemeente Bladel ook een rol in de aanpak van stedelijke grondwaterproblemen. Uitgangspunt is dat perceelseigenaren verantwoordelijk zijn voor de verwerking van water op hun eigen perceel, net zoals de gemeente dit is in het openbaar gebied. Gezien het bovenstaande is er bewust voor gekozen om binnen de komende planperiode uitgebreid aandacht te besteden aan de nieuwe zorgplichten. De nieuwe wetgeving en de gevolgen hiervan worden uitgebreid behandeld in dit vgrp. De gemeente beschikt over een gemeentelijk waterplan. Dit plan heeft een looptijd van 2000 tot en met Gemeente en waterschap hebben de voorkeur uitgesproken om in het volgende GRP, in 2014, het waterplan te integreren.

5 In samenwerking met Breijn te Vught heeft de gemeente Bladel het vgrp opgesteld. Dit rioleringsplan beslaat de periode en heeft een geldigheidsduur van 5 jaar.

6 3 Doelstellingen verbreed gemeentelijk rioleringsplan Om een doelmatige inzameling en transport van het afvalwater te waarborgen worden in het vgrp specifieke doelen geformuleerd waar vervolgens functionele eisen en maatstaven aan gekoppeld worden. vormgeven over het omgaan met hemelwater. Voor de grondwaterzorgplicht dienen de begrippen grondwateroverlast en (structurele) grondwaterproblemen nader gedefinieerd te worden. Door meer inzicht te krijgen in klachten, knelpunten en grondwaterstanden kan de gemeente Bladel beleid formuleren. Deze doelen geven een beschrijving van het gewenste systeemgedrag, ofwel de gewenste (ideale) situatie met betrekking tot de toestand en het functioneren van de riolering, in relatie tot de omgeving en het rioolbeheer. In het hoofdrapport zijn aan deze doelen de functionele eisen en maatstaven verbonden. Hiermee wordt het kader gevormd waaraan de riolering en het rioleringsbeheer dient te voldoen en is een concrete toetsing mogelijk. De gemeente Bladel gaat in deze planperiode de gemeentelijke watertaken nader invullen. Op het gebied van de afvalwaterzorgplicht is in de vorige planperiode gekozen voor de zogenaamde verbrede zorgplicht. Hierbij wordt voor de particulier de meest doelmatige behandeling van het afvalwater gezocht. Dit beleid wijzigt niet. Voor de invulling van de hemelwaterzorgplicht wil de gemeente het huidige beleid voortzetten. In deze planperiode wordt een zogenaamd blauwe-ader-plan opgesteld (zie hoofdstuk 6). Op basis van dit onderzoek kan de gemeente haar visie

7 4 Voldoet Bladel in de huidige situatie? In het vgrp wordt de huidige situatie in de gemeente Bladel getoetst aan de gestelde doelen van de vorige planperiode. Hieruit blijkt dat de gemeente Bladel door de investeringen in de afgelopen periode en na realisatie van rioolmaatregelen, die voor een deel in voorbereiding zijn, voldoet aan de gestelde doelen. De gemeente Bladel heeft deelgenomen aan de Benchmark Rioleringszorg van de stichting Rioned om de werkwijze en het functioneren van de interne organisatie te kunnen analyseren. Hierbij worden de gemeentelijke taken op het gebied van de rioleringszorg beoordeeld en vergeleken met andere gemeenten. Figuur 4.1 resultaten benchmark * KPI: kritische prestatie-indicatoren ofwel beoordelingscriteria Samenvattend wordt in de benchmark gesteld dat de gemeente Bladel haar rioleringszorg bovengemiddeld goed op orde heeft. De gemeente scoort goed op de gebieden inzicht in toestand en functioneren, meldingen, milieu-inspanning, uitgaven rioleringszorg, databasebeheer en planefficiëntie. Op het gebied van uitgaven, planrealisatie, activiteiten en Good Housekeeping wordt iets minder gescoord. Deze mindere score heeft als oorzaak dat de gemeente zelf weinig fte voor rioleringswerkzaamheden in de organisatie beschikbaar heeft. Dit werk is uitbesteed aan verschillende externe bureaus (dit wordt in de benchmark niet erkend). Toch wordt in de benchmark geconcludeerd dat de gemeente haar werkzaamheden goed uitvoert. Op basis van deze evaluatie is vervolgens de strategie vastgesteld om in de toekomst de doelstellingen te kunnen blijven behalen. Daarbij is tevens rekening gehouden met de vigerende wetgeving en ontwikkelingen daarin.

8 5 Riolering Bladel in cijfers De gemeente Bladel beschikt over een actueel rioolbeheersysteem waar alle informatie over de riolering in is opgeslagen. Hierdoor bestaat er inzicht in de toestand en het functioneren van de riolering. Voor het beschrijven van de voorzieningen in de gemeente Bladel is onderscheidt gemaakt in Afvalwater, Hemelwater en Grondwater. Hieruit is het volgende beeld te schetsen. Rioleringsgebieden In de navolgende uiteenzetting wordt een overzicht gegeven van de aanwezige riolerstelsels in de gemeente Bladel. In het hoofdrapport is tevens een schematische weergave van het rioolstelsel in een structuurschema weergegeven. Voorzieningen In onderstaande tabel wordt het rioolstelsel van de gemeente Bladel verdeeld in de verschillende voorzieningen en gekwantificeerd: afvalwater vrijvervalriolering (verbeterd) gemengd lengte: ca. 90,4 km gescheiden (dwa) lengte: ca. 12,7 km verbeterd gescheiden (dwa) lengte: ca. 8,9 km drukriolering lengte: ca. 6,5 km randvoorzieningen hoeveelheid: 5 stuks rioolgemalen waterschap hoeveelheid: 4 stuks rioolgemalen gemeente hoeveelheid: 29 stuks (excl. drukriolering) overstortlocaties gemengd hoeveelheid: 18 stuks hemelwater vrijvervalriolering gescheiden (rwa) lengte: ca. 16,7 km verbeterd gescheiden (rwa) lengte: ca. 8,9 km regenwatergemalen hoeveelheid: 5 stuks overstortlocaties regenwater hoeveelheid: 28 stuks grondwater In de gemeente is op enkele plaatsen drainage aanwezig. Hiervan is 1,2 kilometer opgenomen in het rioolbeheersysteem. Voor het overige bestaat weinig inzicht in de ligging van de drainage en in de actuele grondwaterstanden. Tabel 5.1 bemalingsgebieden * in de gebieden A, B en D zijn gedeelten van de verharding afgekoppeld ** in dit rioleringsgebied zijn gedeelten van de verharding afgekoppeld

9 Toestand (riolerings)objecten Alle riolering in de gemeente Bladel is geïnspecteerd, in deze planperiode wordt gestart met de volgende inspectiecyclus. De gemeente Bladel heeft alle schadebeelden die de waarschuwings- of ingrijpmaatstaf hebben bereikt gerepareerd. Hierdoor worden risico s voor waterdichtheid, stabiliteit en afstroming tot het minimum beperkt. De toestand van de drainage in de gemeente Bladel is onbekend. Er zijn geen klachten over het functioneren van de drainage. Ouderdom riolering In onderstaande grafieken is de aanlegperiode van vrij verval riolering in de gemeente Bladel weergegeven. Hieruit is de ouderdom af te leiden.

10 6 De opgave voor Nederland leeft met water, is de slogan die de overheid overbrengt naar de burgers. Hiermee wordt duidelijk dat het waterbeleid een zaak is van alle Nederlanders. Met andere woorden er is aandacht nodig voor het nieuwe waterbeleid van het Rijk, de provincies, de gemeenten en de waterschappen. De gemeente Bladel heeft in de afgelopen jaren een actieve rol vervuld voor het realiseren van een duurzame inrichting van het watersysteem. Dit sluit perfect aan bij de huidige wetgeving. Het blijft echter noodzakelijk dat deze aandacht voor water blijft bestaan en het beleid van de gemeente hier ook in de toekomst op is afgestemd. Het vgrp vat de relevante wetgeving samen en geeft aan op welke wijze er in de komende planperiode invulling aan wordt gegeven, naast de maatregelen die nodig zijn om de gestelde doelstellingen te blijven behalen. Dit is de opgave die voor de periode in het vgrp nader is aangegeven. Voor een beschrijving van de wetgeving wordt verwezen naar het hoofdrapport (hoofdstuk 3.4.1). Hieronder wordt de opgave opgesplitst naar een aantal onderdelen verwoord. Aanleg van voorzieningen bij bebouwing Alle nieuw te realiseren bebouwing wordt (verplicht) op de riolering aangesloten. Hierbij worden de afvalwaterstromen (huishoudelijk afvalwater en regenwater) gescheiden worden. Bij inbreidingsplannen wordt steeds een afweging gemaakt tussen inpassing in het omringende stelsel of aanleg van een geheel nieuw, zelfstandig rioolstelsel. Duurzaam stedelijk waterbeheer is het uitgangspunt. Dit betekent dat het hemelwater door een nader te bepalen methode wordt afgevoerd naar de bodem, het oppervlaktewater of een opslaglocatie voor eventueel hergebruik (dus niet meer naar de rioolwaterzuivering). Ook bij te renoveren bebouwing wordt gestreefd naar een scheiding van het regenwater en de vuilwaterafvoer. In de gemeente zijn geen structurele grondwaterproblemen bekend. Bij bestaande bebouwing zijn geen specifieke maatregelen nodig. Bij nieuwbouw wordt gezorgd dat de grondwateraspecten in het watertoetsproces worden meegenomen, zodat toekomstige wateroverlast wordt voorkomen. Blauwe aderplan Om aan de hemelwaterzorgplicht invulling te geven wordt een blauweader-plan opgesteld om voor de hele gemeente inzichtelijk te hebben waar eventueel af te koppelen regenwater naar toe kan worden afgevoerd (infiltreren, nieuwe rwa-riolering etc). In het plan is tevens aandacht voor eventuele knelpunten en risico s bij afkoppelen. Hiervoor wordt een calamiteitenplan opgesteld. Zodoende wordt een robuust hemelwatersysteem ontworpen om in de toekomst hemelwater vanaf verharde oppervlakken af te voeren. Beheer bestaande voorzieningen Het beheer van de riolering bestaat hoofdzakelijk uit de aspecten onderzoek en het uitvoeren van maatregelen.

11 Onderzoek Onderzoek is noodzakelijk om voldoende inzicht in het functioneren van het rioleringsstelsel te krijgen en te houden. Het beoordelen van resultaten van onderzoeken levert de benodigde informatie voor het opstellen van maatregelen of het verrichten van aanvullende onderzoeken. Het onderdeel onderzoek omvat inventarisatie, inspectie, meten en berekenen en controle van verordeningen en vergunningen. Het reguliere onderzoek zoals inventarisatie van rioolgegevens, inspectie van rioleringsobjecten en de controle van verordeningen en vergunningen wordt in de planperiode uiteraard voortgezet. Maatregelen afvalwater en hemelwater Het treffen van maatregelen is noodzakelijk voor een correct functioneren van de riolering, conform de gestelde rioleringsdoelen en vigerende regelgeving. Het onderdeel maatregelen omvat onderhoud, reparaties, renovaties of vervanging en verbeteren. grondwater Er is een beperkt inzicht in de ligging en het functioneren van de drainage en de actuele grondwaterstand in de gemeente. Inventarisatie van het drainagesysteem moet uitwijzen of reparatie of vervanging noodzakelijk is. Kader Richtlijn Water In januari 2008 heeft de gemeente een intentieverklaring ondertekend voor de uitvoering van de KRW-maatregelen. De doelen uit het stroomgebiedsbeheerplan zijn verankerd in dit vgrp. Om uitgaande van de huidige situatie de doelen te bereiken is een maatregelenpakket opgesteld. De effectiviteit van maatregelen is ingeschat op basis van expert-judgement. Als maatregelen weinig effectief of buitensporig duur zijn dan zijn deze beargumenteerd afgevallen. In het hoofdrapport (bijlage 4) zijn de specifieke maatregelen voor de gemeente Bladel opgesomd. Voor een groot deel betreft dit autonome maatregelen vanuit de vorige en deze planperiode zoals afkoppelen en aanleg van randvoorzieningen. Een aantal maatregelen heeft betrekking op maatregelen in het oppervlaktewater, op het gebied van communicatie, ruimtelijke ordening of baggeren. Voor de rioleringsmaatregelen zijn de kosten al voorzien vanuit het vgrp. De eerste uitvoeringstermijn loopt van 2009 tot en met 2015 en van 2016 tot en met 2027 en valt dus gedeeltelijk buiten de planperiode van het huidige vgrp. Het onderhoud bestaat uit reiniging van de riolen, kolkenreiniging en inspectie / onderhoud aan rioolgemalen. Verder worden op basis van de rioolinspecties, indien ingrijpen noodzakelijk is, rioolreparaties, -renovaties of -vervangingen uitgevoerd. Bij grootschalige rioolvervangingen (clustering van maatregelen) realiseert de gemeente Bladel een gescheiden rioolstelsel. Hiermee wordt het vuile water gescheiden afgevoerd van het overtollige regenwater. Het betreft een duurzame maatregel waarmee uiteindelijk de verdergaande maatregelen in het kader van de oppervlaktewaterkwaliteit kunnen worden gereduceerd.

12 7 Rioolheffing In het hoofdrapport is een kostendekkingsparagraaf opgenomen. Hierin is vastgelegd hoe de verwachte uitgaven in de beschouwde begrotingsperiode worden gedekt. In deze paragraaf ligt de grondslag voor de hoogte van de rioolheffing. Bij de bepaling van de rioolheffing zijn meerdere financiële gegevens relevant. Een toelichting hierop wordt gegeven in het hoofddocument. De kostendekkingsberekeningen worden jaarlijks door de financiële afdeling van de gemeente Bladel uitgevoerd. De volgende financiële uitgangspunten zijn gehanteerd: - Als heffingsmaatstaf voor de rioolheffing geldt het daadwerkelijke aantal kubieke meters water dat in het heffingsjaar is afgenomen bij de waterleiding-maatschappij, gekoppeld aan een tarief per afgenomen kubieke meter water. - een rioolheffing van 1,62 per kubieke meter waterverbruik voor het jaar 2009; - de rioolheffing stijgt in de jaren 2010 tot en met 2018 zodanig dat de noodzakelijke investeringen en daarbij behorende exploitatielasten mogelijk worden gemaakt; - de renteopbrengsten uit de gevormde egalisatiereserve kosten riolen/tarieven worden aan de algemene reserve toegevoegd bedroeg dit gemiddelde stijgingspercentage nog 5,76%. Dit betekent dat het gemiddelde stijgingspercentage op basis van het nieuwe verbrede GRP slechts minimaal toeneemt ten opzichte van het vorige GRP. Omdat de nieuwe zorgtaken conform de Wet gemeentelijke watertaken door de gemeente Bladel deels in het verleden al zijn opgepakt, is het effect voor de kostendekking vrij gering. De investeringsramingen en onderhoudslasten worden jaarlijks geactualiseerd (inclusief inflatie/prijsstijgingen). Daardoor wordt ook het gemiddelde verhogingspercentage voor de eerstvolgende periode van 10 jaar bijgesteld. Voor de financiële dekking van de kosten van rioolbeheer is op basis van het kostendekkingsplan voor het jaar 2009 een rioolrecht van 1,62 per kubieke meter waterverbruik becijferd. Op basis van de in het uitvoeringsplan opgenomen investeringsramingen dient de rioolheffing voor de periode met gemiddeld 5,86% te stijgen om aan het uitgangpunt van 100% kostendekking te blijven voldoen. Op basis van het kostendekkingsplan

13