Diabetes en longziekten



Vergelijkbare documenten
DIAGNOSE VAN COPD: EENVOUDIG OF COMPLEX

Pathofysiologie van COPD:

Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007

COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel

Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD. Er is een complexe relatie tussen Obesitas en COPD.

Longziekten en respiratoire revalidatie. Prof Dr W. Janssens

Respiratoire Revalidatie : Overwegingen bij selectie van patienten. Wim Janssens MD, PhD COPD en respiratoire revalidatie UZ-Gasthuisberg Leuven

Transmurale werkafspraken

Leuvense Dagen voor Huisartsgeneeskunde Dienst Pneumologie

Zelfmanagementondersteuning of regelmatige controles bij COPD patiënten in de huisartspraktijk? Een gerandomiseerd gecontroleerd experiment

Luchtgenoten. Wie zijn wij

Zelfmanagement van COPD exacerbaties (longaanval)

Luchtvervuiling en gezondheidsrisico s: de klinische inzichten

P olik lin isch m an agem en t can patiën ten m et Ch ron isch Obstru ctief Lon glijden : bek n opte h an dleidin g

Lentebries 6 maart 2019

Luchtgenoten. Wie zijn wij

COPD. 23 september Stijn J.M. Mol, Longarts Maxima Medisch Centrum Veldhoven


Comorbiditeit bij COPD

FARMACOTHERAPIE BIJ CHRONISCH OBSTRUCTIEF LONGLIJDEN: EEN UPDATE

Hoe hartfalen te herkennen. Mark Valk, huisarts onderzoeker

Vijf gedragsthema s lopen als een rode draad door de begeleiding van de patiënt met astma/copd:

Heart and Soul. Cardiovasculair en Depressie

Wat is astma eigenlijk? 5 stellingen

Factsheet Astma-/COPD-Monitor Oktober 2007

Astma en COPD: kernpunten voor management.

Populatie Management COPD Leuven. Prof. Wim Janssens Longziekten en revalidatie UZ Leuven

Back to lipids lange termijn effecten van sta6nes

Doc.Ref.: CMDh/PhVWP/042/2012 January 2012 SUMMARY OF PRODUCT CHARACTERISTICS. New Class Warnings

Pneumonie vaststellen bij onderzoek in verpleeghuizen

Wat is nieuw in longfunctie? Jan Willem van den Berg Longarts

Chapter 8 Nederlandse samenvatting

Fysieke fitheid, vermoeidheid en fysieke training bij sarcoïdose patiënten

1 Definitie, epidemiologie en risicofactoren Niels Chavannes en Hans in t Veen

Rol van longfunctietesten in de diagnose van COPD VVLR Prof W. Janssens Dienst Pneumologie Leuven

Werkconferentie overlap Hartfalen en COPD. 30 Juni 2017

Klinisch relevantie van longvolumes VVLR Prof Dr. Wim Janssens Pneumologie UZLeuven

COPD. Definitie COPD. COPD feiten COPD. COPD feiten. Oorzaken van luchtwegobstructie

Chronische longziekten en werk

Varia Adembenemend OVERBEHANDELING COPD / stop ICS Jean Muris

COPD en Comorbiditeit

Palliatieve zorg bij hartfalen en de nieuwe richtlijn. Nationale Hartfalendag, Zeist, 28 september 2018

COPD Pneumologie. Patiënteninformatie

Respiratoire revalidatie.

JA! Voor optimale preventie van cardiovasculaire eindpunten dient gestreefd te worden naar HbA1c <53 mmol/mol (<7.0%)

Slaapapneu en co-morbiditeit. Monique Klaaver Longarts Havenziekenhuis

Astma; moeilijk of ernstig?! Marianne van Nieuwamerongen Physician Assistant longziekten

Indeling presentatie

Opname en ontslag bij COPD

De oudere patiënt met comorbiditeit

Dubbeldiagnose. Paul Bresser, longarts Anaïs van Essen-Rubingh, huisarts

copd-behandeling breder dan alleen medicatie

Van Activiteit naar Kwaliteit van Bewegen

BTN dag 18 april 2018

Praktische implementatie van astma- en COPD-richtlijnen

METEN VAN LONGVOLUMES. klinisch belang. Dr. C. Haenebalcke AZ St. Jan campus Brugge 21 april 2012

9 e Post-O.N.S. Meeting

Praktijk voor Fysiotherapie. Altijd in beweging

To ventilate or not to ventilate, that s the question

Chronische longaandoeningen die leiden tot een transplantatie. Prof Dr Guy Brusselle Dienst Longziekten UZ Gent

De longverpleegkundige

Voorbeeld consultatieaanvraag: expertteam COPD/Astma

Dr. Blanche Schroen Dr. Vanessa van Empel. Afdeling cardiologie UMC+

Invasieve beademing bij longfibrose. Liselotte Boerman, ANIOS

COPD en longproblematiek. Angst voor inspanning Noodzaak voor inspanning

Wat is COPD? 1 van

Klassiek ziektemodel vs. geriatrische presentatie

Samenvatting COPD zorgprogramma 2019

Regien Kievits, Gerrit van Roekel Malaga, 2014

Inleiding. vertel het mij en ik zal het vergeten, laat het mij zien en ik zal het mij herinneren, betrek mij erin en ik zal het begrijpen

FEV1/FVC onder 70% of Lower Limit of Normal (LLN)?

ASTMA COPD ZORG VANUIT HUISARTSGENEESKUNDIGE EXPERTISE.

1.1 Wat is astma en wat is COPD? Astma

Indeling workshop. De Machinist oktober 2014 Chantal Kroese Karin Aulbers DUBBELDIAGNOSE ASTMA & COPD

Dyspnoe en COPD regionale afspraken palliatieve zorg

COPD, Emfyseem, spiroflow. 16 oktober 2018 Chantal Kroese - Bovée

Het meten van ziektespecifieke kwaliteit van leven

Zorgstandaard COPD: de patiënt centraal? Hans Berg Mireille Ballieux

Chronische longziekten en werk

Nationaal nascholingscongres anesthesiologie

Spirometrie-onderzoek

Fysieke training bij. COPD-patiënten

Nutritional Risk Screening (NRS 2002)

Richtlijn palliatieve zorg bij COPD

Diabetes Mellitus en Beweging

Gerichte therapie bij Astma COPD overlap syndroom

film COPD in de palliatieve fase COPD COPD Hedi ter Braak Miriam van Heeswijk Karin van Veen

De longverpleegkundige

Brief 1: Bevestiging geen deelname zorgprogramma

benoemen en adequate behandeling instellen een exacerbatie-management-plan op maat de ernst van een exacerbatie COPD kunnen

Barbara van Maanen Ruth Mies Lentebries 6 maart 2019

Tussen Verwachting en Hoop

2.1 Verstoord evenwicht protease-antiprotease

Workshop OVERDIAGNOSTIEK EN OVERBEHANDELING Astma & COPD

Longrevalidatie: Revalidatieprogramma voor longpatiënten. Poli Longziekten

Diëtist-Fysiotherapeut: het gouden koppel

Hypertensie bij ouderen

Symptomen bij hartfalen 24 november M. Aertsen Verpleegkundig specialist hartfalen Diakonessenhuis Utrecht/Zeist

EVALUATIE REGIONALE TRANSMURALE AFSPRAKEN COPD

Wat zeggen de guidelines 2016 over hartfalen en comorbiditeit

Transcriptie:

Diabetes en longziekten Chronisch obstructief longlijden (COPD) Richard Dekhuijzen UMC St Radboud, Nijmegen richard.dekhuijzen@gmail.com

Wat is COPD? Chronisch Obstructief Longlijden (COPD) is een verzamelnaam voor longaandoeningen die zich kenmerken door weinig omkeerbare luchtwegvernauwing.

Wat is COPD? Chronisch Obstructief Longlijden (COPD) is een verzamelnaam voor longaandoeningen die zich kenmerken door weinig omkeerbare luchtwegvernauwing. De vernauwing is gewoonlijk progressief en wordt veroorzaakt door een abnormale ontstekingsreactie van de longen op prikkels van buitenaf, zoals roken of kleine gasdeeltjes.

Wat is COPD? Chronisch Obstructief Longlijden (COPD) is een verzamelnaam voor longaandoeningen die zich kenmerken door weinig omkeerbare luchtwegvernauwing. De vernauwing is gewoonlijk progressief en wordt veroorzaakt door een abnormale ontstekingsreactie van de longen op prikkels van buitenaf, zoals roken of kleine gasdeeltjes. Er is een genetische aanleg.

Wat is COPD? Chronisch Obstructief Longlijden (COPD) is een verzamelnaam voor longaandoeningen die zich kenmerken door weinig omkeerbare luchtwegvernauwing. De vernauwing is gewoonlijk progressief en wordt veroorzaakt door een abnormale ontstekingsreactie van de longen op prikkels van buitenaf, zoals roken of kleine gasdeeltjes. Er is een genetische aanleg. Naast longklachten veroorzaakt COPD ook andere afwijkingen, zoals een verminderde spiermassa en gewichtsverlies.

Wat is COPD? Chronisch Obstructief Longlijden (COPD) is een verzamelnaam voor longaandoeningen die zich kenmerken door weinig omkeerbare luchtwegvernauwing. De vernauwing is gewoonlijk progressief en wordt veroorzaakt door een abnormale ontstekingsreactie van de longen op prikkels van buitenaf, zoals roken of kleine gasdeeltjes. Er is een genetische aanleg. Naast longklachten veroorzaakt COPD ook andere afwijkingen, zoals een verminderde spiermassa en gewichtsverlies. Genezing van COPD is niet mogelijk, maar de klachten en de ziektelast kunnen wel verminderd worden.

COPD presenteert zich op heel verschillende manieren!

UNITED COLORS OF COPD

De longen bij COPD

Future global mortality causes of death 1990 2020 Ischaemic heart disease Cerebrovascular disease Lower respiratory infection Diarrhoeal disease Perinatal disorders COPD Tuberculosis Measles Road traffic accidents Lung cancer 1999 2020 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ischaemic heart disease Cerebrovascular disease COPD Lower respiratory infection Lung cancer Road traffic accidents Tuberculosis Stomach cancer HIV Suicide Murray & Lopez Lancet 1997

COPD en de FEV1 FEV1 = Forced Expiratory Volume in one second De FEV1 is de maximale hoeveelheid lucht die u in één seconde uit kunt ademen

Verloop van de FEV1 in de tijd FEV 1 (% of value at age 25) 100 80 60 40 Smoked regularly and susceptible to its effects Disability Never smoked or not susceptible to smoke Stopped at 45 20 0 Death 25 50 75 Age (years) Adapted from Fletcher C, et al. BMJ 1977 Stopped at 65

Pathogenesis of COPD CD8 + lymphocyte? Cigarette smoke Alveolar macrophage MCP-1 Neutrophil chemotactic factors Cytokines (IL-8) Mediators (LTB 4 )4) Neutrophil PROTEASE INHIBITORS - PROTEASES Neutrophil elastase Cathepsins Matrix metalloproteinases Alveolar wall destruction (Emphysema) Mucus hypersecretion (Chronic bronchitis)

Consider the diagnosis COPD if: SYMPTOMS cough sputum dyspnea EXPOSURE TO RISK FACTORS tobacco occupation indoor/outdoor pollution SPIROMETRY

GOLD 2010 guidelines I: Mild FEV 1 /FVC <0.70 FEV 1 80% predicted II: Moderate FEV 1 /FVC <0.70 50% FEV 1 <80% predicted III: Severe FEV 1 /FVC <0.70 30% FEV 1 <50% predicted Active reduction of risk factors: influenza vaccination Add short-acting bronchodilator (when needed) Add regular treatment with one or more long-acting bronchodilators Add rehabilitation Global Initiative for Chronic Obstructive Lung Disesase (GOLD) 2010 IV: Very severe FEV 1 /FVC <0.70 FEV 1 <30% predicted or FEV 1 <50% predicted plus chronic respiratory failure Add inhaled glucocorticosteroids if repeated exacerbations Add long-term oxygen if chronic respiratory failure Consider surgical treatments

Ontwikkelingen Aantal patienten neemt toe Morbiditeit en comorbiditeit nemen toe Mortaliteit neemt toe Ziektelast wordt een operationeel begrip Toenemende vraag naar cure en met name care

Adelphi, 2006 Top-5 van klachten van patienten met COPD Percentage patienten 0% 20% 40% 60% 80% Dyspneu d effort 74% Hoesten overdag 51% Sputum productie 49% Vermoeidheid 41% Hoesten s nachts 39%

Bewegingsarmoede bij COPD

Dagelijkse activiteiten bij COPD vs gezonde controles Pitta AJRCCM 2005

Fysieke inactiviteit leidt tot een verhoogd risico op Exacerbaties Mortaliteit Spierzwakte Osteoporose CVZ Garcia-Aymerich, Thorax 2003 en Thorax 2006; Decramer, COPD 2008

Barnes ERJ 2008

Co-morbiditeit: enkele ken getallen COPD en diabetes ~12% COPD en hypertensie ~40% COPD en CVD ~15% COPD en hartfalen ~20% Mannino ERJ 2008

COPD en de kans op het krijgen van DM type 2 The risk of developing type 2 diabetes is increased in patients with COPD, even in those with mild disease. Recent evidence suggests that elevated levels of proinflammatory molecules present in COPD, such as C-reactive protein, interleukin-6 and tumour necrosis factor-α (TNF-α), may contribute to an altered metabolic state and insulin resistance. Van der Molen PCRJ 2010

COPD en co-morbiditeit: ontstaanswijze Barnes ERJ 2008

Mannino ERJ 2008

Kans op overlijden binnen 5 jaar in relatie tot GOLD stadium en aantal comorbide aandoeningen Mannino ERJ 2008

Diabetogene factoren mbt medicatie Systemische corticosteroiden Inhalatiecorticosteroiden Mannino ERJ 2008

Afsluiting COPD komt zeer veel voor Bewegingsarmoede ontstaat vroeg in het verloop Belangrijke comorbiditeit waaronder diabetes Medicatie voor stabiel en instabiel COPD kan interfereren met glucose huishouding