2.1 Verstoord evenwicht protease-antiprotease
|
|
- Ruben de Lange
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Roken is verreweg de belangrijkste risicofactor. Andere risicofactoren zijn: beroepen of hobby s met regelmatige blootstelling aan kleine deeltjes (fijnstof ) en (zelden) een familiair voorkomend enzymtekort ( 1-antitrypsine). Het is thans duidelijk geworden dat bij COPD een chronisch ontstekingsproces een rol speelt, maar dit ontstekingsproces verschilt sterk van dat bij astma. Zowel de betrokken ontstekingscellen, de ontstekingsmediatoren, de ontstekingseffecten als de respons op behandeling zijn bij COPD anders dan bij astma. Histopathologische studies tonen aan dat bij COPD de meeste ontstekingen in de perifere luchtwegen (bronchioli) en het longparenchym optreden. De bronchioli zijn verstopt door fibrose en infiltratie met macrofagen en T-lymfocyten. Er is sprake van destructie van longparenchym en een toename van het aantal macrofagen en T-lymfocyten (vooral van het CD8+ (cytotoxische) T-celtype). In tegenstelling tot de situatie bij astma is het aantal eosinofielen níet verhoogd. Alleen tijdens een exacerbatie van COPD is het aantal eosinofielen in eerste instantie vaak verhoogd. Er bestaat bij COPD waarschijnlijk een complexe interactie tussen de ontstekingscellen en ontstekingsmediatoren, die er uiteindelijk toe leiden dat er progressieve obstructieve veranderingen plaatsvinden in de kleine luchtwegen en vernietiging van het longparenchym. Macrofagen kunnen door sigarettenrook en andere irritantia worden geactiveerd tot het vrijzetten van neutrofiel-chemotactische factoren. Neutrofielen en macrofagen maken vervolgens verschillende proteases vrij, die het bindweefsel in het longparenchym afbreken (wat leidt tot emfyseem) en de mucussecretie stimuleren.
2 10 Het COPD Formularium 2.1 Verstoord evenwicht protease-antiprotease Sigarettenrook kan een ontsteking en een toename van proteases induceren. Deze proteases worden op hun beurt tegengewerkt door de zogenoemde antiproteases. Deze antiproteases bereiken bij gezonde mensen voldoende hoge concentraties om de schadelijke effecten van de proteases op het longparenchym te voorkomen. Bij patiënten met COPD echter kan de productie van antiproteases ontoereikend zijn om al de schadelijke effecten van bepaalde proteases teniet te doen. Hierbij kan een genetische aanleg een rol spelen, waarbij de functie en/of de productie van deze belangrijke eiwitten verminderd is. 2.2 Oxidatieve stress Er zijn steeds meer aanwijzingen dat oxidatieve stress een belangrijke rol speelt bij COPD. In het condensaat van de uitgeademde lucht van een COPD-patiënt, vooral tijdens exacerbaties, wordt een verhoogde concentratie aangetroffen van waterstofperoxide. Bovendien worden er in de adem en de urine van de COPD-patiënt verhoogde concentraties van 8-isoprostaan, een marker van oxidatieve stress, aangetroffen. Isoprostanen hebben ook directe effecten op de luchtwegen. Onder normale omstandigheden worden lichaamscellen beschermd tegen vrije radicalen, doordat het lichaam zelf antioxidanten vormt en er antioxidanten in onze voeding zitten, zoals bètacaroteen, vitamine C, vitamine E en andere (bioactieve) stoffen. Als de balans tussen de vorming van vrije radicalen en de antioxidantverdediging verstoord is, kunnen vrije radicalen schadelijk worden voor het lichaam. Men spreekt dan van oxidatieve stress. Dit kan leiden tot schade aan de cellen (DNA) en weefsels in het lichaam. Oxidatieve stress kan COPD verergeren door versterking van het ontstekingsproces; daardoor neemt de proteolytische schade alleen maar toe. 2.3 Systemische effecten In de afgelopen jaren is steeds duidelijker geworden dat ook systemische, dat wil zeggen non-pulmonale, effecten een negatieve invloed hebben op het welbevinden van COPD-patiënten. Bloedspiegels van interleukine-6 en acute-fase -eiwitten, zoals
3 11 het C-reactieve proteïne, zijn verhoogd, zelfs in stabiele toestand. Tijdens exacerbaties zijn deze bloedspiegels echter nog veel verder verhoogd. Sommige COPD-patiënten (vooral zij met uitgesproken emfyseem) hebben last van extreem gewichtsverlies. (Extreem) gewichtsverlies is een voorspellende factor voor een toename van de mortaliteit, die onafhankelijk is van het longfunctieverlies. Gewichtsverlies bij COPD wordt, evenals bij andere chronische ontstekingsziekten, geassocieerd met een toename van de circulerende spiegels van TNF- en (oplosbare) TNF-receptoren evenals met een toegenomen vrijzetting van TNF- uit circulerende cellen. Deze toenames worden wel geassocieerd met toegenomen spiegels van leptine in de circulatie, dat mogelijk een bijdrage levert aan het gewichtsverlies bij deze patiënten. Het gewichtsverlies bij COPD-patiënten is het gevolg van een toegenomen metabolisme en wordt grotendeels verklaard door een verlies van skeletspieren en wegteren van beenspieren. Zwakte van de skeletspieren verergert de benauwdheid. Deze zwakte is het gevolg van een combinatie van chronisch zuurstofgebrek (hypoxie), immobiliteit en een toegenomen metabolisme. 2.4 Versterkende mechanismen De veranderingen door de ontsteking en de verstoorde protease-antiprotease-balans, die optreden bij COPD, treft men ook aan bij rokers zónder COPD maar dan wel in mindere mate. Deze waarneming suggereert dat de versnelde afname van de longfunctie het gevolg zou kunnen zijn van een versterking van de normale pulmonale respons op irritantia. Dit zou enerzijds veroorzaakt kunnen worden door een toename van de productie van ontstekingseiwitten en enzymen, anderzijds door gebrekkige endogene ontstekingsremmende beschermingsmechanismen. Dergelijke verschillen onder rokers zouden (mede) veroorzaakt kunnen worden door verschillen in de genen die coderen voor bijvoorbeeld cytokinen, proteases, ontstekingseiwitten en antiproteases. Een andere hypothese stelt dat deze verschillen veroorzaakt worden door latente virusinfecties. Het latente adenovirus wordt frequenter aangetroffen in de longen van COPD-patiënten dan in de longen van rokers zónder COPD. Ofschoon roken
4 12 Het COPD Formularium de belangrijkste oorzaak is van COPD lijkt stoppen met roken niet te leiden tot het geheel verdwijnen van het ontstekingsproces in de luchtwegen. Dit suggereert dat het ontstekingsproces, nadat het door inhalatie van sigarettenrook eenmaal in gang is gezet, door andere factoren in stand wordt gehouden. Dergelijke mechanismen zouden verklaren waarom sommige patiënten hun eerste COPD-geassocieerde klachten pas jaren na het stoppen met roken krijgen. Vooralsnog zijn de mechanismen die de ontsteking in stand houden niet bekend. Het blijft uiteraard altijd van belang de patiënt te adviseren te stoppen met roken! 2.5 Exacerbaties Ofschoon acute exacerbaties van COPD een gangbare oorzaak zijn voor ziekenhuisopname, is het achterliggende mechanisme van de exacerbaties nog verre van duidelijk. Acute exacerbaties kunnen langere tijd duren (de meeste exacerbaties zijn na drie weken wel weer over, maar in enkele gevallen kan er tot zeven weken sprake zijn van een sluimerende ontsteking, met name als er niet tijdig behandeling is ingezet) en hebben een duidelijk negatief effect op het welbevinden van de COPD-patiënt. Patiënten met frequente exacerbaties (gemiddeld > 1/jaar) hebben tevens een verhoogde kans op frequente exacerbaties in de toekomst, wat de prognose verslechtert. Het nauwkeurig uitvragen van het exacerbatiepatroon is daarom een belangrijk onderdeel van de inkaarting van COPD-patiënten. Men is er lange tijd van uitgegaan dat de toegenomen hoeveelheid en toegenomen purulentie van het sputum bij een exacerbatie van COPD te wijten was aan een bacteriële infectie van de luchtwegen. Thans is duidelijk geworden dat veel exacerbaties van COPD, evenals van astma, te wijten zijn aan virale infecties (zoals infectie met het rhinovirus) van de bovenste luchtwegen evenals aan omgevingsfactoren, zoals luchtverontreiniging en temperatuur. Gedurende een exacerbatie van COPD blijkt in het sputum het aantal neutrofielen toegenomen te zijn, evenals de concentraties van IL-6 en IL-8. Patiënten die vaak een exacerbatie hebben, blijken in het sputum hogere concentraties IL-6 te hebben, zelfs tijdens een periode van stabiele COPD. Uit onderzoek van bronchiale biopten bij patiënten met een milde vorm van COPD die een exacerbatie doormaken, blijkt dat
5 13 bij deze patiënten een verhoogd aantal eosinofielen in het biopt voorkomt. Desondanks heeft men bij patiënten met een ernstige vorm van COPD tijdens een exacerbatie geen verhoging van het aantal eosinofielen in het sputum kunnen aantonen. Tijdens een exacerbatie heeft men wel een verhoging kunnen aantonen van enkele markers voor oxidatieve stress, zoals uitgeademd stikstofoxide (NO).
Nederlandse samenvatting
147 Nederlands samenvatting Wat is COPD? Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is een ziekte waarbij er een blijvende vernauwing van de luchtwegen in de long optreedt, die voornamelijk veroorzaakt
Nadere informatieSamenvatting. Nederlandse samenvatting
Page 143 Samenvatting Onder normale omstandigheden inhaleert een volwassen menselijke long zo n 11.000 liter lucht per dag. Naast deze normale lucht worden er ook potentieel toxische stoffen en micro-organismen,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Chapter 8 Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 151 Achtergrond Wat is COPD? COPD is een Engelse afkorting van chronic obstructive pulmonary disease, in het Nederlands chronisch obstructieve
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/20879 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/20879 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Wong, Man Chi Title: Extravascular inflammation in experimental atherosclerosis
Nadere informatieNederlandse samenvatting Liesbeth van rensen
Nederlandse samenvatting Liesbeth van rensen Wat is astma? Patiënten met astma hebben het regelmatig benauwd. Kenmerkend voor de ziekte is dat de benauwdheid gepaard gaat met een piepende ademhaling, hoesten
Nadere informatieCOPD en longproblematiek. Angst voor inspanning Noodzaak voor inspanning
COPD en longproblematiek Angst voor inspanning Noodzaak voor inspanning De luchtwegen Hogere luchtwegen (Mond, keel, neus) Slijmvlies zorgt voor bevochtiging v/d lucht en het binden van stofdeeltjes Lagere
Nadere informatieSamenvatting SAMENVATTING
SAMENVATTING Een karakteristieke eigenschap van astma is ontsteking van de luchtwegen. Deze ontsteking wordt gekenmerkt door een toename van ontstekingscellen in het longweefsel. De overgrote meerderheid
Nadere informatieThe role of epithelial-fibroblast communication in asthma and COPD Osei, Emmanuel
University of Groningen The role of epithelial-fibroblast communication in asthma and COPD Osei, Emmanuel IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's PDF) if you wish
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Introductie Chronisch obstructief longlijden (COPD) en astma zijn veel voorkomende longziekten, waarvan de incidentie de afgelopen decennia sterk is toegenomen. Het is voorspeld
Nadere informatieDutch summary. Mitochondriaal dysfunctioneren in multiple sclerosis
Mitochondriaal dysfunctioneren in multiple sclerosis Multiple sclerose (MS) is een ingrijpende aandoening van het centraal zenuwstelsel en de meest voorkomende oorzaak van niet-trauma gerelateerde invaliditeit
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Wat is astma? Astma is een aandoening die wordt gekenmerkt door vernauwing van de luchtwegen (oftewel bronchoconstrictie) na inademing van verschillende
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING 131 Astma, chronische bronchitis en longemfyseem (de laatste twee worden samen ook wel COPD genoemd) zijn longaandoeningen die veelvuldig voorkomen. De aandoeningen worden gekarakteriseerd
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse samenvatting Hematopoiesis Een volwassen mens heeft ongeveer vijf liter bloed waarin zich miljarden cellen bevinden. Deze cellen zijn onder te verdelen op basis van
Nadere informatieChapter IX. Samenvatting
Chapter IX Samenvatting Chapter 9 Inleiding Multiple Organ Dysfunction Syndrome (MODS) is een ernstige complicatie bij zwaar gewonde patiënten. MODS gaat gepaard met een hoog sterftecijfer (40 tot 60 %)
Nadere informatieSamenvatting proefschrift Dirk-Jan Slebos
Samenvatting proefschrift Dirk-Jan Slebos Pathophysiology and airway inflammation in Bronchiolitis Obliterans after lung transplantation Promotie 12 november 2003 Rijksuniversiteit Groningen Promotor:
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
9 Nederlandse Samenvatting F.S. de Man 1,2, N. Westerhof 1,2, A. Vonk-Noordegraaf 1 Departments of 1 Pulmonology and 2 Physiology, VU University Medical Center / Institute for Cardiovascular Research,
Nadere informatieWat is COPD? 1 van
Wat is COPD? COPD staat voor Chronic Obstructive Pulmonary Disease. Het is een verzamelnaam voor de ziektes chronische bronchitis en longemfyseem. Artsen maken tegenwoordig geen onderscheid meer tussen
Nadere informatieSAMENVATTING IN HET NEDERLANDS
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Allergisch astma Allergisch astma is een veel voorkomende ziekte waarbij mensen benauwd worden wanneer ze de stof inademen waar ze allergisch voor zijn geworden. Daarnaast
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
NEDERLANDSE SAMENVATTING Het acute hartinfarct Hart- en vaat ziekten zijn een van de grootste doodsoorzaken wereldwijd. In Nederland sterven er gemiddeld 107 mensen per dag aan hart- en vaatziekten, waaronder
Nadere informatieRhinovirussen bij astma Een experimentele benadering
Rhinovirussen bij astma Een experimentele benadering Samenvatting Op 31 oktober 2000 promoveerde Katrien Grünberg op het proefschrift getiteld: Rhinoviruses in asthma. An experimental approach. Het onderzoek
Nadere informatieSAMEN ME VAT A T T I T N I G
SAMENVATTING 186 Inleiding Het renine-angiotensine-aldosteron-systeem (RAAS) is een hormonaal systeem dat in belangrijke mate betrokken is bij de regulatie van bloeddruk en nierfunctie. Het RAAS is een
Nadere informatieDe Legitimiteit Groep. 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest
De Legitimiteit Groep 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest Welkom Robbert Reimering Dagvoorzitter De Legitimiteit Groep Agenda 14.30 uur Welkom, Robbert Reimering 14.35 uur Introductie project, Kevin Zuidhof
Nadere informatieNEDERLANDSE 8 SAMENVAT TING VooR NIET-INGEWIJDEN PTER A H C
Nederl andse samenvat ting voor nie t-inge wijden 8 CHAPTER nederlandse samenvatting Inleiding In 2006 rookte 28% van de Nederlandse bevolking gemiddeld 15 sigaretten per dag. Jaarlijks overlijden circa
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Respiratoir syncytieel virus Het respiratoir syncytieel virus (RSV) is een veroorzaker van luchtweginfectiesvan de mens. Het komt bij de mens met name in het winterseizoen voor.
Nadere informatiedensity lipoproteïne (LDL cholesterol) lijkt een belangrijke rol te spelen in de initiatie van Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak van dialysepatiënten en dit beperkt hun levensverwachting sterk. Er zijn steeds meer aanwijzingen dat milde tot matige nierschade
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19774 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19774 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Snoeck-Stroband, Jiska Bouwien Title: Towards clinical phenotyping of COPD : effects
Nadere informatieVoeding en personalized prevention
Voeding en personalized prevention Dr. Simone G.J. van Breda Afdeling Toxicogenomics, Universiteit Maastricht 17 mei 2018. Inhoud Personalized nutrition Het meten van gezondheid in relatie tot voeding
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45545 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Beenakker, K.G.M. Title: The role of inflammation in muscle aging Issue Date:
Nadere informatieSamenvatting de Wit :25 Pagina Optima Grafische Communicatie. Nederlandse Samenvatting
de Wit 30-01-2001 12:25 Pagina 121 - Optima Grafische Communicatie Nederlandse de Wit 30-01-2001 12:25 Pagina 122 - Optima Grafische Communicatie Onze atmosfeer bestaat voor 21% uit zuurstof en dit maakt
Nadere informatieBRONCHIËCTASIE POLIKLINIEK. In deze folder leest u meer over bronchiëctasieën en de bronchiëctasie polikliniek van het UCCZ Dekkerswald.
BRONCHIËCTASIE POLIKLINIEK In deze folder leest u meer over bronchiëctasieën en de bronchiëctasie polikliniek van het UCCZ Dekkerswald. Het ziektebeeld Wat zijn bronchiëctasieën? Bronchiëctasieën zijn
Nadere informatieChemisch toxicologische eigenschappen van acrylonitril en medische aspecten van een blootstelling
Chemisch toxicologische eigenschappen van acrylonitril en medische aspecten van een blootstelling Prof. Dr. Benoit Nemery KU Leuven Prof. Dr. Christophe Stove UGent Acrylonitril: chemische eigenschappen
Nadere informatieKoorts. Diagnostische valkuilen bij de oudere patiënt
Koorts Diagnostische valkuilen bij de oudere patiënt Koorts Sinds de Oudheid weet men dat verhoogde lichaamstemperatuur een teken van ziekte kan zijn Vanaf 16-17 e eeuw worden thermometers ontwikkeld 1868
Nadere informatieAlgemene Samenvatting
Algemene Samenvatting e vitamine metaboliet 1,25-dihydroxyvitamine ( ) speelt een sleutelrol bij het handhaven van de calcium homeostase door middel van effecten op de darm, het bot en de nier. e metaboliet
Nadere informatieCOPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel
COPD anno 2018/(2019) Eef Vanderhelst Universitair Ziekenhuis Brussel Inhoud Definities Etiologie en impact Diagnose Behandeling Definitie van COPD COPD, een ziekte die voorkomen en behandeld kan worden,
Nadere informatieIn dit nummer: Jaarverslag 2006 Reglement Kwaliteitsvisitatie Pulmopen: Hoe gaan we door?
Officieel orgaan van de NVALT Jaargang 17, nummer 3, september 2007 In dit nummer: Jaarverslag 2006 Reglement Kwaliteitsvisitatie Pulmopen: Hoe gaan we door? 32 Health effects of quercetin: from mechanism
Nadere informatieAstma: de laatste ontwikkelingen S.R.J. VAN OORD LONGARTS - LANGELAND ZIEKENHUIS
Astma: de laatste ontwikkelingen S.R.J. VAN OORD LONGARTS - LANGELAND ZIEKENHUIS Longen Longen Longen Wat doen longen precies? Zuurstof opnemen Koolstofdioxide afscheiden Longblaasjes Astma: de laatste
Nadere informatieClinical and inflammatory markers in asthma and COPD phenotyping de Nijs, S.B.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Clinical and inflammatory markers in asthma and COPD phenotyping de Nijs, S.B. Link to publication Citation for published version (APA): de Nijs, S. B. (). Clinical
Nadere informatieDe longverpleegkundige
De longverpleegkundige De longverpleegkundige Van uw longarts heeft u de eerste informatie gekregen over uw aandoening en de klachten die daarmee gepaard gaan. Vervolgens heeft de longarts u verwezen naar
Nadere informatieAstma en COPD: springplank voor wetenschappelijk onderzoek in 2005.
Astma en COPD: springplank voor wetenschappelijk onderzoek in 2005. W.I. de Boer Nederlands Astma Fonds, Leusden. Samenvatting. De missie van het Astma Fonds is om astma, COPD en aanverwante aandoeningen
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/66122 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Amatngalim, G.D. Title: Airway epithelial innate host defence in chronic obstructive
Nadere informatieDe behandeling van COPD
PATIËNTEN INFORMATIE De behandeling van COPD op de afdeling Longgeneeskunde van het Maasstad Ziekenhuis 2 PATIËNTENINFORMATIE Inleiding Met deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over de
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/44522 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kunz, L.I.Z. Title: Effects of inhaled corticosteroids on clinical and pathological
Nadere informatieAstma/COPD Dienst Geldrop
Astma/COPD Dienst Geldrop Wat is astma en COPD? Astma is een ontsteking aan de luchtwegen. Wanneer de luchtwegen overgevoelig op (allergische of niet-allergische) prikkels reageren door het samentrekken
Nadere informatieAstma / COPD-dienst Geldrop
Astma / COPD-dienst Geldrop Wat is astma en COPD Astma is een ontsteking aan de luchtwegen. De luchtwegen reageren overgevoelig op (allergische of niet-allergische) prikkels door het samentrekken van luchtwegspiertjes,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 210 Nederlandse samenvatting Zuurstofradicalen en antioxidanten in multiple sclerosis 1. Multiple sclerosis Multiple sclerose (MS) is een chronische ontstekingsziekte van het centraal
Nadere informatieDe ziekte van Alzheimer. Diagnose
De ziekte van Alzheimer Bij dementie is er sprake van een globale achteruitgang van de cognitieve functies, zoals het geheugen of de taalfuncties. Deze achteruitgang leidt tot functionele beperkingen in
Nadere informatieKruizemunt/ Spearmint
De Dentozyme chips zijn gemaakt van hoogwaardig onderhuids bindweefsel van runderhuid. Ze zijn verrijkt met Kruizemunt (Spearmint), Wei-eiwit (Whey-protein) of Spirulina. Tijdens het kauwen door de hond
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Inleiding Reuma is een verzamelnaam voor een groot aantal ernstige aandoeningen van het bewegingsapparaat, waarbij gewrichtsklachten een belangrijke rol spelen. Reumatoïde artritis (RA) is een vorm van
Nadere informatieImmuunreactie tegen virussen
Samenvatting Gedurende de laatste eeuwen hebben wereldwijde uitbraken van virussen zoals pokken, influenza en HIV vele levens gekost. Echter, vooral in de westerse wereld zijn de hoge sterftecijfers en
Nadere informatieMonique Meijerink 30 maart 2009. Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten
Monique Meijerink Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten Krantenkoppen liegen er niet om Bewoners eisen recht op schone lucht Niks aan de hand, gewoon deuren en ramen dicht Megastal bedreiging voor
Nadere informatieFYSIOTHERAPIE OP DE LONGAFDELING BIJ EEN EXACERBATIE COPD
FYSIOTHERAPIE OP DE LONGAFDELING BIJ EEN EXACERBATIE COPD Wat is COPD? COPD is een ongeneeslijke chronische aandoening aan de luchtwegen (Chronic Obstructive Pulmonary Diseases). Deze longaandoening kan
Nadere informatieRoken en een (orthopedische) operatie
Roken en een (orthopedische) operatie U krijgt binnenkort een operatie op de afdeling Orthopedie in het Radboudumc. Het is algemeen bekend dat roken ongezond is en verschillende gezondheidsproblemen tot
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19114 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Breij, Anastasia de Title: Towards an explanation for the success of Acinetobacter
Nadere informatieBelangrijke factoren in de pathogenese van COPD zijn:
SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS SAMENVATTING IN HET NEDERLANDS Inleiding Het beschreven onderzoek gaat over de mechanismen van sigarettenrook gerelateerde aandoeningen waaronder Chronic Obstructive Pulmonary
Nadere informatieSamenvatting. Vraagstelling
Samenvatting Vraagstelling Op verzoek van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid leidt de Commissie Gezondheid en beroepsmatige blootstelling aan stoffen (GBBS) van de Gezondheidsraad gezondheidskundige
Nadere informatieDe longverpleegkundige
De longverpleegkundige Algemeen U bent door uw longarts verwezen naar de longverpleegkundige. Een longverpleegkundige is een verpleegkundige, die zich heeft gespecialiseerd in astma en COPD (chronische
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Er zijn verschillende therapieën beschikbaar voor patiënten met nierfalen. Niertransplantatie kan uiteindelijk succesvol blijken, maar voorafgaand is meestal een andere nierfunctie
Nadere informatieIJzer en Cystic Fibrosis. Renske van der Meer Longarts-onderzoeker Haga Ziekenhuis
IJzer en Cystic Fibrosis Renske van der Meer Longarts-onderzoeker Haga Ziekenhuis Programma Inventarisatie Anemie algemeen oorzaken anemie gevolgen anemie Anemie bij CF IJzer bij CF: in het bloed in de
Nadere informatieChapter 10. Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting 123 Samenvatting Samenvatting De term atopische dermatitis (AD) is voor de kat in 1982 geïntroduceerd door Reedy, die bij een groep katten met recidiverende jeuk en huidproblemen
Nadere informatie? Petra geeft aan dat ze probeert zwanger te worden en sinds kort in een traject zit van IVF (in vitro fertilisatie).
MONDGEZONDHEID EN ZWANGERSCHAP CASUS 1 Karin de G., een 27-jarige patiënte is al van jongs af aan in de praktijk onder controle. Tot nu toe was er altijd sprake van een zeer goede mondhygiëne en zijn er
Nadere informatieFrom pathology to treatment in chronic obstructive pulmonary disease Gosman, Margot Madeleine Elvira
University of Groningen From pathology to treatment in chronic obstructive pulmonary disease Gosman, Margot Madeleine Elvira IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version (publisher's
Nadere informatieHet Fenomeen van Raynaud
Het Fenomeen van Raynaud Wat is het Fenomeen van Raynaud? Wij spreken van het Fenomeen van Raynaud bij het plotseling optreden van verkleuringen van vingers en/of tenen bij blootstelling aan kou of bij
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Chapter 8 Niertransplantatie is de optimale therapie voor patiënten met chronische nierinsufficiëntie. Niertransplantatie kan echter leiden tot zowel acute als chronische complicaties
Nadere informatieIn deze brochure vindt u informatie over COPD, en over hoe u er best mee kunt omgaan.
Welkom Geachte mevrouw Geachte heer In deze brochure vindt u informatie over COPD, en over hoe u er best mee kunt omgaan. Heeft u na het lezen van deze brochure nog bijkomende vragen, opmerkingen of wensen,
Nadere informatieSamen in de lucht. Het kind met de piepende ademhaling. Guido Bothof, kinderarts i.o.
Samen in de lucht Het kind met de piepende ademhaling Guido Bothof, kinderarts i.o. Wat is een piepende ademhaling? - Ouders gebruiken piepen o.a. om moeite met ademhaling en hoorbare ademhaling aan te
Nadere informatieNederlandse Samenvatting
Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting EJA van Wanrooij Hart en vaatziekten zijn de meest voorkomende doodsoorzaak in de westerse wereld. De onderliggende oorzaak van infarcten en beroertes
Nadere informatieOpname en ontslag bij COPD
Opname en ontslag bij COPD Inleiding U bent opgenomen op de afdeling Longziekten met COPD-gerelateerde klachten. In deze brochure krijgt u informatie over de aandoening maar ook over de behandeling tijdens
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21710 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Buurma, Aletta Title: On the pathology of preeclampsia : genetic variants, complement
Nadere informatieAstma / COPD-dienst Geldrop
Astma / COPD-dienst Geldrop Wat is astma en COPD Astma is een ontsteking aan de luchtwegen. De luchtwegen reageren overgevoelig op (allergische of niet-allergische) prikkels door het samentrekken van luchtwegspiertjes,
Nadere informatieHoofdstuk 2 Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4. Hoofdstuk 3 Hoofdstuk 4
Samenvatting SAMENVATTING 189 Depressie is een veelvoorkomende psychische stoornis die een hoge ziektelast veroorzaakt voor zowel de samenleving als het individu. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)
Nadere informatieInflammation in chronic obstructive pulmonary disease : its assessment and the effects of corticosteroids Boorsma, M.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Inflammation in chronic obstructive pulmonary disease : its assessment and the effects of corticosteroids Boorsma, M. Link to publication Citation for published version
Nadere informatieCHAPTER 8. Nederlandse samenvatting
CHAPTER 8 Nederlandse samenvatting Nederlandse Samenvatting Wat is COPD Chronische obstructieve longziekte (COPD) is een ziekte die zich voornamelijk in de longen manifesteert en, vooral bij ouderen,
Nadere informatieBENAUWDHEID BIJ KINDEREN
BENAUWDHEID BIJ KINDEREN 1009 Inleiding Uw kind heeft last van terugkomende benauwdheidaanvallen. Dit kan astma genoemd worden of, als uw kind nog erg jong is, bronchiale hyperreactiviteit. Wij kunnen
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/45885 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kersten, K. Title: Pulling the strings on anti-cancer immunity Issue Date: 2017-02-07
Nadere informatieAsthma and coagulation: A clinical and pathophysiological evaluation Majoor, C.J.
UvA-DARE (Digital Academic Repository) Asthma and coagulation: A clinical and pathophysiological evaluation Majoor, C.J. Link to publication Citation for published version (APA): Majoor, C. J. (2016).
Nadere informatieLuchtvervuiling en gezondheidsrisico s: de klinische inzichten
SYMPOSIUM Luchtvervuiling en gezondheidsrisico s: de klinische inzichten 1 oktober 2014 Renée van Snippenburg longarts Diakonessenhuis Utrecht Disclosures Geen European Respiratory Society 2014 Luchtvervuiling
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN DE AFWEER TEGEN BACTERIELE ENDOTOXINE: DE ROL HIERIN VAN CD14, LBP EN BPI
NEDERLANDSE SAMENVATTING VOOR NIET-INGEWIJDEN DE AFWEER TEGEN BACTERIELE ENDOTOXINE: DE ROL HIERIN VAN CD14, LBP EN BPI Infectie met ziekteverwekkende bacterien, of de verplaatsing van bacterign, zoals
Nadere informatieSamenvatting 149. Samenvatting
Samenvatting Samenvatting 149 Samenvatting Constitutioneel eczeem is een chronische ontstekingsziekte van de huid gekenmerkt door rode, schilferende en bovenal jeukende huidafwijkingen. Onder de microscoop
Nadere informatieSamenvatting in het Nederlands (Dutch summary)
Samenvatting in het Nederlands (Dutch summary) Inleiding Hart- en vaatziekten behoren tot de belangrijkste doodsoorzaken in Nederland en leiden vaak tot chronische ziekten met levenslange problemen. Het
Nadere informatieSamenvatting voor niet ingewijden
Samenvatting Samenvatting voor niet ingewijden Diabetes mellitus, oftewel suikerziekte, is een van de meest voorkomende chronische ziekten. Wereldwijd hebben 346 miljoen mensen diabetes, en in Nederland
Nadere informatieAntwoordvel Longquiz. Dat geldt zowel iedereen (ongeachte je gezondheid of conditie voor je met oefenen begon)
Antwoordvel Longquiz 1. Uit welke onderdelen bestaan de luchtwegen? a. Neus, mond, luchtpijp, bronchiën, luchtblaasjes b. neus, mond, luchtpijp, bronchiën, luchtblaartjes c. neus, mond, luchtpijp, bronchiën,
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Het mucosale immuunsysteem Het afweersysteem beschermt het lichaam tegen infecties met bacteriën, virussen, schimmels en parasieten. De huid en de mucosale weefsels zoals bijvoorbeeld
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/40898 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Elis, A.S. Title: Identification of therapeutic targets and antisense oligonucleotide
Nadere informatieChapter 9 NEDERLANDSE SAMENVATTING
Chapter 9 NEDERLANDSE SAMENVATTING Ondanks de behandeling met cholesterol en bloeddruk verlagende geneesmiddelen, blijven hart- en vaatziekten één van de belangrijkste doodsoorzaken in de wereld. Naast
Nadere informatieCover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/47911 holds various files of this Leiden University dissertation uthor: Jolink, H. Title: Human T-cell responses to spergillus fumigatus: In healthy individuals
Nadere informatieAstma en COPD. Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies. Jouw gezondheid is onze zorg
Astma en COPD Vraag je Alphega apotheek om meer informatie en advies Jouw gezondheid is onze zorg Inhoud Astma 3 Oorzaken van astma 4 Symptomen 5 Risico s 5 Behandeling 6 Geneesmiddelen 7 COPD 9 Oorzaken
Nadere informatieWorkshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007
Workshop voor apothekers en huisartsen Behandeling van COPD anno 2007 Voorbeeld Programma Maken van de ingangstoets Bespreking leerdoelen l en inleiding idi Presentatie van regionale voorschrijfcijfers
Nadere informatieLeven met een chronische obstructieve luchtwegaandoening (COPD)
Adressen Luchtpunt informatiepunt astma en COPD Antwoordnummer 1300 1800 VC Alkmaar www.luchtpunt.nl Longfonds Longfonds Advieslijn: 0900-227 25 96 ( 0,50 per gesprek, plus uw gebruikelijke belkosten)
Nadere informatiePraktijk voor Fysiotherapie. Altijd in beweging
Praktijk voor Fysiotherapie Altijd in beweging In samenwerking met. Viola Gijzen, diëtist Mieke Verschuren/Marijke Sligchers, fysiotherapeuten Inhoud Inleiding Wat is COPD? COPD en dan? COPD en voeding
Nadere informatieBENAUWDHEID BIJ KINDEREN
BENAUWDHEID BIJ KINDEREN 1009 Inleiding Uw kind heeft last van terugkomende benauwdheidaanvallen. Dit wordt astma genoemd of, als uw kind nog erg jong is, bronchiale hyperreactiviteit. Wij kunnen ons voorstellen
Nadere informatieChapter 7. Nederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting 118 Lipopolysaccharide (LPS), ook wel endotoxine genaamd, is een antigeen die een belangrijke rol speelt in de ontwikkeling en/of verergering van verschillende
Nadere informatieNEDERLANDSE SAMENVATTING
INTRODUCTIE Wereldwijd neemt het aantal mensen met een chronische nierziekte toe waardoor ook het aantal mensen met Functie van de nier eindstadium nierfalen De mens heeft twee nieren. De nieren hebben
Nadere informatieNederlandse Samenva ing
Nederlandse Samenva ing Nederlandse Samenva ing De ziekte van Crohn en colitis ulcerosa zijn de meest voorkomende vormen van chronische ontstekingen van het maag-darm-kanaal. In het engels wordt deze groep
Nadere informatiedubbeldiagnose Workshop deel 1 Dhr. R Indeling workshop POH - HA overleg
Disclosure belangen spreker dubbeldiagnose Geen belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder 2 Indeling workshop Workshop deel 1 inventariseren vragen in de zaal + casus plenair NHG standpunt over dubbeldiagnose
Nadere informatieDisclosure belangen spreker
Disclosure belangen spreker Geen belangenverstrengeling Geen / Zie hieronder Dubbeldiagnose Indeling workshop inventariseren vragen in de zaal + casus plenair NHG standpunt over dubbeldiagnose - hoe de
Nadere informatieUW NIEUWE COPD BEHANDELING
Patiëntenkaart UW NIEUWE COPD BEHANDELING Lees ook aandachtig de bijsluiter voordat u met dit geneesmiddel begint. q Dit geneesmiddel is onderworpen aan aanvullende monitoring. Daardoor kan snel nieuwe
Nadere informatieLonneke Bevers - Activity of endothelial nitric oxide synthase: substrates, modulators and products SAMENVATTING VATTING SAMEN-
SAMENVATTING SAMEN- VATTING 167 Inleiding Het menselijk bloedvatenstelsel is een gesloten systeem bestaande uit ongeveer 96000 km vaten. Het bloed dat via de vaten naar de organen stroomt, zorgt voor aan-
Nadere informatieSamenvatting -NL. Lung emphysema induced by cigarette smoke - Studies in mice
Lung emphysema induced by cigarette smoke - Studies in mice In deze tekst wordt het onderzoek dat ik gedurende de afgelopen 5 jaar uitgevoerd heb, op een begrijpelijke manier samengevat voor een niet ingewijd
Nadere informatie1 Definitie, epidemiologie en risicofactoren Niels Chavannes en Hans in t Veen
1 Definitie, epidemiologie en risicofactoren Niels Chavannes en Hans in t Veen Definitie Chronisch obstructief longlijden (Chronic Obstructive Pulmonary Disease, COPD) wordt in de huisartsenrichtijn COPD
Nadere informatie