Gevorderde MS & Spasticiteit Disclosure belangen sprekers (Potentiële) belangenverstrengeling : geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven : geen Ar Henning, fysiotherapeut Johan Koops, arts Nieuw Unicum Sponsoring of onderzoeksgeld : geen Honorarium of andere (financiële) vergoeding : geen Aandeelhouder : niet Andere relatie, namelijk : geen 1 Gevorderde MS & Spasticiteit Ar Henning, fysiotherapeut Johan Koops, arts Nieuw Unicum Spasticiteit 16% geen 31% miniem 19% mild 17% matig: invloed op ADL 13% ernstig: ADL moet aangepast 4% totaal: belemmert ADL Rizzo et al Multiple Sclerose 2004 3 4 17.000 MS patiënten/nederland Nieuwste cijfers: 70% MS krijgt last van spasticiteit Spasticiteit [Lance] Houdings- en bewegingsafhankelijke stoornis in de regulatie van de spiertonus tgv abnormale verwerking van proprioceptieve input op spinaal niveau als een component van een CMNS NU2014 : 115 MS patiënten orale spasmolytica : 76 ITB : 16 Spasticiteit Hypertonie Perifeer motorisch neuron Centraal motorisch neuron 5 6 1
M.S. en spasticiteit Stoornis regulatie spiertonus Flexie-/extensie-/adductiespasmen Hypertonie Crossed extensor reflexrespons Clonieën Reflexboog 7 8 9 10 pre- en suppl. motor cortex thalamus bas. ganglia limbische structuren prim. mot. cortex cerebellum n. ruber coll. superior form. reticularis vest. kernen axon + - afdalende en opstijgende baansystemen MVHC interneuronen 11 12 2
Spasticiteit en gevolgen Cliënt Mobiliteit in rolstoel Aanzitten aan tafel Lichamelijk contact Incontinentie Slaapstoornissen Vermoeidheid Verzorging Transfers Lichamelijke verzorging Hygiëne Decubitus Pijn Spasticiteit en therapie spasme functiol hinderlijk klachten (multi)focaal spalk OK blokkade fenol botuline geen therapie therapie basismaatregelen voldoende gegeneraliseerd Medicatie FT houding prikkels geen verdere actie onvoldoende effect intrathecaal baclofen 13 Medicatie en spasticiteit in NU Protocol spasmebehandeling 1. Baclofen, geleidelijk tot 4dd 25 mg 2. Tizanidine, toevoeging tot 4dd 4 mg 3. Baclofen uitsluipen, tizanidine tot 4dd 8 mg Cannabis Intrathecale baclofen toediening Spasticiteit en therapie spasme functiol hinderlijk klachten (multi)focaal spalk OK blokkade fenol botuline geen therapie therapie basismaatregelen voldoende gegeneraliseerd Medicatie FT houding prikkels geen verdere actie onvoldoende effect intrathecaal baclofen 15 ITB NU2014: 115 MS patiënten orale spasmolytica : 76 ITB : 16 18 3
19 20 Oraal <-> intrathecaal baclofen Baclofen oraal 100mg/dg liquorspiegel 95 ng/ml serumspiegel 500 ng/ml ITB 400 mcg/dg liquorspiegel 380 ng/ml serumspiegel < 5 ng/ml 1/250 dosis 4x liquorspiegel lokaal ( effect) 1/100 plasmaspiegel ( neveneffecten) Beoordeling effectiviteit behandeling Spiertonus (Ashworth schaal) Spasmefrequentie (spasmeschaal) Optreden van clonus (clonusschaal) Functionele beperkingen Spasme gerelateerde pijn Verzorgingsmogelijkheden Aanpassen dosering op geleide klinisch beeld 21 22 Repetitive Movement Test (J.G. Becher) snelheidsafhankelijke weerstand en/of spasmen bij passief bewegen: dorsaal / plantair flexie enkels flexie / extensie knieën / heupen ab- / adductie in heupen flexie / extensie ellebogen Bijwerkingen ITB Hypotonie Slaperigheid Verwardheid Misselijkheid/braken musculocutane reacties flexie / adductie ad strijken over bovenbeen 23 24 4
Complicaties ITB Pompfalen Katheterproblematiek Pocketproblemen Infectie Procedurele complicaties onttrekkingsverschijnselen onderdosering overdosering Effectiviteit ITB Groot aantal studies 85 % effectief Effect onderste extremiteit > bovenste Functionele verbetering Vermindering klachten Verbeterde verzorgingsmogelijkheden Spasticiteit spinale origine > cerebrale origine Onafhankelijk leeftijd/geslacht/duur spasticiteit 25 26 Organisatie ITB Spasticiteit van importantie? (stappenplan) Botulinetoxine? Effect orale medicatie? (protocol spasmolytica) Intake + proefbehandeling ITB Implantatie baclofenpomp Aanpassing dosering (klinisch beeld) Vulling pomp (1x per 2-3 mnd.) Protocol a.n.w. hoe te handelen ad complicaties Fysiotherapeutische interventies Ar Henning 27 28 5