Speekselverlies en laryngospasme bij patiënten met ALS. Sandra Offeringa & Janneke Weikamp 29 september 2017

Transcriptie

1 Speekselverlies en laryngospasme bij patiënten met ALS Sandra Offeringa & Janneke Weikamp 29 september 2017 ALS Congres 2017

2 Disclosure belangen sprekers (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven N.v.t. Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder Andere relatie, namelijk N.v.t. 06/10/2017 2

3 Wie doet wat? 1. Discipline? 2. Protocol? 3. Behandeling? 06/10/2017 3

4 Behandeling Patiënt en omgeving informeren en adviseren Shared decision making Optimale zorg 06/10/2017 4

5 Shared decision making 06/10/2017 5

6 2-deling Speekselverlies Laryngo- spasme 06/10/2017 6

7 Speekselverlies SPEEKSELVLOED? OVERMATIG SPEEKSEL? HYPERSALIVATIE? KWIJLEN? ZEVEREN? 06/10/2017 7

8 Speekselverlies Is het gevolg van minder krachtig en minder frequent slikken van de dagelijkse hoeveelheid speeksel in de mond Zwakte wang- en lip spieren, zwaartekracht

9 Speekselverlies Patiënt en omgeving informeren en adviseren 06/10/2017 9

10 Behandelopties: INTER disciplinair! Gedragsmatig: logopedie Medicamenteus: anticholinergica Botuline toxine of radiotherapie (chirurgische behandeling) Bron: Stokholm MG, et al. (2013) 06/10/

11 Gedragsmatig Informeren over oorzaak speekselverlies Slikken, slikken, slikken Invloed van houding, voeding 06/10/

12 Bijwerkingen: Nadelen anticholinergica Bron: A Review of Options for Treating Sialorrhea in Amyotrophic Lateral Sclerosis Paolo Banfi MD, Nicola Ticozzi MD, Agata Lax MD, Giulia Andrea Guidugli MD, Antonello Nicolini MD, and Vincenzo Silani MD??? Bron: Banfi et al. (2015) 06/10/

13 Wat is de beste behandeling? Botuline toxine type A/B Effectiviteit: Enig bewijs Radiotherapie Enig bewijs Nadelen Risico op verspreiding naar bulbaire spieren Nadelen Kortdurende lokale pijn/ irritatie DROGE MOND Bron: Stone et al. (2009 ), Banfi et al. (2015) 06/10/

14 Slikstoornis Subjectieve bevinding Hoe ernstiger de slikstoornis hoe minder baat een patiënt ervaart onafhankelijk van het type behandeling Bron: Weikamp et al. (2016) 06/10/

15 Uitkomstmaten Oral secretion scale 5-puntsschaal gevalideerd Bron: Abdelnour et al. (2012) 06/10/

16 Conclusie (nog) Geen van de behandelopties is 100% succesvol! Geen voorkeur vanuit de literatuur Daarom: Géén (invasieve) behandeling is ook een optie 06/10/

17 Shared decision making 06/10/

18 Kennis, ervaring en wens van patiënt Gedrag Ernst speekselverlies Speekselverlies bij ALS Overig Radiotherapie Anticholinergica Botuline toxine injecties 06/10/

19 2-deling Speekselverlies Laryngo- spasme 06/10/

20 Laryngospasme = bovenste luchtwegobstructie overactiviteit van de stemband adductoren (spasme) waardoor plotselinge en ongecontroleerde sluiting van de larynx optreedt Bron: Graaff van der, MM, et al. (2009) / Hadjikoutis S, Wiles CM. (2001) 06/10/

21 Stembanden in adductie door laryngospasme Kenmerken van een laryngospasme 06/10/

22 Laryngospasme Patiënt en omgeving informeren en adviseren Shared decision making 06/10/

23 Triggers Houdingsverandering of verkeerde houding Hoge adem, gespannen schoudergebied Forse krachtsinspanning romp-/halsmusculatuur tijdens spreken Onvoldoende klaren pharynx van slijm; stase speeksel valleculae of sin.periformis Eten; ook: verslikken in speeksel of bijv. stase broodkruimels in trachea Medicatie, intoxicatie (roken / zoutrijk voedsel) Refluxklachten 06/10/

24 Bron: website ALS Centrum /10/

25 Behandeling: interdisciplinair Informeren en adviseren Vermijden / verminderen van triggers Bij aanval: -zittende houding, rust houden, ontspannen door focus buikademhaling (mn. uitademing) -tijdens aanval korte tijd O₂ via masker geven. Arts kan O₂ voorschrijven Reflux: medicamenteus, bijv. omeprazol CPAP Tracheacanule -> optie bij zwakte stemband abductoren; grote consequenties verzorging! Bron: Website ALS-Centrum Nl., /10/

26 Shared decision making 06/10/

27 Conclusie Optimale zorg 06/10/

28 Take Home Message 06/10/

29 Referenties Banfi P, et al. (2015) " A review of options for treating sialorrhea in amyotrophic lateral sclerosis. Respir Care. Mar;60(3): Ertekin C, et al. (2000). "Pathophysiological mechanisms of oropharyngeal dysphagia in amyotrophic lateral sclerosis. Brain 123 (Pt 1): Graaff van der, MM, et al. (2009). Vocal Cord Dysfunction in Amyotrophic Lateral Sclerosis: Four Cases and a Review of the Literature. Archives of neurology 66 (11): Hadjikoutis S, Wiles CM. (2001) Respiratory complications related to bulbar dysfunction in motor neuron disease Acta Neurol Scand. Apr; 103(4): Stone CA, O'Leary N. (2009). "Systematic Review of the Effectiveness of Botulinum Toxin or Radiotherapy for Sialorrhea in Patients with Amyotrophic Lateral Sclerosis. J Pain Symptom Management Feb; 37(2): Weikamp JG, et al. (2016). Botulinum toxin-a injections vs radiotherapy for drooling in ALS. Acta Neurol Scand. Sep;134(3): /10/