PATIËNTENINFORMATIE. LOGOPEDIE BIJ SLIKPROBLEMEN Dysfagie en Aerofagie

Transcriptie

1 PATIËNTENINFORMATIE LOGOPEDIE BIJ SLIKPROBLEMEN Dysfagie en Aerofagie

2 2

3 LOGOPEDIE BIJ SLIKPROBLEMEN Dysfagie en Aerofagie Algemeen Door middel van deze informatiefolder wil Maasstad Ziekenhuis u informeren over logopedie bij slikproblemen. Wij adviseren u deze informatie zorgvuldig te lezen. Logopedie houdt zich bezig met communicatie en mondmotoriek. De logopedist wordt ingeschakeld als er problemen zijn met taal, spraak, slikken, het gebruik van de ademhaling, de stem en het gehoor. Logopedie bij slikproblemen Er bestaan verschillende soorten slikproblemen welke alleenstaand of gelijktijdig kunnen voorkomen; Lucht opboeren als gevolg van een verkeerde adem-slik coördinatie of spierspanning. Veelvuldig verslikken als gevolg van een neurologische aandoening of verminderde spierkracht in het mond-/ keelgebied (dysfagie). Eventueel kan aanvullend onderzoek helpen bij de diagnostiek (FEES-onderzoek of slikvideo). Aërofagie en supragastrisch boeren Aërofagie betekent letterlijk lucht slikken. Hierbij wordt lucht mee geslikt met eten of drinken en beland daarbij in de maag. Vervolgens wordt dit opgeboerd. Mogelijke oorzaken aërofagie: Koolzuurgashoudende dranken Te snel eten 3

4 Veel drinken bij de maaltijden Kauwgom kauwen Roken Het regelmatig wegslikken van maagzuur Verkeerde adem/slikcoördinatie Supragastrisch boeren ontstaat wanneer lucht in de slokdarm wordt geperst of gezogen doordat de slokdarmspieren worden ontspannen, terwijl gelijktijdig wordt ingeademd tegen een gesloten luchtpijp. Dit komt vervolgens niet verder dan de slokdarm en wordt vrijwel meteen uitgeboerd. Mogelijke oorzaken supragastrisch boeren: Kaak klemmen (o.a. bij een slecht zittende gebitsprothese) Een onaangenaam gevoel in de borststreek Het gevoel van een brok in de keel (globusgevoel) Hyperventilatie Spanningen in het lichaam Stress Verkeerde gewoontes Wat doet de logopedist Wanneer u een van de mogelijke oorzaken van aërofagie herkent, kunt u deze natuurlijk eerst zelf aanpakken door de oorzaak uit te schakelen. Voor het aanleren van een juiste adem/slik-coördinatie of voor de problemen bij supragastrisch boeren kunt u bij de logopedist terecht. 4

5 Zij zal u vragen stellen en u observeren en aan de hand daarvan een behandeling opstellen. Deze zal gericht zijn op bewustwording van de spieren in het hoofdhalsgebied, ontspanning hiervan en ademhaling. Verslikken als gevolg van een neurologische stoornis Bij neurologische stoornissen, zoals bijvoorbeeld een beroerte (CVA), een hersentumor of een spierziekte, kunnen slikproblemen voorkomen. Voeding of dranken kunnen hierbij, door verschillende oorzaken, niet goed van de mond naar de slokdarm worden gebracht. Slikproblemen kunnen plotseling ontstaan of het slikken kan langzaam aan steeds moeilijker worden. Tijdens het slikken gebruiken we vele spieren en zenuwen in onze lippen, mond, tong en keel. Als er zenuwen of spieren van dit slikproces door een neurologische aandoening niet goed meer functioneren, spreken we van een slikstoornis. Als gevolg hiervan kan iemand zich erg vaak verslikken (waarbij voeding of drinken in de longen kan komen), dit veroorzaakt mogelijk een longontsteking. Wat doet de logopedist De logopedist kan met een uitgebreid slikonderzoek de oorzaak van de slikstoornis opsporen. Ook kan de logopedist vaststellen in welke fase van het slikproces de stoornis zit. Door te oefenen kan het slikken verbeterd worden. Daarnaast geeft de logopedist ook advies over bijvoorbeeld de samenstelling en consistentie van het voedsel en het drinken en de manier waarop het aangeboden wordt. 5

6 Adviezen Als iemand met een neurologische aandoening problemen heeft met slikken, wordt er een advies gegeven over hoe vaak en wat er gegeten mag worden. Overleg altijd eerst met de behandelaar (in het ziekenhuis de verpleging of logopedist, in de thuissituatie de huisarts of logopedist van de patiënt) wat er mag worden gegeten of gedronken. Ook is het soms niet toegestaan om zonder hulp te eten of drinken. Als voeding door de mond nog niet veilig is zal de mondverzorging belangrijk zijn. Dit helpt ook om de slikmotoriek te verbeteren. De patiënt moet altijd goed rechtop in bed of stoel zitten om de kans op verslikken te verkleinen. Als er specifieke aandachtspunten zijn voor houding, wijze van voeden en de samenstelling van het eten of drinken, staat dat in het ziekenhuisdossier beschreven. In de thuissituatie kunt u zich wenden tot de logopedist. FEES-onderzoek Bij een Flexibele Endoscopische Evaluatie van het Slikken (FEES) wordt een klein slangetje door de neus naar binnen gebracht. Hierbij wordt voor, tijdens en na het slikken de mondholte, de keel, de stembanden en het strottenhoofd van bovenaf bekeken. (Zie hiervoor de folder FEES-onderzoek.) Tijdens het onderzoek observeert de logopedist de slikactie. Met de bevindingen uit het onderzoek kan de logopedist adviezen opstellen en/of de behandeling opstarten/voortzetten. 6

7 Tot slot Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, stelt u ze gerust aan uw behandelend arts, huisarts of logopedist. 7

8 Maasstad Ziekenhuis Maasstadweg 21, 3079 DZ Rotterdam Postbus 9100, 3007 AC Rotterdam Telefoon mzp2574 oktober 2012