Spasticiteit en Dystonie

Transcriptie

1 Spasticiteit en Dystonie Injectie met botulinetoxine A bij de behandeling van spasticiteit en dystonie

2 Inleiding Er zijn verschillende neurologische aandoeningen waarbij spasticiteit en/of dystonie kunnen optreden. Bij een hersenberoerte bijvoorbeeld, maar ook bij multiple sclerose en bij een dwarslaesie. Deze complicaties kunnen vaak zeer hinderlijk zijn. Ze ontstaan door hersen- of ruggenmergbeschadiging. Bepaalde reflexen naar de spieren worden dan minder goed geremd. Ook kan het zijn dat de aansturing vanuit zenuwen naar spieren verstoord is geraakt. Wat is spasticiteit? Heeft u last van spasmen, dan is er bij u sprake van een toegenomen spierspanning. Bij snel bewegen zult u aan de betrokken spier(en) een verhoogde weerstand voelen. Wat is dystonie? Bij iemand met dystonie is er sprake van onwillekeurige spieractiviteit. De aandoening gaat gepaard met schokkende en/of wringende bewegingen. Spasticiteit en dystonie kunnen uw bewegingsmogelijk heden behoorlijk beperken. Ook kunnen ze pijn veroorzaken en een negatieve invloed hebben op uw dagelijks handelen en op uw nachtrust. Er zijn mogelijkheden om uw klachten aan te pakken. 2

3 Behandeling Er zijn diverse mogelijkheden om spasticiteit en dystonie te behandelen. Vaak betreft het een combinatie van de volgende behandelingen: fysiotherapie; ergotherapie; het dragen van een spalk of een aangepaste (orthopedische) schoen; orale medicatie; zenuwblokkades; een injectie met botulinetoxine A. Uw revalidatiearts heeft met u besproken dat een injectie met botulinetoxine A voor u een geschikte behandeling is. 3

4 Wat is botulinetoxine A? Botulinetoxine is een eiwit dat van nature in bepaalde type bacteriën (Clostridium botulinum) voorkomt. Deze bacterie kan onder andere voorkomen in bedorven voedsel en in stilstaand water. Hij is verantwoordelijk voor het ontstaan van botulisme bij dieren en bij mensen. In het middel dat u krijgt toegediend, zit een sterk gezuiverde vorm van het eiwit botulinetoxine A. Er zijn twee typen botulinetoxine beschikbaar: botulinetoxine A (merknamen: Dysport en Botox ) botulinetoxine B (merknaam: Neurobloc ) 4

5 Hoe werkt botulinetoxine A? Onze spieren worden geactiveerd door signalen afkomstig uit de hersenen. Deze signalen worden via zenuwen doorgegeven. Een hersen- of zenuwbeschadiging kan ervoor zorgen dat de zenuwen te veel signalen doorgeven aan de spieren. De spieren werken dan te hard. Ze worden overactief en dat uit zich in spasticiteit of in dystonie. Injectie met botulinetoxine A veroorzaakt een tijdelijke blokkade van de zenuwsignalen die de spier laten samentrekken. De stof die de prikkeloverdracht van de zenuw naar de spier normaal gesproken doorgeeft, kan door de botulinetoxine A niet meer hechten aan de spier. Hierdoor zal de spier minder actief worden. 5

6 Behandeling Hoe wordt botulinetoxine A toegepast in de behandeling? Uw revalidatiearts zal eerst uitgebreid onderzoeken welke spieren in aanmerking komen voor een behandeling met botulinetoxine A. Als de goede plaats in de spier is gevonden, spuit uw arts een bepaalde hoeveelheid botulinetoxine A in. Omdat vaak meerdere spieren tot klachten leiden, is het mogelijk dat u meerdere injecties krijgt tijdens de behandeling. Bij het injecteren gebruikt de arts soms een speciale naald. Met elektrische prikkels en/of spieractiviteit kan hij of zij daarmee via geluid controleren of de naald in de juiste spier zit. Overigens kunt u het ongemak of de pijn tijdens het injecteren het beste vergelijken met bloedprikken. Als u poliklinisch wordt behandeld, kunt u na de behandeling meestal direct naar huis. Zoals eerder aangegeven, is een behandeling met botulinetoxine A vaak onderdeel van een breder opgezette behandeling. 6

7 Uw revalidatiearts zal u uitleg geven over de noodzaak en het doel van aanvullende oefeningen bij de ergo- en fysiotherapeut. Ook krijgt u te horen of u bijvoorbeeld een spalk nodig heeft of een schoenaanpassing. Dit alles om de spasticiteit en/of dystonie zo goed mogelijk te behandelen. Als u alleen een injectie krijgt en geen andere behandeling, dan is het raadzaam om een afspraak met uw revalidatiearts te maken om het effect van botulinetoxine A na enkele weken te beoordelen. Omdat de behandelde spier door de injectie minder actief zal worden, kan de kracht tijdelijk afnemen. Soms is dit effect sterker dan uw revalidatiearts van tevoren inschatte. U kunt een veranderd gevoel in bewegen krijgen, omdat de spanning anders is geworden. Ook dit kan een reden zijn om tijdelijk begeleid te worden door een ergo- of fysiotherapeut. 7

8 Resultaten Welke resultaten mag u verwachten? Ongeveer drie dagen na de injectie kunt u een afname van de symptomen verwachten. Ongeveer twee weken na de injectie wordt het maximaal ontspannende effect waargenomen. De werking van botulinetoxine-a houdt gemiddeld drie maanden aan. Nadat het middel is uitgewerkt, kan de behandeling herhaald worden. Het resultaat van de behandeling is afhankelijk van de vooraf gestelde doel(en) van de behandeling. Ook uw hulpvraag en de verwachtingen over de behandeling van u én uw arts hebben uiteraard invloed. Het is daarom raadzaam van tevoren goed met uw revalidatiearts over deze onderwerpen te spreken. Uw revalidatiearts moet bovendien volledig op de hoogte zijn van uw verdere medicatiegebruik. Gebruikt u bijvoorbeeld bloedverdunnende middelen? Laat dit dan uw revalidatiearts vooraf weten. 8

9 Mogelijke bijwerkingen Zoals elk geneesmiddel kan ook botulinetoxine A bijwerkingen veroorzaken. Soms kan een injectieplek pijn doen. Ook kan het voorkomen dat er wat botulinetoxine A terechtkomt in een aangrenzende spier. Deze zou daardoor tijdelijk minder goed kunnen werken. Krijgt u moeilijkheden met slikken, spreken of ademhalen? Raadpleeg dan onmiddellijk uw arts of ga naar de eerste hulp afdeling van een nabijgelegen ziekenhuis. Griepachtige verschijnselen. Niet iedereen krijgt deze bijwerkingen. Een gedetailleerde lijst van bijwerkingen wordt beschreven in de bijsluiter van het product. Vraag uw revalidatiearts of u de bijsluiter of andere relevante informatie voorafgaand van de behandeling mag lezen. 9

10 Wanneer is een botulinetoxine A-injectie niet mogelijk? In de volgende gevallen is het niet verantwoord om botulinetoxine A te injecteren: als u zwanger bent; als u borstvoeding geeft; als u overgevoelig bent voor een van de bestanddelen van het product. Extra voorzichtigheid is geboden als u: stoornissen in neuro-musculaire prikkeloverdracht heeft; slik-, spraak- of ademhalingsproblemen heeft; andere spierverslappende geneesmiddelen gebruikt; antibiotica van het type aminoglycosiden gebruikt. 10

11 Meer informatie? Voor meer informatie kunt u contact opnemen met uw behandelend revalidatiearts of met uw apotheker. Colofon 2012 Ipsen Farmaceutica B.V. Taurusavenue 33b 2132 LS Hoofddorp Medische redactie Drs M. Hoonhorst, revalidatiearts Vormgeving & productie DM Creatieve Communicatie, Haarlem Druk Eerste druk, juni 2012 Informatie voor het laatst bijgewerkt op: Juni 2012 Disclaimer Deze informatie is met de grootste zorg samengesteld. U kunt hieraan geen rechten ontlenen. Mocht u onderdelen onduidelijk vinden of aanvulling wensen dan horen wij dit graag van u. U kunt ons bereiken via ipsen.nl@ipsen.com 11

12