Jaarverslag 2014 Interviews, Personeel & Organisatie en cijfers

Jaarverslag 2014 Interviews, Personeel & Organisatie en cijfers In het oog springend Oog voor talent Oog in oog met bewoners Oog voor de zorg Detail in het oog De toekomst voor ogen Met het oog op morgen Oog voor persoonlijke ontwikkeling Oogstrelend sportcomplex Oog voor wonen Oog voor elkaar Collega in t oog

In het oog springend Voorwoord Wij ervaren inmiddels dat strategische keuzes uit de voorgaande jaren, door te investeren in BIM, lean en ketensamenwerking, meerwaarde beginnen te genereren in onze projecten. En nog belangrijker; toegevoegde waarde creëert voor onze klanten. Een mooi voorbeeld hiervan is dat leidende principes zoals procesoptimalisatie, handelen vanuit klantwaarde en het denken vanuit de levenscyclus van gebouwen, meer en meer gemeengoed beginnen te worden. Ook zien wij gelukkig dat er steeds meer klantvragen op ons af komen, die een beroep doen aan deze nieuwe eisen. Dit betekent voor ons dat wij de goede keuzes hebben gemaakt en aan het maken zijn. Dit is niet alleen een gevoel, maar vertaalt zich ook in cijfers. Onze visie Onze visie is dat 'Leven nu en in de toekomst veiliger, duurzamer en energiezuiniger kan'. Deze visie benaderen wij met onze mensen vanuit onze uniforme kernwaarden; betrouwbaar, transparant, mensgericht en innovatief. Lambèr Hendriks, Paul Jansen en Rob Haarmans Onze missie Onze missie kan worden samengevat in de volgende drie woorden Samen vernieuwend bouwen. Hierbij staat het omzetten van onze kunde in winstgevende oplossingen voor onze partners en aanwezig zijn daar waar de actie, het geld en de waardecreatie is centraal. Directie Hendriks Bouw en Ontwikkeling Lambèr Hendriks Rob Haarmans Paul Jansen

Oog voor talent Een optimale arbeidsparticipatie voor iedereen De Talentencampus Oss dient invulling te geven aan een belangrijke maatschappelijke opgave; de optimale arbeidsparticipatie van elke Ossenaar. De campus staat voor strategische kennisontwikkeling (het aanbod) gericht op de Ossenaar met als doel bedrijfseconomische groei voor de regio te realiseren. De reeds bestaande branches in de Osse economie zijn leading (de vraag). Deze strategische kennisontwikkeling levert een bijdrage aan het verkleinen van de afstand tussen werkgevers en onderwijs. De Talentencampus Oss zorgt voor een functionele en fysieke ontmoetingsplek voor onderwijs, overheid en ondernemers. Iets waar de vereniging Talentencampus zich de komende jaren hard voor maakt. In december 2014 is door bouwcombinatie Heijmans-Hendriks gestart met de bouw van de eerste twee Plaza s op de Talentencampus: Central- en Wellbeing Plaza. Central Plaza (totaal ca. 3.300 m²) bestaat uit drie bouwlagen. Op de eerste en tweede verdieping worden 55 hotelkamers gerealiseerd. De begane grond is bestemd voor horeca, detailhandel en kantoren. Wellbeing Plaza (3.600 m²) bestaat eveneens uit drie bouwlagen. De afdeling Zorg en Welzijn van het ROC De Leijgraaf neemt in het schooljaar 2015-2016 haar intrek (3.000 m²). Ook de centrale directie van Het Hooghuis zal zich in het 3e kwartaal 2015 gaan huisvesten in Wellbeing Plaza (600 m²). Door de toepassing van een prefab bouwmethode is een bijzonder snelle bouwtijd gerealiseerd. De gebouwen zijn letterlijk de grond uit geschoten. Met het oog op duurzaamheid wordt voor de Talentencampus een WKO-installatie voorzien, die gebruik maakt van aardwarmte voor de levering van koude en warmte voor de gebouwen. De gemiddelde GPR van 7,5 leidt er toe dat de opdrachtgever aanspraak kan maken op diverse subsidieregelingen (MIAVAMIL). Hendriks heeft hiervoor alle GPR berekeningen gemaakt met alle benodigde alternatieven. In 2015 staat de start bouw van de volgende plaza op de planning: Business Plaza (6.500 m²). Hierin zijn skyboxen voor FC Oss, een fitnessruimte, een sporthal, horeca en een zwembad voorzien. Als we dan nog verder richting de toekomst kijken staan er nog diverse andere plaza s op het programma. Een Techno Plaza is bijvoorbeeld een wens van zowel onderwijs als ondernemers uit Oss. Tevens wordt in het tegenover gelegen Sibeliuspark woningbouw gerealiseerd. Het woningbouwprogramma bestaat uit 268 woningen. Zowel de Talentencampus als de ontwikkelingen van het Sibeliuspark maken onderdeel uit van Het Oss van Morgen, een grootschalige gebiedsontwikkeling in Oss. www.talentencampusoss.nl * Schrijvers Elektrotechniek maakt onderdeel uit van de Hendriks Groep. Hendriks Installatietechniek en Schrijvers Elektrotechniek* verzorgen resp. de werktuigbouwkundige en elektrotechnische installaties van beide plaza s.

Oog in oog met bewoners Groot onderhoud met gevoel voor kwaliteit De Klaroenstraat in Nijmegen, een heel gewone straat met sterk verouderde woningen. Reden voor Talis om begin 2014 de bewoners te benaderen om te participeren in een bewonersprojectgroep zowel voorafgaand als tijdens de duur van groot onderhoud. Samen met architect Ab Hans van Loko Architecten zijn de bewoners tot een wensenlijst gekomen, van waaruit de architect een paar ontwerpen heeft gemaakt. Uiteindelijk zijn er twee voorstellen gekomen. Eén daarvan bestond uit het uitvoeren van de standaard onderhoudswerkzaamheden, een ander daarentegen uit het uitwerken van een compleet nieuwe gevel met grotere balkons. De raad van bestuur van Talis gaf groen licht voor het laatste voorstel. Gelderse Impuls Wat positief mee speelde was dat het project in aanmerking kwam voor de Gelderse Investeringsimpuls, een initiatief van de provincie Gelderland. Dit heeft er voor gezorgd dat subsidie vrij kwam voor het nog duurzamer maken van de woningen aan de Klaroenstraat. Bewoners krijgen door het aanbrengen van extra energiebesparende maatregelen een lagere energierekening én meer wooncomfort, zonder directe huurverhoging voor de zittende huurders. Kick-off Talis nam het initiatief tot een kick-off voor het project Klaroenstraat volgens het HRO principe (High Reliability Organizing), waarbij het volledige team betrokken was van innovatie, calculatie tot aan uitvoering. Kennisdelen, risico s bespreekbaar maken en vermijden en zaken als sociale innovatie en wederzijds begrip voor elkaars taken werden daarmee op voorhand inzichtelijk gemaakt. Vanuit Hendriks volgde een leansessie voor de buitenrenovatie waaraan alle betrokkenen zich geconformeerd hebben. Er was bereidheid om elkaar verder te helpen om zo de doelstelling qua planning te halen. Harry Beekx en Hillina Wolters Leerlingbouwplaats Het stimuleringsfonds kende een bonus/malusregeling voor het begeleiden van leerlingen op de bouwplaats. Ook hier weer stonden alle betrokkenen garant voor het plaatsen en begeleiden van leerlingen. Gemiddeld genomen draaiden er steeds vijf leerlingen mee op de bouwplaats. In totaal hebben alle leerlingen samen een kleine vijfduizend werkuren gemaakt. Hier zat ook een social return kandidaat bij. Wat we van de leerlingen terug gehoord hebben, is dat zij veel hebben geleerd en het ook erg naar hun zin gehad hebben. Dé reden waarom Hendriks al vele jaren leermeesters opleidt en leerlingbouwplaatsen kent. Wooncomfort Hoewel het groot onderhoud voor de bewoners pittig was, aangezien het onderhoud aan de woningen in bewoonde staat is uitgevoerd, zijn zij zeer te spreken over de afloop. Er is ook maximaal aandacht geweest voor de bewoners. Zo waren er regelmatig gesprekken met de bewonersprojectgroep. Er was ook een woning beschikbaar waar bewoners zich konden douchen of zich even konden terugtrekken. Het groot onderhoud is met het oog op het beperken van overlast voor de bewoners gesplitst in twee bouwstromen, een buiten- en binnenrenovatie. Dit om de overlast zo veel mogelijk te beperken.

Oog in oog met bewoners Groot onderhoud met gevoel voor kwaliteit Vooral de veel grotere balkons die ook nog eens voorzien zijn van privacyschermen bieden de bewoners extra wooncomfort. Daarnaast zijn alle woningen voorzien van een volledig nieuwe keuken, douche en toilet. Verder zijn de vijf woonblokken van in totaal 120 woningen voorzien van zonnepanelen, mechanische ventilatie, isolatie en rolluiken (begane grond) en wanneer de bewoners ze hadden ook op de verdieping. Woningen met zonneschermen hebben daar zonnescreens voor terug gekregen. De entreepuien van de vijf woongebouwen zijn naar voren gehaald voor een meer ruimtelijk beeld, de gevels zijn gekeimd, de balkons vergroot, glas en deuren vervangen. Hier is echt sprake van groot onderhoud met gevoel voor kwaliteit. Klaroenstraat Nijmegen Tevreden gevoel De metamorfose van de vijf woonblokken is gestart in maart 2014 en opgeleverd in december 2014. Zowel projectleider Hillina Wolters van Talis als bedrijfsleider Harry Beekx van Hendriks Onderhoud en Beheer kijken met een tevreden gevoel terug op de samenwerking tussen beide partijen gedurende het groot onderhoudstraject. Hendriks weet als vaste ketenpartner van Talis voor het dagelijks onderhoud van 4.000 woningen in Wijchen dat het begint bij vertrouwen en de wil om samen te werken naar een gezamenlijk doel. Dat partijen elkaar inmiddels weten te vinden blijkt ook uit het feit dat er op dit moment groot onderhoud wordt uitgevoerd aan de 48 woningen Balladestraat in Nijmegen.

Oog voor de zorg Zo thuis mogelijk In Beuningen wordt in opdracht van zorggroep Maas & Waal een fraai eigentijds nieuw centrum voor wonen met zorg Alde Steeg gerealiseerd. Het plan omvat vijf afzonderlijke gebouwen die zo worden gesitueerd dat in het midden een centraal plein ontstaat waar levendigheid en activiteit zo thuis mogelijk wonen waarborgen. Zorggroep Maas & Waal streeft er in alle opzichten naar zoveel mogelijk aan te sluiten op de thuissituatie van waaruit mensen komen. Plaatsvervangende nieuwbouw Reden voor de nieuwbouw is de benodigde efficiency- en vernieuwingsslag in de zorg. Zo is op de huidige locatie in Beuningen een verouderd zorgcentrum gesloopt. De nieuwbouw dient echter ook als vervanging van een bestaand verpleeghuis in Ewijk, waarvan de bewoners naar de nieuwbouw in Beuningen verhuizen. Van Aken Architecten uit Eindhoven heeft het ontworpen. Om aansluiting met de omgeving te krijgen bestaat de nieuwbouw straks uit vijf woonzorggebouwen en is rekening gehouden met de hoogte van de gebouwen. Elk gebouw krijgt zijn eigen karakter, zichtbaar in kleurnuances in de metselwerkgevel, de kleur van de entree en de zonwering. Aanbesteding Het project is via een aanbesteding in de markt gezet waarbij tevens ruimte was voor dialoog. De visie van Hendriks op een aantal lastige aspecten van het project en de logistieke opgave in verband met fasering van de bouw sprak zorggroep Maas & Waal erg aan. Dat resulteerde in de gunning van de opdracht aan Hendriks. Gezamenlijk hebben we daarna, via een aanbesteding, de inkoop van de installateurs verzorgd. Een prima verlopen traject. Fasen De bouw wordt in twee fasen gerealiseerd om de zorgverlening op de locatie te kunnen continueren en cliënten zo min mogelijk te belasten met verhuizingen In september 2014 zijn de eerste twee woonzorggebouwen opgeleverd. Enerzijds een complex met 36 zorgappartementen waarin ook ruimte is gecreëerd voor een restaurant annex ontmoetingsruimte, keuken, stilteruimte, kantooren kleedruimten voor het personeel en anderzijds een complex met vier zorgwoningen voor elk zes psychogeriatrische cliënten en daarnaast nog 8 zorgappartementen. Fase 2 start in juni 2015. Fred Heidinga en Ronald Westphal Het volledige project wordt volgens de BIM methodiek in 3D uitgewerkt. Ook de prefab beton onderdelen zijn in 3D uitgewerkt. BIM is niet meer uit de Hendriks organisatie weg te denken. Op dit moment wordt hard gewerkt aan de voorbereiding van fase 2. Fraai puzzelstukje Wat een interessante opgave was, waren de terreininstallaties. Alle gebouwen zijn aan elkaar gekoppeld via een WKO systeem (warmte en koude opslag). De WKO-installatie zorgt voor vloerverwarming en koeling en een gebalanceerde ventilatie. Daarnaast is er sprake van een gescheiden rioleringssysteem voor regenwater en vuil water. Met gas- en waterleiding en data een fraai puzzelstukje om dit alles op elkaar afgestemd te krijgen. Domotica De gebouwen zijn voorzien van zorgalarmering. De communicatie tussen cliënten en zorgverleners verloopt via de telefoon of een halszender. Voor de nacht zijn er bewegingssensoren. In en rond de groepswoningen is sprake van een tag-systeem, waarmee de toegang tot de diverse ruimten wordt geregeld. In geval van brand gaan alle deuren automatisch open. Er wordt ook gewerkt aan het behalen van het certificaat brandveilig gebouw voor Alde Steeg. De gebouwen voldoen straks aan alle eisen van de moderne tijd.

Oog voor de zorg Zo thuis mogelijk Transparantie Door het advies van de betrokken installateurs en de werkvoorbereiding van Hendriks is er steeds tijdig een keuze gemaakt. De constructieve houding is door alle partijen als prettig ervaren. Dit wordt onderkend door Fred Heidinga, manager vastgoed zorggroep Maas en Waal: Er was sprake van transparant zaken doen in een goede sfeer. Met dank aan Fred Heidinga die als manager vastgoed verbonden is aan zorggroep Maas & Waal en Ronald Westphal, die als projectleider vanuit Hendriks Bouw en Ontwikkeling betrokken is. Alde Steeg Beuningen

Detail in het oog Science park ontwikkeling In elke universiteitsstad een Plus Ultra! Op de Wageningse universiteitscampus wordt een kantoor- en laboratoriumgebouw met technohal (8.000 m² vloeroppervlak) ontwikkeld voor startende bedrijven in de food- en agri-industrie. Kadans Science Partner is opdrachtgever. Het gebouw krijgt de naam Plus Ultra (Nederlands: steeds verder), dat de gedrevenheid symboliseert om steeds verder te gaan en onderzoek, innovatie én nieuwsgierigheid te stimuleren. Chiel van Dijen is als Associate Director verbonden aan Kadans Science Partner en houdt zich voornamelijk bezig met de huisvesting van kennisintensieve ondernemingen in diverse topsectoren. Jeroen van Beers is als procesmanager vanuit Hendriks Bouw en Ontwikkeling betrokken bij het ontwerp en de uitvoering van project Plus Ultra. Van Dijen: Plus Ultra is ontworpen met het oog op het stimuleren van bedrijvigheid. Ontmoeting, samenwerking en open innovatie tussen de verschillende bedrijven staat centraal. Wiegerinck architectuur stedenbouw is verantwoordelijk voor het architectonisch ontwerp. Het gebouw kent een vaste stramienstructuur met veel transparantie die zorgt voor fraaie zichtlijnen richting het centrale atrium. Midden in het atrium verbindt een prachtige houten trap alle verdiepingen met elkaar. Het atrium vormt met recht het kloppend hart van Plus Ultra. We hopen dat dit de gebruikers zal stimuleren om zoveel mogelijk samen te komen en van elkaar te leren. Van Beers: In de zomer van 2014 lag er een voorlopig ontwerp. Vanaf dat moment hebben we het project samen met Kadans en Wiegerinck in een kort en intensief BIM traject naar een definitief ontwerp gebracht. Hiervoor zijn diverse lean- en clashsessies belegd. Het voorbereidingsteam heeft het project binnen een half jaar van voorlopig ontwerp tot aan start bouw weten te brengen. De gezamenlijke inkoop heeft hier zeker ook haar steentje aan bijgedragen. Vanaf het DO heeft Hendriks integraal de technische engineering verzorgd. Naast Hendriks Bouwbedrijf zijn ook Hendriks Installatietechniek en Schrijvers Elektrotechniek* daarbij betrokken. Chiel van Dijen In januari 2015 kenden wij de start van de bouw en voor de kerst 2015 leveren we Plus Ultra op. Dat is een bijzonder snelle doorlooptijd. Plus Ultra krijgt een 4 sterren BREEAM Excellent label. Van Dijen: Waarom we voor BREEAM gaan? Het is een doordachte keuze geweest om BREEAM excellent verplicht te stellen in het ontwerpen uitvoeringsproces. Het verhoogt enerzijds de waarde van het gebouw, anderzijds merken wij dat steeds meer gebruikers waarde hechten aan een omgeving waar is nagedacht over duurzaamheid in de ruimste zin. Het zorgt voor een gezonde werkomgeving. Het gebouw bestaat voornamelijk uit natuurlijke materialen, zoals beton, glas en hout. Van Beers: Voor ons was de aansluiting bij Bewuste Bouwers ook een logische keuze. De informatiestroom die met het oog op de BREEAM certificering en het Bewuste Bouwers concept op gang komt is een mooi hulpmiddel om het project op de juiste manier te managen. Het is feitelijk een totaalsysteem om de kwaliteit van het ontwerp en de uitvoering te borgen. Daarnaast laat het ook zien dat je als organisatie bewust bezig bent met de omgeving van het bouwproject.

Detail in het oog Science park ontwikkeling Van Dijen: Het vraagt zorgvuldig overleg aan de voorkant om een gebouw als Plus Ultra te ontwerpen dat aan de achterkant alle vrijheden biedt binnen de gebouwinstallatie voor specifieke gebruikerswensen. Een uitdaging, aangezien de wensen van nog te werven huurders onbekend zijn. In Hendriks hebben we een betrouwbare partner gevonden. Jeroen van Beers Van Beers: Wij hebben ruime ervaring in het regisseren en realiseren van nieuwbouw voor de kennisintensieve industrie. De integrale aanpak vanaf het definitief ontwerp biedt veel voordelen. Het voorkomt faalkosten en overinvesteringen. Doordat Kadans en Hendriks al vaker hebben samengewerkt spreken we elkaars taal. Dat is prettig werken. Van Dijen: Wat mij betreft realiseren we de komende jaren nog veel meer van dit soort juwelen. Het is onze droom om in elke universiteitsstad een gebouw als Plus Ultra te realiseren. Van Beers: Vanzelfsprekend gaan wij graag de uitdaging aan om deze juwelen samen met Kadans te ontwerpen en te realiseren! * Schrijvers Elektrotechniek maakt onderdeel uit van de Hendriks Groep.

De toekomst voor ogen Ruimte voor Hendriks Jong Professionals Deelname aan deze groep van jonge talentvolle collega's staat garant voor een aantal bijzondere bijeenkomsten per jaar waarbij je nader kennis maakt met andere bedrijfsonderdelen en collega's. Voorop staat de integratie van medewerkers van de diverse bedrijfsonderdelen en de onderlinge kennisdeling. We maken kennis met Pim de Vroomen (27 jaar) trainee en Luuk Muskens (25 jaar) supply chain medewerker, beiden sinds kort in dienst. Hoe ben je bij Hendriks terecht gekomen en waarom? Pim: Via een studiegenoot, die nu mijn collega is, werd ik enthousiast gemaakt voor Hendriks. Deze sprak zo positief over de kansen en verantwoordelijkheid die jij al snel krijgt, over een organisatie die volop in beweging is. Dat alles, naast het feit dat er ook behoorlijk wat jongeren in dienst zijn, gaf bij mij de doorslag. Luuk: Nadat ik in 2012 aan de Avans Tilburg afgestudeerd ben op Bouwkunde met specialisatie BIM, heb ik aan de Universiteit van Tilburg communicatie gestudeerd. Hendriks kwam in beeld als partij die al ver met BIM en ketensamenwerking is. Reden voor mij om een open sollicitatie te sturen. Op dat moment stond de functie van supply chain medewerker net uit, waarna wij elkaar gevonden hebben. Wat was jouw verwachting van Hendriks en klopt deze? Pim: Hendriks kwam op mij over als een vooruitstrevende, dynamische organisatie, waar ze dagelijks met BIM, LEAN en ketensamenwerking bezig zijn. Inmiddels ken ik het ook als een echt familiebedrijf met een open werksfeer en een toegankelijke directie. Erg prettig werken. Luuk: Ook voor mij stonden BIM, lean, ketensamenwerking en cocreatie voorop. Het opendeurenbeleid, de goede sfeer, de behulpzaamheid en het optimisme van collega s in combinatie met de functie zorgt ervoor dat ik me prima thuis voel. Aan welk project werk je nu en vanuit welke discipline? Pim: Vanuit het project Talentencampus Oss, een prachtige opgave waar de verbinding wordt gelegd tussen overheid, ondernemers en onderwijs, ben ik vanuit de Bouwcombinatie Hendriks-Heijmans bezig met kwaliteitsborging. Ik werk aan een instructie voor een gestructureerd proces waardoor de technische kwaliteit van producten wordt verhoogd. Pim de Vroomen en Luuk Muskens Dit met het oog op het reduceren van garantie- en nazorgkosten en nog veel belangrijker het verhogen van de klanttevredenheid. Uiteindelijk is de doelstelling dat dit bedrijfsbreed over de projecten heen wordt geïmplementeerd. Luuk: Binnen Hendriks Bouw en Ontwikkeling zijn er heldere beoordelingscriteria om te toetsen. Deze worden regelmatig opnieuw bekeken. Bestaande en nieuwe partijen in de markt worden benaderd om te kijken of zij geschikt zijn als onderaannemer. Dit voer ik momenteel uit. Verder maak ik mij sterk voor een overleg tussen werkvoorbereiding en supply chain waarbij oplossingsgericht denken en werken de standaard wordt. Ook bekijken we of we verbeterslagen met suppliers kunnen maken op het gebied van processen, communicatie en logistiek. Wat is jouw ambitie? Waar wil je over vijf jaar staan? Pim: Het zou mooi zijn als ik dan projectleider of procesmanager ben. Voorlopig wil ik graag als trainee zoveel mogelijk ervaring op doen zowel binnen op kantoor als buiten op de bouwplaats. Luuk: Mijn huidige functie geeft mij voorlopig voldoende toekomstperspectief en van daaruit hoop ik vooral resultaten te boeken. Het opzetten van rendabele samenwerkingen tussen leveranciers/onderaannemers en Hendriks zie ik als mijn voornaamste prioriteit.

Met het oog op morgen Bouwsector krijgt impuls door nul-op-de-meter-woningen Verwacht wordt dat de energielasten in 2018 de huurlasten in de sociale sector overstijgen, met name voor slecht geïsoleerde woningen. Die woningen waar juist de lage inkomensgroepen in gehuisvest zijn. Het aandeel van het inkomen dat besteed moet worden aan wonen wordt steeds groter. Dit is een algemene maatschappelijke trend. In september 2014 heeft Platform31 landelijk het initiatief genomen tot de deal stroomversnelling koopwoningen. Door deze deal kunnen bouwbedrijven de komende jaren volop aan de slag met het installeren van nieuwe daken, zonnepanelen, nieuwe gevels, technische installaties met warmtepompen, keukens en badkamers. Deze deal geeft honderdduizenden huiseigenaren de kans hun rijtjeswoning compleet en duurzaam te vernieuwen van het geld dat zij normaal gesproken aan de energierekening kwijt zijn. Hendriks Bouw en Ontwikkeling heeft zich aangesloten bij deze deal. Belangrijkste uitgangspunten zijn om voor max. 45.000 binnen 10 werkdagen en met 15 jaar prestatiegarantie een woning naar nulop-de-meter te brengen. Wij hebben besloten om in dit specifieke marktsegment te investeren in concept- en productontwikkeling. Ook hebben wij ons aangesloten bij een consortium waarmee landelijke dekking wordt gecreëerd voor het aanbieden van nul-opde-meter concepten. Op dit moment lopen er twee pilots in Limburg en Zoetermeer. Tjeerd van de Put Aangezien de deal sinds begin 2015 breder is getrokken, komen inmiddels ook huurwoningen in aanmerking. Dit is goed nieuws voor de woningbouwcorporaties. Wij hebben een systematische oplossing voor meerdere woningen en/of appartementen tegelijk. Maar daarnaast kunnen wij ook een woningspecifieke aanbieding doen voor één enkele huur- of koopwoning. Tjeerd van de Put, projectleider onderhoud en beheer, is verantwoordelijk voor de technisch inhoudelijke kant van de nulop-de-meter-woningen. Tjeerd geeft aan: Afhankelijk van de klantwens kunnen wij een woning naar elk gewenst energielabel brengen. Echter wil een opdrachtgever de top, dan is de nul-op-de-meter woning het antwoord. Op dit moment zijn de eerste pilots in voorbereiding. Verlopen die goed, dan is het een kwestie van tijd dat het concept wordt uitgerold naar grootschalige projecten. Daarnaast wordt op dit moment ook de landelijke wet- en regelgeving voor nieuwe financieringsconstructies aangepast. Dit zal waarschijnlijk leiden tot een versnelling van nul-op-de-meter renovaties.

Oog voor persoonlijke ontwikkeling Een leven lang leren! Om mee te draaien in onze kenniseconomie dienen medewerkers goed opgeleid te zijn én hun kennis en vaardigheden voortdurend te ontwikkelen. Een leven lang leren geeft ze daarvoor de beste kansen. Hendriks stimuleert haar medewerkers in het leren in alle levensfasen. In gesprek met Karlien van der Linden (24 jaar) en Mike van Grunsven (41 jaar). Karlien is sinds oktober 2014 aan de slag binnen Hendriks Projectontwikkeling als trainee. Mike is sinds 2004 in dienst van Hendriks Bouwbedrijf, op dit moment als hoofd bedrijfsbureau. Welke opleiding heb je genoten? Karlien: TU Bouwkunde, richting building technology en product development. Mike: HBO Bouwkunde, verandermanagement VU Amsterdam. Waarom heb je voor Hendriks gekozen? Karlien: Op de TU in Eindhoven viel met enige regelmaat de naam Hendriks in het kader van de toepassing van BIM. Via een collega student ben ik daarnaast opmerkzaam gemaakt op een mogelijk traineeship bij Hendriks. Mike: Ik kende een van mijn huidige collega s uit een vorige betrekking en zo is het balletje gaan rollen. In 2004 ben ik gestart als projectleider bij het bouwbedrijf. Karlien, hoe bevalt het traineeship jou tot op heden? Heel erg goed. Ik vind het erg leuk dat ik binnen projectontwikkeling van begin tot eind betrokken ben bij een project. Om zo binnen 1 tot 1½ jaar op diverse afdelingen kennis en ervaring op te mogen doen verruimt je blik. Het geeft inzicht in het hele proces, zodat je daarna een duidelijke keuze kunt maken in de richting waar jouw kracht en ambitie ligt. Mike, hoe is jouw loopbaan verlopen tot nu toe? Na ruim 5 jaar als projectleider op diverse projecten ervaring opgedaan te hebben, ben ik in mijn huidige functie van hoofd bedrijfsbureau gegroeid. Van daaruit ben ik aan de voorkant over de ontwikkeling van een bouwproject betrokken met onze relaties, waarbij er ook gelijk aandacht is voor de beheer- en onderhoudsfase. Karlien van der Linden en Mike van Grunsven Karlien, hoe is je eerste indruk van Hendriks? Ik ervaar het als een open werkomgeving met enthousiaste collega s. Een organisatie waar je de ruimte krijgt om te groeien en te leren. Mike, waarom ben jij gestart met de opleiding changemanagement die jij recent gevolgd hebt? Ik ben een echte techneut en ik merkte de laatste jaren dat communicatie steeds belangrijker werd. Hendriks is als organisatie de laatste jaren volop in beweging. Dit vraagt om aanpassing. Hoe neem je je medewerkers daarin mee? De opleiding changemanagement heeft mij daarvoor systematieken en methodieken gegeven. Leren luisteren en meebewegen zijn voor mij echte leerpunten geweest. Wat zijn je ambities? Karlien: Ik wil graag de komende jaren zoveel mogelijk ervaring op doen in de verschillende disciplines. Het werkplezier staat daarbij voorop. Ik kijk als pas afgestudeerde uit naar vakinhoudelijke groei. Mike: Bij de les blijven! Ik wil vooral niet achterop raken. Ik leer enerzijds om mijn kennis en competenties actueel te houden en anderzijds om mijzelf in algemene zin te blijven ontwikkelen.

Oogstrelend sportcomplex Amstelhoef: fraaie Osse aanwinst In 2015 is de revitalisering van sportcomplex Amstelhoef gerealiseerd. Het nieuwe clubhuis is met recht een fraaie aanwinst voor de club en Oss. Het gebouw kent met de volledig glazen gevel een prachtig uitzicht op de eveneens nieuwe kunstgras velden. Het gebouw is een zogeheten multifunctionele accommodatie bestaande uit een sponsorhome, een kantine, diverse kleedkamers, bestuurskamer, wedstrijdsecretariaat en een jeugdhonk. Met het oog op duurzaamheid zijn diverse zaken toegepast. Er is bijvoorbeeld ca. 250 m² aan zonnepanelen op het dak geïnstalleerd, welke voor de benodigde elektriciteit zorgen. Daarnaast is er een drietal zonnecollectoren geplaatst, die zorgdragen voor warm douchewater. Ook kennen de douches een elektronische douchebesturing met het oog op legionellapreventie. Elke 72 uur spoelen de douches zich automatisch schoon indien zij niet gebruikt zijn. En na de zomerstop kan het douchesysteem thermisch gedesinfecteerd worden. Verder is er ca. 1.200 m² aan vloerverwarming gelegd en is de verlichting een combinatie van led met longlife tl s geworden. Daarnaast is het sportpark voorzien van twee nieuwe kunstgrasvelden. Het complex kent meerdere gebruikers, die los van elkaar delen van het gebouw kunnen gebruiken doordat er meerdere entrees zijn gerealiseerd. Zowel de gemeente als de gebruikers zijn intensief betrokken geweest in het voortraject. Het gebouw is dan ook van alle gemakken voorzien en dat straalt af op RKSV Margriet en de overige gebruikers. Het ontwerp en de uitvoering van de W- en E-installaties zijn integraal gerealiseerd door Skippon, Hendriks Installatietechniek en Schrijvers Elektrotechniek*. Hendriks Bouwbedrijf tekende samen met CSC Sportconstructies na een tender design & construct voor de realisatie. Ook de (led-)verlichting op de velden en de infrastructuur maakten onderdeel uit van de tender. Recent kreeg voetbalvereniging RKSV Margriet de titel Schoonste club van Nederland, uitgereikt door Het Afvalfonds Verpakkingen. Het Afvalfonds Verpakkingen waardeert vooral de manier waarop de afvalinzameling is geregeld bij Margriet en de duurzaamheid van het gebouw. Op de plek waar voorheen het oude clubhuis stond, komen drie vrijstaande woningen. De verkoop van deze kavels maakten onderdeel uit van de bieding. Inmiddels zijn deze verkocht. Wij zijn er trots op dit prachtige project voor de sportieve Ossenaar te hebben mogen realiseren. * Schrijvers Elektrotechniek maakt onderdeel uit van de Hendriks Groep.

Oog voor wonen Gewoon onderscheiden Hoe onderscheid je je vandaag de dag in een markt vol met concept woningen? Door niet te kiezen voor het product maar voor het concept Wonen. Binnen het concept is oog voor het proces dat leidt naar een eindproduct. De opdrachtgever heeft daarbij de vrije keus om een uniek product samen te stellen. Normaal gesproken zijn de voornaamste voordelen van een concept woning: tijdsbesparing, kostenreductie en een vaste aanpak. Dit leidt tot het neerzetten van een uitgekristalliseerd product, dat vaak al op diverse plaatsen is gerealiseerd. Via Hendriks Huismerk Wonen garanderen wij meer. Ook wij hebben al vele Huismerk woningen gerealiseerd én kunnen dat ook snel op maat. Wij garanderen een lage kostprijs, snelle realisatie, flexibele invulling, professionele kopers- of huurdersbegeleiding, mogelijkheid tot het afkopen van meerjarenonderhoud en aanvullende pakketten op het gebied van duurzaamheid. Elke aanvraag wordt digitaal gebouwd in het BIM (BouwInformatieModel). Daarmee bieden we de voordelen van een concept woning, echter wel met de mogelijkheid tot het creëren van een maatwerkproduct. En met maatwerk bedoelen wij dat vele opties mogelijk zijn. Locatie Dorshout in Veghel Wij bieden de ruimte aan alle bouwpartners om in ons BIM Xperience tijdens de engineeringsfase samen te werken. Dit leidt tot efficiëntie in tijd en tot een kwalitatief product. De klantwens staat bij dit proces voorop. Specifieke klantwensen worden ook steeds meer zichtbaar gemaakt via BIM. Ook het in 3D door je woning heen lopen is een optie die mogelijk is in BIM. Het is een mooie aanvulling op de bekende promotiebrochures van woningbouwprojecten. Een plattegrond lezen blijft voor veel mensen toch lastig. Hendriks Huismerk Wonen kent de volgende deelconcepten: grondgebonden woningen, appartementen, renovatie en nul-op-demeter-woningen voor renovatie en nieuwbouw.

Oog voor elkaar Op deze manier samenwerken is een zegen! Samenwerken, vernieuwen, innoveren. Sla een willekeurig blad of krant open en het is onderwerp van gesprek. In Dome-X wordt met verschillende partijen in de bouwsector samengewerkt. Waarom doen partijen dit? Wat is er voor nodig en wanneer is het een succes? Een ronde tafel gesprek met Dome-X partners. Aan tafel: Martijn ter Horst (Sr. relatiemanager ING district Noord- Brabant), Walter Brugmans (directeur-eigenaar Brugmans Vloeren), Roderik van Heerbeek (commercieel manager bij Van den Broek Systemen), Paul Jansen (directeur Innovatie & Strategie bij Hendriks Bouw en Ontwikkeling), Jan de Vries (Sr. relatiemanager ING district Oost-Brabant), Joost Wijnen (directeur Oadis) en Ger van Drunen (corporate disorganizer). Martijn ter Horst trapt af Het is duidelijk dat je het als onderneming niet meer alleen kunt. Maar samenwerken heeft alles te maken met vertrouwen. Als je iets met elkaar wilt bereiken is dat een eerste vereiste. De klant heeft tegenwoordig ook een duidelijke stem, merkt Walter Brugmans op. er is veel meer keuze. We zullen woningen en vastgoed op een andere manier in de markt moeten zetten. Dat betekent ook dat je als partij in het proces open en transparant moet zijn. Als je daar als ondernemer niet aan mee wilt doen, dan is afscheid nemen de enige optie. Jan de Vries: Volgens mij zit het probleem op dit moment ook vooral in het feit dat de aannemer een slechte prijs voor zijn werk krijgt. Deze is daardoor gedwongen om medestanders te zoeken die het project ook voor een slechte prijs willen maken. Dat heeft niets met openheid en vertrouwen te maken. Daar sluit Roderik van Heerbeek zich bij aan Bij een kansloos project zie je vaak dat eerst de juristen naar de mazen in de wet kijken. Daarna zijn de techneuten pas aan de beurt. Toch is er mijns inziens ook een andere beweging zichtbaar. Partijen die zich wel inzetten voor de klant. Die de bouwsector echt vooruit helpen. Ger van Drunen: Waar en hoe vind je die partijen? Roderik van Heerbeek: Door te netwerken. Herkennen blijft moeilijk. Pas als je samen projecten doet, kom je er achter of er echt sprake is van vertrouwen. Dome-X biedt daarvoor natuurlijk het podium. Of de klik er is blijkt vaak ook pas tijdens een project geeft Joost Wijnen aan Ik merk regelmatig dat een klant nog niet zo ver is, dat ze nog niet klaar zijn voor de wijze waarop wij data via BIM ontsluiten. Joost Wijnen vervolgt Het is belangrijk om Dome-X meer zichtbaar te maken (om meer partijen aan te laten haken), want hier werken we namelijk al op de nieuwe manier samen. Partijen die hier op bezoek komen laten zien dat samenwerken ook anders kan. Mee eens, aldus Paul Jansen het bewustzijn is er, maar we moeten het vooral gaan doen. Een belangrijke vraag is of je bereid bent wat van jezelf op te geven terwijl je niet weet of je het terug krijgt. Joost Wijnen: Voor mij is het geen probleem om vooraf te investeren. Het commitment dat je dan terug krijgt is een grotere opbrengst. Ik denk dat het probleem vooral zit in het standaard te laat aan tafel komen als partners, aldus Jan de Vries. het kernwoord is en blijft vertrouwen in elkaar. De openheid om het verdienmodel te laten zien is ook een vereiste. Roderik van Heerbeek: Er zijn partijen die dat niet kunnen, die het op dit moment te moeilijk hebben. Als zij moeten kiezen of het jouw of hun geld is, dan kiezen ze voor zichzelf. Helaas wordt er momenteel nog vaak zo gedacht om het eigen korte termijnrendement zo hoog mogelijk te laten zijn.

Oog voor elkaar Op deze manier samenwerken is een zegen! Paul Jansen: Dus we moeten anders gaan ondernemen? Roderik van Heerbeek: Ja, dat denk ik wel. Ik vind de urgentie in de markt uiteindelijk positief. Door druk komen er bewegingen en veranderingen. Er wordt vanzelf duidelijk wie alleen maar zegt dat hij het doet, maar in werkelijkheid niet presteert. Jan de Vries: De jaren dat het niet op kon, komen niet meer terug, dat is wel duidelijk. Ik zie wel toekomst in partnerships. Vandaar ook onze aansluiting bij Dome-X. Waarop Joost Wijnen inhaakt: Zolang ik hoor bij die 30% die vooruitstrevend is, dan ben ik tevreden. Martijn ter Horst: De levensduur van bedrijven is veel korter tegenwoordig. Zij worden vervangen door innovatieve bedrijven. Ik zie dus wel toekomst voor partijen die zich in het concept van Dome-X herkennen. Roderik van Heerbeek ziet er naar uit: Collega s die zo werken, zijn een zegen. De vraag wordt dan wat een gebouw oplevert gedurende de totale levenscyclus. Ger van Drunen: Moeten we zelf als mensen in de bouwketen veranderen om onze klanten te kunnen veranderen? Joost Wijnen: Ik maak ook graag het vergelijk met de autoindustrie. Bij de aankoop van een nieuwe auto weet je dat de kwaliteit goed is. Een auto kent ook geen gebreken bij aflevering, terwijl een nieuwbouwproject vaak wel opleverpunten kent. Paul Jansen: De bouw is ook redelijk complex. Als je niet in de branche werkt, is het toch lastige materie. De prijskwaliteitverhouding zullen we inzichtelijk moeten maken. Waarop Joost Wijnen aansluit dat het wellicht goed is om een label voor Dome-X op te zetten die de kwaliteit aanduidt van de samenwerkingspartners. Walter Brugmans: Van belang is dat je eerlijke informatie verstrekt aan je klant. Doe je dat niet, dan ben je door de snelheid waarmee online informatie beschikbaar is, gelijk uitgerangeerd. Ger van Drunen: Als we het dan toch over Dome-X hebben. Wanneer is Dome-X een succes voor jullie? Voor mij is Dome-X een succes op het moment dat de buitenwereld aangeeft dat je zaken moet doen met bedrijven die in Dome-X verenigd zijn, omdat je daar voor elk budget het maximaal haalbare krijgt. aldus Roderik van Heerbeek. Joost Wijnen: In mijn opinie zoeken gelijkgestemden elkaar op in Dome-X. Ik vraag me echter af of dat door de markt en opdrachtgevers al als zodanig herkend wordt. De zichtbaarheid daar moeten we samen meer werk van maken. Er is veel meer uit te halen. Successen delen bijvoorbeeld. En als je kunt zeggen, weer een project van Dome-X! Dan ben je op de goede weg aldus Jan de Vries. Martijn ter Horst: Ik ben van mening dat je wel iemand nodig hebt die de lead neemt bij (keten)samenwerking. Daarbij moet de lat niet te hoog gelegd worden. Vertrouwen zit in je genen, anders doe je niet mee. De bijpassende werkvorm is een lastige uitdaging, waar ik wel meer energie in wil stoppen. Walter Brugmans: De oude tijd komt niet meer terug. Dus wat mij betreft gaan we gas geven en het gewoon doen. Paul Jansen sluit af: Gelijkgestemden vinden elkaar nu al in Dome- X, maar laten we het nu inderdaad ook gewoon gaan doen met elkaar en het goede gevoel als positieve boost vasthouden!

Collega in t oog Personeel en organisatie In- en uitstroom In 2014 hebben we afscheid genomen van 12 medewerkers (2013 26). Twee oudgedienden hebben het afgelopen jaar de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Daarnaast is 1 tijdelijk contract niet verlengd en hebben 3 medewerkers op eigen verzoek de organisatie verlaten. Het resterende verloop moet worden toegeschreven aan noodzakelijke aanpassingen in de organisatie als gevolg van de voortdurende wijzigingen in de marktomstandigheden. Met name in de tweede helft van 2014 was een duidelijke kentering zichtbaar. Door de groeiende orderportefeuille hebben we 13 nieuwe medewerkers kunnen aantrekken. Het totaal aantal medewerkers per einde verslagjaar komt daarmee uit op 160. Leeftijdsopbouw De leeftijdsopbouw laat een goede verdeling zien over de verschillende leeftijdscategorieën. Tegenover de 59 vijftig-plussers (2013: 54) staan 55 veertigminners (2013: 66). Dienstjarenopbouw Ondanks de uitstroom is het aantal medewerkers met een lang dienstverband nog steeds substantieel. Maar liefst 37 medewerkers (2013: 34) zijn aan het einde van 2014 langer dan 15 jaar in dienst. Ziekteverzuim Het ziekteverzuim is in 2014 met 3,43% (2013 3,41%) na zes jaren van daling op een rij gestabiliseerd. Personeelsontwikkeling Rond de gekozen speerpunten in de jaarplannen (Lean, BIM en Ketenintegratie) hebben veel medewerkers opleidingen en trainingen gevolgd. Daarnaast doorlopen diverse medewerkers individuele opleidingstrajecten. Om ook aan de toekomstige behoefte aan medewerkers met de juiste competenties te kunnen voldoen, blijft het investeren in (jong) talent een hoge prioriteit. Ondernemingsraad Met de ondernemingsraad is in het verslagjaar regelmatig en vooral constructief overleg gevoerd over vele onderwerpen waaronder de ontwikkeling van de orderportefeuille, de uitvoering van de jaarplannen en de vaststelling van de vakantiedagen.

Cijfers Activiteitenniveau en resultaat Ons activiteitenniveau in 2014 komt uit op 73,5 miljoen. Terwijl dat in 2013 71,7 miljoen betrof en in 2012 nog 66 miljoen. Dit betekent in twee jaar tijd een stijging van 11%. Daarbij komt dat in 2014 een resultaat na belasting is gerealiseerd van 462.000. Dit betekent dat bij een lichte stijging van ons activiteitenniveau wij bijna een verdubbeling van ons resultaat hebben weten te realiseren in 2014 ten opzichte van 2013. Daarbij zijn wij bijzonder trots dat dit wij alweer drie jaar op rij zwarte cijfers schrijven in een nog steeds turbulente sector. Ratio s Onze current ratio is in 2014 op gelijk niveau gebleven met de voorgaande jaren. In 2014 is deze 1,31, terwijl deze in 2013 1,33 en in 2012 ook 1,31 was. De quick ratio is in 2014 gedaald en komt uit op 0,85, terwijl deze in 2013 1,03 was en in 2012 0,78. Onze solvabiliteit bedraagt per ultimo 2014 33,31%, bij aanvang van het verslagjaar bedroeg deze 32,56%. Dit betekent een lichte verbetering van de solvabiliteit, en daarnaast laat onze rentabiliteit op eigen vermogen een sterkere verbetering zien. Onze rentabiliteit is gestegen tot 2,89%, terwijl deze in 2013 uitkwam op 1,66%. Hieronder treft u een totaaloverzicht, het activiteitenniveau (omzet) per werkmaatschappij en enkele belangrijke kengetallen aan.