visie op 2018 Vice seminar a.s.r. vermogensbeheer 1 november 2017 Jack Julicher, Chief Investment Officer
de zon schijnt, maar centrale banken vinden het nog fris 2
okt-16 nov-16 dec-16 jan-17 feb-17 mrt-17 apr-17 mei-17 jun-17 jul-17 aug-17 sep-17 het was een goed jaar voor aandelen, obligaties in de min 125 120 Trump rally (aandelen omhoog, dollar omlaag) 115 110 105 100 95 t/m 27/10 Eurozone Staatsobligaties MSCI World Developed Markets Aandelen in USD MSCI World Developed Markets Aandelen in EUR MSCI Europe Onroerend Goed beursgenoteerd vastgoed had last van de stijgende rente 3
sep-07 feb-08 jul-08 dec-08 mei-09 okt-09 mrt-10 aug-10 jan-11 jun-11 nov-11 apr-12 sep-12 feb-13 jul-13 dec-13 mei-14 okt-14 mrt-15 aug-15 jan-16 jun-16 nov-16 apr-17 sep-17 okt-07 apr-08 okt-08 apr-09 okt-09 apr-10 okt-10 apr-11 okt-11 apr-12 okt-12 apr-13 okt-13 apr-14 okt-14 apr-15 apr-16 okt-16 apr-17 de economie groeit, de eurozone verrast in positieve zin 10 8 6 4 2 0-2 -4 Bruto Binnenlands Product 150 100 50 0-50 -100-150 Economic Surprise Index -6-200 Eurozone Verenigde Staten Opkomende Markten Eurozone Verenigde Staten 4
okt-07 apr-08 okt-08 apr-09 okt-09 apr-10 okt-10 apr-11 okt-11 apr-12 okt-12 apr-13 okt-13 apr-14 okt-14 apr-15 apr-16 okt-16 apr-17 de inflatie wijst omhoog inflatie en kerninflatie eurozone (linker as) en olieprijs in euro's (rechter as) 4,0 3,6 3,2 2,8 2,4 2,0 1,6 1,2 0,8 0,4 0,0-0,4-0,8 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 inflatie nog steeds beneden doelstelling ECB kerninflatie eurozone inflatie eurozone olieprijs in euro's 5
Oct-12 Jan-13 Apr-13 Jul-13 Oct-13 Jan-14 Apr-14 Jul-14 Oct-14 Jan-15 Apr-15 Jul-15 Oct-15 Jan-16 Apr-16 Jul-16 Oct-16 Jan-17 Apr-17 Jul-17 Oct-17 waarom is de rente dan zo laag? 2,50 2,25 2,00 1,75 1,50 1,25 1,00 0,75 0,50 0,25 0,00-0,25-0,50-0,75-1,00 Nederlandse rente lange-termijn oorzaken demografie globalisatie technologie verklaren niet alles 10-jaars staatsleningen 2-jaars staatsleningen 6
okt-14 jan-15 apr-15 jul-15 jan-16 apr-16 jul-16 okt-16 jan-17 apr-17 jul-17 okt-07 okt-08 okt-09 okt-10 okt-11 okt-12 okt-13 okt-14 okt-16 Draghi: inflatieverwachtingen te laag en euro te hoog 2,00 inflatie swap (5Y5Y forward) 1,60 Koers van de euro versus de dollar 1,90 1,80 1,70 1,60 1,50 1,40 QE: euro omlaag 1,50 1,30 1,40 1,30 1,20 1,20 1,10 1,10 1,00 1,00 inflatieverwachtingen onder de 2% 7
okt-12 jan-13 apr-13 jul-13 okt-13 jan-14 apr-14 jul-14 okt-14 jan-15 apr-15 jul-15 jan-16 apr-16 jul-16 okt-16 jan-17 apr-17 jul-17 jun-07 nov-07 apr-08 sep-08 feb-09 jul-09 dec-09 mei-10 okt-10 mrt-11 aug-11 jan-12 jun-12 nov-12 apr-13 sep-13 feb-14 jul-14 dec-14 mei-15 mrt-16 aug-16 jan-17 jun-17 landenspreads periferie laag, met betere fundamentals renteverschillen met Duitsland (10-jaars) 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 Bruto Binnenlands Product 6 4 2 0-2 -4-6 -8 Italie Spanje Portugal Eurozone Italie Spanje Portugal Portugal was de topperformer 8
okt-12 jan-13 apr-13 jul-13 okt-13 jan-14 apr-14 jul-14 okt-14 jan-15 apr-15 jul-15 jan-16 apr-16 jul-16 okt-16 jan-17 apr-17 jul-17 okt-12 jan-13 apr-13 jul-13 okt-13 jan-14 apr-14 jul-14 okt-14 jan-15 apr-15 jul-15 jan-16 apr-16 jul-16 okt-16 jan-17 apr-17 jul-17 spreads investment grade credits ongeveer gelijk gebleven, high yield omlaag 2,40 2,10 1,80 1,50 1,20 0,90 0,60 0,30 renteverschillen met Duitse staatsobligaties (10-jaars) corporates duur in vergelijking met financials 6,00 5,00 4,00 3,00 2,00 1,00 rente op Europees high yield high yield rente nog nooit zo laag 0,00 0,00-1,00 industrials met A-rating banken met AA-rating banken met A-rating Duitse staatsobligaties (5-jaars) Europese high yield corporate bonds 9
okt-99 okt-00 okt-01 okt-02 okt-03 okt-04 okt-05 okt-06 okt-07 okt-08 okt-09 okt-10 okt-11 okt-12 okt-13 okt-14 okt-16 okt-99 okt-00 okt-01 okt-02 okt-03 okt-04 okt-05 okt-06 okt-07 okt-08 okt-09 okt-10 okt-11 okt-12 okt-13 okt-14 okt-16 zijn aandelen niet te duur? Shiller P/E S&P500 volatiliteit aandelenmarkten 32 30 28 70 60 26 24 22 duur gemiddeld 50 40 no room for error? 20 18 30 16 20 14 12 10 10 0 VIX S&P 500 VIX EuroStoxx 50 waardering bijna nog nooit zo hoog, volatiliteit nog nooit zo laag 10
okt-12 jan-13 apr-13 jul-13 okt-13 jan-14 apr-14 jul-14 okt-14 jan-15 apr-15 jul-15 jan-16 apr-16 jul-16 okt-16 jan-17 apr-17 jul-17 aandelen zijn duur, maar obligaties zijn duurder 5,5 5,0 4,5 4,0 3,5 3,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0-0,5 yield obligaties laag in absolute en in relatieve zin Dividend Yield MSCI World Developed Markets Dividend Yield MSCI Europe Real Estate 10-jaars rente Duitsland 11
QE heeft nadelige effecten prijsvorming niet langer gebaseerd op fundamentals search for yield leidt tot verkeerde allocatie van kapitaal 12
afbouw opkoopprogramma afgekondigd programma verlengd van EUR 60 naar EUR 30 miljard QE blijft flexibel geen verhoging rente balans blijft op peil Foto AFP 13
verkiezingen, populisme en geopolitiek 14
visie op 2018 15
omgevingsfactoren economische vooruitzichten positief inflatie omhoog structureel lage renteomgeving tapering balancing act verbeterende fundamentals perifere landen populisme en geopolitieke risico s search for yield 16
vastrentende waarden onderweging in vastrentende waarden economie in de lift, afbouw QE houd rentegevoeligheid laag perifere landen blijven interessant financials nog steeds aantrekkelijk zoek alternatieven voor AAA-staatsleningen 17
aandelen en vastgoed overweging in aandelen uitstekende winstcijfers goed momentum neutrale weging beursgenoteerd vastgoed positieve correlatie met aandelen gevoelig voor rentestijging 18
onze visie samengevat staatsobligaties credits: corporates credits: financials onderhandse leningen hypotheken beursgenoteerd vastgoed aandelen -20,0% -15,0% -10,0% -5,0% 0,0% 5,0% 10,0% 19
Hein de Kort, Financieel Dagblad 20
disclaimer Deze presentatie is samengesteld door ASR Vermogensbeheer B.V. en/of ASR Nederland Beleggingsbeheer N.V., beide 100% dochter van ASR Nederland. ASR Vermogensbeheer staat onder toezicht van de Autoriteit Financiële Markten ( AFM ) te Amsterdam en beschikt over een vergunning voor het beheren van beleggingsinstellingen op grond van art. 2:65 Wft. Het is ASR Vermogensbeheer toegestaan om onder haar vergunning de volgende beleggingsdiensten te verlenen: het beheren van een individueel vermogen, het verstrekken van beleggingsadvies en het ontvangen en doorgeven van orders met betrekking tot financiële instrumenten. ASR Vermogensbeheer is opgenomen in het register als bedoeld in artikel 1:107 Wft. De inhoud van deze presentatie is gebaseerd op betrouwbaar geachte informatiebronnen. Er wordt echter geen garantie of verklaring gegeven omtrent de juistheid, volledigheid en actualiteit van die informatie, noch uitdrukkelijk, noch stilzwijgend. De verstrekte informatie is uitsluitend indicatief en aan verandering onderhevig. Prognoses vormen geen betrouwbare indicator voor toekomstige resultaten. Aan de inhoud van deze presentatie, waaronder eventuele berekende waardes en weergegeven resultaten, kunnen geen rechten worden ontleend. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. Alle copyrights en overige informatie in deze presentatie is eigendom van ASR Vermogensbeheer. De informatie is alleen bedoeld voor bepaalde (ontvangende) partijen en is vertrouwelijk. De in/via deze presentatie verstrekte informatie is geen aanbod, beleggingsadvies of financiële dienst. De informatie is ook niet bedoeld om enig persoon of instantie aan te zetten tot het kopen of verkopen van enig financieel product, waaronder rechten van deelneming in een beleggingsfonds, of tot het afnemen van enige dienst van ASR Vermogensbeheer, noch is de informatie bedoeld als basis voor een beleggingsbeslissing. Voor de toepasselijke voorwaarden en risico s van de in deze presentatie vermelde ASR Vermogensbeheer beleggingsfondsen wordt verwezen naar de prospectussen, fondsvoorwaarden en essentiële beleggersinformatie (EBI) van deze fondsen. Exemplaren hiervan en van de jaarverslagen zijn verkrijgbaar via www.asrvermogensbeheer.nl, waar ook alle gegevens van ASR Vermogensbeheer B.V. kunnen worden geraadpleegd. 21