Verwondering, nieuwsgierigheid, wetenschap & techniek Een workshop op NEMO Jelle Jolles Centrum Brein & Leren, Amsterdam-VU Verantwoording Op 25 maart 2015 heb ik op NEMO een workshop verzorgd over ontplooiing van het kind in rela@e tot wetenschap & techniek. De workshop gaat in op cogni@eve factoren EN non- cogni@eve factoren, nieuwsgierigheid, verwondering, denken & redeneren, het stellen van vragen en verbeelding. Afgelopen jaren heej ons Centrum Brein & Leren met veel scholen kunnen samenwerken in onderwijsinnova@eprojecten. We hadden de gelegenheid om nieuw materiaal op scholen toe te passen óf oud materiaal in een nieuw jasje te hangen en met nieuwe instruc@es toe te passen. Samen met schoolleiders en leerkrachten. In de workshop bespreek ik onze observa@es en gedachten en geef voorbeelden van bruikbare leermiddelen en methoden. Veel pusen wij ook uit inzichten van elders. Met name gaat het dan om wetenschapsmusea in het buitenland en de MAKER movement. Met dank aan de vele samenwerkingspartners op de basisscholen Jelle Jolles Centrum Brein & Leren VU Website: www.jellejolles.nl E- mail: j.jolles@vu.nl TwiSer: @jellejolles Bij gebruik van materiaal uit dit document graag verwijzen naar: J.Jolles (2015). Verwondering, nieuwsgierigheid, wetenschap & techniek. Webcomment 150407, www.jellejolles.nl. 1
Kern-issues W&T 2015+ - Cogni@eve factoren - Niet- cogni@eve factoren - Persoonlijke groei, ontplooiing - Individuele verschillen - Latent talent Spelen; belangrijk voor techniek, verwondering, gebruik van tools Ruimtelijk denken, handelen, communiceren Hoe werkt dit eigenlijk? Aanpak: stimuleer handelen, actie, schematiseren, plannen 2
08-04- 15 Maken, doen: iets 3-D. Iets wat knort, lispelt, zich gedraagt, verandert. Jelle Jolles. Workshop Exper/secentrum Wetenschap & Techniek. NEMO Amsterdam 25-3- 2015 Met dank aan Willem Alexanderschool, Bergen NH Bianca Koomen & Paulien van der Klei Tabijn Scholenkoepel Jelle Jolles. Workshop Exper/secentrum Wetenschap & Techniek. NEMO Amsterdam 25-3- 2015 3
Stimuleer de VERBEELDING! Logica brengt je van A naar Z. De verbeelding brengt je OVERAL - Albert Einstein W&T vaardigheden zijn afhankelijk van: Neurocognitieve functies Fijne- en complex-motorische vaardigheden Inschatten van afstanden, tijden, krachten Gnostische processen: kennen en herkennen Waarnemingsvaardigheid Maken mentaal schema Talige functies (benoemen, communiceren, taal-denken) Redeneren, denken, probleem-oplossen, creativiteit Non-cognitieve processen Nieuwsgierigheid Motivatie, eagerness Ondernemingszin Attitude dat is leuk, interessant, Wow Motivatie Kennis Hoe het heet, wat het is, waarvoor het gebruikt wordt, hoe je het gebruikt 4
Het kind als nieuwigheidsmachine : nieuwigheid is essen@eel voor ontwikkeling talent, crea@viteit, ondernemend zijn. Instrueren of ontdekken? 5
Hoe staan we in Nederland tegenover INNOVEREN? Excellerend? Getalenteerd? Vernieuwend? Ref: visual van Ruben L. Oppenheimer Tja, zo moet het dus NIET!! Het technieklokaal: proper en aangeharkt. Waarom eigenlijk? 6
Ontdekhoek Wát wordt eigenlijk ontdekt? School: zet voor w&t in op BREDER, op een meer-voudige aanpak 1. School: schep voorwaarden docent-professionalisering fysieke ruimte, denk-ruimte, tijd, middelen 2. Docent: investeer in de denk-ontwikkeling van de scholier, academische vorming, nieuwsgierigheid 3. Didaktiek: ontdekkend leren is niet genoeg! Wijs de routes, onderwijs mogelijkheden, geef kennis én inspireer 4. Cognitief: integratie, verbanden zien, taal, TAAL, taal, leer verbaliseren, leer taal-denken 5. Pedagogiek: blijf motiveren, pak de attitude aan, stimuleer interactie en samenwerking, werk aan non-cognitieve functies 6. Materiaal en leermiddelen: breed, BREED, breed, breed 7. Psychologie: attitude en persoonlijke groei van scholier. Weerstand tegen groepsdruk, zelfevaluatie, interactie Ont-plooi, en leer de scholier Dénken 7
Onderwijsinnovatie Centrum Brein & Leren i.s.m scholen po en vo Kerndoel: Ontplooiing, talentontwikkeling Topics: - excellen/e (en dus ook onderpresteren ), - w&t, - de ondernemende, explorerende en nieuwsgierige a^tude - taal & denken Lopende projecten - ruimtelijk inzicht en redeneren - individuele verschillen (lee_ijd, sekse, sociale achtergrond, persoonlijke biografie) - BrainLab (ojewel Breinplein nr 15 ) - TalentWijzer (ook wel Talent- 14 genoemd) Producten: DenkWijzer, TalentWijzer, Breinplein, assessment instrumenten, materiaal voor w&t, materiaal denk- s@mulering Samenwerking Centrum Brein & Leren met Exploratorium San Francisco 8
Schep voorwaarden voor brede neurocognitieve en sociale ontwikkeling Essen@eel: zorg voor uitdagend materiaal! 9
Het deelprogramma Breinplein Nieuwsgierigheid, eagerness, ini@a@ef Ruimtelijk denken Handelen Communiceren Uitdagend materiaal Redeneren Probleem oplossen Vragen stellen 10
Voorbeeld: Leonardo brug Is ruimtelijk inzicht te ontwikkelen? Even makkelijk of moeilijk als taal te ontwikkelen is en het vermogen om een tennisbal over het net te slaan en inzicht te krijgen in sociale rela@es en de inten@es van anderen Ongeordend materiaal: ideaal voor training in mentale schema s Hè? Wat is dat, mam? Gereedschapgebruik Plan Mentaal schema Communica@e Crea@ef denken Kennen Vragen stellen S@muleer hándelen, ac@e! 11
Hoe nieuwsgierig is de leerkracht? Een toegepast onderzoek in het basisonderwijs Annemarie Trouw, Sanne Dekker & Jelle Jolles St Maartensschool Limmen Flore Scholenkoepel Toegepast onderzoek november 2014 Centrum Brein & Leren: Mini- public downloaden van www.jellejolles.nl Veel materiaal staat op internet. Morgen te bestellen: Maker kits. Wow! 12
Breed, breed, breed stimuleren. Zoveel mogelijk functies, skills. Handelen, doen. Voorbeeld: Stocs. Oefenen in ruimtelijk redeneren 13
Wat zie je eigenlijk? Samenwerkend leren met Bill en Betty Ons nieuwe aanpak Bouw met Bambox aan je Brein 14
Is ruimtelijk inzicht te ontwikkelen? Antwoord: Ruimtelijk inzicht is te ontwikkelen, even makkelijk of moeilijk als taal te ontwikkelen is en het vermogen om een tennisbal over het net te slaan en inzicht te krijgen in sociale rela@es en de inten@es van anderen Stimuleer taal, denken en redeneren: Met taalspelletjes, taalcreativiteit, taalgrapjes, taalflexibiliteit 15
Innovatief onderwijsmateriaal: Het Ideeëntoestel (vd Kooij en Wissink, JSW 2015) En natúúrlijk: leer de kinderen bordspelen! Halma Stratego Mens erger je niet Leren kaarten Schaken Denkspellen Dammen! Beurtgedrag Vooruitzien Leren winnen/verliezen 16
Leer over het lichaam, over de hersenen: ons programma BrainLab Enkele kernstatements Nieuwsgierigheid is natuurlijk, biologisch bepaald Een OPDRACHT aan de school en docent is om die te behouden en s@muleren Ons technisch volmaakt materiaal is techneuten- materiaal. Voor ons is het fancy. Voor scholieren (meestal) niet Belangrijkste punt: zoek naar de wow- factor. He, hoe zit dat, hoe werkt het, hoe zit het in elkaar, waarom is dit zo anders? Er zijn grote verschillen tussen kinderen. Sommige kinderen hebben het AFGELEERD op school of thuis. Breng het weer terug 17
Daarom: er zijn meerdere dimensies waar we ons mee bezig moeten houden Wat kan het kind, welke vaardigheden heej het en hoe ontwikkel je die Het kind in de directe context: interac@e met andere kinderen, met leerkracht en ouder De leeromgeving van het kind: materialen, lesmethoden en didac@sche en pedagogische aanpak De thuisomgeving van het kind: materialen, pedagogisch klimaat en voorwaarden De wetenschapsgebieden en wat er nodig is om die te begrijpen: materialen, logisch redeneren, communica@e, kennisontwikkeling Aanpak: Denk- s@mulerend materiaal: taal, redeneren, denken, academische vorming Hè? Hoe doet ie dat? 2x per week plaatjes becommentariëren Wat zou er hierna gebeuren? 18
DenkPlaten stimuleert vragen, redeneren, zoeken, denken, verwoorden, verwonderen Wat zie ik allemaal? Wat stelt het voor? Wat betekent het? Hoe werkt het? Waar doet het aan denken? Wat zou er gebeurd zijn? Wat gaat gebeuren? Waarom? Wie? Welke Wat moet ik doen om antwoord te krijgen? Denkstimulerend materiaal Uit de krant! Huh? Ongeluk? Humor Dat doet m n moeder ook 19
Nog wat voorbeelden van denkplaten De kern waar het om gaat S@muleren in nieuwsgierigheid Leer VELE materialen gebruiken S@muleer lateraal denken: vele problemen kennen heel veel oplossingen. Laat alterna@even zoeken Kennis belangrijk? Jazeker. Gaat het om excellente kinderen? Nee: ALLE kinderen Let op: we hebben een fixa@e op natuurwetenschap en op levenswetenschap. Omdat WIJ ons dat het beste kunnen voorstellen! Onderzoekende houding: ja. Alleen onderzoek met tools : nee! Ondernemerschap s@muleren. Dat ga ik eens uitzoeken en ik rust niet tot ik het gevonden heb. 20
W&T 2015+ en de Leer- Kracht Verander aqtude rich@ng nieuwsgierigheid, denken, ver- beelden S@muleer taalflexibiliteit Zet in op visualiseren, mentaliseren, DOEN en handelen S@muleer gebruik van de crea@eve Denk- Kracht en inven@viteit van de leerkracht. S@muleer denken, redeneren, Wow- ervaringen, vragenstellen ( Hè, hoe zit dat? Hoe werkt dat? ) Gebruik internet, maak materiaal, wissel uit Schakel ouders in. Ouder- professionalisering Beschouw ieder individueel kind als work in progress : het kind kan over 3 jaren gaan als een speer. Kern-issues W&T 2015+ - Cogni@eve factoren - Niet- cogni@eve factoren - Persoonlijke groei, ontplooiing - Individuele verschillen - Latent talent - Simpel materiaal crea gebruiken - Probleem oplossen, lateraal denken 21
Slot Informa@e: Website: www.jellejolles.nl E- mail: j.jolles@vu.nl TwiSer: @jellejolles 22