Gemeentelijk Vastgoed Dag

Vergelijkbare documenten
Bestuursvoorstel: B&W Registratienr: [ 44943]

Verduurzaming gemeentelijk vastgoed

Plan van aanpak. Maart 2017

Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden

*Z075167D42B* Gemeenteraad van Goeree-Overflakkee Postbus AA MIDDELHARNIS. Geachte raad,

Integrale energiestrategie UU. Fréderique Houben, Universiteit Utrecht

Bestaand Vastgoed. Hoe beweging krijgen in verduurzaming? Vincent Swinkels Mei DHV 2011 All rights reserved Openbaar

CONCEPT FACTSHEETS KLIMAATCONTRACT PROVINCIE DRENTHE GEMEENTE HOOGEVEEN Datum: Blad 1 van 5

Aangepaste spelregels technisch levensloopbeheer

Het verduurzamen van maatschappelijk vastgoed m.b.v. ESCO s. Hans Hörter, Commercieel Adviseur DWA installatie- en energieadvies

Gemeente Nijmegen. Inhoud. Vastgoed gemeente Nijmegen Verduurzaming tot 2012 Verduurzaming vanaf 2012

Uitvoeringsplan Verduurzaming Gemeentelijk Vastgoed 2016

ENERGIEAKKOORD. Gevolgen, verplichtingen en kansen THOMAS KOKSHOORN

concepconcept Robuuste aanpak verduurzaming van de Bredase vastgoedportefeuille 1e fase uitvoering verduurzaming gemeentelijk vastgoed

3.B.2 Energie Management Programma

Contouren van de Value Case EET-café 27 mei 2014 Machiel Karels Lid van het EET

We hebben een aantal stappen in het proces gezet:

CORPORATIES: ZONNESTROOM EN

Opinievergaring jongeren Gebouwde Omgeving

[MISSION SUSTAINABLE]

Project Verduurzaming gemeentelijk vastgoed 2015

Onderwerp : Plan van aanpak verduurzaming gemeentelijk Vastgoed

Raadsvoorstel. Voorstel nr. Raadsvergadering 19 mei 2016 Datum. 6 april 2016

Stappenplan verduurzaming bestaand vastgoed

Sander Leenders Directeur Energie+, innogy NL

Energie besparing en woning verbetering voor VvE s. sparen in grote stappen of in 1 x naar Nul op de meter

Kennissessie: CO 2 neutraal het echte verhaal

nearly Zero Energy Buildings

Urgenda ESCo-project. Peter Odermatt

Bijlage: Plan van aanpak verduurzamen gemeentelijk Vastgoed

Financieren van duurzaamheid. Servicepunt Duurzame Energie

Energiemanagement in de praktijk

Haal kennis over energie in huis

MiddenBeemster. Aanpak tussen gemeente en huurders. Duurzaam Woonbron

WELKOM Routekaart CO2 neutraal

Duurzaam zorgvastgoed

Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld

STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA

Energielabel C verplichting voor kantoren

Zonnige Bedrijven in Oude IJsselstreek. onderdeel van Zonnige Bedrijven in de Achterhoek

Slim aanbesteden en financiering

Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg XE Steenwijk Steenwijk, Nummer voorstel:

Zonnige Bedrijven in de Achterhoek

edup 2015 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn januari 2016

Presentatie Gert-Jan de Looze. Verduurzamen van vastgoed door gebruik van Esco s. Presentatie Stadsregio

22 november 2017, Early Bird Meeting Westerbork Routekaart naar CO2-neutraal RVO door W/E en Woonbond

Building4life. Wilt u weten hoe? Building4life. Jan van Polanenkade 26B KM Breda Postbus BB Breda

Raadscommissievoorstel

Verduurzaming 39 woningen Seringenlaan

3.B.2 Energie Management Programma

Energy Service Company: een kans voor u?

Prestatiecontracten voor bestaand maatschappelijk vastgoed: slim besparen én verduurzamen

Routeformulier college en raad

Verkoopbaarheid en verhuurbaarheid van vastgoed verhogen door Duurzame Energieopwekking

Steller :S. Wind Telefoonnummer ; Afdeling : Middelen en Beheer - VG s.wind@hoorn.nl Document retour: Nee

Verduurzamen van maatschappelijk vastgoed

PRESENTATIE. Zon op Bedrijfsdaken 01 / INTRODUCTIE 02 / PROJECTCASE TEXEL 03 / ZON OP BEDRIJFSDAKEN 04 / PROJECTCASES

Regionale uitvoeringagenda.duurzame energie Achterhoek 2016

Duurzaamheidsagenda Informatiebijeenkomst INTERREG project VvE s nul op de meter ready

Financieringsoplossingen voor duurzame ambities. Caspar Boendermaker, 22 april 2014, Breukelen

dutch nrgy EEN ENERGIENEUTRALE BUURT. HET KÁN SAMEN!

PROJECTPLAN METERS MAKEN IN DE ESHOF

Samenvatting: Winst en waarde van energie renovaties in de woningbouw

Projecten, Vastgoed, Grond en Ingenieursbureau Toogdag 25 mei 2018

Rabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres

Op weg naar CO 2 -neutrale huisvesting voor Hoger Onderwijs in Routekaarten beschrijven hoe we deze opgave gaan realiseren

Welkom bij de Energietop. Bij gemeenten gebeurt het!

CO2 reductie? Jan van Hout OVVIA Van Hout Adviseurs en Installateurs

Woonlastengarantie. Woonlastengarantie Uw Woning in de Watten. Uw Woning in de Watten

Milieu-actualiteit NON-ETS. 3 mei 2018

Te T rugk e oppeling rugk it u d e i sess es

Aan de gemeenteraad Gemeente Steenwijkerland Vendelweg XE Steenwijk Steenwijk, Nummer voorstel: 2017/14

Zonne-energie voor ondernemers

De bakens verzetten. Verduurzamen van commercieel vastgoed. Machiel Karels - consultant

3. Verduurzaming van onze woningen: hoe praktisch aan te pakken?

PARKSTAD LIMBURG ENERGIE TRANSITIE

Werkblad huismodule. Quintel Intelligence. Antwoordblad

INTEGRALE PLANVORMING VOOR GEZOND, DUURZAAM EN TOEKOMSTBESTENDIG ONDERWIJS

Pilot verduurzaming commercieel vastgoed Nijmegen Aanpak klimaatneutraal maken van (winkel)panden: het klimaatgerust programma

Woning Waarde. Energiesprong 26 Mei 2014

CO2 reductiedoelstellingen Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 3.0

FACTCHECKER OVER MORGEN

1.1/2.1 De zonne-energieinstallaties dragen bij aan het halen van de doelstellingen uit de Klimaatvisie Kempengemeenten.

INTRODUCTIE UPGREEN DASHBOARD PRAKRIJK ONDERZOEK ADVIES

Groen? Het is te doen! Audit.Tax.Consulting.Financial Advisory.

Routekaart. CO2-neutraal HANDLEIDING. Inleiding. Contact

Bedrijventerreinen Verduurzamen Land van Weert en Cranendonck

Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016

Gemeenteraad. Motie. Datum : 30 juni : ChristenUnie, CDA, Gemeentebelangen. : Duurzaamheid in Hoogeveen

Vanavond. Workshop VvE Energieloket Gelderland Fletcher Hotel Doorwerth

VOOR BESTAAND VASTGOED SAMEN OP WEG NAAR ENERGIENEUTRAAL

Conceptsamenvatting managementrapportage EnergiePrestatieAdviezen gemeente Hilversum

AANBOD VERDUURZAMINNG VVE S. 19 oktober 2015

KANSEN VOOR ENERGIE COÖPERATIES, VASTGOED ONDERNEMERS EN PARTICULIEREN

Onderwerp: Beleidsplan Openbare Verlichting

Innoveren door duurzaam te ondernemen

Workshop hypothecaire financiering energiebesparende voorzieningen. Waarborgfonds Eigen Woningen oktober 2017

Paragraaf duurzaamheid

Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas

Transcriptie:

Gemeentelijk Vastgoed Dag

OnOnderwerpenderwerpen Stand van zaken op diverse niveau s Doelstelling en uitvoeringsprogamma Breda Welke methodiek: Breaam, EPA-U etc.? Kosteneffectieve Aanpak Businesscase en resultaten Exploitatie derden Uitvoering: Esco, derden, zelf doen? Risico s

Waar staan we nu wereldwijd? Per capita world energy consumption, calculated by dividing world energy consumption shown in Figure 1 by population estimates, based on Angus Maddison data. - Groei behoefte van energie de laatste decennia - Besef dat we minder energie moeten gebruiken (o.m. Parijs) - Besef dat we de energie anders moeten opwekken (wereldwijd vorig jaar $257 miljard euro geïnvesteerd in duurzame energie)

Waar staan we nu in Nederland? Slechts 5,5 procent van de Nederlandse energie kwam in 2014 uit hernieuwbare bronnen.

Energiestrategie Breda

De wereld van Ned. gemeenten 75% van de gemeenten geeft aan onvoldoende geld beschikbaar te hebben voor uitvoering het duurzaamheidsbeleid. (Bron: BNN) Komt overeen met onze zoektocht bij de diverse Nederlandse gemeenten: - Veelal nog in denkfase: welke aanpak past ons? - Veelal oppakken per pand, al doende - Laaghangend fruit eerst, daarmee sparen en dan de rest.. - (Nog) geen best practices beschikbaar. - Het ontbreekt aan experts Een hanteerbare (lees: kopieerbare) structurele aanpak werd niet aangetroffen.

Doelstelling Vastgoed Breda Klimaatnota: - CO₂ neutrale gemeentelijke organisatie in 2020 - CO₂ neutrale stad in 2044 Vastgoed (op basis van het landelijke Energieakkoord): 1. het maken van gemiddeld twee labelstappen in 2020 over het totale gebouwenbestand. 2. het bereiken van gemiddeld label A (energie-index <1,05) in 2030 over het totale gebouwenbestand. 3. alle gebouwen gemiddeld energieneutraal in 2044.

Welke methodiek? Waarom geen Bream, Greencal, GPR etc? De gemeente Breda heeft besloten zich te richten op de CO2 uitstoot: Gericht op energiebesparing gebouw/schil en daarmee ook snelheid; Focus en eenvoudig meetbaar via Label-aanpak. Tijdens de uitvoering zo veel als mogelijk koppeling leggen met mobiliteit, afval, brandveiligheid, asbest, comfort en bijv. klimaat adaptatie.

Aanpak Breda (hoofdlijnen) 1. Kosteneffectieve aanpak; Onderzoek verduurzaming per pand (NCW >0) 2. Structurele aanpak met focus op kernportefeuille 3. Aansluitend bij Meerjarenonderhoudsplan In het MJOP gekeken naar de gerealiseerde reserveringen.

Uitgangspunten bepalen: Kosteneffectieve aanpak (paar details) Vaste afschrijvingstermijnen (10 óf 20 jaar) MJOP s gefilterd naar duurzame investeringen Inzet energiewinsten (en daarmee grotendeels rendabel) Werkelijk energieverbruik naar referentieverbruik (gemiddeld klimaatjaar) Werkelijk energietarief Beperkte inzet Investeringsmiddelen (onrendabele top monumenten, energieneutraliteit) Rente 2,5%

Uitgangspunten bepalen: Kosteneffectieve aanpak (paar details) Kaders gesteld aan EPA-onderzoeken Financieel model opgezet, om per pand rendabel en onrendabel deel te berekenen. Minimaal twee scenario s per pand berekend; scenario haalbaar met beschikbare middelen scenario richting energieneutraal

Uitdagingen bij aanpak Tijdens het opzetten van de business modellen de nodige complexiteiten moeten ondervangen; Vabi-software/Labelaanpak was moeilijk te combineren met MJOP s VABI software gaat uit van besparing in jaar nul, terwijl in werkelijkheid investeringsmoment en start besparing niet op het zelfde moment liggen; Geen prijsindex in VABI (want VABI is niet meerjarig) wel energie index. Moest dus gecorrigeerd worden. EPA-U onderzoek uitbesteden of zelfdoen/inhuren. Keuze gemaakt voor inhuur, want: Aanbesteding leidt tot prijs vechten en risico s op kwaliteit terwijl dit je basis is. Inhuur ervaringsdeskundige; helpt met inzichten in bekende valkuilen omdat deze het proces al kent.

Business case Gemeente Breda heeft de aanpak in verschillende fasen opgesplitst 1 e fase: 49 gebouwen Totaal investeringskosten: 14,8 mln Periode: 2016-2025 Dekking: MJOP: 6.2 mln. Subsidie: 60 duizend (Interreg) Rendabel investeringen: 7,0 mln. Onrendabel investeringen: 1,5 mln.

Business case 2 e en 3 e fase: 31 + 14 gebouwen Totaal investeringskosten: worden nu berekend en in voorjaar 2017 aan het college gepresenteerd Uitvoeringsjaar Periode: 2018-2025 Gebruiken dezelfde methodiek als in de eerste fase

Resultaten (49 gebouwen) Huidige situatie (2016) Energie-index gemiddeld 1,16 (label C) Verwachte resultaten Gemiddeld 2 labelstappen in 2019 (dus gemiddeld Label A) 8 gebouwen energieneutraal (2017-2022) Inclusief monumenten 35% energiebesparing en CO 2 -reductie (2025) Conclusies: Doelstellingen Energieakkoord 2020 en 2030 worden ruimschoots gerealiseerd met een kosteneffectieve aanpak.

Exploitatie derden Naast het voordeel dat gebouwen energie zuiniger worden, zien we ook voordelen voor de exploitatie van onze gebouwen: Klimatologische ervaringen huurder/gebruiker, bewustwording van duurzaam gebruik Om pand te verduurzamen trek je (intensief) op met de huurder gebruiker, daarbij komen ook andere gebouwverbeteringen ter sprake Je maakt met de huurder afspraken over de energiewinst 75% van de energiewinst ter dekking van de gemeentelijk kosten Bij buurthuizen 50% energiewinst ter dekking Energie-coaching/monitoring van de gebruiker/huurder Stimulering en bewustwording van bezoekers aan een gebouw over het milieu

Uitvoering Er zijn strategische keuzes gemaakt voor de uitvoering van de plannen: 1. ESCO, niet voor gekozen omdat; - financieringslasten hoger (rente) elders dan gemeente zelf - Juridificering van het proces, complex terwijl de investeringen soms relatief ( 200.000,--) laag zijn - Energiebesparing is niet los te zien van totale onderhoud - vooraf incalculeren risico s en contractueel verwerkt. - beperkte flexibiliteit - landelijk weinig ervaring 2. Op maat gemaakt uitvoeringsbeleid - Passend bij de gemaakte keuze en opbouw businesscases - Snel reageren op veranderende uitgangspunten - Deel uitvoering eigen afdeling deel projecten afdeling (op basis van complexiteit).

Risico s Businesscase Tijdens proces inmiddels inzicht in enkele risico s Technologische ontwikkelingen werken met snel verouderende techniek gekoppeld aan een afschrijvingstermijn van 20 jaar, kan er over 5 jaar meer? Prijsontwikkeling energie-opwekking en energiebesparende maatregelen zonnepanelen zijn de afgelopen 5 jaar ca. 25% goedkoper geworden, zet deze ontwikkeling ook door. Nu is businesscase sluitend. Kloppen alle uitgangspunten: energieprijs, prijsindex markt, energiebesparing, split incentive etc Versterken ze elkaar of compenseren ze elkaar, de toekomst zal het leren? Meerjarenonderhoudsplanning: Hierin verdwijnt de flexibiliteit de komende jaren omdat alles nu in een keer wordt aangebracht.

SAMENVATTEND Gemeente Breda heeft een kloppende businesscase voor het verduurzamen van haar eigen vastgoed. Door toevoeging van beperkte extra middelen (1.5 mio) worden eerste fase (49 panden) gerealiseerd. Stap voor stap worden panden aangepakt en in het proces ook de huurders meegenomen. Nu actief bezig met businesscases voor 2 e en 3 e fase. In 2025 alle panden aangepakt en doelstellingen gehaald.

UITDAGING Gemeente Breda gaat graag in gesprek met andere gemeenten om opzet van haar aanpak met gemeenten te delen en te bekijken waar verdere verbeteringen mogelijk zijn.