Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas

Transcriptie

1 Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas Door de vastgestelde energie- en klimaatdoelstelling binnen Europa om in 2050 energieneutraal te zijn, is het voor de hele samenleving maar met name voor bedrijven een uitdaging hieraan mee te werken. Binnen Sweco Nederland B.V. is er een samenwerkingsverband opgezet tussen overheid, opleidingsinstituten en ondernemers in Zeeland om kennis en ervaringen te delen met betrekking tot energieneutrale infrastructuur. Hieruit voortkomend dient het project, renovatie van de sluis Goese Sas van de gemeente Goes, als pilot. Met als doel kennis en inzicht te krijgen in het proces naar een energieneutraal keten van de sluisdeur Goese Sas. De hoofdvraag hierbij is hoe een energieneutraal keten van de sluisdeur eruitziet binnen realisatie-, gebruik- en onderhoudsproces. Om op deze vraag antwoord te kunnen geven zal eerst het huidige keten van de sluisdeur in kaart gebracht moeten worden, waarbij materiaalsoort van de sluisdeur, gebruik energiebron en het energieverbruik binnen het huidige keten als basis dienen voor het verdere onderzoek. Vervolgens zijn de eigenschappen en toepasbaarheid van andere materiaalsoorten voor de sluisdeur in kaart gebracht. Daarnaast is er onderzoek gedaan naar mogelijk andere energiebronnen die toepasbaar zijn bij de sluisdeur Goese Sas, zoals getijden-, wind- en zonne-energie. Tenslotte heeft er per materiaalsoort en energiebron een toetsing plaats gevonden van het effect van verandering materiaalsoort en energiebron op het energieverbruik van de keten sluisdeur Goese Sas. Uit de resultaten bleek dat de verandering van materiaal staal naar composiet binnen de termijn van een vermindering van 19% energieverbruik laat zien en bij hout een stijging van 40% energieverbruik. Voor de verandering van energiebron binnen het keten van de sluisdeur Goese Sas bij verandering in composiet geldt dat met zonne-energie 19% in energieverbruik afneemt, met windenergie 12% verminderd in energieverbruik en met getijdenenergie middels waterturbine 6% energieverbruik afneemt. Hiermee is aangetoond dat het vervangen van de huidige sluisdeur door composiet en het opwekken van de benodigde energiebehoefte met behulp van duurzame energiebron het begin kan zijn van een energieneutraal keten voor de sluisdeur Goese Sas. Hierbij is het van groot belang dat alle betrokken ketenpartners een bijdrage leveren aan het verminderen van energieverbruik binnen het keten sluisdeur Goese Sas. Mede daardoor kan er een energieneutraal keten van de sluisdeur Goese Sas ontstaan. Voor het optimaal energieneutraal laten verlopen van de sluis Goese Sas zal er vervolgonderzoek plaats moeten vinden op het energieneutraal maken van het keten sluiscomplex Goese Sas.

2 1 Innovatief Door de vastgestelde energie- en klimaatdoelstelling binnen Europa om in 2050 energieneutraal te zijn, is het voor de hele samenleving maar met name voor bedrijven een uitdaging hieraan mee te werken. Binnen Sweco Nederland B.V. is er een samenwerking opgezet tussen overheid, opleidingsinstituten en ondernemers in Zeeland om kennis en ervaringen te delen met betrekking tot energie neutrale infrastructuur. Naar aanleiding van deze samenwerking heeft de gemeente Goes de renovatie van de sluis Goese Sas voorgesteld als pilot. Met als doel kennis en inzicht te krijgen in het proces naar een energieneutraal keten van de renovatie van de sluisdeur Goese Sas. Binnen het onderzoek is bij de betrokken partners geïnventariseerd hoeveel energie ze gebruiken in de totale keten van de renovatie van de sluisdeur in de huidige situatie in relatie tot de sluisdeur. Het energieverbruik van de huidige ketenpartner in de vorm van elektriciteit, gas en fossiele brandstof is verzameld en omgerekend naar elektrische energie (kwh). Aan de hand van het energieverbruik is onderzocht welk materiaal van de sluisdeur in de keten de minste energiebehoefte heeft. Voor het type sluisdeur met de minste energiebehoefte is gekeken naar het materiaal composiet en hout in vergelijking met het huidig materiaal staal. Om de ambitie van de Nederlandse overheid en Rijkswaterstaat om respectievelijk in 2050 en 2030 energieneutraal te zijn waar te maken is een energieneutrale aanpak van alle bouw en infraprojecten noodzakelijk. Alle projecten zullen uiteindelijk energieneutraal moeten worden uitgevoerd. Om de transitie te versnellen is gekeken naar de hele energieketen van een project en hoe de hele keten energieneutraal gemaakt kan worden. Door de energieneutrale aanpak kunnen alle bij een project betrokken ketenpartners stappen zetten in de transitie naar een energieneutrale infrastructuur. Door inzichtelijk te maken wat het voor iedere ketenpartner betekent kan deze stappen zetten naar een energieneutrale bedrijfsvoering en zo direct een bijdrage geven aan de ambitie van de opdrachtgever. De keten van de sluisdeur bestaat uit gemeente en bedrijven die zorgen voor de realisatie (renovatie), gebruik en onderhoud. Waar voorheen alleen gekeken werd naar de materialen en duurzaamheid bij gebruik, gaat deze nieuwe aanpak een stap verder en zal de benodigde energie van alle ketenpartners inzichtelijk brengen zodat die duurzaam wordt opgewekt. 1.1 Praktisch nut Het resultaat levert een energieneutraal keten van de sluisdeur op, door de benodigde energie binnen de keten van de sluisdeur duurzaam op te wekken. Met dit resultaat als basis kan dit verder worden uitgebreid naar een energieneutraal keten van het gehele sluiscomplex. 2 (5)

3 Wanneer de opdrachtgever binnen de aanbesteding van zijn project de eis opneemt dat de ondernemer zijn benodigde energie voor het project duurzaam dient op te wekken geeft dit verandering in de omgang met energie en daarbij een bijdrage in het proces naar een energieneutraal Europa in Toepasbaar Met het pilotproject renovatie van de sluis Goese Sas is er onderzoek gedaan of het mogelijk is om een energieneutraal keten van de sluisdeur mogelijk is. Om deze vervolgens toe te passen met de renovatie van de sluisdeur die medio 2021 gepland staat. Het onderzoek naar de mogelijkheid van een energieneutraal keten van de renovatie van de sluisdeur Goese Sas heeft aangetoond dat dit mogelijk is. De daadwerkelijke uitvoering van het project dient als voorbeeld voor een energie neutrale ketenbenadering binnen projecten. Het onderzoek gaat om het proces van de energie neutrale ketenbenadering en kan toegepast worden in andere situaties. Toepassing kan bij elk civieltechnisch project zijn. Het gaat om het proces door het project gerelateerde activiteiten van de betrokken partijen te inventariseren. Om vervolgens de benodigde energie van de ketenpartners duurzaam op te wekken. 1.3 Esthetisch Voor de renovatie van de sluis Goese Sas is gekeken naar het materiaalsoort wat minder energie nodig heeft in vergelijking over de resterende levensduur van de huidige stalen sluisdeur. In dit geval heeft het materiaalsoort composiet de minste energie nodig. Het gaat om enerzijds behouden van de huidige sluisdeur, die theoretisch nog 65 jaar mee gaat, en anderzijds de sluisdeur vervangen door een ander materiaalsoort die de benodigde energie verminderd. Het gaat hierbij om de energie van alle ketenpartners gerelateerd aan de sluisdeur. 2 Economische waarde Door de energie neutrale ketenaanpak van een project wordt inzicht verkregen in het totale energieverbruik van het project en wordt ook duidelijk voor iedere ketenpartner wat zijn of haar aandeel is in het energieverbruik. Door dit inzicht is het voor de partners duidelijk welke kansen en mogelijkheden er binnen het project zijn voor energiebesparing en duurzame energieopwekking. De relatie tussen ontwerp en energieverbruik wordt hiermee duidelijk. Met dit project als voorbeeld brengt dit de markt in beweging en zal bijdragen aan een energie neutrale infrastructuur binnen Nederland in 2030 De aanpak van de energie neutrale ketenaanpak bestaat uit de volgende stappen: 3 (5)

4 1. Inventariseren betrokken organisaties binnen het project 2. Inzichtelijk brengen van benodigde energie van de betrokken organisaties 3. Omrekenen van fossiele brandstof naar hoeveelheid elektriciteit 4. Duurzame energie uitrekenen aan de hand van de benodigde elektrische energie 5. Hoeveelheid duurzame energiebron berekenen Deze benadering is met name interessant voor Rijkswaterstaat met de ambitie van een energie neutrale infrastructuur in Exportpotentie Het project is interessant voor de lokale markt. Het project kan ook elders in de wereld worden ingezet. Het is dan ook zeer interessant voor de landen die het klimaatakkoord van Parijs hebben ondertekend. 3 Technologische geavanceerd Het project bestaat uit systemen om het proces te bewerkstelligen. Het project is complex, het proces om te komen tot een energieneutraal keten van de sluisdeur, de benodigde energie van alle betrokken partijen gerelateerd aan de sluisdeur duurzaam op te wekken. 3.1 Patenteerbaarheid Het onderzoek is nog niet eerder bedacht of toegepast en daarmee een nieuwe aanpak van verduurzaming van infraprojecten. Energieverbruik inzichtelijk maken en de benodigde energie zoveel mogelijk lokaal duurzaam opwekken. Daarnaast kijken wat de invloed op het energieverbruik van verschillende technische oplossingen is om zo ook te kunnen kiezen voor de meest optimale oplossingen tussen energieverbruik en techniek. Als er minder energie wordt gebruikt binnen een project wordt de opgave om deze energie duurzaam lokaal op te wekken makkelijker. 4 Maatschappelijke waarde Milieu door de klimaatverandering zullen er maatregelen getroffen moeten worden. Maatregelen zijn opgenomen in energie- en klimaatdoelstellingen, zoals onder andere het klimaatakkoord van Parijs en de ambitie van Nederland om in 2050 energieneutraal te zijn. Voor Nederland is het de uitdaging om de maatschappij in beweging te krijgen. Als we binnen de Civiele Techniek kijken heeft het Ministerie van Infrastructuur en Milieu de ambitie voor een energie neutrale infrastructuur in Om dit doel te kunnen bereiken dient de markt (overheid, bedrijfsleven) samen de verandering aan te gaan om te kunnen komen tot dit resultaat. Door de ketenaanpak kan er bij infraprojecten meer impact worden 4 (5)

5 gemaakt omdat niet alleen naar het project zelf wordt gekeken maar ook naar het energieverbruik in de keten. 4.1 Duurzaamheid Door middel van de keten aanpak wordt in een project duidelijk waar het energieverbruik zit en wie voor welk deel verantwoordelijk is. Door deze aanpak wordt duidelijk hoe er meer verduurzaming kan worden gehaald in projecten. Ook wordt duidelijk dat het gebruik van andere grondstoffen of productiemethoden een grotere invloed kan hebben op de CO2- uitstoot. 4.2 Probleemoplossend Het project brengt beweging in het proces naar verduurzaming van infraprojecten om de gevolgen van klimaatverandering te verminderen en duidelijk te maken welke rol iedereen heeft bij het behalen van de nationale doestelling van vermindering van uitstoot broeikasgassen. Het proces van de energie neutrale ketenbenadering is ook inzetbaar bij andere civieltechnische projecten. 4.3 Uitstraling Het project is interessant voor een breder publiek omdat een energie neutrale ketenbenadering breder publiek aangaat dan alleen de opdrachtgever (overheid in dit geval). Het geeft ook de ontwerpers en de bouwers van infraprojecten inzicht in de rol die zij hebben bij de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. 5 (5)