Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas
|
|
- Raphaël Willemsen
- 6 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Energieneutraal keten sluisdeur Goese Sas Door de vastgestelde energie- en klimaatdoelstelling binnen Europa om in 2050 energieneutraal te zijn, is het voor de hele samenleving maar met name voor bedrijven een uitdaging hieraan mee te werken. Binnen Sweco Nederland B.V. is er een samenwerkingsverband opgezet tussen overheid, opleidingsinstituten en ondernemers in Zeeland om kennis en ervaringen te delen met betrekking tot energieneutrale infrastructuur. Hieruit voortkomend dient het project, renovatie van de sluis Goese Sas van de gemeente Goes, als pilot. Met als doel kennis en inzicht te krijgen in het proces naar een energieneutraal keten van de sluisdeur Goese Sas. De hoofdvraag hierbij is hoe een energieneutraal keten van de sluisdeur eruitziet binnen realisatie-, gebruik- en onderhoudsproces. Om op deze vraag antwoord te kunnen geven zal eerst het huidige keten van de sluisdeur in kaart gebracht moeten worden, waarbij materiaalsoort van de sluisdeur, gebruik energiebron en het energieverbruik binnen het huidige keten als basis dienen voor het verdere onderzoek. Vervolgens zijn de eigenschappen en toepasbaarheid van andere materiaalsoorten voor de sluisdeur in kaart gebracht. Daarnaast is er onderzoek gedaan naar mogelijk andere energiebronnen die toepasbaar zijn bij de sluisdeur Goese Sas, zoals getijden-, wind- en zonne-energie. Tenslotte heeft er per materiaalsoort en energiebron een toetsing plaats gevonden van het effect van verandering materiaalsoort en energiebron op het energieverbruik van de keten sluisdeur Goese Sas. Uit de resultaten bleek dat de verandering van materiaal staal naar composiet binnen de termijn van een vermindering van 19% energieverbruik laat zien en bij hout een stijging van 40% energieverbruik. Voor de verandering van energiebron binnen het keten van de sluisdeur Goese Sas bij verandering in composiet geldt dat met zonne-energie 19% in energieverbruik afneemt, met windenergie 12% verminderd in energieverbruik en met getijdenenergie middels waterturbine 6% energieverbruik afneemt. Hiermee is aangetoond dat het vervangen van de huidige sluisdeur door composiet en het opwekken van de benodigde energiebehoefte met behulp van duurzame energiebron het begin kan zijn van een energieneutraal keten voor de sluisdeur Goese Sas. Hierbij is het van groot belang dat alle betrokken ketenpartners een bijdrage leveren aan het verminderen van energieverbruik binnen het keten sluisdeur Goese Sas. Mede daardoor kan er een energieneutraal keten van de sluisdeur Goese Sas ontstaan. Voor het optimaal energieneutraal laten verlopen van de sluis Goese Sas zal er vervolgonderzoek plaats moeten vinden op het energieneutraal maken van het keten sluiscomplex Goese Sas.
2 1 Innovatief Door de vastgestelde energie- en klimaatdoelstelling binnen Europa om in 2050 energieneutraal te zijn, is het voor de hele samenleving maar met name voor bedrijven een uitdaging hieraan mee te werken. Binnen Sweco Nederland B.V. is er een samenwerking opgezet tussen overheid, opleidingsinstituten en ondernemers in Zeeland om kennis en ervaringen te delen met betrekking tot energie neutrale infrastructuur. Naar aanleiding van deze samenwerking heeft de gemeente Goes de renovatie van de sluis Goese Sas voorgesteld als pilot. Met als doel kennis en inzicht te krijgen in het proces naar een energieneutraal keten van de renovatie van de sluisdeur Goese Sas. Binnen het onderzoek is bij de betrokken partners geïnventariseerd hoeveel energie ze gebruiken in de totale keten van de renovatie van de sluisdeur in de huidige situatie in relatie tot de sluisdeur. Het energieverbruik van de huidige ketenpartner in de vorm van elektriciteit, gas en fossiele brandstof is verzameld en omgerekend naar elektrische energie (kwh). Aan de hand van het energieverbruik is onderzocht welk materiaal van de sluisdeur in de keten de minste energiebehoefte heeft. Voor het type sluisdeur met de minste energiebehoefte is gekeken naar het materiaal composiet en hout in vergelijking met het huidig materiaal staal. Om de ambitie van de Nederlandse overheid en Rijkswaterstaat om respectievelijk in 2050 en 2030 energieneutraal te zijn waar te maken is een energieneutrale aanpak van alle bouw en infraprojecten noodzakelijk. Alle projecten zullen uiteindelijk energieneutraal moeten worden uitgevoerd. Om de transitie te versnellen is gekeken naar de hele energieketen van een project en hoe de hele keten energieneutraal gemaakt kan worden. Door de energieneutrale aanpak kunnen alle bij een project betrokken ketenpartners stappen zetten in de transitie naar een energieneutrale infrastructuur. Door inzichtelijk te maken wat het voor iedere ketenpartner betekent kan deze stappen zetten naar een energieneutrale bedrijfsvoering en zo direct een bijdrage geven aan de ambitie van de opdrachtgever. De keten van de sluisdeur bestaat uit gemeente en bedrijven die zorgen voor de realisatie (renovatie), gebruik en onderhoud. Waar voorheen alleen gekeken werd naar de materialen en duurzaamheid bij gebruik, gaat deze nieuwe aanpak een stap verder en zal de benodigde energie van alle ketenpartners inzichtelijk brengen zodat die duurzaam wordt opgewekt. 1.1 Praktisch nut Het resultaat levert een energieneutraal keten van de sluisdeur op, door de benodigde energie binnen de keten van de sluisdeur duurzaam op te wekken. Met dit resultaat als basis kan dit verder worden uitgebreid naar een energieneutraal keten van het gehele sluiscomplex. 2 (5)
3 Wanneer de opdrachtgever binnen de aanbesteding van zijn project de eis opneemt dat de ondernemer zijn benodigde energie voor het project duurzaam dient op te wekken geeft dit verandering in de omgang met energie en daarbij een bijdrage in het proces naar een energieneutraal Europa in Toepasbaar Met het pilotproject renovatie van de sluis Goese Sas is er onderzoek gedaan of het mogelijk is om een energieneutraal keten van de sluisdeur mogelijk is. Om deze vervolgens toe te passen met de renovatie van de sluisdeur die medio 2021 gepland staat. Het onderzoek naar de mogelijkheid van een energieneutraal keten van de renovatie van de sluisdeur Goese Sas heeft aangetoond dat dit mogelijk is. De daadwerkelijke uitvoering van het project dient als voorbeeld voor een energie neutrale ketenbenadering binnen projecten. Het onderzoek gaat om het proces van de energie neutrale ketenbenadering en kan toegepast worden in andere situaties. Toepassing kan bij elk civieltechnisch project zijn. Het gaat om het proces door het project gerelateerde activiteiten van de betrokken partijen te inventariseren. Om vervolgens de benodigde energie van de ketenpartners duurzaam op te wekken. 1.3 Esthetisch Voor de renovatie van de sluis Goese Sas is gekeken naar het materiaalsoort wat minder energie nodig heeft in vergelijking over de resterende levensduur van de huidige stalen sluisdeur. In dit geval heeft het materiaalsoort composiet de minste energie nodig. Het gaat om enerzijds behouden van de huidige sluisdeur, die theoretisch nog 65 jaar mee gaat, en anderzijds de sluisdeur vervangen door een ander materiaalsoort die de benodigde energie verminderd. Het gaat hierbij om de energie van alle ketenpartners gerelateerd aan de sluisdeur. 2 Economische waarde Door de energie neutrale ketenaanpak van een project wordt inzicht verkregen in het totale energieverbruik van het project en wordt ook duidelijk voor iedere ketenpartner wat zijn of haar aandeel is in het energieverbruik. Door dit inzicht is het voor de partners duidelijk welke kansen en mogelijkheden er binnen het project zijn voor energiebesparing en duurzame energieopwekking. De relatie tussen ontwerp en energieverbruik wordt hiermee duidelijk. Met dit project als voorbeeld brengt dit de markt in beweging en zal bijdragen aan een energie neutrale infrastructuur binnen Nederland in 2030 De aanpak van de energie neutrale ketenaanpak bestaat uit de volgende stappen: 3 (5)
4 1. Inventariseren betrokken organisaties binnen het project 2. Inzichtelijk brengen van benodigde energie van de betrokken organisaties 3. Omrekenen van fossiele brandstof naar hoeveelheid elektriciteit 4. Duurzame energie uitrekenen aan de hand van de benodigde elektrische energie 5. Hoeveelheid duurzame energiebron berekenen Deze benadering is met name interessant voor Rijkswaterstaat met de ambitie van een energie neutrale infrastructuur in Exportpotentie Het project is interessant voor de lokale markt. Het project kan ook elders in de wereld worden ingezet. Het is dan ook zeer interessant voor de landen die het klimaatakkoord van Parijs hebben ondertekend. 3 Technologische geavanceerd Het project bestaat uit systemen om het proces te bewerkstelligen. Het project is complex, het proces om te komen tot een energieneutraal keten van de sluisdeur, de benodigde energie van alle betrokken partijen gerelateerd aan de sluisdeur duurzaam op te wekken. 3.1 Patenteerbaarheid Het onderzoek is nog niet eerder bedacht of toegepast en daarmee een nieuwe aanpak van verduurzaming van infraprojecten. Energieverbruik inzichtelijk maken en de benodigde energie zoveel mogelijk lokaal duurzaam opwekken. Daarnaast kijken wat de invloed op het energieverbruik van verschillende technische oplossingen is om zo ook te kunnen kiezen voor de meest optimale oplossingen tussen energieverbruik en techniek. Als er minder energie wordt gebruikt binnen een project wordt de opgave om deze energie duurzaam lokaal op te wekken makkelijker. 4 Maatschappelijke waarde Milieu door de klimaatverandering zullen er maatregelen getroffen moeten worden. Maatregelen zijn opgenomen in energie- en klimaatdoelstellingen, zoals onder andere het klimaatakkoord van Parijs en de ambitie van Nederland om in 2050 energieneutraal te zijn. Voor Nederland is het de uitdaging om de maatschappij in beweging te krijgen. Als we binnen de Civiele Techniek kijken heeft het Ministerie van Infrastructuur en Milieu de ambitie voor een energie neutrale infrastructuur in Om dit doel te kunnen bereiken dient de markt (overheid, bedrijfsleven) samen de verandering aan te gaan om te kunnen komen tot dit resultaat. Door de ketenaanpak kan er bij infraprojecten meer impact worden 4 (5)
5 gemaakt omdat niet alleen naar het project zelf wordt gekeken maar ook naar het energieverbruik in de keten. 4.1 Duurzaamheid Door middel van de keten aanpak wordt in een project duidelijk waar het energieverbruik zit en wie voor welk deel verantwoordelijk is. Door deze aanpak wordt duidelijk hoe er meer verduurzaming kan worden gehaald in projecten. Ook wordt duidelijk dat het gebruik van andere grondstoffen of productiemethoden een grotere invloed kan hebben op de CO2- uitstoot. 4.2 Probleemoplossend Het project brengt beweging in het proces naar verduurzaming van infraprojecten om de gevolgen van klimaatverandering te verminderen en duidelijk te maken welke rol iedereen heeft bij het behalen van de nationale doestelling van vermindering van uitstoot broeikasgassen. Het proces van de energie neutrale ketenbenadering is ook inzetbaar bij andere civieltechnische projecten. 4.3 Uitstraling Het project is interessant voor een breder publiek omdat een energie neutrale ketenbenadering breder publiek aangaat dan alleen de opdrachtgever (overheid in dit geval). Het geeft ook de ontwerpers en de bouwers van infraprojecten inzicht in de rol die zij hebben bij de vermindering van de uitstoot van broeikasgassen. 5 (5)
Onderwerp Regionale Energiestrategie (RES) regio Noordoost-Brabant. Geachte bestuursleden,
Onderwerp Regionale Energiestrategie (RES) regio Noordoost-Brabant Geachte bestuursleden, De decentrale overheden (gemeenten, waterschappen en provincies) werken vanaf het najaar 2018 in 30 regio s aan
Nadere informatieBiomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
Nadere informatieDoor: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen
Door: Vincent Damen Ninja Hogenbirk Roel Theeuwen 31 mei 2012 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 1. Totale resultaten... 4 1.1 Elektriciteitsverbruik... 4 1.2 Gasverbruik... 4 1.3 Warmteverbruik... 4 1.4 Totaalverbruik
Nadere informatieStartnotitie Energietransitie. November 2018
Startnotitie Energietransitie November 2018 Startnotitie Energietransitie Een klimaatneutrale stad. Dat is wat Rotterdam wil zijn. Een groene en gezonde stad met schone lucht voor iedereen. Met een economie
Nadere informatieKernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)
Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere
Nadere informatieZonne-energie op kleine daken
Zonne-energie op kleine daken Inhoud De energietransitie Energieneutraal De Glind Inventarisatie Glindse daken Mogelijkheden Kleine daken Vervolg Vragen De energietransitie Gebruik van fossiele brandstoffen
Nadere informatieMilieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van. Elektriciteit. Versie maart 2017
Milieucriteria voor het maatschappelijk verantwoord inkopen van Elektriciteit 1. Scope/afbakening De productgroep Elektriciteit omvat alle elektriciteit die van het openbare net betrokken wordt door een
Nadere informatieEllen van Selm. P10 - Ingrediënten. Wij zijn de bestuurders van het platteland, van 16 gemeenten met:
en wat het te bieden heeft een bodem voor de borrel bij de P10 Ellen van Selm voorzitter P10 & burgemeester gemeente Opsterland P10 - Wij zijn de bestuurders van het platteland, van 16 gemeenten met: Veel
Nadere informatieSTRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA
STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert
Nadere informatieMaatschappelijk Verantwoord Inkopen
Maatschappelijk Verantwoord Inkopen Actieplan september 2017 Actieplan gemeente Alkmaar 1 Inleiding De overheid koopt per jaar voor ongeveer 73,3 miljard euro in en heeft daarmee een belangrijke invloed
Nadere informatieVan gas los! Dialoog In een breder perspectief: Klimaatakkoord Landbouw en Landgebruik Huidige situatie Opgave Klimaatakkoord Ambitie Glastuinbouw
Van gas los! Klimaat Opties glastuinbouw Dialoog In een breder perspectief: Klimaatakkoord Landbouw en Landgebruik Huidige situatie Opgave Klimaatakkoord Ambitie Glastuinbouw Minder energie gebruiken CO2
Nadere informatieHelmonds Energieconvenant
Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende
Nadere informatieEnergieverbruik gemeentelijke gebouwen
MILIEUBAROMETER: INDICATORENFICHE ENERGIE 1/2 Samenwerkingsovereenkomst 2008-2013 Milieubarometer: Energieverbruik gemeentelijke gebouwen Indicatorgegevens Naam Definitie Meeteenheid Energieverbruik gemeentelijke
Nadere informatie100% groene energie. uit eigen land
100% groene energie uit eigen land Sepa green wil Nederland op een verantwoorde en transparante wijze van energie voorzien. Dit doen wij door gebruik te maken van duurzame energieopwekking van Nederlandse
Nadere informatieWATER- SCHAPPEN & ENERGIE
WATER- SCHAPPEN & ENERGIE Resultaten Klimaatmonitor Waterschappen 2014 Waterschappen willen een bijdrage leveren aan een duurzame economie en samenleving. Hiervoor hebben zij zichzelf hoge ambities gesteld
Nadere informatieDe toekomst van energie
De toekomst van energie Duurzame Energie door Redactie ElectricityMatters 15-08-2017 Dat ons wereldwijde energiesysteem niet duurzaam is, blijkt duidelijk uit onze steeds schaarsere hulpbronnen, de regelmatig
Nadere informatieOnderwerp Routekaart Energieneutraal Nieuwegein Datum 08 augustus 2017
Gemeenteraad 2017-272 Onderwerp Routekaart Energieneutraal Nieuwegein 2040 Datum 08 augustus 2017 Raadsvoorstel Afdeling Ruimtelijk Domein Portefeuillehouder mr. ing Peter W.M. Snoeren Onderwerp Routekaart
Nadere informatieWat doet Strukton Worksphere in het kader van verduurzaming. Leo Schunck 16 maart
Wat doet Strukton Worksphere in het kader van verduurzaming Leo Schunck 16 maart 2017 0.1 Ontwikkelingen Strategisch kader Strukton Worksphere Projecten MVO maatregelen Leveranciersbeleid Overige initiatieven
Nadere informatieRegionale Energie Strategie
Regionale Energie Strategie Regionaal samenwerken voor realisatie van de Klimaatopgave Een historische opgave Om de opwarming van de aarde te beteugelen, zijn drastische maatregelen nodig. Dit jaar wordt
Nadere informatieEnergietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad. Hier komt tekst Joop Oude Lohuis. Utrecht.nl
Energietransitie Utrecht: gebiedsgericht naar een aardgasvrije stad Hier komt tekst Joop Oude Lohuis Hier 22 mei komt 2017 ook tekst Van Globaal Doel naar Lokaal aan de Slag Klimaatakkoord Parijs In 2050
Nadere informatieRegionale Energie Strategie
Regionale Energie Strategie Regionaal samenwerken voor realisatie van de Klimaatopgave Een historische opgave Om de opwarming van de aarde te beteugelen, zijn drastische maatregelen nodig. Dit jaar wordt
Nadere informatieJM Vrij beheer b.v. Reductie onderzoek, doelstellingen en het energiemeetplan 2014-2020. AH Vrij Groen, Grond en Infra Vrij Materieel
JM Vrij beheer b.v. AH Vrij Groen, Grond en Infra Vrij Materieel onderzoek, en het energiemeetplan 2014-2020 Conform niveau 3 op de CO 2 -Prestatieladder 3.0 Documenten 1.B1.1, 3.B1.1 en 3.B2.2 Inhoudsopgave
Nadere informatieDuurzame biomassa. Een goede stap op weg naar een groene toekomst.
Duurzame biomassa Een goede stap op weg naar een groene toekomst. Nuon Postbus 4190 9 DC Amsterdam, NL Spaklerweg 0 1096 BA Amsterdam, NL Tel: 0900-0808 www.nuon.nl Oktober 01 Het groene alternatief Biomassa
Nadere informatieBijeenkomst MKB Infra en Rijkswaterstaat. Guido Hagemann/Arnold Breur 7 juni 2018
Bijeenkomst MKB Infra en Rijkswaterstaat Guido Hagemann/Arnold Breur 7 juni 2018 1 Inhoud De wereld van Rijkswaterstaat De opgave en strategische prioriteiten van Rijkswaterstaat Realisatie via het gedachtegoed
Nadere informatieParagraaf duurzaamheid
Paragraaf duurzaamheid Paragraaf duurzaamheid Wij hebben als gemeentelijke organisatie een voorbeeldfunctie en zorgen ervoor dat de gemeentelijke organisatie energieneutraal wordt voor 2030. Voor de gemeente
Nadere informatieRaadsvoorstel. Samenvatting
\--/7 Raadsvoorstel '5C7 (j) Agendapuntnummer : Documentnummer : Raadsvergadering d.d. : Raadscommissie Commissie d.d. Programma Onderwerp Portefeuillehouder Bijlagen 6 ir.n.rr 18 oo 000 25-01-2018 Commissie
Nadere informatieHet verlichten van een ruimte is mogelijk dankzij elektriciteit. Wanneer die elektriciteit komt van een fossiele energiebron, zoals een
Het verlichten van een ruimte is mogelijk dankzij elektriciteit. Wanneer die elektriciteit komt van een fossiele energiebron, zoals een kolencentrale, dan wordt indirect uitstoot van CO2 veroorzaakt. Dit
Nadere informatie2016-04-15 H2ECOb/Blm HOE KAN DE ENERGIETRANSITIE WORDEN GEREALISEERD? Probleemstelling
HOE KAN DE ENERGIETRANSITIE WORDEN GEREALISEERD? Probleemstelling Op de internationale milieuconferentie in december 2015 in Parijs is door de deelnemende landen afgesproken, dat de uitstoot van broeikasgassen
Nadere informatiePresentatie Guus Ydema, directeur AGEM KIVI 25 januari 2017
Presentatie Guus Ydema, directeur AGEM KIVI 25 januari 2017 Even voorstellen Ex-bestuurslid KIVI E (-2016) Vroeger: Hoogovens IJmuiden en KPN Telecom, ing. bureau Ebatech, Nuon Windenergie Vattenfall (2009),
Nadere informatieCONCEPT FACTSHEETS KLIMAATCONTRACT PROVINCIE DRENTHE GEMEENTE HOOGEVEEN Datum: Blad 1 van 5
Blad 1 van 5 Hoogeveen deelprogramma Diep Onder Drenthe 1. WKO installatie BVG/CH/Raadhuis 2. WKO installatie 1. Een WKO installatie in het BVG/CH/Raadhuis. 2. Duidelijkheid over de haalbaarheid van een
Nadere informatieCO2-Prestatieladder. Actieve deelname initiatieven Schilderwerken De Boer Obdam B.V.
CO2-Prestatieladder Actieve deelname initiatieven Schilderwerken De Boer Obdam B.V. 3.D. Actieve deelname initiatieven (2016.001)website.docx Pagina 1 van 9 Inhoudsopgave 1 Actieve deelname initiatief...
Nadere informatieAanpak energietransitie Gemeente Helmond
Aanpak energietransitie Gemeente Helmond Conferentie Versnellingsagenda 3 dagen 120 mensen, bont palet van Helmonders bedrijfsleven, woningcorporaties, onderwijs, duurzame ondernemers, energieclub Helmond
Nadere informatieKLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018
KLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018 DE OPDRACHT. Meer dan 100 partijen verlagen CO 2 -uitstoot van Nederland met 49% ten opzichte van 1990 via het klimaatakkoord. Maatschappelijke organisaties,
Nadere informatieEnergie uit afvalwater
Energie uit afvalwater 15 november 2011 Giel Geraeds en Ad de Man Waterschapsbedrijf Limburg is een samenwerkingsverband van Waterschap Peel en Maasvallei en Waterschap Roer en Overmaas Onderwerpen Introductie
Nadere informatieCuraçao Carbon Footprint 2015
Willemstad, March 2017 Inhoudsopgave Inleiding 2 Methode 2 Dataverzameling 3 Uitstoot CO2 in 2010 3 Uitstoot CO2 in 2015 4 Vergelijking met andere landen 5 Central Bureau of Statistics Curaçao 1 Inleiding
Nadere informatieHybride warmtepomp-concept
DHPA vanaf Oktober 2016 VAKGROEP WONINGBOUW VAKGROEP UTILITEIT Technische commissie Technische commissie Communicatie Statistieken 1 Hybride warmtepomp-concept Energie neutraal? 2 1 Hartelijk welkom Frans
Nadere informatieBeleggen in de toekomst. de kansen van beleggen in klimaat en milieu
Beleggen in de toekomst de kansen van beleggen in klimaat en milieu Angst voor de gevolgen? Stijging van de zeespiegel Hollandse Delta, 6 miljoen Randstedelingen op de vlucht. Bedreiging van het Eco-systeem
Nadere informatieActieplan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen
Actieplan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen 2018-2020 1 Inleiding De gemeenten Aa en Hunze, Assen, Noordenveld en Tynaarlo hebben het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen ondertekend. Met deelname
Nadere informatieAardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat.
Informatie avond: Aardgasloos wonen in wijk Bunders/Dotterveld, kan dat. Door: Buurteam Bunders-West Programma Opening Wat is onze opgave bij aardgasloos wonen? De toepassing en werking van de technische
Nadere informatieGroene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming
Groene warmte uit houtpellets Ervaringen met houtpellets voor stadsverwarming 26-06-2018 Wouter Schouwenberg Lieuwe Leijstra DE HISTORIE VAN ENNATUURLIJK Essent Local Energy Solutions (ELES); Een business
Nadere informatieKlimaatakkoord Rijk en UvW
Klimaatakkoord Rijk en UvW Politieke en beleidsmatige context (klimaatbeleid) Rafaël Lazaroms 25 mei 2010 1 Inhoud presentatie Voorstellen Internationaal en nationaal klimaatbeleid Positie waterschappen
Nadere informatieSector- en keteninitiatieven
Sector- en keteninitiatieven Conform 1.D.1, 1.D.2 en 3.D.1 Onderzoek naar initiatieven en toelichting op de actieve deelname aan het initiatief van A van Ooijen Woerden B.V. Auteur(s): Mevr. G.A.W. Mielke-van
Nadere informatieWerk Bewust! Antea Group en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen. Onderdeel
Antea Group en Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Onderdeel - CO2 prestatieladder - 4.C.1/4.C.2 Maatschappelijke dialoog met stakeholders - 5.C.1/5.C.2 Commitering aan CO2 reductieprogramma projectnr.
Nadere informatieEnergiebesparing Gemeente Huizen
Energiebesparing Gemeente Huizen Programma presentatie Duurzaam Bouwloket De aanpak en landelijke ontwikkelingen Stapsgewijs naar aardgasvrij Subsidies en regelingen Duurzaam Bouwloket Voor onafhankelijke
Nadere informatieAan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG
> Retouradres Postbus 20011 2500 EA Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Turfmarkt 147 Den Haag Postbus 20011 2500 EA Den Haag Uw kenmerk 2016Z15884
Nadere informatie*Z075167D42B* Gemeenteraad van Goeree-Overflakkee Postbus AA MIDDELHARNIS. Geachte raad,
Gemeenteraad van Goeree-Overflakkee Postbus 1 3240 AA MIDDELHARNIS *Z075167D42B* Geachte raad, Registratienummer : Z -16-69161 / 8211 Agendanummer : 11 Portefeuillehouder : Wethouder Van der Vlugt Raadsvergadering
Nadere informatieDit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft op de business case voor het plaatsen van zonnepanelen door een onderneming.
Dit artikel beschrijft hoe een prijs op CO2 invloed heeft op de business case voor het plaatsen van zonnepanelen door een onderneming. Wat kost het plaatsen van 100 zonnepanelen en wat betekent een prijs
Nadere informatieInzicht. Doelstelling CO2-reductie
Loonbedrijf J. van Etten BV en Grondbewerkingsbedrijf Blijdorp BV zijn twee bedrijven die bij J van Etten Holding behoren. Loonbedrijf van Etten is één van de grootste tuinbouwloonbedrijven van Nederland,
Nadere informatieCO2 prestatieladder Actieve Deelname Initiatief 2015
CO2 prestatieladder Actieve Deelname Initiatief 2015 Projectgegevens Opsteller TAJ van Deijzen Versie 2015-1 Status Definitief Datum CO2 verantwoordelijke TAJ van Deijzen 6-8-2015 Directievertegenwoordiger
Nadere informatieEnergie beoordelingsverslag 2015 11-02-2016
Energie beoordelingsverslag 2015 11-02-2016 Energie Beoordelingsverslag 2015 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Bedrijf 4 2.1 Activiteiten 4 2.2 Bedrijfsonderdelen 4 2.3 Factoren die het energieverbruik beïnvloeden
Nadere informatieEnergietransitie bij Mobiliteit
Energietransitie bij Mobiliteit Aanpak openbaar vervoer in Zuid-Holland Jan Ploeger Presentatie voor Inspiratiedag KPVV 15 oktober 2015 In Zuid-Holland is pas 2,2 % van het energieverbruik duurzaam. Nationale
Nadere informatie... Gemeente Eindhoven en Eneco in 2045... Samen gaan we voor decentrale en duurzame toekomst! Waarde creëren Stadhuisplein. Veranderende overheid
Gemeente Eindhoven en Eneco in 2045 Energieneutraal Veranderende overheid Waarde creëren Stadhuisplein Zichtbaar maken van innovatie Als duurzame stad Samen gaan we voor decentrale en duurzame toekomst!
Nadere informatieEnergie beoordelingsverslag 2016 Energie beoordelingsverslag 2016
Energie beoordelingsverslag 2016 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Bedrijf 4 2.1 Activiteiten 4 2.2 Bedrijfsonderdelen 4 2.3 Factoren die het energieverbruik beïnvloeden 4 2.4 Energiebalansen 4 3. Gebieden
Nadere informatieToelichting infopaneel energie
Inleiding Waarom zouden we voor hernieuwbaar energie gaan? De 3 begrippen die bij transitie aan bod zijn gekomen sluiten volledig aan bij het gebruik van hernieuwbare energie. 1 Om ons milieu te sparen
Nadere informatiePagina 2 van 5. Financiële toelichting Lasten / baten Dekking in. Plan van aanpak Groene Energie in de Schappen
Adviescommissie 4 april 2011 Dagelijks bestuur 13 april 2011 Algemeen bestuur 14 december 2011 Aantal bijlagen: 1 Agendapunt: 22 Onderwerp: Groene Energie in Spaarnwoude Het algemeen bestuur besluit: 1.
Nadere informatiePartij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans
Partij voor de Dieren Gouda Tav Corina Kerkmans directie/afdeling RO/afdeling RBA contactpersoon E. ten Cate telefoon 0182-588976 uw kenmerk onderwerp reactie op uw vragen over klimaatdoelstellingen Gouda
Nadere informatieENERGIE & Wat Is het?
ENERGIE & KLIMAAT Wat is het? Fossiele grondstoffen worden schaars. Bedrijven en overheden zijn daarom op zoek naar alternatieve groene grondstoffen en hernieuwbare energie. Als Provincie hebben we daarbij
Nadere informatie1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% Er is helemaal geen klimaatprobleem. Weet niet / geen mening
1. Hoe dringend vindt u het klimaatprobleem? Helemaal niet dringend, we 1% kunnen wel even wachten met grote maatregelen 17% 1 Een beetje dringend, we kunnen nog wel even wachten met grote maatregelen,
Nadere informatieScenario s Energiebesparing in de gebouwde omgeving De Ruijter Strategie
Scenario s Energiebesparing in de gebouwde omgeving 2030-2050 De Ruijter Strategie "Er bestaan geen slechte scenario's, alleen slechte voorbereiding." Paul de Ruijter De Ruijter Strategie Doelstellingen
Nadere informatieRegionale uitvoeringagenda.duurzame energie Achterhoek 2016
Regionale uitvoeringagenda.duurzame energie Achterhoek 2016 Energieneutraal; waar hebben we het over? Wat wel, wat niet? Hoe gaan we het aanvliegen? Want energieneutraliteit kan op vele manieren worden
Nadere informatieEen energieneutrale regio in 2050, hoe gaan we dat met elkaar bereiken? Om de CO 2
Een energieneutrale regio in 2050, hoe gaan we dat met elkaar bereiken? Om de CO 2 -uitstoot te beperken zullen we anders met onze beschikbare energie om moeten gaan. Het vereist energiebesparingen, het
Nadere informatieTotale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2
Totale uitstoot in 2010: 14.000 kiloton CO 2 Industrie Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 1% besparing op gas en elektra per jaar. Totaal is dat 8 % besparing in 2020. Opbrengst: 100 kiloton.
Nadere informatieGemeente Delft. Onderwerp : Delft energieneutraal 2050 Uitvoeringsprogramma
AO 64 I Gemeente Delft Raadsvoorstel Aan de gemeenteraad Van : College van Burgemeester en Wethouders Datum : 18 april 2017 Pfh. : S. Brandligt Steller : P. van Gijn tel.nr. : 06-52739418 e-mail : pvgijn@delft.n1
Nadere informatieVERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND
VERANDERENDE VERBINDINGEN ASSETMANAGEMENT VERBINDT NEDERLAND Ing. Ed Smulders InterProAdvies Tilburg WATERWAYS Rijkswaterstaat, Provinces, Waterschappen (public) Value: EUR 10-100 bn RAILWAYS 1837 ProRail
Nadere informatieEnergiemanagement actieplan
Energiemanagement actieplan Versie 2018.1 Datum: 11-01-2019 Inhoudsopgave 1. Inleiding 3 2. Reductiemogelijkheden 4 2.1 Brandstof 4 2.2 Electra en warmte 4 2.3 Projecten 5 3. CO2 reductie a.d.h.v. maatregelen
Nadere informatieWestvoorne CO 2 - uitstoot
Westvoorne CO 2 - uitstoot De grafiek geeft de CO 2-uitstoot verdeeld over de hoofdsectoren over de jaren 2010 tot en met 2013. Cijfers zijn afkomstig uit de Klimaatmonitor van RWS. Cijfers over 2014 zijn
Nadere informatie30196 Duurzame ontwikkeling en beleid. Brief van de minister van Infrastructuur en Milieu. Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal
30196 Duurzame ontwikkeling en beleid Nr. 459 Brief van de minister van Infrastructuur en Milieu Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Den Haag, 5 juni 2016 Met deze brief informeer
Nadere informatieWat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2
Wat verstaan we onder warmtehuishouding? Jo Cox Sponsor P2 Energietransitie Papierketen De ambities binnen Energietransitie Papierketen: Halvering van het energieverbruik per eindproduct in de keten per
Nadere informatieSector- en keteninitiatieven
Sector- en keteninitiatieven Conform 1.D.1, 1.D.2 en 3.D.1 Onderzoek naar initiatieven en toelichting op de actieve deelname aan het initiatief van J. van Bodegom & Zn. B.V. Auteur(s): Odin van Rijswijk,
Nadere informatieDuurzaamheid: ervaringen uit Woerden. Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden
Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden Hans Haring, wethouder duurzaamheid Woerden Duurzaamheid: ervaringen uit Woerden - Woerden: duurzaamheid tot in de haarvaten van de samenleving - Het klimaatakkoord
Nadere informatieEnergieconvenant bedrijfsleven Veenendaal en gemeente Veenendaal
Energieconvenant bedrijfsleven Veenendaal en gemeente Veenendaal 1 Intentie Bedrijvenkring Veenendaal, de coöperatieve verenigingen van Ondernemend Veenendaal, de deelnemende bedrijven en de gemeente Veenendaal
Nadere informatieFACTCHECKER OVER MORGEN
FACTCHECKER OVER MORGEN De druk op onze leefomgeving neemt toe. Met dezelfde ruimte willen we steeds meer doen. De hoogste tijd om in beweging te komen. Werk te maken van de leefbare stad, van elektrisch
Nadere informatieVoortgangsrapportage 1 CO 2 -Prestatieladder
CO 2 -Prestatieladder Inhoudsopgave 1. INLEIDING... 3 2. BRANDSTOF, SCOPE ÉÉN EMISSIE... 4 2.1 REDUCTIEDOELSTELLING... 4 2.2 RESULTATEN... 4 3. ELEKTRICITEIT, SCOPE TWEE EMISSIE... 5 3.1 REDUCTIEDOELSTELLING...
Nadere informatieSector- en keteninitiatieven
Sector- en keteninitiatieven Conform 1.D.1, 1.D.2 en 3.D.1 Onderzoek naar initiatieven en toelichting op de actieve deelname aan het initiatief van Aannemingsbedrijf H. de Boer Muiderberg B.V. Auteur(s):
Nadere informatieWaarom inzicht in de energieketen noodzakelijk is.
Energieverbruik binnen de voedingen drankensector. Waarom inzicht in de energieketen noodzakelijk is. Deze whitepaper licht toe waarom het voor organisaties binnen de belangrijk is om inzicht te hebben
Nadere informatiereating ENERGY PROGRESS
reating ENERGY PROGRESS 2012 ENERGIE EN MILIEU: Opwarming van de aarde: Drastische vermindering CO 2 -uitstoot Energie: De energiekosten fluctueren sterk en zullen alleen maar stijgen Behoud van het milieu
Nadere informatieWie wind niet durft, verliest!
Wie wind niet durft, verliest! Onderzoek naar de (on)haalbaarheid van de doelstellingen van de gemeente Hellendoorn op het gebied van duurzame energie en CO2-reductie met en zonder windmolens 1 Inhoudsopgave
Nadere informatieCO2-Prestatieladder. Actieve deelname initiatieven Schilderwerken De Boer Obdam B.V.
CO2-Prestatieladder Actieve deelname initiatieven Schilderwerken De Boer Obdam B.V. Auteurs: De heer R.J.M. de Boer (Schilderwerken De Boer Obdam B.V.) De heer R.J. van Stralen (Schilderwerken De Boer
Nadere informatieMVI Verklaring Leverancier - Alliander
MVI Verklaring Leverancier - Alliander Subtitel Eventueel logo leverancier en/of ketenpartners Datum Auteurs: Doel: Duidelijke omschrijving van het doel van deze MVI Verklaring. Onderstaande tekst kan
Nadere informatieDe 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen
De 10 meest gestelde vragen over aardgasvrij wonen 1. Waarom gaan we van het aardgas af? 2 2. Wanneer moet mijn woning aardgasvrij zijn? 2 3. Wat is de rol van de gemeente? 3 4. Hoe kan ik mijn woning
Nadere informatieDuurzame energie. Leveranciersdag Rijk 27 november 2015. Piet Glas
Duurzame energie Leveranciersdag Rijk 27 november 2015 Piet Glas P.Glas@mindef.nl Categoriemanager Energie Frans van Beek frans.beek@minbzk.nl BZK - DG Organisatie Bedrijfsvoering Rijk Opzet workshop 1.
Nadere informatieProgrammaplan Zero Emissie Mobiliteit augustus 2018 Status concept
Programmaplan Zero Emissie Mobiliteit 2018-2025 13 augustus 2018 Status concept INHOUDSOPGAVE Inleiding 4 Kenschets CO 2 neutraal mobiliteitssyteem 4 Koppeling met andere strategische opgaven 6 1 De contouren
Nadere informatiede 6 belangrijkste misvattingen op de weg naar een 100% duurzame energievoorziening
de 6 belangrijkste misvattingen op de weg naar een 100% duurzame energievoorziening De 6 belangrijkste misvattingen op de weg naar een 100% duurzame energievoorziening BEKENDHEID EUROPESE ENERGIEDOELSTELLINGEN
Nadere informatieFactsheet CO2-Prestatieladder 2018
Beleid Duurzaam ondernemen speelt een steeds belangrijkere rol binnen de bedrijfsvoering van Schuitemaker. Wij zijn ons al langer bewust van onze verantwoordelijkheid ten aanzien van het milieu, gezondheid
Nadere informatieRegie op energie. Investeren in de productie van duurzame energie in de regio Arnhem-Nijmegen
Investeren in de productie van duurzame energie in de regio Arnhem-Nijmegen Regie op energie Wij, de 22 gemeenten in de regio Arnhem- Nijmegen, maken ons sterk voor een versnelde transitie van fossiele
Nadere informatieEnergie meetplan 2013-2015. Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 2.1
Energie meetplan 2013-2015 Conform niveau 3 op de CO2-prestatieladder 2.1 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Doelstellingen 4 3 Planning meetmomenten 5 4 Beheersing doelstellingen 6 4.1. Scope 1 & 2 Kantoor
Nadere informatieProvinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL
Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in
Nadere informatieCertificering CO 2 -Prestatieladder
Certificering CO 2 -Prestatieladder Al een aantal jaar werken we aan het handen en voeten geven van het thema duurzaamheid binnen M+P. En met succes. Sinds 2015 zijn we gecertificeerd op niveau 5 van de
Nadere informatieElektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf
Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf Hoeveel CO 2 bespaar je hiermee? 1 Elektrificeren van erfwerkzaamheden op een melkveebedrijf; hoeveel CO2 bespaar je hiermee? Erfwerkzaamheden
Nadere informatieSector- en keteninitiatieven
Sector- en keteninitiatieven Conform 1.D.1, 1.D.2 en 3.D.1 Onderzoek naar initiatieven en toelichting op de actieve deelname aan het initiatief van Aannemingsbedrijf H. de Boer Muiderberg B.V. Auteur(s):
Nadere informatieBijlage: Green Deal Sun Share Breda
1. Breda DuurSaam Breda DuurSaam is een onafhankelijke coöperatie die projecten opzet, begeleidt en uitvoert die bijdragen aan een volhoudbare, leefbare en gezonde Bredase samenleving. Deze projecten richten
Nadere informatieBENG, ZEN en/of NOM? Wie ben je?
BENG, ZEN en/of NOM? Wie ben je? Harm Valk Simon Verduijn Nieman Groep Stroomversnelling / Endule Samenwerkingsdag Stroomversnelling / ZEN-Platform 12 oktober 2017 BENG = Bijna EnergieNeutraal Gebouw Nieuw
Nadere informatieOude IJsselstreek energieneutraal 2030
1 Nederland Energieneutraal 2050 Achterhoek Energieneutraal 2030 Oude IJsselstreek energieneutraal 2030 Opzet 1. Mondiale & landelijke ontwikkelingen 2. De Achterhoek en gemeente Oude IJsselstreek energieneutraal
Nadere informatieDuurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016
Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden 11 februari 2016 1 Managementsamenvatting Inleiding De gemeente Leiden heeft in haar duurzaamheidsambitie doelen gesteld voor de korte
Nadere informatiehttp://enquete.groenepeiler.nl/admin/statistics.aspx?inquiry=47 1 van 13 5-7-2011 17:03
1 van 13 5-7-2011 17:03 Enquête Enquête beheer Ingelogd als: aqpfadmin Uitloggen Enquête sta s eken Enquête beheer > De Klimaat Enquête van het Noorden > Statistieken Algemene statistieken: Aantal respondenten
Nadere informatieEnergiebeoordeling 2017
Energiebeoordeling 2017 Opgesteld door: R van de Ven Gegevens gecontroleerd en akkoord bevonden: M Schakenraad Februari 2018 Pagina 1 van 8 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Bedrijf 3. Energieverbruik en energiegebruikers
Nadere informatieRegio Stedendriehoek
Regio Stedendriehoek 1 Energieneutrale regio Energietransitie Stedendriehoek Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Lochem, Voorst,Zutphen Netbeheer en Duurzame Gebiedsontwikkeling Pieter van der Ploeg, Alliander
Nadere informatieSamen geven we richting aan de koers van de NKC
Samen geven we richting aan de koers van de NKC ₀ ₀ ₀ In de aanloop naar de klimaattop in Parijs is eind 2014 de Nederlandse Klimaatcoalitie van start gegaan om CO2 reductie bij bedrijven en andere organisaties
Nadere informatieUitnodiging Werkconferentie Logistiek in een Circulaire Economie 31 oktober :00-17:30
Uitnodiging Werkconferentie Logistiek in een Circulaire Economie 31 oktober 2018 13:00-17:30 Beste genodigde, Een urgenter vraagstuk dan de toekomst van onze planeet is er niet. Daarom is er ook geen urgentere
Nadere informatie