BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Opgeruimd houdt netjes Groep 3 en 4
Dit is een NME product van BuitenWijs. BuitenWijs is een samenwerkingverband, waarbij de gemeenten Houten, Lopik, Nieuwegein en IJsselstein samen sterk in NME zijn. BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving. BuitenWijs Houten NME Houten Postbus 30 3990 DA Houten buitenwijs@houten.nl BuitenWijs IJsselstein Gemeente IJsselstein Postbus 21 3400 AA IJsselstein buitenwijs@ijsselstein.nl BuitenWijs Lopik Gemeente Lopik 3411 CH Lopik buitenwijs@nieuwegein.nl BuitenWijs Nieuwegein Gemeente Nieuwegein Postbus 1 3430 AA Nieuwegein buitenwijs@nieuwegein.nl Colofon Copyrights BuitenWijs Jaar van uitgave 2013 Eindredactie Erna Bod, Tjeerd Mijnster, Nicky Mertens Illustraties Ester van Winden Grafische vormgeving Maaike de Laat Met dank aan Eduniek / CED-groep BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 2
Inhoudsopgave 1 2 3 4 In het kort 4 Overzicht van de lessen 5 Beschrijving van de lessen 6 Bijlagen 9 BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 3
1 In het kort Inleiding De leerlingen komen actief in aanraking met afval uit hun klas en worden zich bewust van hun omgang daarmee. Doelgroep Groep 3 en 4 Leerdoelen De leerlingen:» zijn gemotiveerd het eigen klaslokaal op te ruimen.» weten welke soorten afval er zijn.» kennen voorbeelden van afval dat slecht verteert.» kunnen turven. Aansluiting kerndoelen Kerndoel 39: De leerlingen leren met zorg om te gaan met het milieu. Duur van het thema De activiteiten zijn zo ontworpen dat ze gedurende een periode van 2 weken gelijkmatig verdeeld over de week aandacht vragen van de leerlingen. Structuur Het thema is opgezet volgens een vaste structuur 1) Introductie 2) Voorkennis ophalen 3) Vooruitblik met lesdoelen 4) Onderzoeken en verwerken volgens doe denk doe model 5) Afsluiten/ evalueren BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 4
2 Overzicht van de lessen WEEK 0 Voorbereiding voor de leerkracht WEEK 1 1. Introductie 2. Voorkennis ophalen 3. Vooruitblik met doelen WEEK 2 4.1 Verzamelen 4.2 Hoe lang blijft het bestaan? 5 Afsluiting / reflectie: Wat heb ik geleerd? BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 5
3 Beschrijving van de lessen 1. Introductie Doel: Kinderen enthousiast maken voor het thema. Voorbereiding Voor elke leerling een print van het lokaal (bijlage 3). Activiteit Elke leerling krijgt een kopie.» Bedenk wat je van dat lokaal vindt en kruis één van de woorden aan (lees voor welke woorden er onder staan).» Vertel aan elkaar, om en om, welk woord je hebt aangekruist.» Vertel elkaar nu waarom je voor dat woord koos. (geef tijd). Is ons lokaal zo?? (zoals de poppenkast dat vraagt aan de kinderen) Nee!! Een hoe komt dat? (stilte laten vallen)..(zachtjes) omdat wij opruimen!! We doen sta op en vertel :» Bedenk welke woorden bij opruimen horen (in stilte)» Ga allemaal staan» Jij (kies een willekeurige leerling) begint: vertel welk woord jij bedacht had..en wie dat ook had (of een synoniem) gaat zitten» Vertel het maar.wie ook zitten!» Jij geeft de beurt door aan iemand verder weg/andere tafelgroep» Vertel maar enz. tot iedereen zit. De woorden komen intussen op het bord. 2. Voorkennis ophalen Doel: Het doel van de voorkennis activeren is dat kinderen betrokken raken bij het onderwerp en voor de leerkracht is het doel dat de aanwezige voorkennis van de kinderen gepeild kan worden. Voorbereiding Voor elke leerling werkblad 2 Opruimen (bijlage 2). Voor elk kind 3 kleuren kleurpotlood. Activiteit Deel de bladen uit en vertel wat er als opdracht boven staat. Kies daarbij één kleur voor elke vuilnisbak en trek een lijntje van het afval naar de juiste vuilnisbak. Dus b.v. alle papier met een blauwe lijn naar de blauwe papierbak. Verwerking Zoek iemand anders die ook klaar is en kijk of hij/zij het op dezelfde manier heeft opgeruimd. 3. Vooruitblik met doelen Doel: De vooruitblik geeft kinderen overzicht over wat ze gaan leren. Het richt hen op wat belangrijk is om te onthouden en laat hen zien dat de opdrachten die ze gaan maken, de proeven die ze gaan doen, de onderzoeken allemaal gericht zijn op het bereiken van de leerdoelen. Kinderen worden zich bewust van wat ze gaan leren en hoe ze dat gaan doen. Ze zullen hierdoor de informatie beter verwerken en beter in staat zijn verbanden leggen. BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 6
Laat de leerdoelen zien (Bijlage 1) en bespreek ze. Print de doelen uit en hang ze goed zichtbaar op in de klas en reflecteer hier regelmatig op. 4. Activiteiten 4.1. Verzamelen Doel De leerlingen leren welke soorten afval er (in de klas) (veel) voorkomen Voorbereiding» Voor elke tafelgroep een grote eierdoos.» Voor elke tafel een turfkaart (bijlage 3).» Zorg voor een stapel Allerhandes of andere (kook)tijdschriften.» Antwoordkaart maken waarop de volgorde van gevonden afval kan worden getoond. Activiteit Jullie gaan afval verzamelen. Op twee manieren: 1. Van elke soort afval die je in de klas tegenkomt doen jullie 1 voorbeeld in de eierdoos. 6) Je maakt er ook meteen een plaatje van op de turfkaart of je knipt/plakt er een plaatje van uit Allerhande. Steeds als je dat afval weer ziet zet je een streepje op de kaart.. Kijk zoals ik het voor doe (voorbeeld van turven geven en laten staan). Einde week» Welke afval hebben we allemaal in de klas?» Wat het meest, minst Ga in een rij staan met een afvalsoort in je hand. Bij de afvalbak waar het meeste van is, bij het raam waar het minste van is en daar tussenin dan kunnen we het goed zien. Maak dus een rij van heel veel naar weinig. Op een antwoordkaart komt de volgorde te staan. Om te onthouden. 4.2. Hoe lang blijft het bestaan? Doel De leerlingen leren dat afval soms bijna niet verteert. Voorbereiding Schema van hoe lang blijft het liggen? paraat op digibord. Voor elke leerling één kaartje van appel, boterhamzakje of ligadoosje. Activiteit Elke leerling krijgt één van de kaartjes (appel / boterhamzakje / liga ) Ga maar in de hoek staan: bij de deur, dan denk je dat jouw afval snel weg is, bij het raam als je denkt dat het heel lang blijft liggen, in het midden, nou ja, dan is het niet snel weg, maar blijft ook niet heel lang. Zoek je plek. Les Blijf staan en kijk of het klopt. De leraar vertelt het volgende schema: BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 7
WEETJE Hoe lang blijft zwerfafval liggen? kauwgom 20-25 jaar pakje sap 6 maanden snoeppapiertje 5 jaar mandarijnenschil 1-3 jaar klokhuis - 14 dagen bananenschil - 3 jaar stukje papier - een paar dagen petfles - 5-10 jaar Verwerking Dus wat denk je van:» appelschil lang of kort of er tussen in?» Boterhamzakje» Ligadoosje Ga maar staan waar je denkt dat het nu hoort of misschien blijft je wel staan. 5. Afsluiting/reflectie Wat heb ik geleerd? De doelen waren: De kinderen» zijn gemotiveerd het eigen klaslokaal op te ruimen.» weten welke soorten afval er zijn.» kennen voorbeelden van afval dat slecht verteert.» kunnen turven. Doel De leerlingen leren tonen wat zij geleerd hebben. Activiteit 1. Werkblad (bijlage 5.1) over hoe lang blijft het liggen? maken. Zoek de valse : Maak, bedenk een rijtje van 3 afvalvoorbeelden, ééntje hoort er niet bij. Bijvoorbeeld: prop papier, klokhuis en wc rolletje. Klokhuis hort er niet bij, want dat is geen papier of karton. Bedenk nu allemaal zelf zo n rijtje en vertel ze om en om in je groepje, de anderen zeggen welke er niet bij hoort. Bedenk daarna als groepje de beste voor een ander groepje. 2. Opgeruimd houdt netjes. We maken (in de hal) een binnen en een buitenkring, met de gezichten naar elkaar. Leerkracht stelt steeds een vraag en je wisselt je antwoord uit met de leerling waar je tegenover staat. Na elke keer schuift de binnen of de buitenkring even door, kom je steeds bij iemand anders. Vragen:» We hebben de hele week opgeruimd, wat heb je gemerkt?» Wat heb jij vooral gedaan?» Wat vond je echt vies?» Als je iets ziet liggen dat niet van jou is, raap je het dan op?» Vind je dat een andere klas deze lessen ook moet krijgen?» Ruim je thuis beter op? BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 8
4 Bijlagen BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 9
4.1 Bijlage 1: Leerdoelen We leren het belang van het schoonhouden van ons lokaal welke soorten afval er zijn voorbeelden van afval dat slecht verteert BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 10
4.2 Bijlage 2: Het lokaal Ik vind dit lokaal: leuk stom gewoon mooi BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 11
4.3 Bijlage 3 Turfkaart Afval uit de klas Elk afval heeft een eigen vakje. Net zoals de eierdoos. Plak er een plaatje in of maar en een tekeningetje van. Zet voor elke keer dat je het in de klas ziet een streepje. Na 4 streepjes zet je er een dwars streepje doorheen en begin je weer met 4 nieuwe streepjes. BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 12
4.4 Bijlage 4 Hoe lang? Hoe lang?? Welke verpakking blijft het langste liggen op het plein? De schil of het zakje? Of het liga doosje? BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 13
4.5 Bijlage 5: Verwerkingswerkbladen 1. Verwerkingswerkblad Afval dat op straat ligt vergaat niet zomaar. Daar is tijd voor nodig. Hoeveel tijd denk je? Welk antwoord hoort waar bij? 20-25 jaar 14 dagen 6 maanden 3 jaar 5 jaar een paar dagen 1-3 jaar 5-10 jaar BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 14
2. Opruimen Geef elke afvalbak een eigen kleur. Gooi het daarna in de prullenbak. Trek een lijn naar de juiste bak in de goede kleur. BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 15
BuitenWijs Opgeruimd houdt netjes 16