2011 2016 F.A. Opperman-Hulsker Bestuur & Ondersteuning Maart 2011
INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding 4 2. Uitgangspunten van het integrale veiligheidsbeleid 5 3. Uitgangspunten 6 3.1. Collegeprogramma 6 3.2. Raadsbesluiten 6 3.3. Reeds vastgesteld beleid 7 4. Analyse 8 4.1. Landelijke ontwikkelingen 8 4.2. Landelijke tendensen 8 4.3. Waalwijkse ontwikkelingen 9 4.4. Signalen uit de omgeving 10 4.5. Keuze voor thema s Waalwijk 10 4.6. Spanningsveld bij keuzes 11 4.7. Rollen en taken 11 4.8. Lokale verankering 13 5. Thema s 2011 tot en met 2016 14 5.1. Eigen verantwoordelijkheid 14 5.2. Jeugd 15 5.3. Aanpak huiselijk geweld 17 5.4. Dadergerichte aanpak 18 5.5. Sociale cohesie & polarisatie 19 6. Algemene veiligheidsonderwerpen 21 6.1. Veiligheidshuis 21 6.2. Politiedistrict Oosterhout-Waalwijk 21 6.3. Regierol 22 6.4. Overlegvormen 22 6.5. RIEC 23 6.6. Politie en beveiliging 23 6.7. RKC Waalwijk 23 6.8. Drugsgerelateerde zaken 24 6.9. Vandalisme 24 6.10. Evenementenbeleid 25 6.11. Veiligheidsmonitor 2009 en 2011 25 2
7. Afsluitend 26 BIJLAGE I 27 BIJLAGE II 32 BIJLAGE III 34 3
1. Inleiding Waalwijk is een relatief veilige gemeente en dat willen we graag zo houden. Een gemeentelijke veiligheidsindex 1 over 2008 laat zien dat Waalwijk beter scoort dan op basis van het landelijk gemiddelde mag worden verwacht. In de lijst van gemeenten op grootte staat Waalwijk in 2008 op een 78 e plaats van 443 gemeenten 2 (er zijn in 2008 dus 77 gemeenten in Nederland groter dan Waalwijk). In de betreffende veiligheidsindex staat Waalwijk echter op de 95 e plaats. Dit betekent dat er 94 gemeenten in Nederland onveiliger zijn dan Waalwijk en dat Waalwijk dus relatief veiliger is dan mag worden verwacht gezien haar grootte. Het waarborgen van openbare orde en veiligheid is van oudsher een van de kerntaken van de overheid. Veiligheid is een basisvoorwaarde voor een samenleving waarin mensen zich vertrouwd, vrij en verbonden voelen. In Waalwijk moeten alle inwoners veilig kunnen leven, wonen en werken. Daarom is het voor Waalwijk een van de belangrijkste opgaven voor de komende jaren om inbreuken op de openbare orde, leefbaarheid en veiligheid tegen te gaan. Naast objectieve veiligheid (de veiligheid uitgedrukt in meetbare zaken, in cijfers) is vooral ook subjectieve veiligheid van belang. Subjectieve veiligheid houdt in hoe veilig inwoners zich voelen, hoe de veiligheid wordt beleefd en hoe leefbaar men een wijk of stad vindt. De gemeente Waalwijk erkent subjectieve veiligheid als element van integrale veiligheid. Hoewel subjectieve veiligheid lastig te beïnvloeden is streeft Waalwijk toch een veilig gevoel na voor alle inwoners. De voorliggende aanpak van Waalwijk op integrale veiligheid beoogt hier een bijdrage aan te leveren. Veiligheid is een schaars goed in economische zin. Onze samenleving is zo complex en kent zoveel verschillende belangen dat conflicten, incidenten en calamiteiten een onderdeel vormen van onze samenleving. Veiligheid bestaat het best in een omgeving met sociale cohesie. Om de veiligheidsproblemen, de aanpak en mogelijke oplossingen in kaart te brengen legt de gemeente zich toe op integrale veiligheid. Integraal veiligheidsbeleid betekent op een systematische en samenhangende manier werken aan het behoud of de verbetering van de lokale veiligheid in al haar facetten, onder regie van de gemeente, uitgevoerd in een samenhangend geheel van maatregelen die zich richten op het bestrijden, voorkomen en beheersbaar maken van onveiligheid. De gemeente geeft in dit meerjarenbeleidsplan weer hoe zij de komende jaren (2011-2016) haar prioriteiten stelt inzake integrale veiligheid. Deze prioriteiten worden nader uitgewerkt in tweejarige programma s met concrete acties. In dit meerjarenbeleidsplan geeft de gemeente concreet invulling aan haar regierol. En last but not least is dit meerjarenbeleidsplan geformuleerd om proactief invulling te geven aan veiligheid in plaats van slechts op incidenten te reageren. Dit meerjarenbeleidsplan wijkt af van vorige meerjarenbeleidsplannen. We hebben gekozen voor een andere koers omdat in dit meerjarenbeleidsplan slechts die zaken zijn opgenomen die door de gemeente zelf beïnvloedbaar zijn. Autodiefstallen behoren tot het primaat van de politie en als gemeente hebben we daar weinig invloed op. Dat soort cijfers en bijbehorende aanpakken staan niet langer in het gemeentelijk meerjarenbeleidsplan integrale veiligheid. 1 Gepubliceerd in Binnenlands Bestuur d.d. 7 november 2009. 2 Op dit moment, 2011, zijn er 418 gemeenten in Nederland. 4
2. Uitgangspunten van het integrale veiligheidsbeleid Het integrale veiligheidbeleid van Waalwijk hanteert vier uitgangspunten: 1. Waalwijk is een veilige stad Dit geldt voor alle kernen ongeacht hun meer stadse of dorpse karakter. Daarbij is wel rekening gehouden met het gegeven dat veiligheid in economische zin een schaars goed is. Dit houdt in dat veiligheid geld kost en bovendien eindig is: je kunt het nooit helemaal dichtregelen. Zelfs niet als je er maar geld in blijft stoppen. 2. Er is alleen sprake van veiligheid als er sociale samenhang is Het gevoel van veiligheid bij inwoners wordt onder andere bepaald doordat men deel uitmaakt van een gemeenschap. De gemeente heeft daarbij een stimulerende, voorwaardenscheppende rol waarbij samenwerking met partners essentieel is. Samen met de partners probeert de gemeente een basis te creëren zodat iedereen kan meedoen. 3. Burgerparticipatie Inwoners én ondernemers van Waalwijk hebben een rol bij integrale veiligheid. Van hen wordt een actieve houding verwacht om mee te werken aan een veilige omgeving. Inwoners vormen de ogen en oren van de buurt, zij weten wat er speelt. Zij kunnen in een vroeg stadium met elkaar spreken over (mogelijke) problemen en een aanpak daarvoor ontwikkelen. Zo kunnen sommige zaken in een vroeg stadium aangepakt worden. De gemeente faciliteert inwoners en ondernemers hierbij door de ondersteuning van wijktafels en buurtpreventieteams. Een ander voorbeeld is het actief uitdragen van deelname aan sms-alert van de politie en centrummanagement door ondernemers. Er dient echter wel een balans te zijn. De gemeente bewaakt die balans in algemeen en specifiek belang. De gemeente grijpt bijvoorbeeld in bij een ongewenste ontwikkeling van een buurtpreventieteam naar een buurtwacht. 4. Veiligheid wordt in eerste instantie door de politie gewaarborgd De kerntaken van de politie zijn handhaving en opsporing. De politie is echter gelimiteerd en de politie-inzet is dus beperkt. Als een gemeente naast deze inzet van de politie op kerntaken meer veiligheid wil, dan kan een gemeente zelf taken oppakken. Deze taken kunnen uitgevoerd worden door de inzet van andere toezichthouders (bijvoorbeeld buitengewoon opsporingsambtenaren: BOA s). Zij kunnen zich richten op de aanpak van zogenaamd klein leed of ergernissen zoals geluidsoverlast, hondenpoep, hard rijden, graffiti, overhangend groen, parkeren en gebruik van de openbare ruimte waarvoor die niet is bedoeld. 5
3. Uitgangspunten Het meerjarenbeleidsplan beschrijft de hoofdlijnen van het beleid en wordt vastgesteld door de gemeenteraad. De twee voorliggende jaren van dit beleidsplan worden concreet vertaald in een veiligheidsprogramma. Hierin wordt aangegeven welke concrete doelen gerealiseerd worden, wie waarvoor verantwoordelijk is en wat de verwachte kosten zijn. Het veiligheidsprogramma wordt vastgesteld door het college van B&W. Het programma wordt uiteraard ook, na afloop van die twee jaar, geëvalueerd. Een veiligheidsprogramma wordt opgesteld voor de periode 2011-2012 en vervolgens voor 2013-2014. Voor de periode 2015-2016 wordt ook een programma opgesteld. Dit is vooral gericht op 2015 met een vooruitblik naar 2016. In 2016 dient immers een nieuw meerjarenplan te worden opgesteld voor de periode 2016-2021. Het meerjarenbeleidsplan 2011-2016 sluit aan op de volgende uitgangspunten: 3.1. Collegeprogramma In de kadernota 2010, welke is vastgesteld door de raad, staat aangegeven dat de nota tevens geldt als collegeprogramma. Op pagina 21 van de kadernota staat over openbare orde en veiligheid het volgende: Voor wat betreft openbare orde en veiligheid opteert de coalitie voor volledige aansluiting bij politiedistrict Tilburg en het veiligheidshuis Tilburg. Deze keuze wordt mede ingegeven vanuit het feit dat Waalwijk in brede zin kiest voor de regio Midden- Brabant. Voor wat betreft de politietaak is onze ambitie meer en meetbare inzet van de politie. Er dienen eisen gesteld te worden aan- en harde afspraken gemaakt te worden met de politie gericht op structurele inzet. Wij willen meer zichtbare blauwe uren op straat. De inzet van andere toezichthouders dan de politie (o.a. BOA s) wordt overigens niet uitgesloten. Een nota integraal veiligheidsbeleid dient in 2010 aan de raad te worden voorgelegd 3. Meer nog dan voorheen moet worden ingezet op verhaal van schade inclusief vervolgschade en dat betekent dat er fors moet worden ingezet op opsporing. 3.2. Raadsbesluiten Naar aanleiding van racistische overlast in Waspik zijn twee raadsinformatiebrieven (nummers 48-08 en 78-09) opgesteld. Hierin staat vermeld hoe de gemeente haar regierol vervult. Concreet betekent dit dat de gemeente partners bij elkaar brengt om de invulling van het veiligheidsbeleid gestalte te geven. Richtlijnen 4 voor de invulling van de regierol zijn als volgt vertaald: Er moet meer bereikt worden met minder overlegvormen; Het aantal communicatielijnen moet helder en eenduidig zijn; De regierol van de gemeente moet duidelijk worden weggezet en actiever worden uitgevoerd; In het kader van urgentie moet de daadkracht van partijen worden verhoogd, waarbij niet de organisatie(s), maar het probleem centraal staat (staan); 3 Halverwege 2010 is een raadwerkgroep Integrale Veiligheid ingesteld die zich onder meer buigt over dit meerjarenbeleidsplan. In december 2010 is door de werkgroep een pleinbijeenkomst georganiseerd waarbij de thema's uit dit meerjarenbeleidsplan bediscussieerd zijn. Door deze aanpak is het aanbod van een meerjarenbeleidsplan in 2010 niet realiseerbaar en is aan de raad op de pleinbijeenkomst gezegd dat het meerjarenbeleidsplan in de eerste helft van 2011 aan de raad wordt aangeboden. 4 De richtlijnen zijn gebaseerd op het onderzoeksrapport Racistische overlast in Waspik, analyse van de aanpak en lessen voor gemeenten, april 2008, onafhankelijk Interventieteam, ondersteund door FORUM, Instituut voor Multiculturele Ontwikkeling. 6
Er dient voldoende mandaat te zijn vanuit de Netwerkregisseur Integrale Veiligheid 5 om zaken (gemeente-intern en -extern) vlot te kunnen trekken. Het is van belang dat gebruik wordt gemaakt van goed werkende structuren die complementair zijn aan de regietaak van de gemeente. 3.3. Reeds vastgesteld beleid Door het college van B&W is reeds besloten over deelname aan de Veiligheidsmonitor 2009 en 2011. Door het college van B&W is ook reeds uitgesproken dat Waalwijk deel wil nemen aan een veiligheidshuis. De raad heeft hier vanuit het budgetrecht 6 zeggenschap in. De portefeuillehouder heeft de gemeenteraad de toezegging gedaan via een raadsinformatiebrief verder te informeren. 5 De gemeente Waalwijk heeft de regierol sinds begin 2009 concreet ingevuld met een functie netwerkregisseur integrale veiligheid. Deze netwerkregisseur houdt zich naast regie op de uitvoering (waarbij de ketenpartners probleemeigenaar zijn en de gemeente regievoerder is) ook uitdrukkelijk bezig met de verbinding naar gemeentelijke beleidsafdelingen. 6 Het budgetrecht houdt in dat de gemeenteraad bepaalt welke bedragen (lasten) in een jaar aan welk beleid worden uitgegeven en welke financiële middelen (baten) daarvoor naar verwachting beschikbaar zijn. 7
4. Analyse 4.1. Landelijke ontwikkelingen Nederland is de laatste jaren steeds veiliger geworden. De belangrijkste databronnen voor landelijke criminaliteitsvraagstukken met cijfers over een langere periode zijn de politiestatistieken. Vanaf 2005 is een nieuwe meetmethode (landelijke Veiligheidsmonitor) gehanteerd. Deze nieuwe enquête leidt tot een trendbreuk in de bevindingen. Ondanks deze trendbreuk is een dalende trend in criminaliteit waarneembaar 7. De Nederlandse bevolking had bijvoorbeeld in 2008 te maken met zo n 5,2 miljoen delicten. Een ruime 30% hiervan zijn vermogensmisdrijven, zoals inbraak of zakkenrollerij en ruim 40% betreft vernielingen, vooral beschadiging van de auto. Geweldsmisdrijven, waaronder ook seksuele misdrijven en bedreiging, nemen ruim 20% voor hun rekening. Hoewel de Veiligheidsmonitor een hoger criminaliteitscijfer rapporteert dan de eerdere enquête, toont ook die een dalende trend in de periode 2005-2008. Het aantal geweldsmisdrijven laat tussen 2003 en 2008 een behoorlijke daling zien, met een lichte terugval in 2007. Ten opzichte van 2003 vinden iets meer seksuele delicten en minder gevallen van mishandeling plaats. Vooral het aantal vermogensdelicten is tussen 2005 en 2008 sterk gedaald, na een lichte stijging tussen 2003 en 2004. Onder de vermogensmisdrijven zijn inbraak en fietsendiefstal een grotere plaats gaan innemen, terwijl zakkenrollen en diefstal uit de auto zijn afgenomen. De aanvankelijke daling van het aantal vernielingen tussen 2005 en 2007 was vooral toe te schrijven aan de afname van het aantal beschadigingen aan auto s. In 2008 is deze daling omgebogen in een lichte stijging. Een belangrijk pluspunt van een aantal van deze politiestatistieken is dat ze uitgaan van de ervaringen van burgers, en niet van meldingen bij de politie of processen-verbaal. Immers, van veel voorvallen, gemiddeld ongeveer twee derde van het aantal delicten, wordt geen aangifte gedaan, waardoor deze buiten het gezichtsveld van de politieregistraties vallen. 4.2. Landelijke tendensen Naast deze cijfers heeft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) een onderzoek uit laten voeren naar zaken waar gemeenten op het gebied van veiligheid mee te maken hebben. In september 2009 heeft de VNG de uitkomst (een top tien) van haar onderzoek Prioriteiten Veiligheid van de VNG voor de periode 2009-2011 gepresenteerd. Sinds een vergelijkbaar onderzoek in 2005 is een verschuiving waarneembaar van veiligheidsprioriteiten. De nadruk komt steeds meer op sociale veiligheid te liggen. De VNG top tien veiligheidsthema s ziet er als volgt uit: 1. Overlast jongeren 2. Alcohol- en/of drugsproblematiek jongeren 3. Overlast woon- en leefomgeving 4. Onveiligheidsgevoelens burgers 5. Verkeersveiligheid (te hard rijden, oversteekplaatsen, enz.) 6. Seksueel en huiselijk geweld en wet tijdelijk huisverbod 7. Inbraken (woning, bedrijven, winkelcentra, enz.) 8. Brandveiligheid 9. Sociale cohesie en polarisatie 10. Infrastructuur (rotondes, drempels, spoorwegen, vliegvelden, enz.) 7 Dit cijfermateriaal is gebaseerd op gegevens van het CBS (ERV 95-96; POLS 97-04; VMR 05-08, Politiestatistiek 1995-2006). De tekst is afkomstig uit Sociale veiligheid ontsleuteld, SCP 2008. 8
4.3. Waalwijkse ontwikkelingen De gemeente Waalwijk heeft in het kader van wijk- en buurtbeheer in 1998 en 2003 een groot leefbaarheidonderzoek uitgevoerd. In 2005 en 2006 is dit opnieuw gebeurd. De cijfers uit 2003 en 2006 zijn met elkaar vergeleken en beide jaren hebben voor veiligheid een rapportcijfer 6,8 gekregen van de inwoners. Hierbij is ingegaan op zaken als straatverlichting, diefstal uit woningen/voertuigen, bedreiging, beroving, vandalisme, snelheidsovertredingen en zich onveilig voelen overdag/ s avonds/ s nachts. Op basis van het leefbaarheidonderzoek 2006 zijn enkele aandachtspunten geformuleerd per wijk. Dit zijn onder andere: diefstal uit woningen, vandalisme, gedrag van jongeren, straatverlichting, aandacht voor achterpaden, vervuiling op straat en stoep, illegaal afsteken vuurwerk, snelheidsovertredingen. Na 2006 is er geen groot leefbaarheidonderzoek meer uitgevoerd in Waalwijk. Eind 2009 heeft de gemeente Waalwijk deelgenomen aan de landelijke Integrale Veiligheidsmonitor (IVM). De IVM richt zich op de subjectieve en objectieve veiligheid van de Nederlandse burger en het functioneren van politie en gemeenten op het gebied van veiligheid. De subjectieve gegevens komen van de enquête die steekproefsgewijs is gehouden onder inwoners van Waalwijk. De onderwerpen die daarbij bevraagd zijn betreffen: leefbaarheid, tevredenheid op een aantal buurtaspecten, buurtproblemen, veiligheid, slachtofferschap, functioneren politie, functioneren gemeente, preventie. De objectieve gegevens komen uit politieregistraties. Een beknopte samenvatting van de Integrale Veiligheidsmonitor 2009 is bijgevoegd (zie bijlage I). Hieronder staat per onderwerp hoe Waalwijk scoort ten opzichte van de middelgrote gemeenten (40.000 tot 100.000 inwoners) in de regio Midden- en West-Brabant. Een + geeft aan dat Waalwijk (wat) beter scoort, een - geeft aan dat Waalwijk (wat) slechter scoort. leefbaarheid + sociale cohesie - fysieke kwaliteit van de buurtvoorzieningen tevredenheid buurtaspecten Overwegend tevreden - parkeergelegenheid - winkels voor dagelijkse boodschappen - winkelaanbod - openbaar vervoer - voorzieningen voor ouderen beleving buurtproblemen + sociale overlast + bedreiging - verkeersoverlast (m.n. parkeeroverlast en te hard rijden) veiligheid Waalwijk krijgt voor veiligheid van de eigen bewoners een 6,8 + onveilig in de eigen buurt + overlast door onveilige plekken in de buurt slachtofferschap Slachtoffer van een of meer delicten: 27% (vergelijkbaar met middelgrote gemeenten) - mishandeling (2,2%) politie Contact met politie: 35% (vergelijkbaar met middelgrote gemeenten) - tevredenheid over contact - tevredenheid over het functioneren van de politie in meer algemene zin 9
- oordeel over functioneren en beschikbaarheid van politie functioneren gemeente + bereikbaarheid voor meldingen over leefbaarheid/overlast + betrekken van buurt bij de aanpak van leefbaarheid/veiligheid - tevredenheid over het nakomen van afspraken ten aanzien van het verbeteren van de leefbaarheid/veiligheid preventie + socio-preventie ('s avonds bij afwezigheid licht laten branden, fiets in bewaakte stalling, waardevolle spullen meenemen uit auto) + techno-preventie (alarminstallatie in huis, (rol)luiken voor ramen/deuren, buitenverlichting aanwezig) 4.4. Signalen uit de omgeving De gemeente Waalwijk kent diverse mogelijkheden om calamiteiten, meldingen en klachten door te geven. Enerzijds registreert de gemeente meldingen die de openbare ruimte betreffen (hier kan opzettelijk gedrag aan ten grondslag liggen). Anderzijds registreert de gemeente meldingen die sociale incidenten betreffen. Met name deze laatste registratie vormt een middel om de regierol van de gemeente te ondersteunen. De meldingen zijn op dit moment te categoriseren in meldingen van overlast zoals (hang)jongeren, probleemgezinnen, individuen en meldingen van multiproblematiek zoals uithuisplaatsingen, nazorg ex-gedetineerden, dubbele diagnostiek, schuldenproblematiek. Het grootste deel van de klachten en meldingen uit de Waalwijkse samenleving komt echter bij de politie binnen. Ook deze klachten lopen uiteen van ergernissen en overlast tot burenruzies, vernielingen en misdragingen. De klachten en meldingen die tot het primaat van de politie behoren worden door de politie opgepakt en afgehandeld. Het deel van de klachten dat door de gemeente afgehandeld dient te worden, wordt door de politie aan de gemeente doorgegeven. Deze werkwijze betreft een vaste afspraak tussen de gemeente en de politie. Door de nauwe samenwerking van de gemeente met politie en andere maatschappelijke partijen (zie paragraaf 4.7) is de gemeente goed op de hoogte van wat er speelt binnen haar gemeente. Ook in Waalwijk blijkt dat voornamelijk sociale veiligheid aan de orde van de dag is. 4.5. Keuze voor thema s Waalwijk Op basis van al deze cijfers en signalen valt te constateren dat de veiligheidssituatie van Waalwijk aansluit bij de landelijke beweging. Hoewel alle VNG-thema s van belang zijn voor openbare orde en veiligheid wordt hier, na afweging van voorgaande informatie, een keuze gemaakt voor vijf thema s. Deze keuze is nodig om prioriteiten te stellen in de aanpak van onveiligheid. In het volgende hoofdstuk staan deze thema s nader uitgewerkt, hier worden ze kort voorgesteld: 1. Eigen verantwoordelijkheid Elke inwoner en ondernemer van Waalwijk is gebaat bij een veilige omgeving. Zij hebben daartoe ook een eigen verantwoordelijkheid, een nadrukkelijke taak. De gemeente vindt dit zo belangrijk dat zij ook de komende jaren voorwaarden schept om inwoners en ondernemers in staat te stellen hun bijdrage te leveren. 2. Jeugd Binnen de tien VNG-thema s is een aantal thema s gewijd aan jeugd. Ook in Waalwijk is er een duidelijke relatie tussen jeugd en integrale veiligheid. Zaken als overlast en criminaliteit (inbraken, geweld) spelen ook bij een klein deel van de jeugd in onze gemeente. De gemeente wil de overlast door jongeren zoveel mogelijk terugdringen en vindt het belangrijk om daar ook de komende jaren aandacht aan te besteden. 3. Aanpak huiselijk geweld Dit thema is sinds 2009 prominent op de agenda van gemeenten gekomen. De Wet Huisverbod geeft een gemeente (burgemeester) de bevoegdheid om in te grijpen bij 10
omstandigheden van huiselijk geweld. Ook voor Waalwijk is dit thema relevant in de komende periode. 4. Dadergerichte aanpak Door daders te helpen hun leven op de rit te krijgen vallen zij minder snel terug in crimineel gedrag. Dit betekent meer veiligheid binnen onze gemeente. De gemeente heeft daar een rol in. 5. Sociale cohesie & polarisatie Sinds de racistische overlast in Waspik is er binnen de gemeentegrenzen van Waalwijk expliciet aandacht voor dit thema. Sociale cohesie is een voorwaarde voor integrale veiligheid en daarmee een belangrijk thema binnen het beleid. De gemeente wil een stimulerende, proactieve rol aannemen in het bijeenbrengen van alle Waalwijkers 8. Deze vijf thema's zijn ook aan maatschappelijke actoren en ketenpartners van de gemeente Waalwijk voorgelegd en bediscussieerd. Dit gebeurde op een pleinbijeenkomst op 2 december 2010 die door de raadwerkgroep Integrale Veiligheid werd georganiseerd. De uitkomsten van deze consultatie treft u aan onder het kopje 'Uitkomst pleinbijeenkomst raad'. De uitkomsten van deze pleinbijeenkomst zijn vervolgens verwerkt in de aanpak bij de thema's. 4.6. Spanningsveld bij keuzes Keuzes die gemaakt worden voor veiligheid binnen het ene onderwerp kunnen haaks staan op veiligheid binnen een ander onderwerp. Een voorbeeld daarvan is de plaatsing van drempels voor de bevordering van verkeersveiligheid in wijken. Verkeersdrempels en verkeerslichten zorgen ervoor dat verkeer niet hard kan rijden. Dit geldt echter ook voor brandweerauto s. Bovendien kunnen brandweerlieden die vanuit huis naar de kazerne rijden om een brand te blussen ook vertraging oplopen door verkeersdrempels en lichten. Binnen Waalwijk wordt de norm om bij een brand binnen 15 minuten ter plaatse te zijn in 80% van de gevallen niet gehaald. Een reden daarvoor is dat de brandweer niet door kan rijden bij verkeersdrempels. Om op onderdelen een verbetering te bewerkstelligen worden enkele mogelijkheden onderzocht. Een mogelijkheid is bijvoorbeeld om het aantal brandweerlieden op een brandweerauto terug te brengen van acht naar zes. De brandweerauto kan dan vertrekken als er zes brandweerlieden zijn en is, door de kortere opkomsttijd, sneller weg. Ook de aanwezigheid van professionals op de brandweerkazerne draagt ertoe bij dat een brandweerauto eerder kan vertrekken. Zij hoeven immers niet naar de kazerne te komen maar zijn al aanwezig. Een andere mogelijkheid is om een auto met een kleine vertegenwoordiging van brandweerlieden voorop te sturen, gevolgd door een auto met groter blusmateriaal en bemensing. Deze mogelijkheden worden verder onderzocht. Criteria, zoals aanrijtijden van de brandweer, moeten hiervoor nog worden geformuleerd. In juli 2011 wordt een beleidsplan van de brandweer aan de raad voorgelegd. Waalwijk wil zich in de middenmoot plaatsen op het gebied van opkomsttijden in relatie tot Midden-Brabantse gemeenten. Hier wordt duidelijk zichtbaar dat er soms een keuze gemaakt moet worden tussen brandveiligheid en verkeersveiligheid. 4.7. Rollen en taken Veiligheidsbeleid heeft zich de afgelopen jaren in gemeenten ontwikkeld van een reeks reacties op incidenten (met een hoofdrol voor politie en burgemeester) tot een brede en meer samenhangende aanpak waar veel spelers bij betrokken zijn 9. Diverse actoren hebben een rol en een taak op dit gebied. Hieronder staan de rollen en taken vermeld zoals ze feitelijk zijn vastgelegd of afgesproken. Bij de thema s wordt aangegeven hoe deze rollen en taken in de Waalwijkse praktijk worden ingevuld. 8 Zie Integratienota 2010, gemeente Waalwijk, afdeling Maatschappelijke Ontwikkeling. 9 Sleuren of sturen. Gemeenten en de sturing van veiligheid en politie, door Tops, Van Duin, Van Os en Zouridis, Apeldoorn/Den Haag, juli 2010. 11
Gemeentelijk De rollen en taken van burgemeester, wethouders en gemeenteraad zijn in de Gemeentewet vastgelegd. Zij worden bij hun werkzaamheden ondersteund door een ambtelijke organisatie. De rollen en taken zijn: Burgemeester De burgemeester is wettelijk belast met de handhaving van de openbare orde en veiligheid. Hij is daarvoor het eerste aanspreekpunt en is politiek verantwoordelijk. De burgemeester heeft het opperbevel bij lokale rampen, branden of grootschalige ongevallen. De burgemeester kan voor de uitoefening van het gezag op basis van de Politiewet de nodige aanwijzingen geven aan de politie. Wethouders De werkzaamheden van wethouders raken vrijwel allemaal het integraal veiligheidsbeleid. Daarom is het van belang dat het gehele college alert is op de veiligheidsaspecten van het gemeentelijk beleid en een actieve rol vervult ten aanzien van het veiligheidsbeleid. Gemeenteraad De gemeenteraad plaatst veiligheid op de politieke agenda en stelt de hoofdlijnen van het integrale veiligheidsbeleid vast. Zij stelt ook de randvoorwaarden en middelen vast die nodig zijn voor een effectief integraal veiligheidsbeleid. Gemeentelijke organisatie Veiligheid raakt heel veel aspecten van gemeentelijk beleid. Alle ambtenaren van de gemeente hebben dan ook een eigen verantwoordelijkheid om veiligheidsaspecten goed in te passen. Andere partijen Naast gemeentelijke actoren zijn ook andere partijen betrokken bij een integrale aanpak van veiligheid, zoals: Politie De politie vervult ondergeschikt aan het bevoegd gezag - een belangrijke taak binnen het veiligheidsbeleid. De kerntaken van de politie zijn: opsporing en handhaving. Openbaar Ministerie (OM) Het OM is verantwoordelijk voor de strafrechtelijke wethandhaving en heeft gezag over de opsporingstaken van de politie. Voor de gemeente is het OM met name een belangrijke samenwerkingspartner in de aanpak van veelplegers en (jongeren)overlast. Justitiële partners Instellingen zoals Dienst Justitiële Inrichtingen en reclassering spelen een rol bij opvang van ex-gedetineerden en veelplegers. Woningcorporaties Woningcorporaties verhuren woningen en zijn zowel verantwoordelijk voor de staat van het verhuurde als (mede)verantwoordelijk voor de inrichting van de omgeving van het verhuurde. Ook hebben zij een oplossingsgerichte rol bij eventuele problemen tussen huurders. Welzijnsinstellingen en onderwijs Bij problemen binnen een gemeenschap kunnen welzijnsinstellingen zoals opbouwwerk en maatschappelijk werk een belangrijke rol spelen. Bovendien hebben zij een preventieve taak door activiteiten en voorzieningen aan te bieden en door met groepen (jongeren) op straat in contact te treden. Daarnaast is het onderwijs een belangrijke partner. Zij is van groot educatief belang. Scholen vervullen in integrale veiligheid een taak op het gebied van voorlichting, signalering en opvoeding. Andere maatschappelijke organisaties Daarnaast zijn er vele andere samenwerkingsverbanden, organisaties en instellingen die in de maatschappij een taak vervullen. Voor de gemeente zijn zij regelmatig een partner op het gebied van integrale veiligheid. Voorbeelden hiervan zijn kerkgenootschappen, wijktafels, buurtpreventieteams, sportclubs en buurtbemiddeling. Bedrijven en ondernemers 12
Bedrijven en ondernemers vervullen ook een rol in de aanpak van veiligheid. Primair zijn zij verantwoordelijk voor veiligheid binnen hun eigen onderneming. Daar waar er raakvlakken zijn aan het openbare gebied zijn zij voor integrale veiligheid een partner voor de gemeente. Inwoners Ook de inwoners van Waalwijk zijn een partij in de aanpak van veiligheid. Zij zijn zelf verantwoordelijk voor hun eigen veiligheidsgedrag en dat van hun kinderen. 4.8. Lokale verankering In juli 2010 is een rapport Sleuren of sturen opgesteld 10. In dat rapport wordt weergegeven hoe lokale verankering en sturing van de politie en veiligheid nader ingevuld kan worden. Ook de gemeente Waalwijk vindt het belangrijk om sturing van de politie en veiligheid te organiseren. In de periode 2011-2016 wordt er naar gestreefd om de aanbevelingen uit het rapport stelselmatig in te vullen en door te ontwikkelen. Het betreft de volgende zes aanbevelingen: 1. Lokaal veiligheidsplan 2. versterking rol gemeenteraad 3. basisniveau politie en bindende afspraken 4. gemeenschappelijke informatievoorziening 5. probleemgerichte sturing op meerdere disciplines 6. invloed op de politieorganisatie Een deel van de aanbevelingen wordt reeds ingevuld in Waalwijk en zijn terug te vinden bij de thema s en algemene onderwerpen. Een overzicht van alle aanbevelingen is terug te vinden in bijlage II. 10 Sleuren of sturen. Gemeenten en de sturing van veiligheid en politie, door Tops, Van Duin, Van Os en Zouridis, Apeldoorn/Den Haag, juli 2010. 13
5. Thema s 2011 tot en met 2016 De komende jaren wil de gemeente Waalwijk zich ten aanzien van veiligheid naast de algemene onderwerpen die in hoofdstuk zes aan bod komen - specifiek richten op vijf gekozen thema s. In paragraaf 4.5. is de keuze voor deze thema s onderbouwd. Ieder thema staat hieronder uitgewerkt waarbij ingegaan wordt op wat het thema inhoudt en wie erbij betrokken is. De uitkomsten van de pleinbijeenkomsten staan weergegeven en tenslotte welke aanpak in de periode 2011-2016 wordt toegepast. 5.1. Eigen verantwoordelijkheid In het algemeen biedt Waalwijk een omgeving waarin het prettig leven, wonen, werken en verblijven is en waar een overgrote meerderheid van de bevolking zich veilig voelt. Elke inwoner en ondernemer van Waalwijk is gebaat bij een veilige omgeving. Dit geldt naast de leef- en woonomgeving uitdrukkelijk ook voor de werkomgeving. Waalwijk huisvest immers ook een groot aantal bedrijven en winkels. Helaas hebben ook ondernemers te maken met onveiligheid, overlast en inbraken. Dit zorgt voor ergernis en economische schade. Bovendien draagt onveiligheid niet bij aan het beeld van prettig en veilig winkelen en ondernemen. De gemeente heeft een belangrijke taak in de zorg voor een veilige omgeving en levert op diverse onderdelen een bijdrage om de veiligheidsbeleving te bevorderen. Hiertoe worden diverse instrumenten toegepast 11. Ook inwoners en ondernemers hebben nadrukkelijk een eigen verantwoordelijkheid om een veilige omgeving te bevorderen en in stand te houden. De gemeente vindt deze eigen verantwoordelijkheid van inwoners en ondernemers zo belangrijk dat de gemeente voorwaarden schept om hen in staat te stellen hun bijdrage te leveren (bijvoorbeeld bij centrummanagement door ondernemers of parkmanagement op bedrijventerreinen). Samen kan immers pas echt vorm gegeven worden aan een omgeving waarin een ieder zich veilig kan voelen. De samenwerking wordt daarnaast nog breder ingevuld door de deelname van andere partijen, zoals: woningcorporaties, welzijnsinstellingen, onderwijs en andere maatschappelijke samenwerkingsverbanden of organisaties (bijvoorbeeld wijktafels, buurtpreventieteams, sportclubs). Uitkomst pleinbijeenkomst raad 12 Het thema eigen verantwoordelijkheid is als rode draad door de discussies bij de andere thema s verwerkt. Uitkomst van de discussies op alle thema s aangaande eigen verantwoordelijkheid is dat nadrukkelijk naar voren kwam dat de gemeente niet alleen verantwoordelijk is voor veiligheid. Juist de samenleving (inwoners, scholen en andere organisaties) heeft hier ook een belangrijke taak. Vanuit de raadwerkgroep is benadrukt dat het meer betrekken van inwoners bij de vorming van het lokaal veiligheidsbeleid 13 een positieve invloed heeft op het subjectieve veiligheidsgevoel van inwoners. Aanpak De maatregelen die de gemeente Waalwijk de komende jaren treft om de eigen verantwoordelijkheid van inwoners en ondernemers te bevorderen zijn: Actieve rol op het gebied van voorlichting; 11 Naast deze instrumenten zijn er ook instrumenten die zaken op het gebied van onder meer handhaving, milieu en bouwen reguleren. Ook deze instrumenten dragen bij aan een veilige omgeving. Hiervoor verwijzen wij u naar het integraal handhavingsbeleid 2009-2012. 12 Op 2 december 2010 heeft een raadwerkgroep Integrale Veiligheid een pleinbijeenkomst georganiseerd. Op deze bijeenkomst zijn de vijf thema s uit dit meerjarenbeleidsplan aan maatschappelijke actoren en keten partners voorgelegd en bediscussieerd. De uitkomsten van deze consultering zijn verwerkt in dit plan. 13 Hierbij verwees de raadwerkgroep naar het VNG-Magazine 25 van 5 november 2010. 14
Ondersteunen van de invulling van diverse eigen verantwoordelijkheden ; Alert reageren op meldingen in de openbare buitenruimte; Invulling van centrummanagement door ondernemers entameren; Preventieve maatregelen; Repressieve maatregelen (zie Verantwoordelijkheden bij maatregelen ); Acties tegen woonoverlast (met name rol voor Casade en politie); Ondersteunen van SMS-alert/burgernet. Verantwoordelijkheden bij maatregelen Een groot deel van de repressieve maatregelen bestaat uit bevoegdheden die aan de burgemeester zijn toegekend. De rol van de burgemeester bij handhavende taken neemt toe. De wethandhavende taak van de burgemeester heeft echter zijn grenzen bereikt 14. De burgemeester is het sluitstuk geworden in de strijd tegen overlast, verloedering en herwinnend veiligheidsgevoel. Door de toenemende roep om stevige handhaving zijn er tal van bestuurlijke sancties, bestuurlijke boetes of strafbeschikkingen bij gekomen. De burgemeester als de nieuwe veiligheidsbaas wordt gezien als ongewenste ontwikkeling. Naast het opleggen van gebiedsontzeggingen, wijkverboden en avondklok mag de burgemeester volwassenen uit hun huis plaatsen, mag hij ingrijpen in probleemgezinnen en heeft vergaande bevoegdheden in de strijd tegen overlastplegers en voetbalhooligans. Dergelijke ingrijpende maatregelen zijn in het justitiële bestel ingebed bij diverse actoren die elkaar kunnen (en moeten!) controleren terwijl de burgemeester alleen staat in deze beslissingen. De mogelijkheid voor de burgemeester om justitiële hulp (bijvoorbeeld een rechter-commissaris) in te roepen is niet georganiseerd. Ook de burgemeester van Waalwijk heeft met deze ontwikkeling te maken en kiest daarin bewust voor een middenpositie. Hij wil enerzijds recht doen aan zijn taak als begripvolle burgervader en anderzijds ook de rol van rechtvaardig handhavende sheriff invullen. De burgemeester wil optreden bij veiligheidszaken niet schuwen en instrumenten toepassen indien dat nodig is. Deze mogelijke instrumenten om in te grijpen zijn geactiveerd in Waalwijk en liggen gebruiksklaar op de plank om te hanteren indien nodig. De burgemeester is echter terughoudend in de toepassing van deze instrumenten. Hij zal altijd eerst bezien of andere maatregelen bij voorkeur een combinatie van preventieve én repressieve maatregelen met oog voor een zorgtraject - ook een oplossing bieden. Deze aanpak is gelegen in de overtuiging dat een samenhangende aanpak bijdraagt aan sociale cohesie in de Waalwijkse samenleving. 5.2. Jeugd Jongeren vormen een belangrijk deel van de samenleving van Waalwijk. De straat is een ontmoetingsplaats en speelplek voor de jongeren, waar zij een (groot) deel van de dag doorbrengen. De straat heeft voor jongeren een belangrijke sociale functie. Soms leidt dit tot een grote concentratie jongeren en dit kan gepaard gaan met ongewenst gedrag, het plegen van vernielingen of vandalisme, bedreiging, scooteroverlast en drank- en drugsgebruik. Dit leidt in toenemende mate tot spanningen met buurtbewoners en doet gevoelens van onveiligheid toenemen. Onder jongeren valt jeugd tussen 0 en 24 jaar. De problemen worden het meest zichtbaar in de leeftijdsgroep 12 tot 18 jaar. In Waalwijk behoort minder dan 10% van de jongeren tot de categorie jongeren die problemen veroorzaakt. De opvoeding en bescherming van jongeren is primair een taak van ouders en opvoeders. Secundair speelt de gemeente een grote rol in de vorm van sport-, spel- en opvangvoorzieningen en onderwijsvoorzieningen. Integratie, participatie en sociale binding van jongeren in de samenleving is belangrijk om hen (later) mee te laten doen in diezelfde samenleving. Voor jongeren wordt daarom veel georganiseerd en geregeld binnen Waalwijk. 14 Gebaseerd op oratie van Henny Sackers, hoogleraar bestuurlijk sanctierecht aan de Radbout Universiteit Nijmegen. 15
De rol die de gemeente Waalwijk specifiek in dit thema kiest is vooral de bestrijding van overlast. De doelstelling is om de overlast door (hang)jongeren zoveel mogelijk terug te dringen door het treffen van preventieve en proactieve maatregelen. Indien nodig wordt ook repressief opgetreden. Ook in Waalwijk wordt gebruik gemaakt van de 'Beke Shortlist-methodiek'. Dit betreft een landelijk toegepast instrument om het aantal en soort jeugdgroepen te categoriseren. Jeugdgroepen worden daarbij verdeeld in de volgende groepen: aanvaardbare groepen, hinderlijke groepen, overlastgevende groepen en criminele groepen. De verdeling van de groepen in het werkgebied van Waalwijk is 15 als volgt: 12 aanvaardbare jeugdgroepen 4 hinderlijke jeugdgroepen 1 overlastgevende jeugdgroep 0 criminele jeugdgroepen In de aanpak van aanvaardbare jeugdgroepen heeft de gemeente de regie en faciliteert zij de ketenpartners bij het invullen van hun rol. Belangrijke ketenpartners zijn welzijnsinstellingen (jongerenwerk, maatschappelijk werk, opbouwwerk), maatschappelijke organisaties (bijvoorbeeld sportverenigingen en kerkgenootschappen), scholen, justitie en natuurlijk de eigen ouders/opvoeders. Het is belangrijk dat iedereen zijn eigen rol neemt en invult. De gemeente gaat in haar regierol met name dat benadrukken en ondersteunen. Ook bij hinderlijke en overlastgevende jeugdgroepen heeft de gemeente de regierol en faciliteert zij de ketenpartners. Als eerste verantwoordelijken komen daarbij De Tavenu (jongerenwerk) en Mozaïek/De Twern (welzijnswerk) in actie. Andere ketenpartners zijn dezelfde als bij de hierboven genoemde aanvaardbare jeugdgroepen. Bij deze groepen komt een samenwerking van gemeente met politie en justitie sneller in beeld. Enkele inzetbare middelen vallen immers onder repressieve middelen en die behoren tot het primaat van justitie en politie. Bij criminele jeugdgroepen tenslotte heeft justitie de regie. De politie is hierbij de voornaamste ketenpartner. De gemeente komt als partner in beeld in het natraject wanneer criminele jeugd terugkeert in de maatschappij. Ook wordt door justitie soms een beroep gedaan op de gemeente bij de invulling van een straf (bijvoorbeeld een taakstraf binnen de gemeente zelf). Uitkomst pleinbijeenkomst raad Het thema jeugd is in de discussie in twee onderdelen uiteengerafeld. Enerzijds is er aandacht voor opvoeden en anderzijds voor hangen en overlast van jongeren. De uitkomsten op beide onderdelen zijn: Op het onderdeel opvoeden dient de gemeente: opvoedingsondersteuning te bieden als ouders de verantwoordelijkheid niet aankunnen perspectief te bieden aan jongeren waarmee het minder gaat een preventieve taak in te vullen: aanbieden zinvolle vrijetijdsbesteding, voorlichting (bijvoorbeeld inzake terugdringen alcohol- en drugsgebruik) regie te voeren op onderlinge samenwerking en ketenpartners in te schakelen. Hierbij wordt gevraagd om speciale aandacht voor de jeugd tot 12 jaar ( voorkomen is beter dan genezen ). Op het onderdeel hangen en overlast van jongeren heeft de gemeente de volgende rol: prioriteit geven aan preventie (en niet aan repressie): investeren in maatwerk, jongeren coachen (met name in scholing en werk) investeren in kennis over jongeren zodat duidelijk wordt waarom ze rondhangen of overlast bezorgen en wat ze willen voorlichting verzorgen zodat er begrip ontstaat: ouderen hoeven jongeren niet als een bedreiging te zien. Hanteer daarbij een positieve benadering en accepteer dat jongeren een eigen cultuur hebben. alleen toepassen van een strenge aanpak bij extreem lastige jongeren. 15 Gebaseerd op Lokaal Criminaliteit en Veiligheid in Beeld 2009-2010, politiedistrict Oosterhout-Waalwijk, mei 2010. 16
Aanpak De aanpak op het gebied van integrale veiligheid spitst zich toe op bestrijding van overlast. Maatregelen die Waalwijk daartoe in gang zet zijn: Inschakeling van HALT Zuid West Nederland ter preventie en bestrijding van jeugdcriminaliteit; Uitvoering geven aan taakstraffen van Waalwijkse jongeren; Inzet ketenpartners zodat de aanpak van overlast breed gedragen wordt Projecten opzetten welke zijn gericht op repressieve en preventieve aanpak van overlast en vandalisme (beiden veelal veroorzaakt / gepleegd door jeugd); Deelname aan een uitgebreide lokale overlegstructuur ter bespreking en oplossing van problematiek jongeren (zie veiligheidsprogramma 2011-2012, bijlage I) o Zorgteams scholen VO (Voortgezet Onderwijs); o Centrum Jeugd en Gezin (CJG); o Uitvoeringsoverleg overlast en multiproblematiek. Deelname aan overleggen in veiligheidshuis (hier zijn ook regionale partners regulier bij betrokken) Continuering van de aanstelling van een supporterscoördinator ter voorkoming van overlast van jonge voetbalsupporters; Inzet van mogelijke instrumenten bij overlast (instellen van verboden, toepassen wettelijke maatregelen, toepassen van preventieve dwangsom, plaatsen van camera s/enz.); Verhalen van financiële schade op daders (zie paragraaf 6.9 Vandalisme); Actief informeren over de aanpak van problematiek bij aanhoudende meldingen van overlast. 5.3. Aanpak huiselijk geweld Veel mensen zijn slachtoffer van huiselijk geweld. Naast geweld tegen vrouwen is er ook geweld tegen kinderen, geweld tegen ouderen en geweld tegen ouders/verzorgers. Naast het directe slachtoffer heeft geweld ook effect op de kinderen in een gezin en de manier waarop zij opgroeien en zich ontwikkelen. Dit geweld vindt plaats in de privésfeer. Toch heeft de gemeente een taak in de aanpak van huiselijk geweld omdat het gaat om strafbare feiten en onveiligheid. Huiselijk geweld moet bij de bron worden aangepakt: alle activiteiten moeten erop gericht zijn het geweld en de agressie te stoppen. Met ingang van voorjaar 2009 is de Wet Huisverbod in werking getreden. In die wet worden aan de burgemeester vergaande bevoegdheden toegekend. De burgemeester kan een huisverbod opleggen aan een meerderjarig persoon voor een periode van tien dagen als uit feiten of omstandigheden blijkt dat zijn aanwezigheid in de woning ernstig en onmiddellijk gevaar oplevert voor de veiligheid van de huisgenoten. Daarna is een verlenging van het huisverbod mogelijk indien dat nodig blijkt. In de aanpak van huiselijk geweld zijn enkele partijen betrokken. Gemeenten hebben hierbij de regie met betrekking tot de hulpverlenings- en veiligheidsketen. Het OM en de reclassering hebben de regie in de strafrechtelijke keten. De gemeente Waalwijk wil de aanpak van huiselijk geweld vooral ondersteunen. De aanpak dient voornamelijk strafrechtelijk plaats te hebben. De rol van de burgemeester wordt terughoudend ingevuld waar dat kan (als strafrechtelijke aanpak mogelijk is) en voortvarend waar nodig (als strafrechtelijke aanpak niet ingezet kan worden). Uitkomst pleinbijeenkomst raad De rol van de gemeente bij de aanpak van huiselijk geweld wordt vanuit het maatschappelijk veld als volgt gezien: voorlichting geven aan inwoners de meldcode huiselijk geweld actief onder de aandacht brengen van professionals 17
de mogelijkheid tot het opleggen van een huisverbod door de burgemeester benutten waar dat nodig blijkt. Aanpak Om de aanpak de komende jaren invulling te geven kiest de gemeente voor de volgende activiteiten: Continuering van de aansluiting bij het Advies- en Steunpunt Huiselijk Geweld; Actieve regievoering op deze aansluiting; Voorlichting geven aan haar inwoners zodat huiselijk geweld bekend raakt; Stimulering van samenwerking met en tussen instellingen voortzetten zodat huiselijk geweld in een eerder stadium aan het licht kan komen (inclusief bevordering meldcode); Toepassing Wet Aanpak Huiselijk Geweld (Huisverbod). 5.4. Dadergerichte aanpak Diverse studies hebben aangetoond dat een relatief groot deel van de criminaliteit (60 á 65%) wordt gepleegd door relatief weinig daders (10 á 15%). Deze delinquenten worden ook wel veelplegers of meerplegers genoemd. Een gerichte aanpak van deze daders kan een belangrijke bijdrage leveren aan de afname van de totale criminaliteit. Landelijk en regionaal zijn er afspraken gemaakt over deze aanpak. Straffen alleen is vaak niet voldoende en de aanpak is daarom ook gericht op doorbreking van de vicieuze cirkel van stelen-straffen-stelen. Door daders te helpen hun leven op de rit te krijgen vallen zij minder snel terug in crimineel gedrag. De gemeente is verantwoordelijk voor de nazorg aan ex-gedetineerden. Samenwerking met de ketenpartners politie, OM en reclassering is belangrijk om de veiligheid te vergroten door het verminderen van de recidive (de herhaling van strafbaar gedrag). Ook re-integratie van de ex-gedetineerde in de samenleving is een belangrijk aandachtspunt. Waalwijk heeft gemiddeld jaarlijks zo n vijfenveertig ex-gedetineerden die terugkeren in de gemeente. Waalwijk kent naar schatting zo n tien actieve meerplegers. Uitkomst pleinbijeenkomst raad De rol van de gemeente bij de dadergerichte aanpak is beperkt. Een structurele en integrale benadering van meerplegers is belangrijk om terug te keren in de samenleving. De gemeente kan daar als volgt aan bijdragen: zorg voor een goede informatiepositie zodat aanpak en benadering van de exgedetineerde daadwerkelijk op maat is preventieve activiteiten zijn van belang voorkom bureaucratische rompslomp, zorg ervoor dat de lokale processen in de aanpak van ex-gedetineerden kloppen en eenvoudig zijn Aanpak Om de aanpak de komende jaren invulling te geven kiest Waalwijk voor de volgende activiteiten: Aansluiting bij het zorg- en veiligheidshuis Tilburg (waardoor aansluiting bij regionaal georganiseerde partners wordt ingevuld); Met politie en justitie in het zorg- en veiligheidshuis Tilburg bepalen van projectmatige aanpak van dadergroepen; Lokaal vorm geven aan de invulling van voorwaarden om ex-gedetineerden weer maatschappelijk deel te laten nemen. 18
5.5. Sociale cohesie & polarisatie Sociale cohesie en polarisatie staan landelijk in de belangstelling. Sociale cohesie is een zeer levendig thema als het wordt opgevat als buurtgemeenschap, inwoners hebben immers behoefte aan een gevoel van collectiviteit. Polarisatie omvat het veroorzaken van een conflict of het versterken van tegenstellingen tussen bevolkingsgroepen. Polarisatie wordt vaak samen genoemd met radicalisering. Polarisatie en radicalisering werken ontwrichtend, komen een gevoel van veiligheid niet ten goede en dienen te worden tegengegaan. In toenemende mate wordt duidelijk dat voor het oplossen van dergelijke problemen netwerken binnen de samenleving een belangrijke rol vervullen. De gemeente Waalwijk vindt het belangrijk dat inwoners met elkaar vorm geven aan hun eigen buurt. Inwoners treffen elkaar, gemeente en ketenpartners aan de wijktafel. Waalwijk richt zich ten aanzien van sociale cohesie de komende jaren op twee speerpunten 16 : verbinden en sociaal economische positieverbetering. Binnen de gemeente Waalwijk is het onderwerp polarisatie prominent op de agenda gekomen sinds het incident in Waspik in het najaar van 2007. Binnen het politiedistrict Oosterhout- Waalwijk zijn eveneens enkele incidenten geweest op het gebied van polarisatie en radicalisering. Een en ander heeft geleid tot een onderzoek in 2009 naar polarisatie en radicalisering binnen het politiedistrict Oosterhout-Waalwijk. Het onderzoek laat zien dat er geen reden is tot acute onrust over dit onderwerp. Er zijn geen directe aanwijzingen dat er binnen de Waalwijkse gemeenschap sprake is van polarisatie of radicalisering. Ook de Regionale Inlichtingendienst van politie bevestigt dit. Wel is het belangrijk om vinger aan de pols te houden op dit onderwerp. Daarnaast blijkt uit het onderzoek dat het belangrijk is om gezamenlijk informatie te vergaren op dit onderwerp. Binnen het politiedistrict Oosterhout-Waalwijk gebeurt dit door de politie. Vanuit Bureau Wijkgericht Werken worden ook inspanningen verricht om een bijdrage te leveren aan vergroting van de sociale cohesie. Denk daarbij aan zaken als: vrijwillige inzet, dialoog, kleinschalige activiteiten, achterpadverlichting en adoptiegroen. Waalwijk heeft tenslotte een sociaal calamiteitenplan (SCP) gemaakt om mogelijke maatschappelijke onrust tijdig te signaleren en aan te pakken. Wij doen dit samen met onze ketenpartners. In dit plan staat verwoord wie wat doet zodra er maatschappelijke onrust (bijvoorbeeld na een familiedrama) en/of spanningen (bijvoorbeeld tussen groepen jongeren op straat) ontstaan. Uitkomst pleinbijeenkomst raad Uit de pleinbijeenkomst van de raad komt naar voren dat de rol van de gemeente bij het thema sociale cohesie en polarisatie als volgt wordt gezien: stimuleer de verantwoordelijkheid van inwoners om mee te doen in de samenleving schep randvoorwaarden om het buitensluiten van (groepen) inwoners te voorkomen informeer de buurt over ontwikkelingen in hun buurt en betrek hen erbij (onbekend maakt onbemind) Aanpak De stimulerende rol van de gemeente wordt vooral in het eerste thema (eigen verantwoordelijkheid) ingevuld. Om een aanpak rond sociale cohesie en polarisatie de komende jaren in te vullen heeft de gemeente Waalwijk een integratienota 2010 opgesteld. Hierin staat verwoord welke activiteiten vanuit de gemeente geïnitieerd worden. 16 Zie Integratienota 2010 19
Om te verbinden zijn dat zaken als een vrouwensalon, fototentoonstelling, taalcoaches. In het kader van sociaaleconomische positieverbetering zijn dat maatschappelijke stages & vrijwilligerswerk, inburgering & verwerven van vaardigheden, contract compliance, promotieteam Match, aanbod taalprogramma s lokale instituten en conferentie intermediairs bij zorginstellingen. Voor inhoudelijke toelichting wordt u verwezen naar de integratienota. Een aanpak die hierop aanvullend is voor integrale veiligheid is: Deskundigheidsbevordering voor professionals. 20
6. Algemene veiligheidsonderwerpen Naast de benoemde thema s wordt er ook aandacht (en tijd en geld) besteed aan onderwerpen die gerelateerd of voorwaardenscheppend zijn aan integrale veiligheid. De onderwerpen voor Waalwijk staan hieronder weergegeven. Daarbij wordt aangegeven wat er in de periode 2011-2016 speelt op deze onderwerpen. In de veiligheidsprogramma s die periodes van twee jaar bestrijken wordt dieper op deze onderwerpen ingegaan. 6.1. Veiligheidshuis De aanpak van veiligheidshuizen is effectief. Het kabinet Balkenende IV heeft daarom gekozen voor een landelijk dekkend systeem van Veiligheidshuizen in 2009. In een veiligheidshuis werken diverse instanties samen op het gebied van straf en zorg. De samenwerking is er op gericht om de straf- en zorgketen beter op elkaar aan te laten sluiten. Het doel van de samenwerking is het terugdringen van overlast, huiselijk geweld en criminaliteit. De ketenpartners signaleren problemen, bedenken oplossingen en voeren die samen uit. Een veiligheidshuis richt zich op de volgende dadergroepen: Meerderjarige veelplegers Jeugd(ige veelplegers) Slachtoffers en daders van huiselijk geweld Ex-gedetineerden (nazorg) Overlastgevende personen (vaak meervoudige en complexe problematiek) Waalwijk heeft zich in districtelijk verband (zie paragraaf 6.2) uitgesproken voor aansluiting bij een nabij gelegen veiligheidshuis. Voor Waalwijk houdt dat in een aansluiting bij zorg- en veiligheidshuis Tilburg. Per begin 2011 wordt een begin gemaakt met de aansluiting voor casussen die jeugd (tot 18 jaar) en zorg betreffen. In de komende jaren breidt dit uit met casussen over huiselijk geweld, ex-gedetineerden en oudere jeugd of gezinnen. Aansluiting bij een veiligheidshuis biedt de gemeente een betere invulling van haar verplichtingen. De huidige, lokale invulling is niet optimaal. Regionaal georganiseerde partijen zoals Jeugdzorg, GGD, reclassering en OM ontbreken veelal 17 in lokale casusbesprekingen. In een veiligheidshuis zijn die partijen wel aanwezig. Daardoor kunnen ze óf standaard deelnemen aan het overleg óf ter plekke aanschuiven als een casus daar om vraagt. Bovendien zijn in het zorg- en veiligheidshuis Tilburg overleggen georganiseerd waar de gemeente Waalwijk nu niet aan deelneemt (bijvoorbeeld overleggroep huiselijk geweld). De daar besproken problematiek komt echter ook in Waalwijk voor. De komende jaren richt Waalwijk zich op de samenwerking in zorg- en veiligheidshuis Tilburg. Als uitgangspunt blijft daarbij gehanteerd dat lokaal wordt aangepakt wat lokaal kan. 6.2. Politiedistrict Oosterhout-Waalwijk Samen met negen andere gemeenten vormt de gemeente Waalwijk het politiedistrict Oosterhout-Waalwijk binnen de politieregio Midden- en West-Brabant. De samenwerking is vooral geografisch bepaald, er is geen duidelijke samenhang tussen de gemeenten. Binnen het district is onderzocht hoe de samenwerking in een veiligheidshuis tot stand zou moeten komen. Daaruit kwam naar voren dat er onvoldoende draagvlak was voor oprichting van een eigen, districtelijk veiligheidshuis. Vervolgens is een traject gestart om te komen tot aansluiting bij een bestaand veiligheidshuis. Zes gemeenten sluiten aan bij veiligheidshuis Breda. Vier gemeenten, waaronder Waalwijk, sluiten per maart 2011 aan bij veiligheidshuis Tilburg. 17 Op verzoek schuiven de partijen wel aan maar dit gebeurt meestal pas als de situatie zo nijpend is dat zij niet meer kunnen ontbreken. Als deze partijen in een eerder stadium meepraten lopen problematische situaties minder hoog op. 21
In de kadernota 2010 staat dat de coalitie opteert voor volledige aansluiting bij politiedistrict Tilburg. Deze keuze wordt mede ingegeven vanuit het feit dat Waalwijk in brede zin kiest voor de regio Midden-Brabant. De komende jaren wordt duidelijk hoe de rol van politiedistrict Oosterhout-Waalwijk zich ontwikkelt. Ook de op handen zijnde ontwikkeling van een nationale politie speelt daarbij een rol. Waalwijk is aangesloten bij het district Oosterhout-Waalwijk en levert daartoe de komende jaren ook een inhoudelijke bijdrage aan door het district vastgestelde onderwerpen. Deze onderwerpen zijn: Polarisatie en Radicalisering; Jeugd; Alcohol en drugs; Horeca en Overlast. 6.3. Regierol De gemeente Waalwijk is in 2009 gestart met de invulling van haar regierol door netwerkregie. De gemeente neemt hiermee binnen het integrale veiligheidsbeleid een duidelijke regierol. Zij werkt samen met andere actoren die werkzaam zijn op de betreffende onderdelen. De gemeente richt zich in haar regierol op bewustwording van een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Deze verantwoordelijkheid betreft de effectiviteit van de samenwerking en de daarvoor te stellen doelen en randvoorwaarden. Aan deze ketensamenwerking dient een functionele basis ten grondslag te liggen in plaats van persoonlijke relaties. Er is geen vrijblijvendheid van samenwerking meer, de partners mogen bij elkaar in de keuken kijken en er is sprake van echte kennisuitwisseling. De partijen die bij de netwerkregie een rol spelen zijn alle partijen die in paragraaf 4.7 genoemd zijn. Afhankelijk van het onderwerp schuiven de partijen die betrokken zijn aan bij de overleggen. De komende jaren richt de gemeente zich op de effectiviteit van de samenwerking. Hierbij is van belang dat iedere partij zijn eigen rol neemt en invult. Indien dat niet toereikend is in een casus dient te worden bepaald welke partij het ontbrekende deel invult. Ook hierin neemt de gemeente de regie. 6.4. Overlegvormen De gemeente Waalwijk kent diverse overlegvormen met als onderwerp openbare orde en veiligheid. Voorbeelden daarvan zijn: politieoverleg, lokale driehoek, voetbaloverleg, overleg (grote) evenementen, overleg horeca. Dergelijke overleggen blijven ook de komende jaren bestaan. Samenwerkende partijen zijn per overleg verschillend en bestaan - in wisselende samenstelling - uit: gemeente, politie, RKC Waalwijk, ondernemers, maatschappelijke organisaties, welzijnsinstellingen en inwoners. De lokale driehoek van Waalwijk wordt gevormd door de burgemeester, de gebiedsofficier van het OM en de teamchef van politieteam Waalwijk-Loon op Zand. Daarbij schuiven tevens aan de netwerkregisseur integrale veiligheid en de beleidsmedewerker integrale veiligheid. Dit overleg vindt besloten plaats en gaat met name over keuzes die gemaakt worden ten aanzien van de politie-inzet inzake bestuursrechtelijke aangelegenheden of juist strafrechtelijke aangelegenheden. Ook worden er afspraken gemaakt over de samenwerking tussen de drie partijen. In de toekomst wil de gemeente deze driehoek enkele keren openbaar organiseren. Dit betekent dat inwoners van Waalwijk de driehoek soms kunnen bijwonen. Deze openheid en transparantie geeft inwoners inzicht in de keuzes en afwegingen die gemaakt worden op het gebied van integrale veiligheid. 22
6.5. RIEC Eind 2009 heeft gemeente Waalwijk een convenant afgesloten met het Regionaal Informatieen Expertise Centrum (RIEC) Zuid-West Nederland. Een effectieve bestrijding van georganiseerde criminaliteit vraagt om een geïntegreerde aanpak op regionaal niveau, waarbij de strafrechtelijke opsporing en vervolging aansluiten op preventieve en bestuurlijke handhavende maatregelen. De regionale samenwerking krijgt vorm in het RIEC. Het RIEC kent de volgende taken: uitwisselen van informatie en daar waar van toepassing afstemmen van handhavend optreden (op basis van een convenant); inbrengen van expertise en kennis in diverse bestuurlijke processen (vergroten van kennis en capaciteit); ondersteunen van provincies en gemeenten bij tegenhouden (BIBOB) en handhaven (bestuurlijke tools). Partijen in deze samenwerking zijn gemeenten (voor Waalwijk de burgemeester namens het college van B&W), politie, justitie, belastingdienst en provincies. Aangezien het RIEC net gestart is staan de komende jaren in het teken van de concrete invulling van deze aanpak van georganiseerde criminaliteit. De Wet BIBOB is daarbij een belangrijk instrument. 6.6. Politie en beveiliging In augustus 2004 is tussen de gemeente Waalwijk en de politie van Waalwijk Loon op Zand een overeenkomst Aanvullende Politietaken ondertekend. Deze overeenkomst had een looptijd van zes jaar. Team Waalwijk Loon op Zand voerde, in overleg met de gemeente, naast haar reguliere taken jaarlijks voor 41.785 extra taken uit. De extra taken die door de politie werden uitgevoerd waren: Toezicht in het centrum van Waalwijk op vrijdagavond; Horecatoezicht op vrijdag- en zaterdagavond; Uitvoering van het Doe-effe-Normaal-project op alle basisscholen in Waalwijk; Extra scootercontroles ( Brom-effe-Normaal ). De gemeenteraad van Waalwijk heeft besloten de extra ingekochte capaciteit af te bouwen. Voor de komende jaren kan de gemeente geen gebruik meer maken van deze aanvullende politietaken. Waalwijk gaat de komende jaren kijken waar ze zelf invulling kan geven aan terugdringing van overlast. Dit kan gebeuren door de inzet van eigen BOA s, door het treffen van maatregelen waardoor de overlast afneemt (afspraken maken met horeca, ondernemers, andere partijen) en door (tijdelijke) inhuur van externe beveiliging. De inhuur van extra particuliere beveiliging vindt plaats in de vuurwerkperiode rondom oud & nieuw. In 2009 is er geëxperimenteerd met de inzet van beveiliging gekoppeld aan politie. Er zijn twee koppels van een agent en een beveiliger ingezet. Voordeel hiervan is een spreiding van bevoegdheden (eerder zaten twee agenten met elkaar in een auto en twee beveiligers in een andere auto. Agenten hebben echter meer bevoegdheden dan beveiligers). De bevindingen van dit experiment zijn zo positief dat ook in 2010 op deze wijze beveiliging en politie is ingezet. In de komende jaren kiest Waalwijk opnieuw voor de inzet van dergelijke koppels ten tijde van oud & nieuw. 6.7. RKC Waalwijk De gemeente Waalwijk heeft een betaald voetbal organisatie (bvo): RKC Waalwijk. Hierdoor krijgt veiligheid binnen de gemeente een extra dimensie. Een bvo vraagt om specifieke veiligheidsmaatregelen in een gemeente. Dit geldt dus ook voor Waalwijk. De inzet van een aanzienlijke politiemacht in Waalwijk is geen uitzondering als RKC Waalwijk thuis speelt. De laatste jaren zijn er dusdanige afspraken dat bvo s primair verantwoordelijk zijn voor veiligheid in en om het stadion. Zo leveren zij een bijdrage aan de openbare orde en veiligheid. Ook is het het streven om politie zoveel mogelijk buiten het stadion te houden. 23
De gemeente heeft de regievoering waarbij nadrukkelijk de verantwoordelijkheden daar worden gelegd waar ze horen. De samenwerkende partijen hier zijn de gemeente (met name burgemeester en netwerkregisseur integrale veiligheid), RKC Waalwijk, politie, OM en GHOR 18. De komende jaren legt de gemeente zich toe op het verder (terug)leggen van de verantwoordelijkheden daar waar ze horen (politie buiten het stadion, RKC Waalwijk verantwoordelijk voor voetbal en daaraan gerelateerde zaken zoals veiligheid in en om het stadion). De lijn die daarbij gehanteerd wordt is deze: RKC Waalwijk is zelf verantwoordelijk voor de veiligheid binnen het eigen stadion (het eigen gebied); In de openbare ruimte buiten het stadion pakt de gemeente haar verantwoordelijkheid. Vanwege de ligging van het stadion in een woonwijk en vanwege het relatief beperkte aantal parkeerplaatsen bij het stadion zal dit de nodige politie-inzet blijven vragen. 6.8. Drugsgerelateerde zaken In de regio Midden- en West-Brabant wordt al enkele jaren gewerkt via een regionale, integrale aanpak van handel in en gebruik van verdovende en stimulerende middelen. Dit beleid richt zich met name op het terugdringen van overlast die burgers hiervan ondervinden. Drugs (zowel soft- als harddrugs) zijn ook in Waalwijk aanwezig. Met drugs gaat een zekere mate van georganiseerde criminaliteit gepaard. Softdrugs zijn al lang niet meer zo soft: met de (illegale!) teelt van hennep valt veel te verdienen. Om dit te bestrijden hanteert Waalwijk de inzet van een regionaal politieteam (hennepteam). De gemeente kiest de komende jaren voor een actief ontmoedigingsbeleid van drugs. In regionaal verband is een nota opgesteld Daadkrachtig drugsbeleid, een gezamenlijke aanpak voor drugs in de politieregio Midden en West Brabant. volgt de adviezen uit de nota zoals een leeftijdsgrens van achttien jaar voor de verkoop van alcohol en cannabis indien landelijke regelgeving dit mogelijk maakt. De grote Brabantse steden zullen een pilot trekken waarbij de wietpas geïntroduceerd wordt bij coffeeshops. Naar verwachting wordt de toepassing van een wietpas voor coffeeshops daarna omgezet in landelijk beleid. Waalwijk doet mee met Brabant en volgt de landelijke ontwikkelingen. Zodra er wietpassen gevoerd worden in het land doet Waalwijk dat ook. De gemeente gedoogt maximaal twee coffeeshops en voert een strikt beleid in de controles van deze coffeeshops. Ook hanteert Waalwijk het landelijke criterium van minimaal 250 meter afstand tussen coffeeshops en scholen. Daarnaast zijn er in Waalwijk enkele growshops. Tot eind 2009 waren dat er acht. Waalwijk heeft in haar APV (Algemene Plaatselijke Verordening) staan dat growshops een exploitatievergunning dienen te hebben. vanaf eind 2009 is de gemeente actief gaan handhaven op deze exploitatievergunning: de bij haar bekende growshops zijn aangeschreven dat zij zo n vergunning dienen aan te vragen. Deze aanpak heeft geleid tot een afname van de growshops. Er zijn nu nog drie growshops over. Tenslotte maakt Waalwijk ook gebruik van het hennepteam van de politie. Dit houdt in dat illegale hennepkwekerijen aangepakt en opgerold worden. In de aanpak van drugsgerelateerde zaken heeft de gemeente de regie inzake de terugdringing van overlast. Ketenpartners in deze aanpak zijn politie, OM, jongerenwerk, woningcorporaties, scholen en andere maatschappelijke organisaties. Justitie voert de regie inzake strafrechtelijke drugsgerelateerde zaken. 6.9. Vandalisme De maatschappelijke impact van vandalisme is groot. Het kan onder andere leiden tot verpaupering van openbaar gebied, aantasting van het leefgenot van burgers en het herstel van de schade brengt enorme kosten met zich mee. Helaas heeft ook de gemeente Waalwijk 18 GHOR staat voor Geneeskundige Hulpverlening bij Ongevallen en Rampen. 24
te maken met vandalisme. De gemeente is ook de verantwoordelijke partij voor de aanpak van vandalisme. De gemeente kiest ervoor om vandalisme te ontmoedigen en - als deze toch plaats vindt - snel te herstellen door een volgende aanpak: Aanpak graffiti; Toepassing hufterproof materialen; Inrichting van omgeving en verlichting. Vanaf 2011 wil de gemeente de volgende aanpak tegen vandalisme verder inzetten: Zo mogelijk verhalen van financiële schade op daders; Projecten opzetten welke zijn gericht op repressieve én preventieve aanpak van overlast en vandalisme (beide veelal veroorzaakt/gepleegd door jeugd); Taakstraffen gericht op herstel van vernielde zaken. De projecten richten zich niet alleen op vandalisme maar zijn ook gericht op overlast. Daar waar overlast zich voordoet is ook vaak sprake van vandalisme. Om vandalisme tegen te gaan kunnen de projecten gericht worden op de aanpak van overlast. 6.10. Evenementenbeleid In Waalwijk vinden verschillende evenementen plaats. Deze lopen uiteen van kleinschalige, lokale evenementen zoals buurtfeesten tot grootschalige, interlokale evenementen zoals de 80 van de Langstraat. Op dit moment behelst het evenementenbeleid een driedelige categorisering: Categorie 1: meldingsplichtige evenementen (maximaal 350 bezoekers); Categorie 2: vergunningplichtige evenementen (350 1600 bezoekers); Categorie 3: grote, vergunningplichtige evenementen (meer dan 1600 bezoekers). De gemeente geeft in principe evenementenvergunningen af tenzij dat vanwege argumenten op het gebied van openbare orde en veiligheid niet verantwoord is. Evenementen zorgen de laatste jaren in toenemende mate voor een spanningsveld op het gebied van integrale veiligheid. Veelal worden bij grotere evenementen maatregelen opgelegd aan de organisatie ter voorkoming van problemen. Een voorbeeld hiervan is de inzet van (gecertificeerde) beveiliging. Daarnaast zijn bezoekers gewend geraakt aan steeds meer spektakel. Maar bewoners willen geen overlast. Deze tegengestelde belangen geven spanningen. In 2011 wordt specifiek aandacht besteed aan veiligheidsaspecten rondom evenementen. 6.11. Veiligheidsmonitor 2009 en 2011 Om de veiligheidsbeleving binnen de gemeente Waalwijk in kaart te brengen en om deze te vergelijken met die in andere gemeenten in Nederland neemt Waalwijk deel aan de Veiligheidsmonitor. Dit is gebeurd in 2009 en deelname vindt weer plaats in 2011. Rapportage van deze onderzoeken wordt openbaar gemaakt. In bijlage I is een beknopte versie van de veiligheidsmonitor 2009 opgenomen. Na twee keer te hebben deelgenomen aan deze veiligheidsmonitor wordt geëvalueerd of de monitor voldoet aan de verwachtingen en of verdere deelname wordt gecontinueerd. 25
7. Afsluitend In dit meerjarenbeleidsplan Integrale Veiligheid geeft de gemeente Waalwijk weer welk beleid zij voert op de middellange termijn op het gebied van integrale veiligheid. Dit beleid wordt geconcretiseerd in een programma dat een periode van twee jaar bestrijkt. Voor een compleet beeld dienen zowel het meerjarenbeleidsplan als het veiligheidsprogramma naast elkaar te worden gelezen. Pas dan is duidelijk hoe de gemeente de prioriteiten vanuit de middellange termijn concreet invult op de meer nabije termijn. 26
BIJLAGE I Samenvatting uitkomsten Veiligheidsmonitor 2009 H1 Inleiding In het najaar van 2009 is voor de tweede keer de Integrale Veiligheidsmonitor (IVM) uitgevoerd. Het doel van de IVM is het monitoren van de subjectieve en objectieve veiligheid van de Nederlandse burger en het functioneren van de politie en de gemeenten op het gebied van veiligheid. De subjectieve gegevens komen van de enquête. De objectieve gegevens zijn afkomstig van de politieregistraties. De IVM is in Brabant het resultaat van de samenwerking tussen de provincie, gemeenten en politie op zowel personeel als financieel gebied. In Regio Midden- en West-Brabant hebben in 2009 17 gemeenten voor de eerste keer op gemeentelijk niveau deelgenomen aan de Integrale Veiligheidsmonitor. Waalwijk is één van de deelnemende gemeenten. In Waalwijk hebben 284 inwoners deelgenomen aan het onderzoek. In deze rapportage is Waalwijk vergeleken met de middelgrote gemeenten in de regio. H2 Leefbaarheid De leefbaarheid van een woonomgeving heeft te maken met de aanwezigheid van een aantal fysieke collectieve voorzieningen, de sociale cohesie in de buurt, de mate waarin burgers actief zijn, een algemeen oordeel over de woonomgeving en leefbaarheid van de buurt en de gepercipieerde buurtontwikkeling. Waalwijk scoort in vergelijking met andere middelgrote gemeenten in de regio Midden- en West-Brabant wat beter op sociale cohesie en wat minder op fysieke kwaliteit buurtvoorzieningen. Tabel S2: Kengetallen uit hoofdstuk 2: Leefbaarheid (bij de scores in deze tabel geldt: 0=slecht, 10=uitstekend) H3 Tevredenheid negen buurtaspecten De bewoners van Waalwijk zijn overwegend tevreden over de meeste van de negen voorgelegde buurtaspecten. Wel scoort Waalwijk ten opzichte van de andere middelgrote gemeenten wat lager op winkels voor dagelijkse boodschappen, winkelaanbod, openbaar vervoer en voorzieningen voor ouderen. 27
Tabel S3: Kengetallen uit hoofdstuk 3: Tevredenheid negen buurtaspecten (% tevredenheid, excl weet niet) H4 Beleving buurtproblemen In de IVM worden zes groepen buurtproblemen onderscheiden, die gezien worden als factoren die een bijdrage leveren aan onveiligheidsgevoelens van burgers: verloedering, sociale overlast, dreiging, overlast vermogensdelicten, verkeersoverlast en overige overlast. Over het algemeen geldt dat de vormen van overlast in de grotere gemeenten iets meer gevoeld worden. In vergelijking met andere middelgrote gemeenten scoort Waalwijk wat beter op sociale overlast en dreiging en wat minder op verkeersoverlast. Tabel S4a: Kengetallen uit hoofdstuk 4: Beleving buurtproblemen 1 (bij lagere score wordt er dus minder overlast ervaren) Als gekeken wordt naar de belangrijkste buurtproblemen in Waalwijk dan verschillen deze niet veel van de ervaren buurtproblemen in andere middelgrote gemeenten. Wel is parkeeroverlast relatief vaker een probleem. Tabel S4b: Top 10 van buurtproblemen die bewoners van Waalwijk het meest belangrijk vinden 28
H5. Veiligheid Er worden verschillende kengetallen bijgehouden op het gebied van veiligheid. Vergeleken met andere middelgrote gemeenten ligt in Waalwijk het percentage inwoners dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt wat lager en is ook de schaalscore voor het ervaren van overlast door onveilige plekken in de buurt wat positiever. Voor veiligheid krijgt Waalwijk van de eigen bewoners een 6,8. Tabel S5: Kengetallen uit hoofdstuk 5: Veiligheid H6. Slachtofferschap In Waalwijk geeft 27% van de respondenten aan in het afgelopen jaar slachtoffer te zijn geworden van een delict/misdrijf. Dit is vergelijkbaar met andere middelgrote gemeenten. Tabel S6: Kengetallen uit hoofdstuk 6: Slachtofferschap 1 Verloedering fysieke woonomgeving (oa. hondenpoep/rommel /vernieling/bekladding), Sociale overlast (oa. groepen jongeren, dronken mensen lastig vallen), Dreiging (oa. jongeren, criminaliteit, ongewenste aandacht, drugs, roof, geweld), Overlast vermogensdelicten (diefstal fietsen, uit auto s /beschadiging auto s, inbraak),verkeersoverlast (te hard rijden, parkeeroverlast, verkeersgedrag), Overige overlast (omwonenden, zwervers/ daklozen, horeca, dronken mensen). 29
H7. Politie Ruim een derde van de inwoners van Waalwijk zegt in het afgelopen jaar contact te hebben gehad met de politie. Van de bewoners van Waalwijk die in het afgelopen jaar persoonlijk contact hebben gehad met de politie, is 50% (zeer) tevreden over het contact, 28% is niet tevreden/niet ontevreden en 22% is ontevreden. In de grotere gemeenten hebben de mensen wat vaker contact met de politie dan in kleinere gemeenten en lijken burgers ook iets meer tevreden over de politie, al zijn de verschillen klein. Als meer in algemene zin gevraagd wordt aan alle respondenten naar hun tevredenheid met het functioneren van de politie blijkt 31% van de inwoners van Waalwijk (zeer) tevreden, 16% ontevreden en heeft ruim de helft geen mening of een neutrale mening. Vergeleken met andere middelgrote gemeenten zijn de inwoners van Waalwijk die direct contact hebben gehad wat minder vaak tevreden. Ook wordt de politie wat lager beoordeeld op de schaalscores functioneren en beschikbaarheid. Tabel S7: Kengetallen uit hoofdstuk 7: Politie H8. Functioneren gemeente Voor wat betreft het functioneren van de gemeente op het gebied van de leefbaarheid en veiligheid wordt de gemeente Waalwijk vergelijkbaar met andere middelgrote gemeenten beoordeeld. Tabel S8: Kengetallen uit hoofdstuk 8: Gemeente (hoe hoger de schaalscore, hoe beter het functioneren) 30
H9. Preventie In het onderzoek zijn acht vragen gesteld over preventieve maatregelen die burgers zelf in acht kunnen nemen. Deze maatregelen kunnen worden onderverdeeld in socio-preventieve en technopreventieve maatregelen2. Waalwijk scoort vergeleken met andere middelgrote gemeenten wat hoger op preventie. Tabel S9: Kengetallen uit hoofdstuk 9: Preventie (hoe hoger de schaalscore, hoe meer maatregelen) 2 Socio-preventie (licht laten branden als er s avonds niemand thuis is, fiets in een bewaakte fietsenstalling zetten, waardevolle spullen meenemen uit de auto, waardevolle spullen thuis laten om diefstal of beroving te voorkomen), Technopreventie (Extra veiligheidsloten of grendels op buitendeuren, luiken of rolluiken voor ramen en/of deuren, buitenverlichting, alarminstallatie in huis). 31