Perceptie Voor de meeste staat onze perceptie gelijk aan realiteit. Alles wat we doen wordt gefilterd door de bril die we opzetten. Overtuigingen, ervaringen en opvoeding bepalen ons kijk op de wereld. Om effectief contact te maken met anderen is het van belang dat je weet hoe jij naar de wereld kijkt. Onze manier van kijken kun je vergelijken met een routekaart. De juiste kaart zorgt ervoor dat je het juiste einddoel bereikt, echter als je de verkeerde kaart in handen hebt, kom je nergens Verandering van gedrag en houding (bijvoorbeeld harder werken of meer ijver tonen) bieden geen oplossing. Als we open staan voor het onderzoeken van onze eigen mentale routekaarten kun je voorkomen dat je star blijft vasthouden aan je eigen kijk op de wereld. Het leren begrijpen van je eigen routekaart en inzicht krijgen in hoe de kaarten van anderen werken zorgt voor effectievere communicatie en vergemakkelijkt het bereiken van je doel.
Perceptie Het is onze geest die bepaalt of iets goed of slecht is, we gelukkig of ongelukkig zijn, arm of rijk Edmund Spenser Kijk maar eens naar het plaatje hiernaast, waarschijnlijk al eens gezien. Ziet u een vrouw? Hoe oud denk je dat ze is? Hoe ziet ze eruit? Kijk je naar de halsketting of de mond? Zie je alleen je eigen waarheid of lukt het om je te verplaatsen in het beeld van de ander? Onze geest interpreteert de patronen op basis van eerdere ervaringen uit het verleden of op basis van de patronen die we al kennen
Perceptie hoe werkt het Aannames Actie ondernemen Emotionele en fysieke reactie Context Conclusies trekken Gegevens interpreteren Overtuigingen Waarden Perceptie - gegevens selecteren De gebeurtenis door het oog van de camera
Leer de kaart van de ander lezen Resultaat Als je waarneemt: Kijk je door het oog van je eigen camera Selecteer je bepaalde gegevens Acties En vorm je waarde oordelen Neem je patronen en betekenis waar Je perceptie bepaalt jouw realiteit Denken Vanuit deze perceptie trek je voor jou logische conclusies Voel je emoties ergens in je lichaam Creëer je een overtuiging en daarop baseer je je handelen Feiten Weet dat anderen hetzelfde proces doorlopen maar andere ervaringen, opvoeding en achtergrond hebben. Ken je hun overtuigingen en percepties?
Welke kleur heeft je voorkeur Jung beschrijft de persoonlijkheidstypen aan de hand van vier energieën. In het model van Insights zijn ze vertaald naar vier kleuren. Iedereen heeft deze kleuren tot zijn beschikking, echter ontwikkel je tijdens je leven een voorkeur voor het aanwenden van energieën. Iedere persoonlijkheid is een unieke combinatie van kleuren Helder blauw Zacht groen Stralend geel Vurig rood Objectief, afstandelijk, Analytisch, berekend, tactvol Stil, rustig, geduldig, verzorgend, stabiel Vrolijk, monter, opbeurend, aanstekelijk, beweeglijk Direct, doortastend, positief, scherp, resoluut, gedurfd Ik doe het JUIST Ik doe het met ZORG Ik doe het SAMEN Ik doe het NU
Vier kleuren goede dag en slechte dag Voorzichtig Nauwkeurig Analytisch Gedetailleerd Objectief Daadkrachtig Veeleisend Vastberaden Wilskrachtig Doelbewust Pietluttig Besluiteloos Argwanend Koud Afstandelijk Agressief Controlerend Gedreven Dominant Intolerant Zorgzaam Relatiegericht Harmonieus Ontspannen Geduldig Dynamisch Enthousiast Overtuigend Expressief Visionair Gedwee Passief Traag Afhankelijk Koppig Opgewonden Chaotisch Indiscreet Pronkerig Overhaast
Helder blauw Zacht groen Stralend geel Vurig rood kwaliteiten Goed geïnformeerd, consequent, deskundig, stelt indringende vragen, grondig, degelijk, onafhankelijk en objectief Luisteraar, ondersteunen oprecht, gevoelig, warm, oprecht, persoonlijke en diepgaande relaties, stabiel Legt snel contact, innemend, enthousiast sociaal, zonnig, flexibel, verbeeldingskracht, uitstekende presentatie energiek, doortastend, oplossingsgericht, assertief, gefocust, doelbewust, legt de lat hoog valkuilen Kritisch en ongevoelig, ziet gevoelens over het hoofd, verdwaald in details, stroeve eerste interactie Langzaam aanpassen, vermijdt afwijzing, neemt het persoonlijk, meegaand Gebrek aan focus, te nonchalant, slechte planning en afwerking, indiscreet, snel afgeleid Slechte luisteraar, arrogant, drammer, eisend, kan niet wachten, weinig ruimte voor de ander
Jungiaanse voorkeuren Jung schreef in zijn werk de Psychologische Typen al dat verschillende mensen, verschillende voorkeuren hebben. En mensen daardoor verschillend kijken naar situaties. Andy en Andrew Lothian vertaalden zijn werk naar het Insights Discovery model. Een goed begrip van de voorkeuren helpt om te begrijpen wat er speelt bij mensen, teams en in organisaties. Jung onderscheidt een aantal psychologische voorkeuren Bewustzijnsinstelling: Introversie en Extraversie Wijze waarop we onze aandacht richten en onze energie tot uitdrukking brengen Hoewel we een voorkeur hebben is het soms nodig om aandacht aan de tegenpool te besteden Introvert toetst aan de binnenwereld, extravert toetst aan de buitenwereld Irrationele functies: Gewaarworden en Intuïtie Wijze waarop we informatie gewaarworden, verwerken, opnemen Dieper in ons innerlijk verborgen Gewaarworden gebeurd via zintuigen, hier en nu concreet Rationele functies: Denken en Voelen Wijze waarop je oordeelt, beslissingen neemt, evalueert Denken is onpersoonlijk, los van wensen of persoonlijkheid Voelen is persoonlijk, subjectief, volgt wensen en waarden van persoon
Bewustzijnsinstelling Hoe reageer jij? Naar binnen gericht: introvert Naar buiten gericht extravert Introversie Rustig Opmerkzaam Naar binnen gericht Verdieping Eén-op-één Gereserveerd Beschouwend Bedachtzaam Voorzichtig Extraversie Spraakzaam Betrokken Naar buiten gericht Verbreding Groepsgericht Stralend middelpunt Actiegericht Uitgesproken Gedurfd
Irrationele functie Hoe neem jij waar? Gewaarworden: Vertelt je of het echt is? Intuïtie: Informeert je wat de mogelijkheden zijn Gewaarworden Specifiek Gericht op het heden Realistisch Consequent Nuchter Praktisch Nauwkeurig Feitelijk Stap-voor-stap Intuïtie Globaal Gericht op de toekomst Visualiserend Onvoorspelbaar Fantasievol Conceptueel Grote lijnen Abstract Spontaan
Rationele functie Hoe beslis jij? Denken: Zet de feiten op een rij Deze vertellen je wat te doen Voelen: Kijkt naar meningen en context Vertelt je wat het waard is Denken Formeel Onpersoonlijk Analytisch Afstandelijk Objectief Sturend Competitief Resoluut Taakgericht Voelen Informeel Persoonlijk Instinctief Betrokken Subjectief Flexibel Accommoderend Ambivalent Relatiegericht
introversie Acht persoonlijkheidscombinaties denken Jung onderscheid acht persoonlijkheidscombinaties. Dr. Jolande Jacobi maakte dit inzichtelijk en presenteert al in 1942 de Jungiaanse types op het wiel. In ieder type zijn de verschillende functies (gewaarworden, intuïtie, denken en voelen) gecombineerd met de bewustzijnsinstelling (introversie en extraversie). Andrew Lothian gebruikt de weergave van Jacobi om tot het Insights Discovery model te komen. Een getrouwe en zeer goed onderzochte methodiek. extraversie voelen
Rationele Insights types in het kort Rationele typen Deze typen hebben de rationele functies (denken of voelen) als voorkeur. De wil om tot een besluit te komen voert de boventoon. Denken: beslisser/observator Voelen: inspirator/supporter De tegenoverliggende kleur is het minst ontwikkeld, dat is immers rationeel Rood versus groen Blauw versus geel En vice versa De Observator Bepaalt de norm productkennis analytisch Dit type is goed in het schrijven van de handleiding. Feitenlijke gegevens zijn altijd paraat en netjes geordend. Ze bepalen de normen en specificaties voor anderen en analyseren en verzamelen gegevens. De Supporter Luisterend oor loyaal teamaanpak Supporters zijn echte teamspeler. Ze kunnen goed luisteren en daardoor de ware behoeften van de ander blootleggen. Dit type is erg loyaal aan zijn collega s en de organisatie. De Inspirator Overtuigend creatief mensgericht Dit type geniet van de voortdurende interactie tussen mensen en streeft naar voortdurend interpersoonlijk contact. Hun overtuigingskracht is groot en dankzij hun scherpe geest kunnen ze met creatieve oplossingen komen voor problemen De beslisser Resultaatgericht besluitvaardig assertief Beslissers hebben het vermogen zich te concentreren op de uitkomst en het resultaat. Ze nemen besluit over wat ze uit het leven willen halen en bepalen hun strategie om deze doelen te realiseren. Hun natuurlijke assertiviteit zorgt ervoor dat ze zowel het beste uit zichzelf als anderen zullen halen om doelstellingen te bereiken. Ze raken niet ontmoedigd door tegenslagen
Irrationele typen Deze typen hebben de irrationele functies (gewaarworden en intuïtie) als voorkeur. Waarnemen (alle opties openhouden) voert de boventoon Intuïtie: motivator Gewaarworden: coördinator Hervormer/Bemiddelaar kunnen beide De tegenoverliggende kleur is de derde kleur en nooit het minst ontwikkeld Irrationele types zijn in staat tegenstellingen te combineren, hierdoor kunnen ze overkomen als minder voorspelbaar of besluiteloos Creatieve types scoren in een grijze spaak. Je bent meestal aan het leren het tegenoverliggende principe te integreren. Vaak is dit van tijdelijke aard. Irrationele Insights types in het kort De motivator Gedreven enthousiast positief denken Dit type heeft van nature een aanstekelijk enthousiasme. Ze zijn gedreven en streven naar succes. Ze weten dit te koppelen aan het verwezenlijken van hun dromen. Ze raken niet snel ontmoedigd en zullen van nature iedere situatie positief benaderen De Coördinator Planning organisator Timemanagement Coördinators weten als geen ander hoe zij alle losse eindjes op een gestructureerde manier aan elkaar kunnen knopen. Als een stille kracht weten ze zowel hun eigen als andermans activiteiten feilloos te organiseren. Ze hebben een grondige aanpak en zijn vaardig in het plannen en time-managen. Hiermee vormen ze een steunpilaar voor de organisatie. De bemiddelaar Hulp aan anderen flexibel ideeën uitwisselen Bemiddelaars hebben oprechte verlangens om anderen te helpen en zullen de behoeften van anderen op de eerste plaats zetten. Ze zijn flexibel en kunnen zich makkelijk aanpassen aan hun omgeving. De hervormer vastberadenheid uitvoering controleren discipline Hervormers hebben van nature het verlangen om de uitvoering scherp in de gaten te houden en te beoordelen. Ze benaderen zaken gedisciplineerd, logisch en onderbouwen dit met een vastberadenheid om te slagen
Bewuste en minder bewuste persona Insights onderscheid op basis van de ingevulde vragen je bewuste en minder bewuste persona. Wat betekent dat? Je bewuste persona oftewel hoe je jezelf ziet en hoe je je presenteert Is een combinatie van wie je bent, wie je graag wil zijn, en wat de omgeving van je verwacht Het masker of de projectie die u aan de buitenwereld presenteert Je minder bewuste persona oftewel je instinctieve reactie, je niet aangepaste ik Beschrijft jezelf zonder alle aanpassingen die nodig zijn om te voldoen aan innerlijke en externe doelen. Toont je instinctieve zelf (zowel positief als negatief) Dit gezicht komt naar voren in ontspanning en onder druk
Wielposities De verschillende ringen waarin je kunt scoren: 1 2 3 Gefocuste ring (1) Bewust scoren in de buitenring betekent vooral 1 kleur tot je beschikking hebben Voordeel daarvan is dat je focus hebt en duidelijk te lezen bent voor je omgeving Nadeel is dat je een heel groot deel van je potentieel bewust niet laat zien, maar in ontspanning of onder druk (minder bewust) naar boven komt (dan heb je 3 kleuren tot je beschikking). Wat gebeurd er als je jezelf moet aanpassen? Klassieke ring (2) Bewust scoren in de middenring betekent dat je twee kleuren tot je beschikking hebt Je gedrag zowel bewust als minder bewust is meer stabiel doordat dezelfde kleuren aan het werk blijven. What you see is what you get. Dit maakt de rationele types voorspelbaar voor hun omgeving. De irrationele types verschieten van kleur de volgorde van de kleuren verandert Accomoderende ring (3) Bewust scoren in de binnenring betekent drie kleuren in je bereik. Voordeel is dat je flexibel bent en je eenvoudig aanpast aan anderen/omgeving. Nadeel is dat je niet gefocust bent, minder bewust ben je dat wel. Met welke kleur pas je je aan? Wat levert dat op of wat kost dat?
Voorkeursstroom De voorkeursstroom geeft aan welke voorkeur een impact op je werkstijl hebben en wat het verschil is tussen je bewuste en minder bewuste voorkeuren. Het onthult met name welke kleuren je op dit moment in meerdere of minder maten laat zien om aan de eisen van de omgeving te voldoen of huidige doelstellingen te realiseren. Indicator Percentage Duidt mogelijk op Positief extreem hoog +50 tot 66,7% Te sterk laten leiden door taak/eisen van de organisatie of omgeving Positief redelijk hoog +25 tot 50% Sterk streven naar bereiken van doel Positief laag 0 tot 25% Hoge mate van motivatie, innerlijke drive of acceptatie Negatief laag -25 tot 0% Blinkt uit in de taak óf is weinig gemotiveerd Negatief extreem laag -66,7 tot -25% Weinig veerkrach of weinig positief zelfbeeld
Achtergrondinformatie Insights Discovery is gebaseerd op het werk van Carl Gustav Jung. Zijn uitgangspunt ligt aan de basis van Insights Discovery: elk mens is uniek en heeft bepaalde diepgewortelde psychologische voorkeuren, die zijn perceptie van de wereld bepalen. Jolanda Jacobi ontwikkelde de 8 basispersoonlijkheden, waarbij ze uitging van Jung zijn werk. Hiermee werd de basis gelegd voor het Insights Disovery model. Aanbevolen literatuur Jung, a very short introduction Anthony Stevens Oxford University Press ISBN 978-0-19-285458-2 De psychologie van Carl Gustav Jung Jolanda Jacobi Lemniscaat ISBN 90-5637-644-0
Eigen aantekeningen
Food for Soul Change & Development sarah@foodforsoul.nl 06-24926886