Raad : 5 juli 2005 Agendanr. : Doc.nr : B200504086 Afdeling: : Educatie, Welzijn en Zorg RAADSVOORSTEL Onderwerp : wet regeling schoolbegeleiding Toelichting De brancheorganisatie van de onderwijsbegeleidingsdiensten (Edventure), de VNG en de besturenorganisaties hebben overeenstemming bereikt mbt de stelselwijziging van de schoolbegeleidingsdiensten. Per 1 augustus 2005 wordt overgegaan tot een vraaggestuurde financiering.het wetsvoorstel houdt in dat vanaf augustus 2005 het budget voor schoolbegeleiding aan de schoolbesturen wordt uitgekeerd. Na een afbouwperiode van 2½ jaar is er per 1 januari 2008 geen sprake meer van 'gedwongen winkelnering'. Dan kunnen de scholen in zee gaan met de schoolbegeleidingsdienst van hun keuze. De wettelijke instandhoudingsplicht voor gemeenten gaat verdwijnen per 1-8-2005. Zo ook de bestedingsverplichting. Begeleidingsdiensten waar wij een instandhoudingsverplichting voor kennen: De gemeente Heusden heeft tot 1 januari 2008 te maken met twee begeleidingsdiensten te weten de SOM en Giralis. Twee diensten met ieder een eigen bedrijfsvoering gebaseerd op hun organisatie. Zowel de SOM (Tilburg) als Giralis (Den Bosch) hebben wij reeds eind 2001 medegedeeld dat in afwachting van de toen nog voorziene stelselwijziging per 1 januari 2003, de desbetreffende raamovereenkomst per 31 december 2001 zou worden beëindigd. Daarbij is tevens aangegeven dat wij - als overgangsperiode - op dezelfde basis de financiering en dienstverlening zouden continueren totdat de stelselwijziging feitelijk zou worden aangenomen. Voorgeschiedenis Hoewel de stelselwijziging inzake de schoolbegeleiding al lang geleden was aangekondigd is nu duidelijk wat de consequenties zijn voor de positie van de gemeente bij het in stand houden van schoolbegeleiding ten behoeve van scholen. De overweging dat gemeenten per 1 augustus 2005 geen wettelijke taak meer hebben bij het in stand houden van een schoolbegeleidingsdienst speelt daarbij een grote rol. Belangrijke vraag bij het op hoogte houden van de financiële inzet is de vraag wat de gemeentelijke rol wordt op het gebied van onderwijs(achterstanden)beleid. Indien de gemeente overweegt de gemeentelijke bijdrage (verdubbeling van de rijksbijdrage) af te bouwen dan dient de gemeente zich volgens normale subsidiewetgeving te houden aan een redelijke afbouwtermijn. In de gezamenlijke afspraken die zijn gemaakt om te komen tot vraaggestuurde financiering schoolbegeleiding is gesteld dat de minister en de partijen zich moeten inspannen om het volume aan financiële middelen dat wordt besteed aan het product schoolbegeleiding ook na de invoering van de vraagfinanciering van schoolbegeleiding te handhaven. De intentie van de minister en de partijen (de brancheorganisatie van de onderwijsbegeleidingsdiensten (Edventure), de VNG en de besturenorganisaties) is om de expertise te behouden en het ontstaan van werkloosheidsuitkeringen in de sector te voorkomen. Schoolbesturen en gemeenten zijn daarbij uit hoofde van hun contract-of subsidierelatie gehouden om zorgvuldig te handelen ten aanzien van de schoolbegeleidingsdienst. De invoering van vraaggefinancierde schoolbegeleiding is wenselijk omdat enerzijds de scholen zelf verantwoordelijk zijn voor de kwaliteit van hun onderwijs en daarom zelf moeten 1/6
kunnen bepalen welke schoolbegeleiding noodzakelijk is zij deze willen inkopen en anderzijds omdat vraagfinanciering bijdraagt aan een efficiënte bedrijfsvoering van aanbieders van schoolbegeleiding en daarmee zorgt voor een doelmatige inzet van de beschikbare overheidsmiddelen voor schoolbegeleiding. en bij wie Wettelijke overgangstermijn Rijksbijdrage Er is sprake van een wettelijke overgangstermijn tot 1 januari 2008. Thans is de situatie zo dat er vanuit het Rijk (de Rijksbijdrage) 50% financiering is. Dit wordt met 50% door de gemeente Heusden aangevuld. Tot 1-8-2005 gaat de rijksbijdrage in zijn geheel via de gemeente naar de SOM en Giralis. Per 1-8-2005 gaat de gehele rijksbijdrage naar de schoolbesturen. Van die rijksbijdrage moet 75% geoormerkt naar Giralis en de SOM. De overige 25% zijn vrij besteedbaar bij een aanbieder op de markt van (school) begeleiding. Per 1-8-2006 is nog slechts 50% van de rijksbijdrage geoormerkt en Vanaf 1-1-2008 zijn de schoolbesturen vrij in de besteding van de rijksbijdrage schoolbegeleiding Afbouwregeling voor de gemeente Tot 1-1-2008 het Rijksdeel (50%) aanvullen met 50% gemeentelijk deel. (huidig schoolbegeleidingsniveau). Ook voor wat betreft het gemeentelijk deel kunnen we een afbouwregeling doorvoeren door de gelden meer te gaan bestemmen voor lokale onderwijsdoelen teneinde meer sturing te kunnen geven aan het lokaal onderwijsbeleid. Onder de noemer lokale onderwijsdoelen kunnen onderwerpen als schoolontwikkeling, onderwijsinnovatie, pedagogische ontwikkeling, marktontwikkeling, curriculum ontwikkeling, begeleiding VVE, begeleiding van leerkrachten en productontwikkeling vallen. Schoolbesturen kunnen deze lokale onderwijs gelden aanvragen op basis van een projectplan. De wettelijke afbouwregeling voor de gemeente komt er dan als volgt uit te zien: Tot 1-8-2005 gaat het gemeentelijk deel rechtstreeks naar de SOM en Giralis waarvan 10% geoormerkt is voor lokaal onderwijsbeleid. Per 1-8-2005 75% van het gemeentelijk deel rechtstreeks naar de SOM en Giralis en 25% in eigen beheer ten behoeve van lokaal onderwijsbeleid. Per 1-8-2006 50% van het gemeentelijk deel rechtstreeks naar SOM en Giralis en 50% in eigen beheer ten behoeve van lokaal onderwijsbeleid. Vanaf 1-1-2008 het gehele gemeentelijke deel blijft in beheer van de gemeente ten behoeve van lokaal onderwijsbeleid. Voor 1-1-2010 vind er een evaluatie plaats over de inzet van de gemeentelijke middelen in relatie met het onderwijs(achterstanden) beleid. Hiertoe zal een hernieuwd onderwijsplan 2006-2010 worden opgesteld met het scholenveld. Wachtgeldverplichtingen Voorgesteld wordt te kiezen voor het volgen van de wettelijke afbouwperiode voor de gemeente ter voorkoming van wachtgeldverplichtingen bij zowel de SOM als Giralis. Vanaf 1-1-2008 is de wettelijke afbouwregeling niet meer van kracht en is er niet langer sprake van een subsidierelatie met de SOM en Giralis. 2/6
Nut en noodzaak van schoolbegeleiding Op basis van het nut van schoolbegeleiding in de toekomst en de noodzaak voor het onderwijsveld om beter op maatschappelijke veranderingen in te kunnen spelen, en daarmee hun onderwijs aan te kunnen passen, is het volgen van de wettelijke afbouwregeling met het instandhouden van het huidige niveau van financiering door de gemeente gewenst. In een conferentie met het onderwijsveld (februari 2005) zijn de ontwikkelingen van de schoolbegeleiding uitgebreid besproken. Er is gesproken naar aanleiding van een aantal vragen/stellingen aan het onderwijsveld om daarmee de positie van de gemeente de komende jaren te kunnen bepalen. Belangrijkste punten zijn: De schoolbegeleiding heeft de afgelopen jaren bijgedragen aan de kwaliteit van het onderwijs, maar was ook afhankelijk van de vraagstelling en respons van de scholen. Het was ook sterk afhankelijk van de begeleider. Door het vraaggestuurde werken verwacht men beter zelf sturing te kunnen geven aan de persoon die de begeleiding geeft. Er zou een primaire voorziening schoolbegeleiding moeten zijn/blijven, gebaseerd op het huidige budget. De scholen maken zelf uit waar ze diensten afnemen. Schoolbegeleiding moet ten goede komen aan het onderwijs, dus moet gehandhaafd blijven! Voor individuele hulpverlening (onderzoeken) is geen schoolbegeleidingsdienst nodig. Voor schoolontwikkeling en innovatieprojecten wel. Managementondersteuning kan ook elders ingekocht worden. Bij de huidige schoolbegeleidingsdiensten zit kennis en kunde op het gebied van onderwijs; schoolontwikkeling; onderwijsinnovatie; pedagogische ontwikkeling, marktontwikkeling, curriculum ontwikkeling, begeleiding VVE, begeleiding van leerkrachten, productontwikkeling en informatie. Er dient in ieder geval een koppeling met het onderwijs(achterstanden) beleid te worden gemaakt. Het liefst behouden de scholen zich het recht voor van de rijksbijdrage + 40% van het gemeentelijk deel en 10% van het gemeentelijk deel voor lokaal onderwijsbeleid. De gemeente is onze partner. Gezamenlijk moeten we doelen formuleren en daaraan voorwaarden verbinden. "Samen staan we sterk" Samen staan we voor het onderwijsbeleid van onze gemeente. Hoe hebben de SOM en Giralis zich voorbereid op de stelselwijziging? De SOM Tilburg heeft inmiddels een voorstel gedaan om te komen tot een convenant "verantwoordelijkheid voor goed onderwijs in Midden Brabant". De samenstellers van de notitie zijn van mening dat de gemeenten en schoolbesturen gezamenlijk kunnen kiezen voor instandhouding van een bodemvoorziening onderwijsbegeleiding. Dit betekent dat scholen en gemeenten kunnen beschikken over een permanente lokale en regionale deskundigheid t.a.v. onderwijs en scholen. De bodemvoorziening gaat uit van het huidige schoolbegeleidingsniveau. Dus 50% rijkssubsidie naar de schoolbesturen en 50% vanuit de gemeente. De gedachtegang van het convenant wordt door de schoolbesturen wel ondersteund echter een convenant afsluiten druist in tegen de mogelijkheid tot vraaggestuurde financiering die er toe moet leiden dat scholen het toegekende budget effectiever en efficiënter in kunnen zetten. Giralis heeft in 2003 de tarieven voor de dienstverlening verhoogd voor het opbouwen van een reserve om de consequenties van de stelselwijziging (o.a. verwacht marktverliesaandeel van 30%) te kunnen opvangen. Inmiddels is de stelselwijziging uitgesteld tot 1-8-2005. Dat betekent dat de overgangsperiode gedurende de jaren 2003 en 2004 en de eerste helft van 2005 is verlengd. 3/6
In de loop van 2003 en 2004 is in regionaal verband overleg gevoerd over de ontwikkelingen, waarbij telkens de geoormerkte opbouw van de genoemde reserve in relatie is gesteld met een eventueel vervroegde beëindiging van de subsidierelatie tussen Giralis en de gemeenten. Uiteindelijk hebben de gemeenten toch gekozen voor een afbouw overeenkomstig de wettelijke afbouwregeling, concreet gezegd gefaseerd afbouwen tot 1 januari 2008. Giralis is al geruime tijd bezig de organisatie voor de veranderingen klaar te maken, niet alleen in bedrijfseconomische zin maar ook de gehele organisatie. Er is een substantieel natuurlijk verloop onder het personeel geweest en de vactures zijn niet ingevuld. Van een aantal medewerkers is vervroegd afscheid genomen door middel van een Pre-vut regeling. Onder andere aan het voorgaand zijn de opgebouwde reserves opgegaan. Daarnaast is er een algemene reserve opgebouwd ten behoeve van de opvang van een aantal personele en organieke veranderingen waarmee de dienst te maken krijgt. De medewerkers gaan in principe uit het ABP maar kunnen vanaf 1-8-2005 vrijwillig in het ABP, de organisatie is verplicht aan te sluiten bij het UWV/GAK en er is geen IZA aansluiting meer voor het zittend personeel. De gemeenten en schoolbesturen hebben de afgelopen jaren een behoorlijke bijdrage geleverd aan het klaar maken van Giralis voor de toekomst. Van versnelde afbouw met Giralis is geen sprake omdat Giralis heeft gerekend op de gemeentelijke middelen tot 1-1-2008. Op Overeenstemming Gericht Overleg Op 2 juni 2005 wordt Op Overeenstemming Gericht Overleg (OOGO) gevoerd met betrekking tot de wettelijke afbouwregeling. Het verslag van het OOGO zal tijdens de commissie IZ worden ingebracht. Met de directeuren is reeds gesproken over dit voorstel in de conferentie van maart 2005. De directeuren gaan accoord mits de gelden lokaal onderwijsbeleid ten behoeve van de scholen gebruikt wordt. Financiële paragraaf In de meerjarenbegroting 2005 tot en met 2009 is een bedrag van 326.000,00 opgenomen. Het betreft een samengesteld bedrag 50% rijksbijdrage en 50% gemeentelijk deel. In de marap 2005 zijn reeds aanpassingen aangebracht in verband met verandering van beleid. Dit betekent dat het Rijksdeel vanaf 1 augustus komt te vervallen. Na het vervallen van het Rijksdeel blijft jaarlijks het gemeentelijk deel ad 163.000,-- (peildatum 2005) beschikbaar voor de wettelijke afbouwregeling tot 1 januari 2008. Indien het Rijk een indexering van toepassing verklaard zal deze gevolgd worden. Over wat met de gemeentelijke middelen gebeurt na 1 januari 2008 heeft nog geen besluitvorming plaatsgevonden. Daarom is het op dit moment mogelijk een afweging te maken of deze middelen vanaf 2008 ingezet kunnen worden ten behoeve van lokaal onderwijs of ingezet kunnen worden voor andere zaken. Voor 2010 vindt een evaluatie plaats over de inzet van de gemeentelijke middelen in relatie met het onderwijs(achterstanden) beleid. Hiertoe zal een hernieuwd onderwijsplan 2006-2010 worden opgesteld waarbij deze middelen ingezet kunnen worden. Een en ander heeft voorals nog geen financiële consequenties. Advies raadscommissie De commissie IZ heeft in zijn vergadering van 8 juni 2005 positief geadviseerd op genoemd raadsvoorstel Voorstel Wij stellen u voor om bijgaand conceptbesluit vast te stellen, Het college van Heusden, de secretaris, mr. J.T.A.J. van der Ven de burgemeester, drs. H.P.T.M. Willems 4/6
BIJLAGEN: Conceptbesluit TER INZAGE: De stukken liggen ter inzage in de leeskamer, locatie Vlijmen. Steller: Ivonne Geers 5/6
CONCEPTBESLUIT De gemeenteraad van Heusden in zijn openbare vergadering van 5 juli 2005; gezien het voorstel van het college van 10 mei 2005, doc.nr. B200504086; b e s l u i t : Tot het volgen van de wettelijke afbouwperiode tot 1 januari 2008, waarbij sprake is van het op peil houden van het huidige financiële niveau (geheel aanvullen van de Rijksbijdrage) Beeindigen van de subsidierelatie met de SOM en Giralis per 1-1-2008. Aldus besloten in zijn openbare vergadering van 5 juli 2005; De raad voornoemd, de griffier, de voorzitter, A.J. Emmen drs. H.P.T.M. Willems 6/6