Steller: dhr. J. Ketelaars Datum: 10 augustus 2004 Portefeuille: E.W.H.M. van Spaandonk B&W: Datum: 24 augustus 2004 Openbaar: Ja Persbericht:

Transcriptie

1 Agendanr. : Doc.nr. : B Sector Afdeling : Maatschappelijke Zaken : Educatie, Welzijn en Zorg Steller: dhr. J. Ketelaars Datum: 10 augustus 2004 Portefeuille: E.W.H.M. van Spaandonk B&W: Datum: 24 augustus 2004 Openbaar: Ja Dualisme B&W Commissie: RZ Raad: BZ Persbericht: Datum: Datum: Nee IZ Datum: 15 september 2004 ABZ Besluit: Onderwerp: Invoering Wet kinderopvang (Wk) Datum: Datum: 5 oktober 2004 Referendabel Nee Advies: Conform bijgaand conceptbesluit ermee in te stemmen om de uitvoering van de Wet kinderopvang onder te brengen bij de Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden- Langstraat (ISD). Intern overleg: Er is overeenstemming bereikt met de afdeling Juridische Bestuursondersteuning (Marja Leijtens) en de afdeling Financiën (Egbert Pulles). College B&W: S.: B.: Par. steller: Besluit B&W: Acc. Bespreken Acc. Bespreken Paraaf afdelinghoofd: 1/8

2 Raad : 5 oktober 2004 Agendanr. : 18 Doc.nr : B Afdeling: : Educatie en Welzijn en Zorg RAADSVOORSTEL Onderwerp : Invoering Wet kinderopvang (Wk) Toelichting Op 1 januari 2005 wordt de Wet kinderopvang (Wk) ingevoerd. De Wk bevat voor zowel ouders, instellingen als de gemeente Heusden ingrijpende wijzigingen. In de onderstaande nota wordt u geïnformeerd over de wettelijke taken en gevolgen voor de gemeente. Tevens wordt uw raad gevraagd een aantal besluiten te nemen over de uitvoering van de Wk voor de gemeente Heusden. Doel Wk Het doel van de Wk is om het ouders gemakkelijker te maken zorg en werk te combineren. De nieuwe wet heeft twee belangrijke uitgangspunten: a. de kosten van de kinderopvang worden samen gedragen door ouders en overheid. De inkomensafhankelijke tegemoetkoming van de overheid aan ouders vindt plaats via de belastingdienst. Hierdoor hebben de ouders zelf zeggenschap over de keus van de kinderopvanginstelling. De verwachting is dat hierdoor meer marktwerking ontstaat en de kwaliteit verbetert; b. de kwaliteit van de opvang en het toezicht daarop wordt in de Wk geregeld. In plaats van lokale kwaliteitseisen is het de bedoeling dat er eenduidige landelijke kwaliteitseisen komen. Drie wettelijke taken gemeente onder de Wk Uit de Wk vloeien drie wettelijke taken voort waar de gemeente verantwoordelijk voor is: 1. het inrichten van een openbaar register waarin alle kinderopvanginstellingen (binnen de gemeente Heusden) moeten worden ingeschreven. 2. het verstrekken van een gemeentelijk bijdrage in de kosten van de kinderopvang voor de in de wet voorgeschreven doelgroepen. De Wk geeft aan welke groepen recht hebben op een gemeentelijke bijdrage in de kosten van kinderopvang (naast de tegemoetkoming van de rijksoverheid aan ouders). Het Rijk vergoedt een vast bedrag aan de gemeente voor deze taak. Doelgroepen zijn o.a. herintreders (inclusief tienermoeders), nieuwkomers en oudkomers. 3. het toezicht op de kwaliteit en een handhavingplicht. De Wk vervangt alle bestaande financiële regelingen voor kinderopvang van de overheid. Op hoofdlijnen heeft dit de volgende consequenties: - de regeling gesubsidieerde opvangplaatsen komt te vervallen; - vanaf 2005 zijn er geen specifieke uitkeringen meer voor uitbreiding of instandhouding kinderopvang; - in januari 2005 wordt aan het gemeentefonds een bedrag toegevoegd, bedoeld voor: * de uitvoering van het eerstelijnstoezicht (GGD) * de bekostiging van het gemeentelijk aandeel in het doelgroepenbeleid kinderopvang; het financieren (minimaal 1/6 en maximaal 1/3 deel) van de kosten voor de kinderopvang van de doelgroepen, het beoordelen en beschikken van alle aanvragen, de organisatie van de sociaal-medische indicatie, het inrichten van een register kinderopvang, het toezicht op de kwaliteit inclusief handhaving en sanctie. In de financiële paragraaf van dit voorstel worden bovenstaande punten nader toegelicht. 2/8

3 Ondersteuning invoering doelgroepenbeleid De nieuwe wet schrijft voor dat gemeenten geen zaken meer mogen doen met instellingen voor kinderopvang, maar de inkomensondersteuning rechtstreeks moeten uitkeren aan burgers die daar recht op hebben. Het gros van die groep bestaat uit bijstandsgerechtigden. Hoewel de gemeente straks formeel alleen het geld aan zogenaamde doelgroepouders hoeft uit te keren, blijkt uit eerder onderzoek dat deze mensen daarnaast begeleiding nodig hebben. Vaak betreft het mensen die niet zelf een plek voor hun kind in de opvang kunnen regelen. De doelgroepouders zijn dus grotendeels cliënten van de Intergemeentelijke Sociale Dienst Midden Langstraat (ISD). De ISD voert vanaf 1 januari 2004 taken uit op het gebied van reïntegratie, uitkeringen van levensonderhoud en verlening van bijzondere bijstand. De ISD is dan ook het eerste aanspreekpunt voor het grootste gedeelte van de in de Wk benoemde doelgroepen. Het lijkt daarom een logische stap om de uitvoering van het doelgroepenbeleid Wk bij de ISD te laten plaatsvinden. Daarbij moet wel rekening gehouden worden met de gemeente Loon op Zand en de gemeente Waalwijk. Dit betekent dat het wenselijk is dat er beleidsmatige afstemming tussen deze gemeenten komt over de te volgen uitvoering van het doelgroepenbeleid. Het adviesbureau BMC heeft in maart 2004 een voorstel ingediend om in de gemeenten Waalwijk, Loon op Zand en Heusden een pilot-project uit te voeren. Het adviesbureau BMC verzorgt in opdracht van het ministerie het hele traject Wk voor gemeenten. Het aanbod van BMC kan worden gezien als het in beeld brengen van een logische optie voor de gemeenten Loon op Zand, Waalwijk en Heusden. Het eindresultaat is een gedetailleerde beschrijving van het werkproces dat moet worden uitgevoerd voor de uitbetaling van inkomensondersteuning aan doelgroepouders (rapportage BMC ligt ter inzage). Rapportage BMC Zoals eerder aangegeven vloeien uit de Wk drie wettelijke taken voort waar de gemeente verantwoordelijk voor is. De rapportage van BMC richt zich voornamelijk op het verstrekken van een gemeentelijke bijdrage in de kosten van de kinderopvang voor de in de wet voorgeschreven doelgroepen (taak 2.). De belangrijkste conclusies uit het rapport van BMC zijn hieronder kort samengevat weergegeven. Uitgangspunt ten aanzien van de pilot was dat het nieuwe subsidieproces van subsidieverlening aan doelgroepen zoveel mogelijk aan moest sluiten bij de al beproefde praktijk. Een ander uitgangspunt is dat de ouder die een beroep doet op de doelgroepen-regeling in het kader van de Wet op de kinderopvang de daarvoor benodigde activiteiten zoveel mogelijk zelfstandig uitvoert. Geheel in lijn met de nieuwe Wet kinderopvang. Gemeenten staan bij de invoering van de Wet kinderopvang voor de keuze uit een drietal uitvoeringsopties: - De ouder regelt alles zelf. - De ouder regelt zoveel mogelijk zelf, centraliseren betalingsproces. - Het centraliseren van de uitvoering, de gemeente regelt alles. In de rapportage van BMC wordt gekozen voor de tweede uitvoeringsvariant. Globaal houdt deze variant in dat zoveel mogelijk wordt uitgegaan van de eigen verantwoordelijkheid van de klant. Tenzij de situatie van de klant aanleiding geeft tot bemoeienis van de gemeente. Naast de keuze voor de uitvoeringsvariant moet ook een keuze worden gemaakt in de verantwoordelijkheid van de uitvoering van het doelgroepenbeleid Wet kinderopvang. Zoals zichtbaar wordt in de beschrijving van de huidige situatie worden nu een aantal zaken inzake kinderopvang voor doelgroepen uitgevoerd door de afdelingen Welzijn van de verschillende gemeenten. Daarnaast heeft de ISD zoals eerder aangegeven nu al een aantal taken met betrekking tot kinderopvang. Hierbij gaat het met name om het regelen van kinderopvang voor 3/8

4 alleenstaande ouders met een uitkering in het kader van de KOA-regeling (regeling kinderopvang alleenstaande ouders). BMC adviseert voor het uitvoeren van het subsidieproces voor de Wet kinderopvang doelgroepen zoveel mogelijk te kiezen voor de ISD. Hieronder worden de belangrijkste argumenten weergegeven: - Het grootste deel van de doelgroepen heeft nu al contact met de ISD. Klantmanagers zien de klanten die gebruik willen maken van kinderopvang in de gesprekken die plaatsvinden in het kader van trajectbegeleiding. - Het proces van aanvragen, toetsen en betalen is een proces dat het best aansluit bij de processen die nu al worden uitgevoerd door bij de ISD. Onderbrengen van het werkproces bij de ISD zal minimale verschuivingen in de werkwijze met zich meebrengen. - De Wet kinderopvang voorziet in extra middelen om bijstandsgerechtigden naar werk toe te leiden Wanneer de kinderopvang niet geregeld is, kunnen ouders met jonge kinderen niet aan de slag. Met de komst van de Wet kinderopvang is kinderopvang eerder een voorwaarde om te kunnen werken dan een instrument in het kader van het welzijnsbeleid. - Om te toetsen of iemand tot de doelgroep behoort, zijn in veel gevallen gegevens nodig over het trajectplan en de uitkeringssituatie. Deze gegevens worden geadministreerd bij de ISD. Het onderbrengen van de uitvoering van het subsidieproces bij een andere instelling dan de ISD leidt tot onnodig veel overdrachtsmomenten van informatie, tot fouten en vertraging in de afhandeling van het proces. Wanneer men de bovenstaande argumenten overziet, is de uitvoering van het subsidieproces door de ISD een onvermijdelijke keuze wanneer wordt gekozen voor efficiency en effectiviteit van de uitvoering. Doelgroepen De Wet kinderopvang biedt de mogelijkheid om aanvullende doelgroepen te benoemen die niet in de Wet worden benoemd. Hierbij is te denken aan vrijwilligers en/of mantelzorgers. In dat geval komen de totale kosten (dus ook het deel van de belastingdienst) voor rekening van de gemeente. Mede gelet op de grote financiële gevolgen adviseert BMC hiertoe niet te besluiten. In overleg met de gemeenten Waalwijk en Loon op Zand is daarom besloten om geen aanvullende doelgroepen te benoemen, maar uit te gaan van de doelgroepen zoals die in de Wet worden genoemd. Handhaving/kwaliteit/register De andere twee gemeentelijke taken (1. en 3.) die voortvloeien uit de Wk, het toezicht op de kwaliteit inclusief handhaving en sanctie en het inrichten van een register kinderopvang, dienen te worden uitgevoerd door elke afzonderlijke gemeente. Het toezicht op de kwaliteit inclusief handhaving wordt op dit moment al uitgevoerd door de afdeling Educatie, Welzijn en Zorg. Het heeft geen toegevoegde waarde om dit proces onder te brengen bij de ISD, die daar ook helemaal niet op is ingericht. De kosten voor uitvoering van het toezicht op de kwaliteit komen over rekening van iedere afzonderlijke gemeente (zie: financiële paragraaf). Mandaat Wanneer uw raad er voor kiest om de uitvoering van de Wet kinderopvang neer te leggen bij de ISD dan dient deze daarvoor gemandateerd te worden. In de gemeenschappelijke regeling met de ISD is de Wet kinderopvang niet opgenomen. Wanneer de ISD wordt gemandateerd dan krijgt zij de bevoegdheid om besluiten te nemen op aanvragen in het kader van het doelgroepenbeleid van Wet kinderopvang. De ISD dient hierbij een (half) jaarlijkse verantwoordelijkheid aan de gemeenten af te leggen. Met de ISD wordt een overeenkomst afgesloten waarin de uit te voeren taken en de wijze van kostenverrekening zijn opgenomen (zie: financiële paragraaf). Wanneer het noodzakelijk mocht blijken te zijn 4/8

5 om aanvullend beleid te formuleren dan vindt dat plaats onder verantwoordelijkheid van de individuele gemeenten. Verordening Artikel 25 Wet kinderopvang bepaalt dat de gemeenteraad bij verordening (deze ligt ter inzage) regels vaststelt omtrent de tegemoetkoming van de gemeente. Deze regels hebben betrekking op de verlening, de voorschotverlening en de vaststelling van de tegemoetkoming. Deze verordening geeft uitvoering aan deze wettelijke opdracht. De algemene subsidieverordening is niet van toepassing op de verstrekking van tegemoetkomingen. Het principe geldt dan dat de meest specifieke regeling voorrang krijgt boven de algemene regeling. In de verordening zijn twee uitgangspunten gehanteerd. Het eerste uitgangspunt is dat de uitvoeringslasten voor zowel de gemeente als de aanvragers van de tegemoetkoming zo beperkt mogelijk moeten zijn. Het tweede uitgangspunt is dat de gemeentelijke uitgaven die gemoeid zijn met de verstrekking van de tegemoetkomingen zo goed mogelijk beheersbaar zijn. Financiële paragraaf De Wk vervangt de bestaande financiële regelingen voor kinderopvang van de overheid, zowel de subsidies als fiscale regelingen. Voor de gemeente betekent dit dat er geen specifieke uitkeringen meer zijn voor uitbreiding of instandhouding van kinderopvang. Er zal een uitname uit het gemeentefonds plaatsvinden, gebaseerd op de kinderopvangmiddelen die in 1996 in het gemeentefonds zijn gestort vermeerderd met accres. Voor de gemeente Heusden bedraagt deze uitname op 1 januari In de meerjarenraming is reeds rekening gehouden met het wegvallen van deze middelen. Tegenover deze uitname staat een besparing op de subsidie van inzake de kinderopvang. Het verschil tussen deze bedragen bestaat uit jaarlijkse indexeringen en verhogingen als gevolg van het accres. Het Rijk vergoedt aan de gemeente een vast bedrag voor de uitvoering van de Wet kinderopvang als storting in de algemene middelen van het gemeentefonds. Voor de gemeenten Loon op Zand, Waalwijk en Heusden zijn dit de volgende bedragen: Loon op Zand: Waalwijk: Heusden: Totaal drie gemeenten In het rapport van BMC wordt een ander bedrag ( ) genoemd, maar ten tijde van het maken van dat rapport waren de definitieve bedragen nog niet bekend gemaakt door het ministerie van financiën. De junicirculaire van het ministerie van financiën laat bovenstaand beeld zien. Uit deze middelen moeten de volgende zaken worden betaald: - Financieren van 1/6 deel van de kosten van kinderopvang van ouders van de doelgroepen. - Compenseren van de eigen bijdrage (3,8% van de kosten van kinderopvang) van een deel van de doelgroepuders (ouders met een Wwb-uitkering en een trajectplan en ouders met een deeltijdbaan en een aanvullende Wwb-uitkering). - Uitvoeringskosten van aanvragen-beoordelen-betalen van bijdragen. - Advies sociaal medische indicatie door indicatiesteller. - Overige uitvoeringskosten, zoals register, automatisering. - Toezicht op de kwaliteit inclusief handhaving en sancties. 5/8

6 In het rapport van BMC is een overzicht opgenomen waarin de berekening van het bedrag dat is gemoeid met de uitvoering van doelgroepenbeleid Wet kinderopvang is weergegeven. De prognose in dit overzicht gaat uit van ,48 kosten op jaarbasis. De ISD kan voor dit bedrag de uitvoering van de Wet kinderopvang voor haar rekening nemen. Een uitgebreide toelichting op dit overzicht is te vinden op blz. 26 van het rapport van BMC. Resteert een bedrag van ongeveer voor de gemeenten Loon op Zand, Waalwijk en Heusden. Van dit bedrag zal het register moeten worden bijgehouden en zullen de GGDcontroles moeten worden uitgevoerd. Daarbij dient in aanmerking te worden genomen dat de kosten, die nu zijn gemoeid met het uitvoeren van de KOA-regeling (regeling kinderopvang alleenstaande ouders) moeten worden afgetrokken van de uitvoeringskosten zoals die nu in het rapport genoemd worden. De KOA-regeling komt namelijk te vervallen. Hierover zal nog worden gesproken met de ISD. De werkelijke kosten zullen per gemeente in rekening worden gebracht waarbij de meer- of minder kosten voor de gemeente blijven. Uitgangspunt hierbij is dat eventuele extra kosten per gemeente in beeld worden gebracht. Mocht er dus een toename van cliënten uit de gemeente Waalwijk zijn dan worden de extra kosten voor deze cliënten ook bij de gemeente Waalwijk in rekening gebracht. De eventuele extra kosten die zijn gemoeid met de overhead worden naar rato over de drie gemeenten verdeeld. Daarbij wordt uitgegaan van de volgende verdeelsleutel: Loon op Zand 18%, Heusden 37% en Waalwijk 45% van de kosten. Besluitvorming Tijdens het ambtelijk vooroverleg dat tussen de gemeenten Loon op Zand, Waalwijk en Heusden heeft plaatsgevonden over invoering van de Wk is overeenstemming bereikt over datgene dat aan de afzonderlijke gemeenteraden wordt voorgelegd. Vaststelling door uw raad zal dan ook op dezelfde gronden gebeuren als de vaststelling in de raden van Loon op Zand en Waalwijk. Met de invoering van de nieuwe Wet kinderopvang dienen er door uw raad een aantal besluiten genomen te worden. Wij stellen voor te besluiten: 1. uitvoering van het subsidieproces van de Wet kinderopvang onder te brengen bij de ISD; 2. te kiezen voor uitvoeringsoptie 2. waarbij wordt uitgegaan van de eigen verantwoordelijkheid van de klant, tenzij de situatie van de klant aanleiding geeft tot bemoeienis van de gemeente; 3. geen aanvullende doelgroepen te benoemen; 4. de uitvoering van de kwaliteit/handhaving en het register binnen de afzonderlijke gemeenten te houden. 5. de ISD te mandateren om uitvoering te geven aan de Wet kinderopvang en hiertoe mede een overeenkomst op te stellen; 6. verordening Wet kinderopvang gemeente Heusden vast te stellen en per 1 januari 2005 te laten ingaan, daarmee de huidige verordening kinderopvang gemeente Heusden 1997 die door de gemeenteraad op 2 januari 1997 is vastgesteld, te laten vervallen. 6/8

7 Advies commissie De commissie heeft in haar vergadering van 15 september 2004 positief geadviseerd. Het stuk wordt op de A-lijst geplaatst. Voorstel Wij stellen u voor om bijgaand conceptbesluit vast te stellen, Het college van Heusden, de secretaris, mr J.T.A.J. van der Ven de burgemeester, drs. H.P.T.M. Willems BIJLAGE: - Conceptbesluit TER INZAGE: De stukken liggen ter inzage in de leeskamer, locatie Vlijmen. Steller: dhr. J. Ketelaars 7/8

8 CONCEPTBESLUIT De gemeenteraad van Heusden in zijn openbare vergadering van 5 oktober 2004; gezien het voorstel van het college van 24 augustus 2004, doc.nr. B ; b e s l u i t : 1. uitvoering van het subsidieproces van de Wet kinderopvang onder te brengen bij de ISD; 2. te kiezen voor uitvoeringsoptie 2. waarbij wordt uitgegaan van de eigen verantwoordelijkheid van de klant, tenzij de situatie van de klant aanleiding geeft tot bemoeienis van de gemeente; 3. geen aanvullende doelgroepen te benoemen; 4. de uitvoering van de kwaliteit/handhaving en het register binnen de afzonderlijke gemeenten te houden; 5. de ISD te mandateren om uitvoering te geven aan de Wet kinderopvang en hiertoe mede een overeenkomst op te stellen; 6. verordening Wet kinderopvang gemeente Heusden vast te stellen en per 1 januari 2005 te laten ingaan, daarmee de huidige verordening kinderopvang gemeente Heusden 1997 die door de gemeenteraad op 2 januari 1997 is vastgesteld, te laten vervallen. Aldus besloten in zijn openbare vergadering van 5 oktober 2004; De raad voornoemd, de griffier, de voorzitter, A.J. Emmen drs. H.P.T.M. Willems 8/8