SAMENVATTING RAADSVOORSTEL CASENUMMER BEHANDELEND AMBTENAAR SECTOR PORT. HOUDER 10G201744 391419 / 391419 ONDERWERP H.C.J. Meijvis IF Ke Restauratie / renovatie van de buitenschil van het stadhuis AGENDANUMMER BELEIDSPROGRAMMA/BELEIDSLIJN 08 Inwoners en bestuur REDEN VAN AANBIEDING Actie vanuit eerder besluit en actuele ontwikkelingen. In december 2008 en november 2009 heeft in de gemeenteraad besluitvorming plaatsgevonden over de nieuwbouw van een Stadskantoor en verbouwing van het Stadhuis in het kader van het gebiedsontwikkelingsproject Lange Wemen. In deze bouwplannen is ook een aantal renovatiewerkzaamheden aan het Stadhuis opgenomen. Tot mei 2010 is er van uitgegaan dat deze werkzaamheden in één bouwproces zouden plaatsvinden, namelijk bij de realisatie van de zogenoemde fase 1 (Vlek Stadskantoor) van het project Lange Wemen. Het ontwerpproces hiervoor zou in maart 2010 starten. Omdat de BAM groep echter op dat moment geen goedkeuring had gegeven aan de realisatieovereenkomsten m.b.t. Lange Wemen is het ontwerpproces toen niet gestart en zijn deze overeenkomsten ontbonden. In mei 2010 werd besloten om te gaan onderzoeken of een doorstart van (een deel van) het project Lange Wemen zonder directe participatie van een projectontwikkelaar haalbaar is. Als een doorstart plaatsvindt, zal de nieuwbouw van het Stadskantoor niet eerder kunnen aanvangen dan begin 2013 en niet vóór 1 januari 2015 gereed zijn. Een aantal restauratiewerkzaamheden aan het Stadhuis (buitengevels, dak) dient echter met spoed te worden uitgevoerd. Daarom wordt nu voorgesteld om deze werkzaamheden separaat van de verbouwing in het kader van het project Lange Wemen uit te voeren. Tevens worden voorstellen gedaan voor de vormgeving van de buitenschil, i.c. het dak van het Stadhuis. SAMENVATTING VAN HET RAADSVOORSTEL EN HET VERVOLGTRAJECT Omdat de verbouwing van het Stadhuis in het kader van het project Lange Wemen niet eerder kan starten dan in 2013 en omdat bepaalde restauratiewerkzaamheden aan het Stadhuis (buitengevels, dak) met spoed dient te worden uitgevoerd, wordt voorgesteld om deze werkzaamheden separaat uit te voeren. Het grootste deel van de werkzaamheden zal ernstige hinder, overlast of zelfs gevaar opleveren voor de gebruikers en bezoekers van het Stadhuis. Het is daarom noodzakelijk dat tijdens deze werkzaamheden vrijwel alle publieks-, kantoor- en bestuursfuncties worden uitgeplaatst. Deze worden voor een deel tijdelijk in het oude Stadskantoor gehuisvest en voor een deel in het kantoor aan de Hazenweg. Voor het dak wordt voorgesteld om de huidige koperen dakbedekking te vervangen door het zeer duurzame materiaal EPDM (zwart kunstrubber) en waar mogelijk en zinvol hierop zonnepanelen te plaatsen dan wel in het EPDM geïntegreerde zonnecellen. Aan de randen wordt het dak afgewerkt met een groen metaalprofiel. Na besluitvorming in de raad vindt aanbesteding van de werkzaamheden plaats, ten einde deze in 2011 uit te kunnen voeren.
PLAATSGEVONDEN COMMUNICATIE, DE RESULTATEN DAARVAN EN HET COMMUNICATIEPLAN VOOR HET VERVOLGTRAJECT Omdat het Stadhuis een gemeentelijk monument is, is het voorstel voor de vormgeving van het dak overlegd met de Monumentencommissie. Deze kan zich verenigen met de gekozen oplossing. Vóór de daadwerkelijke uitvoering zal de Hengelose bevolking worden geïnformeerd over de vraag welke werkzaamheden op welk moment worden uitgevoerd, welke consequenties dit heeft voor burgers en bedrijven als klant en hoe het vervolgtraject eruit ziet. Tijdens het functioneren van de tijdelijke huisvesting zullen de klanten van het publieksplein en andere bezoekers door middel van bebording naar de receptie en het tijdelijke publieksplein in het oude Stadskantoor worden verwezen. VOORSTEL AAN DE RAAD Aan de raad wordt voorgesteld: 1. In te stemmen met uitvoering van de restauratiewerkzaamheden aan de gevels en het dak van het Stadhuis separaat van de verbouwing in het kader van het project Lange Wemen. 2. In te stemmen met het gebruik van EPDM als nieuwe dakbedekking, met op de zuidoostelijk en zuidwestelijk georiënteerde dakhellingen zonnepanelen respectievelijk in het EPDM geïntegreerde zonnecellen. OPSOMMING VAN BIJLAGEN Restauratievisie
RAADSVOORSTEL REGISTRATIENR. BEHANDELEND AMBTENAAR SECTOR PORT. HOUDER 10G201744 H.C.J. Meijvis IF Ke ONDERWERP Restauratie / renovatie van de buitenschil van het stadhuis AANLEIDING EN DOEL In december 2008 en november 2009 heeft in de gemeenteraad besluitvorming plaatsgevonden over de nieuwbouw van een Stadskantoor en verbouwing van het Stadhuis in het kader van het gebiedsontwikkelingsproject Lange Wemen. In deze bouwplannen is ook een aantal renovatiewerkzaamheden aan het Stadhuis opgenomen. Het betreft hier zowel noodzakelijke werkzaamheden zoals achterstallig groot onderhoud, herstelwerkzaamheden en asbestsanering, als aanpassingen aan de eisen van deze tijd en aan duurzaamheidswensen. Tot mei 2010 is er van uitgegaan dat al de bovengenoemde werkzaamheden in één bouwproces zouden plaatsvinden, namelijk bij de realisatie van de zogenoemde fase 1 (Vlek Stadskantoor) van het project Lange Wemen. Ook bij de selectie van de architect en de overige adviseurs is uitgegaan van een combinatie van de nieuwbouw van het Stadskantoor en de verbouwing/renovatie van het Stadhuis. Het ontwerpproces zou in maart 2010 starten. Omdat de BAM groep echter op dat moment geen goedkeuring had gegeven aan de realisatieovereenkomsten m.b.t. Lange Wemen is het ontwerpproces toen niet gestart en zijn deze overeenkomsten ontbonden. In mei 2010 werd besloten om te gaan onderzoeken of een doorstart van (een deel van) het project Lange Wemen zonder directe participatie van een projectontwikkelaar haalbaar is, binnen de randvoorwaarden die daaraan door college en raad zijn verbonden. Ook de haalbaarheid van het nieuwe Stadskantoor - mogelijk in een aangepast plan - maakt daarvan deel uit. Over de bedoelde doorstart zal opnieuw besluitvorming plaatsvinden in college en raad. Als een doorstart plaatsvindt, zal de nieuwbouw van het Stadskantoor niet eerder kunnen aanvangen dan begin 2013 en niet vóór 1 januari 2015 gereed zijn. Een aantal restauratiewerkzaamheden aan het Stadhuis (buitengevels, dak) dient echter met spoed te worden uitgevoerd 1 ). Daarom is voor de voorbereiding van deze werkzaamheden vanaf juni 2010 een separaat ontwerpproces opgestart, met het doel deze werkzaamheden aan de buitenschil in 2011 uit te kunnen voeren om deze vóór het invallen van de winter 2011/2012 afgerond te kunnen hebben. Het grootste deel van de werkzaamheden zal ernstige hinder, overlast of zelfs gevaar opleveren voor de gebruikers en bezoekers van het Stadhuis. Het is daarom noodzakelijk dat tijdens deze werkzaamheden vrijwel alle publieks-, kantoor- en bestuursfuncties worden uitgeplaatst. Daarvoor is dan ook tijdelijke huisvesting gezocht. Aan uw raad wordt nu voorgesteld om in te stemmen met uitvoering van de restauratiewerkzaamheden aan de gevels en het dak van het Stadhuis separaat van de verbouwing in het kader van het project Lange Wemen. Bij de uitwerking van de vervanging van de dakbedekking is gekozen voor een oplossing die in hoge mate voldoet aan de gemeentelijke duurzaamheidsdoelstellingen. Dit leidt tot een gewijzigde vormgeving (met name qua kleurstelling). Daarom wordt aan uw raad ook instemming gevraagd met deze nieuwe vormgeving van het dak. 1 ) Het metselwerk van de gevel verkeert in zeer slechte staat. Op vele plaatsen is het voegwerk uitgesleten en/of de steen beschadigd. Daarnaast is op diverse plaatsen sprake van ernstige scheurvorming, met name bij de aansluitingen van de kopgevels en bij lateien. Vooral aan de zijde van de raadzaal en bij de statietrap is de situatie zeer ernstig. Ook de dakbedekking van de schuine daken verkeert in zeer slechte staat. Deze dakbedekking bestaat uit een bitumineuze onderlaag met daarop een dunne koperlaag. Deze koperlaag komt los van de onderlaag en gaat opkrullen, waardoor gaten ontstaan die steeds groter worden. Als gevolg hiervan treedt op verschillende plaatsen lekkage op. De conditie van het dak is dusdanig slecht dat lokale reparaties weinig effectief meer zijn. Het is dan ook noodzakelijk om de gehele dakbedekking te vervangen. Daarbij dient tevens een betere thermische isolatie te worden gerealiseerd.
OVERWEGINGEN Inhoudelijke aspecten van de restauratie/renovatie Bij de voorbereiding van de bedoelde werkzaamheden aan het Stadhuis, te weten het herstel van de gevels en het vervangen van de dakbedekking (inclusief isolatie van het dak), is, waar dit relevant is (bijvoorbeeld t.a.v. duurzaamheid), het "Programma van eisen voor de huisvesting van de gemeentelijke organisatie", door de raad vastgesteld in december 2008, in acht genomen. Daarnaast is rekening gehouden met het feit dat het Stadhuis een gemeentelijk monument is en in de nabije toekomst zeer waarschijnlijk wordt aangewezen als rijksmonument. Dit betekent dat de restauratie met de nodige zorgvuldigheid dient te geschieden. Daarom is een restauratiearchitect, gespecialiseerd in het restaureren van monumenten, ingeschakeld als adviseur en vindt een en ander plaats in overleg met de gemeentelijke Monumentencommissie en de Rijksdienst Cultureel Erfgoed. Om tot een goed ontwerp te komen is een restauratievisie opgesteld, die bij dit voorstel is bijgevoegd. Voor de gevels is een weloverwogen herstelplan gemaakt, dat recht doet aan de bovengenoemde uitgangspunten. Tijdens de voorbereiding diende zich echter een dilemma aan bij de keuze van het als nieuwe dakbedekking te gebruiken materiaal. Op dit moment is het schuine dak afgewerkt met bitumen met een koperen toplaag (0,1 mm dik) die inmiddels een groene kleur heeft aangenomen. In deze vorm is dit materiaal niet meer leverbaar. Een andere vorm van het gebruik van koper als materiaal voor dakbedekking is vanuit het oogpunt van duurzaamheid onaanvaardbaar, omdat koper tijdens de hele levenscyclus zwaar milieubelastend is. Alternatieve materialen die koperkleurig zijn of ten minste de koperkleur benaderen zijn vanuit onze duurzaamheidsdoelstellingen eveneens niet wenselijk. Daar komt bij dat het dak vanaf de grond slechts zeer beperkt zichtbaar is en dus slechts in geringe mate de uitstraling van het gebouw bepaalt. Het zoeken naar een oplossing voor de vervanging van de dakbedekking heeft echter duidelijk gemaakt dat zich hier een uitgelezen kans aandient om te kiezen voor wezenlijk andere, juist zeer duurzame alternatieven, die ook nog toegevoegde waarde voor het gebouw hebben. De consequentie daarvan is dat de kleurstelling voor het dak (grotendeels) wordt losgelaten. Er wordt voorgesteld om de bovenste laag van de dakbedekking te vervangen door EPDM. EPDM is een zwarte kunstrubber, die volledig herbruikbaar is en een levensduur heeft van minimaal 40 jaar. Het is op dit moment een van de meest duurzame materialen voor dakbedekking. Verder wordt voorgesteld om op de zuidwestelijk georiënteerde hellingen van het dak boven de hal zonnepanelen aan te brengen. Tot slot wordt voorgesteld om op de overige zuidoostelijk en zuidwestelijk georiënteerde dakhellingen, die vanaf de grond nog enigermate zichtbaar zijn, EPDM met geïntegreerde zonnecellen aan te brengen. Alle zonnepanelen/-cellen hebben een donkerblauw-paarse kleur. Op deze manier kan 700 à 800 m² aan zonnepanelen en zonnecellen worden gerealiseerd met een totale elektriciteitsproductie van 50.000 tot 60.000 kwh per jaar (ter vergelijking: vorig jaar was het elektriciteitsverbruik van het Stadhuis ca. 800.000 kwh). Verder zal zoveel mogelijk gebruik worden gemaakt van natuurlijke isolatiematerialen (vlas) en (deels) gerecyclede dan wel goed recyclebare isolatiematerialen. Hierdoor zal niet alleen het energieverlies, maar ook de opwarming van het gebouw in de zomer fors worden beperkt. Dit heeft een gunstig effect heeft op het energieverbruik. Met het aanbrengen van deze dakbedekking, isolatiematerialen en zonnepanelen/-cellen vervult de gemeente niet alleen een belangrijke voorbeeldfunctie op het gebied van duurzame energieopwekking, maar ook laat zij zien op welke manier duurzame restauratie/renovatie van een monument mogelijk is. Hiermee geeft de gemeente duidelijke invulling aan haar ambities en haar rol van voorloper op het gebied van duurzaamheid. Ten slotte wordt ook nog eens een exploitatievoordeel gerealiseerd, door de verlaging van het energiegebruik ten gevolge van de isolatiemaatregelen en door de aanvullende eigen energieopwekking. Omdat de randen van het dak die over de bovenrand van de gevels vallen, wel sterk beeldbepalend zijn en ook in het ontwerp van de architect van het Stadhuis, prof. Berghoef, expliciet worden beschreven als koperkleurig, wordt voorgesteld deze randen af te werken met een kopergroen gecoat staalprofiel. Relatie met Lange Wemen De hierboven beschreven renovatie/restauratiewerkzaamheden moeten en kunnen worden uitgevoerd onafhankelijk van de vraag of de gebiedsontwikkeling Lange Wemen en daarmee de nieuwbouw van een stadskantoor al dan niet doorgaat. Als er geen nieuw stadskantoor komt, blijft het Stadhuis als zelfstandig gebouw bestaan. In dat geval zal een vervolgplan voor de inwendige renovatie van het Stadhuis (asbestsanering, verbetering installaties,
etc.) worden gemaakt. Als de nieuwbouw van het stadskantoor wel doorgaat, komt er een verbinding tussen het Stadhuis en het nieuw te bouwen atrium tussen Stadhuis en Stadskantoor, waarvoor een klein deel van de gevel aan de noordwestkant van het Stadhuis wordt weggebroken. In dat geval kan dus een klein deel van het voorgenomen voegwerk van de bedoelde gevel achterwege blijven. Omdat we ervan uit mogen gaan dat het besluit over Lange Wemen genomen is voordat de uitvoering van de hier beschreven werkzaamheden plaatsvindt, zal bij de daadwerkelijke uitvoering van het voegwerk rekening worden gehouden met eventueel weg te breken gevelgedeelten. Tijdelijke huisvesting Voor de tijdelijke huisvesting worden twee locaties benut: het oude Stadskantoor naast het Stadhuis en het huidige kantoor aan de Hazenweg. Het college en de grotendeels intern gerichte kantoorfuncties worden ondergebracht aan de Hazenweg. De grotendeels publiekgerichte functies (waaronder het publieksplein) en de griffie gaan naar het oude Stadskantoor. Om een en ander mogelijk te maken moeten met name in het oude Stadskantoor wijzigingen in de inrichting worden aangebracht, bijvoorbeeld om de trouwzaal en het publieksplein te realiseren. Een aantal activiteiten in het Stadhuis hoeft niet te worden verplaatst omdat daarbij mensen slechts korte tijd in het Stadhuis verblijven of alleen buiten de uren waarin bouwwerkzaamheden plaatsvinden. Dit betreft met name de werkzaamheden van de raad. Vervolgstappen Wanneer eind 2011 de hier beschreven werkzaamheden zijn afgerond zal het Stadhuis weer volledig in gebruik worden genomen. Immers zal de verbouwing van het Stadhuis in het kader van Lange Wemen niet eerder starten dan in 2013, zodat het niet wenselijk is het Stadhuis in de tussenliggende periode leeg te laten staan. Planning De globale planning is als volgt: besluitvorming Raad 14 december 2010 aanbesteding van het werk en voorbereiden tijdelijke huisvesting januari - februari 2011 verhuizen maart 2011 Stadhuis buiten gebruik 1 april 2011 (m.u.v. avondgebruik zoals raad- en commissievergaderingen) uitvoering werkzaamheden april oktober 2011 terugverhuizen november 2011 Stadhuis weer in gebruik 1 december 2011 (met mogelijke uitloop tot 1 januari 2012) FINANCIËLE EN PERSONELE ASPECTEN In de begroting bij het raadsbesluit van december 2008 resp. november 2009 met betrekking tot de nieuwbouw van het Stadskantoor en de verbouwing van het Stadhuis zijn voor de hierboven beschreven werkzaamheden de volgende bedragen opgenomen: vervanging dakbedekking (incl. goten) 550.000 herstel gevelmetselwerk 575.000 huur steigerwerk 200.000 -------------- TOTAAL 1.325.000 Deze kosten worden conform het genoemde raadsbesluit voor een deel gedekt uit het Onderhoudsfonds gebouwen, voor een deel uit de gerealiseerde efficiëntietaakstelling en voor een deel uit het fonds ARI. De kosten van adviseurs (architect, constructeur, etc.) alsmede kosten van bouwleges zijn opgenomen in de totale verbouwingskosten van het Stadhuis. Voor de totale verbouwing zijn de daarvoor begrote bedragen 735.170 respectievelijk 142.809. Op basis van het nu opgestelde ontwerp voor de uitvoering van de werkzaamheden aan de buitenschil worden de te verwachten kosten als volgt geraamd:
vervanging dakbedekking schuine daken, incl. goten, isolatie, afwerking rand, aansluiting zonnepanelen, etc. 1.108.000 herstel gevelmetselwerk, incl. steigerwerk en precario 216.000 -------------- SUBTOTAAL 1.324.000 kosten adviseurs 65.000 bouwleges 20.000 -------------- TOTAAL 1.409.000 Het bedrag onder "SUBTOTAAL" blijft dus onder het oorspronkelijk begrote bedrag. De kosten voor adviseurs en bouwleges zijn in verhouding met de omvang van deze werkzaamheden ten opzichte van de totale verbouwing van het Stadhuis. Ook deze kosten zijn dus in overeenstemming met de begroting van december 2008/november 2009. Voor verhuiskosten en tijdelijke huisvesting is in de begroting van december 2008/november 2009 een bedrag van 600.000 opgenomen. De kosten van de (kleine) aanpassingen aan de Hazenweg, van de inrichting van het oude Stadskantoor en van de verhuizing van meubilair e.d. (zowel heen als terug) worden geraamd op 270.000. Bij de concrete uitwerking van de tijdelijke huisvesting zal worden getracht nog te besparen op deze kosten. Bij de verbouwing van het Stadhuis en de nieuwbouw van een Stadskantoor in Lange Wemen zullen de functies van het Stadhuis opnieuw moeten worden uitgeplaatst, inclusief de raads- en commissievergaderingen, en zal het hele apparaat uiteindelijk naar Stadhuis en nieuw Stadskantoor moeten verhuizen. Zoals aangegeven in het raadsvoorstel met betrekking tot de doorstart van Lange Wemen zal het resterende budget van 330.000 daarvoor waarschijnlijk niet toereikend zijn, maar kunnen de meerkosten worden gedekt uit het uit de opgelopen vertraging voortvloeiende exploitatievoordeel (zie Bijlage 6 van het genoemde raadsvoorstel). COMMUNICATIE EN INSPRAAK Omdat het Stadhuis een gemeentelijk monument is, is het voorstel voor de vormgeving van het dak overlegd met de Monumentencommissie. Deze kan zich verenigen met de gekozen oplossing. Vóór de daadwerkelijke uitvoering zullen omwonenden worden geïnformeerd over de vraag welke werkzaamheden op welk moment worden uitgevoerd. De klanten van het publieksplein zullen door middel van bebording naar het tijdelijke publieksplein in het oude Stadskantoor worden verwezen. VERVOLGTRAJECT EN PRODUCTEN Aanbesteding en uitvoering VOORSTEL AAN DE RAAD Aan de raad wordt voorgesteld: 1. In te stemmen met uitvoering van de restauratiewerkzaamheden aan de gevels en het dak van het Stadhuis separaat van de verbouwing in het kader van het project Lange Wemen. 2. In te stemmen met het gebruik van EPDM als nieuwe dakbedekking, met op de zuidoostelijk en zuidwestelijk georiënteerde dakhellingen zonnepanelen respectievelijk in het EPDM geïntegreerde zonnecellen. BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN HENGELO, De secretaris De burgemeester
RAADSBESLUIT REGISTRATIENR. BEHANDELEND AMBTENAAR SECTOR PORT. HOUDER 10G201744 H.C.J. Meijvis IF Ke ONDERWERP Restauratie / renovatie van de buitenschil van het stadhuis DE RAAD VAN DE GEMEENTE HENGELO, GELEZEN HET VOORSTEL VAN BURGEMEESTER EN WETHOUDERS, BESLUIT: 1. In te stemmen met uitvoering van de restauratiewerkzaamheden aan de gevels en het dak van het Stadhuis separaat van de verbouwing in het kader van het project Lange Wemen. 2. In te stemmen met het gebruik van EPDM als nieuwe dakbedekking, met op de zuidoostelijk en zuidwestelijk georiënteerde dakhellingen zonnepanelen respectievelijk in het EPDM geïntegreerde zonnecellen. DE GEMEENTERAAD VAN HENGELO, DATUM De griffier De voorzitter