www.evmi.nl nr. 5 - juni 2010 Eisma Voedingsmiddelenindustrie Flexibilisering arbeidsmarkt zet door Mora vervangt PLC s Huismerken volwaardig alternatief www.nutri-akt.nl
Projectleider Engineering Interessante rol met diversiteit aan technische projecten binnen een breed werkveld Schoonrewoerd De Bel Group in Nederland maakt deel uit van Fromageries Bel, een multinationale merkenbouwer en producent van merkkazen, met merken als Mini Babybel, La Vache qui rit, Leerdammer, Boursin en Kiri. Het hoofdkantoor van de Bel Group is gevestigd in Parijs. De merkkazen worden wereldwijd verkocht en genereren gezamenlijk een omzet van bijna 2 miljard Euro. Bel Leerdammer B.V. produceert, ontwikkelt en verpakt merkkazen en kaasproducten van hoogwaardige kwaliteit onder het Leerdammer merk. In Schoonrewoerd is een innovatiecentrum gevestigd, alsmede productielocaties in Schoonrewoerd, Dalfsen en Wageningen. Vanwege nieuwe technische investeringen en groei van Bel Leerdammer zijn wij op zoek naar een gedreven Projectleider Engineering die verantwoordelijk is voor het uitvoeren van technische haalbaarheidsstudies en realiseren van investeringsprojecten voor de productie- en verpakkingslocaties in Schoonrewoerd en Wageningen. Consultant: Annoek Kogelman, telefoon 0317-468686 of 06-12504148 Packaging Development Technologist Who is driven in finding solutions by getting to the root cause of issues Veghel At Mars, you will find yourself in a world of A-brands, including well-known brands in the chocolate segment such as SNICKERS, MILKY WAY, CELEBRATIONS, TWIX, BOUNTY and, of course, MARS. Veghel is home to the largest chocolate-producing factory in the world, as well as the sales division for their chocolate, chewing gum, ice cream and petcare brands on the Dutch market. They play an important role within Mars Europe, not only as production site but also as innovation centre for the development of new products, technologies and marketing strategies. Due to an increase in Packaging Development and to focus on Packaging Quality improvement a new permanent role has been created for a Packaging Development Technologist who is responsible for the development and implementation of technical packaging specifications for new items for market activity across different lines in the factory. Consultant: Annoek Kogelman, telephone: +31 (0)317-468686 or +31 (0)6 12504148) Vice-President Business Development, Europe Result driven with strong customer focus and ability to deliver Flexible AB Mauri is a global group of yeast and bakery ingredient companies with an impressive footprint. With more than 5,000 employees world wide, they are one of the largest producers and distributors of yeast and bakery ingredients. The Baking Technology Group (BTG) is the innovation and development engine room of AB Mauri s substantial bakery ingredients business. With teams focused on research and design, application and development, BTG is delivering genuine added value and fulfilling their customer requirements. In order to meet the BTG s ambitious growth strategy, we are searching for an independent and eager Vice-President Business Development, who is responsible for formulating, carrying out and evaluating business and marketing plans to ensure the development of targeted new business within specified countries and markets. Consultant: Dirk-Jan van Veldhuizen, telephone +31 (0)317-468686 or +31 (0)6-53137885 Logistiek Manager Outbound Loopbaanstap in succesvolle internationale supply chain Schiedam Cargill is, met ruim 159.000 medewerkers in 67 landen, wereldwijd hoofdrolspeler in de voedselketen en houdt zich onder andere bezig met de handel in, op- en overslag, transport en industriële verwerking van voornamelijk agrarische grondstoffen. Cargill Refined Oils Europe is een van de grootste leveranciers van plantaardige oliën en vetten en heeft 16 productielocaties in Duitsland, Nederland, België, Frankrijk, Spanje, UK en Roemenië. Klanten bevinden zich in heel Europa en zijn actief in technische oliën, bio-energie, veevoeders en de voedingsmiddelenindustrie. Om de supply chain organisatie op het hoofdkantoor in Schiedam te versterken zoeken wij momenteel een ambitieuze Logistiek Manager Outbound. Deze logistiek professional stuurt een team van 8 medewerkers aan en is verantwoordelijk voor optimalisatie en verbetering van de dagelijkse werkprocessen. Consultant: Jakob Jan Verbraak, telefoon 0317-468686 of 06-51820349 Senior Area Sales Manager t Ondernemende verkoop-professional voor de Europese B-to-B markt Vreeland Royal VIV Buisman is een groeiend internationaal bedrijf met vestigingen in Vreeland, Wijk en Aalburg en Zelhem en telt in totaal ca. 90 medewerkers. Royal VIV Buisman verwerkt al meer dan een eeuw room tot roomboter en botervet specialiteiten, zowel onder eigen merk als ook op specificatie van de klant. De afnemers zijn wereldwijd bakkerij-, ijs- en chocolade-industrieën. Door een hoogwaardig en goed geautomatiseerd productieproces kan een breed scala aan op botervet gebaseerde producten van constante topkwaliteit worden gerealiseerd. Innovatie is daarbij een belangrijk onderdeel. Ter versterking van het commerciële team in Vreeland (provincie Utrecht) zijn wij op zoek naar een gedreven Senior Area Sales Manager. Deze ervaren Account Manager wordt verantwoordelijk voor de verkoop aan klanten in de voedingsmiddelenindustrie met name binnen de EU. Consultant: Jakob Jan Verbraak, telefoon 0317-468686 of 06-51820349 Voor meer informatie zie onze website: www.dupp.nl of mail uw reactie naar: info@dupp.nl Gen. Foulkesweg 66, 6703 BW Wageningen i www.dupp.nl e info@dupp.nl t 0317-468686
Bij de voorpagina: Inhoud nr.5 juni 2010 Snackproducent Mora in Maastricht (onderdeel van de Ad van Geloven-groep) heeft de PLC-besturing van twee braadovens vervangen. Belangrijke randvoorwaarden voor de vervanging waren: een snelle ombouwtijd, geen productieverlies en - voor de procesoperator - het zoveel mogelijk behouden van de vertrouwde situatie. En dat is gelukt. Mixed 4Kort nieuws uit de sector Brazilië Braziliaanse gerechten en drankjes 23Typisch Mora 8VerAutomation vervangt oude Siemens PLC s Herformulering krijgen op minder zout, vet en suiker 24Grip Meneba recept via software helpt melangeur 11Optimalisatie Markt 26Productnieuws PLMA-beurs label wordt een volwaardig alternatief 14Private NVVL 17Netwerkborrel geslaagd Big brand Design Bridge 18Merkenontwerpbureau Flexibilisering Team over efficiënte inzet personeel 28Tempo Verpakkingen 31Trends in duurzaamheid Service 34Cartoon, agenda en colofon Bakkersland produceren door printoplossing 21Efficiënter Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010 3
Kort nieuws Luchtbellen Luchtbellen in voedingsmiddelen kunnen bijdragen aan zout- en suikerreductie. Onderzoekers van Unilever R&D keken naar gels met sucrose voor een zoete smaak en natriumchloride voor een zoute smaak. Met bellen kon de hoeveelheid sucrose en zout worden verlaagd met hetzelfde percentage van het gewicht, zonder dat dit de smaak beïnvloedde. Nieuw duurzaam Fairconnect start in Nederland met een assortiment van 14 biologische en fairtrade snack- en zoetwaren, onder de naam Summ. Vandemoortele neemt over Belgisch foodconcern Vandemoortele neemt de margarine- en frituurvetactiviteiten van het Nederlandse Van Dijk Food Products over. Van Dijk is eigenaar van bekende merken als Diamant en Gouda s Glorie. Bacteriedrankjes beïnvloeden Bacteriën uit yoghurtdrankjes veranderen in de darm van samenstelling, blijkt uit onder zoek van TIFN in Wageningen. Vooral de bacteriële celwand verandert. De aanpassingen kunnen een belangrijke rol spelen in de manier waarop bacteriën het afweersysteem in de darm beïnvloeden. Geen fusie ZON-Fruitmasters De fusie tussen ZON Fruit & Vegetables en Fruitmasters is afgeketst. Gesprekken over de krachtenbundeling van beide coöperatieve veilingorganisaties zijn per direct stopgezet, vanwege onoverbrugbare verschillen in het beleid rond het collectief vermarkten van de producten. Miljardeninvestering PepsiCo PepsiCo gaat over een periode van drie jaar 2 miljard euro investeren in China. Er komen tien tot twaalf nieuwe fabrieken. Het concern heeft nu 27 productielocaties en vijf boerderijen in China. Sfinc en Jadico fuseren Belgische agrofoodbedrijf Sfinc is gefuseerd met Nederlands collegabedrijf Jadico Group. Jadico ontwikkelt, produceert en verkoopt kruiden, sauzen, mayonaises en culinaire sauzen, onder meer onder Apollo-merk. Beste introductie Maggi Braadstomen heeft het gouden Wheel of Retail gewonnen. Het is daarmee gekozen tot beste productintroductie van het afgelopen jaar. Mixed Unilever verplaatst Soep in Zakproductie Oss OSS Unilever verhuist de totale productie van Soep in Zak van Unox in Oss naar het Poolse Poznan. De vestiging in Oss krijgt daar de sauzenproductie vanuit het Italiaanse Sanguinetto voor terug. In Oss verdwijnen 95 vaste banen. Deze stappen maken onderdeel uit van een concentratie van enkele productielijnen in Europa. De marges in soep, saus en vlees staan onder druk. Om de concurrentiepositie te verbeteren, heeft Unilever gekeken naar de verdeling van volumes onder de fabrieken in Europa en naar mogelijkheden om de kosten te verlagen. De vestiging in Oss krijgt op korte termijn de totale Europese productie van sauzen in glas. De productie daarvan in Italië wordt gestaakt. De fabriek in Sanguinetto gaat zich concentreren op de productie van bouillonproducten. De fabriek in het Poolse Poznan krijgt de productie van Soep in Zak om de overcapaciteit daar beter te benutten en omdat de lijnen daar tegen lagere kosten kunnen produceren. In Oss wordt 10 miljoen euro geïnvesteerd om te zorgen voor lagere productiekosten. Ook wordt geïnvesteerd in het onderhoud van gebouwen en de infrastructuur. De reorganisatie zal vanaf medio 2011 ingaan. ABN Amro: Food slaat geen heilzame weg in AMSTERDAM - De huidige weg die de foodsector inslaat is verre van heilzaam. Meer product voor minder geld leidt tot minder kwaliteit, verschraling van het aanbod en een minder duurzame sector. Dat stelt ABN Amro in het brancherapport Visie op Agrifood. Volgens Niels Dijkman, sector banker Agrifood van de bank, zijn voedingsmiddelen goedkoper geworden door dalende grondstofprijzen en langdurige prijsacties van retailers. Dit leidt tot druk op de marges en een scherpe discussie tussen retail en leveranciers. In de praktijk gaat 90 procent van de gesprekken over de verdeling van de taart. Dit terwijl de discussie idealiter zou moeten gaan over hoe je samen de taart kunt vergroten. Volgens Dijkman moeten fabrikanten, zelfs bij een dominante positie van retail, uitgaan van hun eigen kracht. Samenwerking en overnames ziet hij als mogelijkheid om rendement te verbeteren. Dit als alternatief voor de voornamelijk kostengedreven strategie van de afgelopen jaren. Het rapport ziet voor de Nederlandse foodindustrie nog ruimte voor het vergroten van schaalgrootte. De wens tot meer radicale innovaties zal die trend naar samenwerking in food alleen maar vergroten. Uit grootschalig onderzoek van ABN Amro blijkt daarbij dat horizontale samenwerkingen (met concurrenten) voor fabrikanten meer resultaten opleveren dan verticale samenwerkingen (met retailketens). Hoewel innovativiteit in de food op dit moment nog maar zelden een centrale reden is om een bedrijf over te nemen, lijkt er volgens het rapport een kentering gaande te zijn, vooral bij probiotica en ingrediënten. Het rapport Visie op Agrifood is onderdeel van Visie op Sectoren waarin in totaal 9 sectoren en 75 branches worden belicht. 4 Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010
Column Vergroentjes winnen prijsvraag Voedingscentrum DEN HAAG Vergroentjes hebben de Hbo-prijsvraag van het Voedingscentrum gewonnen. Dit zijn vierkante bitter ballen met een vulling van vergeten groenten, gemaakt door studenten van de Hogeschool van Amsterdam. De snack bestaat voor tweederde uit (biologische) groenten. Ze zijn er in drie varianten: pastinaak, aardpeer en meiraapjes. Volgens de jury is Vergroentjes een origineel product dat heel geschikt als snack in de horeca en catering. Tweede prijs ging naar studenten van de Hogeschool Van Hall- Larenstein met de Square Pizza. Deze gezonde pizza bevat (Foto: Marco Reeuwijk) extra groenten/vezels en minder zout en verzadigd vet. En door de vierkante vorm wordt bespaard op verpakking en vervoerskosten. De derde prijs werd behaald door de bedenkers van het ontbijtproduct Lievelingen (van de Hogeschool van Amsterdam). Dit zijn cerealballetjes met fruit en zuivel, die niet-ontbijters wellicht over de streep kunnen trekken om tóch te ontbijten. De Fontys Hogeschool Wageningen won met Keekie de Opleidingsprijs (de prijs voor het beste productidee van die opleiding). Keekie is een hartig, glutenvrij tussendoortje op basis van kikkererwten. De Originaliteitsprijs ging naar de Wageningen Universiteit met Vegetable Salad Topping: knapperige, gevriesdroogde stukjes groente, een gezondere variant van de crouton. De prijzen werden voor de zesde keer uitgereikt voor productideeën met aandacht voor gezondheid én duurzaamheid. Stukje bij beetje kleuren de Nederlandse winkels en straten oranje. De retail doet er alles aan, mee te liften op het wij -gevoel van de Nederlander als het gaat om voetbal. Dat daarmee ook een fikse groep consumenten langs de zijlijn wordt geplaatst, wordt in deze tijd voor lief genomen. Oranje gekleurde artikelen, van tompoezen tot snoepjes, vla of pasta, vinden gretig aftrek. De attenties bij de kassa moeten ouders verleiden nog meer te besteden dan anders, daartoe al dan niet aangezet door hun kinderen die alle goodies natuurlijk in complete sets willen verzamelen. Happeltje Actimel weigert Gouden Windei AMSTERDAM Actimel van Danone is door consumentenorganisatie Foodwatch verkozen tot állerergste misleider. Danone won daarmee het Gouden Windei, maar de fabrikant weigerde deze in ontvangst te nemen. Volgens Foodwatch suggereert Danone een bijna medicinale werking van zijn yoghurtdrankje. Drink elke dag een Actimelletje, dan blijft u lekker gezond. Onzin! Actimel is een heel gewoon yoghurtje met toegevoegde suiker. Maar u betaalt er wel tien keer zoveel voor. De producent doet, volgens de consumentenorganisatie, enorm zijn best om te misleiden met wetenschappelijke rapporten die de valse gezondheidsclaims van Actimel bewijzen. Maar u trapt er niet meer in. Danone Nederland weigerde de prijs omdat er volgens het bedrijf wel degelijk bewijs is voor de werking van het product. Actimel bevat naast de gewone melkzuurbacteriën die in yoghurt zitten ook de exclusieve melkzuurbacterie Lactobacillus caseï DN 114 001. Liefst 26 onafhankelijke wetenschappelijke publicaties met klinische studies hebben aangetoond dat Actimel dankzij deze unieke, goede bacteriën een gunstige invloed heeft op de darmflora. Danone zegt bovendien dat wereldwijd dagelijks miljoenen mensen van Danone Actimel genieten. Zij doen dit niet alleen omdat ze het lekker vinden maar ook omdat ze er baat bij hebben. Recall Nescafé Espresso omvangrijk VEVEY - De recall van Nescafé Espresso vanwege mogelijke glassplinters blijkt veel omvangrijker dan gedacht. Fabrikant Nestlé haalde in totaal 11 miljoen potjes (1,14 ton poeder) terug uit 22 Europese landen en Canada omdat er mogelijk glassplinters in zitten. De glazen verpakking van de twee producten is tijdens het transport mogelijk beschadigd geraakt. De batch kwam uit Frankrijk. Behalve in dat land en in Nederland is er ook een terugroepactie in België, Duitsland, de UK, Denemarken, Scandinavië, Oostenrijk, Zwitserland, Hongarije, Bosnië, Kroatië, Tsjechië, Polen, Roemenië, Spanje, Portugal, Griekenland, Rusland en Oekraïne. De Canadese importeur van het product, Nestlé Canada, zegt dat er in dat land eveneens een recall werd uitgevoerd. Nederland doet mee aan het WK-voetbal; zelfs een niet-geïnteresseerde consument kan het niet zijn ontgaan. Voor wie er gevoelig voor is, gaat er een vorm van verbroedering uit van de WK-weken. Met vrienden, familie, collega s, ja zelfs met wildvreemde mensen die op dezelfde bus staan te wachten, is er een verbinding. Zij die van de sport houden, doen de wedstrijd in woorden nog eens dunnetjes over. Degenen die er een broertje dood aan hebben, vinden elkaar in de ergernis over de overmatige aandacht voor het balspelletje. Sport is beleving, smaak ook. Smaakbeleving van fruit staat in september centraal in de Week van de Smaak. Fruit wordt geassocieerd met gezondheid. Vandaar dat het Happeltje van groente- en fruithandel Smeding gretig aftrek vond tijdens een hardloopevenement in het noorden. De individueel verpakte appel in het vierkante doosje bleek een echte dorstlesser en, zo vermeldde het doosje, een bron van snelle extra energie. Het betreffende appeltje had een goede bite en hapte inderdaad heerlijk weg. Jammer dat Ernst Happel geen coach meer kan zijn van het Nederlands voetbalteam. Dan had ik het Happeltje voorgedragen als beste marktintroductie in WK-tijd. Zo n product mag wat mij betreft bij de supermarktkassa liggen. Een verantwoord, gezond en milieuvriendelijk alternatief voor alle plastic extra s waarmee de consumenten nu worden opgezadeld. Jacqueline Wijbenga, hoofdredacteur Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010 5
FOOD FOR BRANDS AND BRAINS MBA BUSINESS CREATION IN FOOD AND HEALTH De MBA voor food professionals met oog voor markt, product en innovatie. Van marketeer tot productontwikkelaar en van sales manager tot nutritionist. Start: 8 september 2010 Jac Giesen (06-20540762) of Domingo Loth (06-51534075) Anton Jurgens Institute Onderwijsboulevard 219 5223 DE s-hertogenbosch T:073-6923798 W:www.antonjurgens.nl E:info@antonjurgens.nl
Column FrieslandCampina bundelt R&D in Wageningen AMERSFOORT - FrieslandCampina gaat de R&D-activiteiten samenvoegen. R&D ers uit Tilburg en Deventer verhuizen naar Wageningen. Daar was al een deel van het onderzoek gevestigd. Het gaat om in totaal 250 mensen die werken in research en product- en procesontwikkeling voor consumptiezuivel, kaas en ingrediënten. Overigens gaat het niet om alle R&D. De coördinatie van R&D voor met name Zuid-Oost Azië en Afrika blijft namelijk in Leeuwarden. Ook heeft het concern nog R&D-activiteiten voor de bakkerij en de horeca in het Belgische Lummen. Deze bundeling zal bijdragen aan het versterken van de innovatieve kracht van de onderneming, stelt FrieslandCampina. De concentratie van de R&D vloeit voort uit de fusie van Friesland Foods en Campina. Het concern stelt te hebben gekozen voor Wageningen omdat die plaats een centrale rol speelt in Food Valley, waar internationaal georiënteerde kennisinstellingen en bedrijven actief zijn in R&D op het gebied van voeding. FrieslandCampina zoekt voor research & development namelijk actief de samenwerking met kennisinstellingen en andere bedrijven. Het bedrijf stelt dat ook de gevolgen voor de medewerkers een rol hebben gespeeld bij de keuze, waarmee vermoedelijk wordt bedoeld dat Wageningen tussen Deventer en Tilburg in ligt. De gemeente Wageningen, de provincie Gelderland, Ontwikkelingsmaatschappij Oost Nederland (Oost NV), BioPartner Center en stichting Food Valley laten gezamenlijk weten verheugd te zijn over het besluit van het zuivelconcern. Het bedrijf zegt dat in de komende periode de diverse opties voor de toekomstige R&D-locatie in Wageningen verder worden uitgewerkt. FrieslandCampina verwacht dat medio 2010 een definitief besluit kan worden genomen. Een definitieve locatie in Wageningen moet overigens nog worden gevonden. Het is de bedoeling dat dat in de loop van volgend jaar gebeurt. Rabo wil top in food & agri De Rabobank wil wereldwijd op de handelsstromen zitten en mede daarom een toppositie innemen in food & agri. Uiteindelijk gaat het niet om geld, maar om voeding. Geld is slechts een intermediair, benadrukt bestuursvoorzitter Piet Moerland (links op de foto). Rabobank realiseerde in Nederland een groei van 5 procent in de food & agri-markt, wereldwijd nam de financiering van die sector toe met 13 procent. Als bank zijn wij enthousiast en buitengewoon optimistisch over de toekomst van food & agri en dus ook over onze positie in de wereld, aldus Moerland. Dirk Duijzer, directeur Food & Agri (rechts op de foto), constateert dat het merendeel van de sectoren in de food & agri zich onafhankelijk van de crisis ontwikkelt. Schaalvergroting gaat door, vooral doordat kleine bedrijven stoppen. In het algemeen geldt dat ondernemers in food & agri momenteel terughoudend zijn met investeren. Bedrijven zijn meer gericht op het herstel van de buffers. De onzekerheid op de financiële markten heeft effect op de prijzen, zowel aan de inkoop- als de verkoopzijde. In de agrarische sector moet je nooit bang zijn voor die grote prijsverschillen, aldus Duijzer. Wel is waakzaamheid geboden. Het effect van volatiliteit is groot en vraagt extra aandacht van de individuele ondernemers. Koningin Juliana was misschien een beetje wereldvreemd, maar ze bedoelde het goed. In haar toespraken pleitte de vorstin voor spiritualiteit, pacifisme en meer aandacht voor het Wereldvraagstuk. We moesten de wapens laten zwijgen en de strijd aangaan met het kwaad in onszelf. Zei de koningin. Machtige mannen hoorden haar beleefd aan en gingen daarna over tot de orde van de dag. Dat was maar goed ook. In een wereld die balanceerde op het randje van een kernoorlog had je meer aan gezond verstand dan aan verheven idealen. Landgenoten Ook de samenstellers van het ABN Amro brancherapport Visie Op Agrifood hebben het beste met ons voor. Omdat ze de voedingsindustrie willen helpen, raden ze het MKB met klem aan om meer zeewier, lycopeen en designervetbolletjes in hun producten te stoppen. De grens tussen food en pharma zal en moet verder vervagen, zegt het rapport. Omdat het MKB niet zelf kan innoveren, moeten de kleine jongens gaan samenwerken met de Nestlé s en de Unilevers van deze wereld. Alle energie die het MKB nu steekt in het maken van goede deals met de retail kan het beter steken in knietjevrijen met de grote jongens, aldus ABN Amro. Sarcasme? Geenszins. Wat er in werkelijkheid gebeurt als kleinere spelers gaan samenwerken met grote? Dat weten jullie en ik, maar niet de samenstellers van Visie Op Agrifood. Die hebben nooit een fabriek van binnen gezien, maar wel hun licht opgestoken bij Wageningse maatschappijwetenschappers. Dan krijg je zulke rapporten. Ik raad u allen aan het ding te downloaden op het web, het te lezen en daarna, hoofdschuddend over zoveel wereldvreemdheid en achterhaalde wijsheden, weer over te gaan tot de orde van de dag. Maar schrijft u de samenstellers alstublieft geen boze brieven. Onderdrukt u de neiging om ze op te bellen en ze te zeggen wat u van hun rapport vindt. Want heus, ze bedoelen het goed. Willem Koert, freelance journalist Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010 7
Processing 'Nieuw en toch vertrouwd' VerAutomation vervangt PLC's bij Mora Tekst en foto s: Jacqueline Wijbenga Van links naar rechts Rob Coumans (Mora), Roy Smeets (Mora) en Philippe van den Heuvel (VerAutomation). De PLC's van Mora waren na bijna twintig jaar trouwe dienst aan vervanging toe. Snelle ombouwtijd, geen productieverlies en zoveel mogelijk de vertrouwde situatie voor de procesoperator behouden, waren belangrijke randvoorwaarden. "Het moest lijken alsof alles bij het oude bleef. En dat is gelukt", constateert Roy Smeets. Afgelopen jaar werd de PLC-besturing van twee braadovens bij Snackproducent Mora in Maastricht vervangen. "Niet dat de besturing haperde, maar de apparatuur was bijna twintig jaar oud. Het wordt dan steeds moeilijker om onderdelen te vervangen", verklaart Roy Smeets, besturingstechnicus bij Mora. Het project werd uitgevoerd door VerAutomation in Oirschot (zie kader). Theo Verouden, directeur van automatiseringsbedrijf VerAutomation, heeft een zwak voor PLC's. "Ik ben er groot mee geworden. Van oudsher ben ik PLC-programmeur. Een software-nerd ben ik nooit geworden." Het vervangen van PLC's is een van de activiteiten van het automatiseringsbedrijf. Automatisering Snackfabrikant Mora bestaat 50 jaar. Het bedrijf werd in 1960 opgericht door Marcel Mourmans en zijn vrouw Robby Ramaekers. In eerste instantie werd de snackproductie ter hand genomen in de slagerij van Mourmans' vader. In 1972 werd de huidige fabriek aan de Fregatweg in Maastricht betrokken. Daar beschikt Mora (tegenwoordig onderdeel van de Ad van Geloven-groep) over twee productiehallen, een voor rol- en een voor paneerproducten. De hal voor paneerproducten heeft twee gescheiden afdelingen. "De rauwe en ragoutproducten worden gescheiden geproduceerd", vertelt Rob Coumans, hoofd technische dienst bij Mora. In de snacks wordt hoofdzakelijk kip, varkens- en rundvlees verwerkt, afhankelijk van het recept voor de betreffende snack. Bij de aansturing van de productielijnen wordt sinds de jaren negentig gebruikgemaakt van PLC-besturing. "In die tijd deed de PLC zijn intrede in de procesbesturing", vertelt Verouden. "Voorheen was er nog veel handbediening of geautomatiseerde aansturing van een specifiek procesonderdeel. De PLC maakte het mogelijk om verschillende processtappen met elkaar te koppelen, zonder tussenkomst van mensen om knoppen te bedienen. Inmiddels zijn de PLC's uit die begintijd aan vervanging toe. "Een PLC heeft na 15 8 Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010
tot 20 jaar echt zijn beste tijd gehad." Dat ervaart ook Smeets. "De Siemens S5 PLC's werden steeds moeilijker te onderhouden. Onderdelen zijn nauwelijks meer beschikbaar, en als je ze nog kunt krijgen, zijn het gebruikte. Daardoor wordt het systeem kwetsbaarder. Bovendien merk je dat nieuwe mensen de noodzakelijke programmeringkennis niet meer in huis hebben." De vernieuwde besturingskast met als inzet de oude situatie. Vervanging Smeets stelde vanuit zijn kennis en ervaring een plan van aanpak op. "Als het gaat om automatisering doen wij veel zaken met een lokaal bedrijf, maar voor deze klus wilde ik een bedrijf met ervaring op het gebied van PLC-vervanging", legt Smeets uit. "Niet dat het een heel ingewikkeld verhaal is, maar het is wel precies werk. Die besturing is het hart van ons bedrijf. Als die ovens stil staan, draaien we geen productie en met een fabriek die volledig is volgepland, moeten we zo weinig mogelijk tijd verliezen", vult Coumans aan. Via een zoektocht op internet stuitte Smeets op het bedrijf VerAutomation in Oirschot. "Zij hadden ervaring met PLC-vervanging in productiebedrijven, in het bijzonder ook in de levensmiddelenindustrie. Vandaar dat we hen hebben uitgenodigd voor een eerste kennismaking." Coumans en Smeets hadden daar direct een goed gevoel over. "Ze waren heel open en dachten direct mee in oplossingen." Ook het feit dat VerAutomation veel ervaring met ombouwen heeft en daardoor een minimum aan productieverlies kon garanderen, sprak de Mora-medewerkers aan. "Bovendien past het bedrijf bij ons. We doen graag zaken met kleine tot middelgrote bedrijven. Zodat je directe aanspreekpunten hebt", aldus Coumans. Dat spreekt ook Verouden aan in de vervanging van PLC's. "Bij projecten werk je vaak in opdracht van de machinebouwer. In het geval van onderhoud of vervanging van PLC's heb je veel meer contact met opdrachtgever en eindgebruiker." Traject Bij Mora werden de beide Siemens PLC's van de braadovens vervangen door een nieuwe generatie van hetzelfde merk (Siemens S7), maar de aanpak van VerAutomation is niet merkgebonden. "Een PLC heeft voor ons geen geheimen", lacht Verouden. Voor het Mora-personeel mocht de vervanging niet leiden tot verrassingen. "Mensen die ermee moeten werken, hebben we al in de testfase zoveel mogelijk bij het project betrokken, zodat ze vertrouwd raakten met de nieuwe situatie", vertelt Smeets. Daarnaast had VerAutomation opdracht om alle instellingen te houden zoals ze waren, inclusief de gebruikte icoontjes die corresponderen met de verschillende handelingen. "Vroeger hadden we een scherm met daaromheen knoppen. Nu is het een aanraakscherm en zijn de knoppen vervangen door blokjes op het scherm, maar nog steeds voorzien van hetzelfde icoontje. Voor de procesoperator is er feitelijk niets veranderd." Open source De eerste braadoven werd in november 2009 vrijgepland voor de PLC-vervanging, de tweede productielijn volgde afgelopen februari. "Alles is volgens plan verlopen. Het was plaatsen en starten", constateert Coumans tevreden. De software die aan de besturing ten grondslag ligt, is open source. Dat betekent dat Smeets en zijn collega's van de technische dienst zelf eventuele storingen kunnen verhelpen. Tot nu toe heeft hij voor de nieuwe PLC's geen beroep hoeven doen op de ervaring en expertise van VerAutomation. "Wel zullen we de komende tijd nog eens bellen voor een ander project, verwacht ik. Maar nu ik weer voldoende onderdelen van Siemens S5 PLC op voorraad heb, kan ik voor andere processoren wel even vooruit. Ik moet de prioriteiten weer opnieuw ordenen", besluit Smeets. VerAutomation VerAutomation is gespecialiseerd in automatisering van fabrieksprocessen, van snoep tot kroketten en van graanverwerking tot diervoeder. Volgens directeur Theo Verouden onderscheidt zijn bedrijf zich door de kleinschaligheid. "Dat wil niet zeggen dat we alleen kleine klanten bedienen, integendeel. Grote internationale bedrijven weten ons te vinden. Maar door zelf klein te zijn, kunnen we flexibel inspelen op de vraag van de klant." Toch is het bedrijf groot genoeg om een goed toegerust team medewerkers - "Betrokken en gemotiveerd", aldus Verouden - in huis te hebben die allen diverse disciplines inbrengen bij zowel turnkey-projecten als het ontwerpen en uitvoeren van automatisering voor een klein procesonderdeel. "Zowel qua hard- als software, als ook wat betreft het elektrische en mechanische hebben wij eigenlijk alle expertise in huis." Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010 9
U bent actief met voedingsmiddelen. Wij ook. ISACert is een internationale orga nisatie die gespecialiseerd is in audits en certificatie binnen de levensmidde len- sector. Wij zijn actief in de gehele voedselketen: van boerderij tot supermarkt, inclusief verpakking en transport. Wij voelen ons betrokken bij uw rol als afnemer en leverancier waarbij wij ons concentreren op marktstandaar den als BRC, IFS en GlobalGap. U heeft passie voor uw producten en bent ambitieus om uw afnemers optimaal van dienst te zijn. Wij ook. ISACert verzorgt audits wereld wijd, steeds met lokale deskundigen die de taal en gewoontes van het land begrijpen, steeds met diepgang en in detail. Onze sleutelwoorden zijn: expertise, ambitie en vertrouwen. Het is ons doel u te inspireren bij het realiseren van uw ambities.
Processing Constante meelkwaliteit Optimaliseringspakket ondersteunt Meneba-melangeur Tekst: Jacqueline Wijbenga Foto s: Levien Willemse, Meneba Meneba levert meer dan honderd verschillende meelsoorten. De melen, geschikt voor brood of banket, worden zorgvuldig samengesteld door melangeurs. Zij weten zich daarbij gesteund door receptoptimalisatiesoftware die waakt over de constante meelkwaliteit van halffabrikaten en eindproducten. Software is geen vervanger van de melangeur. Die bepaalt nog steeds of er aan knoppen wordt gedraaid en hoe, aldus Douwe van Dijk. Meneba introduceerde dit jaar op de bakkerijdagen Ruwe Bolster Rustiek, de derde variant in de serie na Volgranen en Robuust. Ruwe Bolster is een meelsamenstelling waarmee ambachtelijke bakkerijen een onderscheidend concept in de markt kunnen zetten. De Ruwe Bolster mix is een van de vele tientallen melanges die Meneba op de markt brengt. Aan de basis van zo n marktintroductie ligt niet alleen productontwikkeling, ook de melangeur levert een belangrijke bijdrage aan het eindresultaat. Op basis van de vereiste productspecificaties wordt het optimale meelmengsel bereid met de beschikbare grondstoffen. Voor ons is het van groot belang dat zo n meel een constante kwaliteit heeft en voldoet aan de verwachtingen van de klant. Het kiezen van de juiste grondstoffen en eventuele hulpstoffen luistert daarbij heel precies, vertelt Douwe van Dijk, manager kwaliteit en voedselveiligheid. Van Dijk maakt bij de meelsamenstelling gebruik van een optimaliseringspakket van Quintiq. Rekenen Vroeger moesten we bij het samenstellen van meel varen op de kennis en ervaring Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010 11
van de melangeur, de informatie uit de verschillende baktesten en berekeningen die we aan de hand daarvan zelf uitvoerden. Met die berekeningen haalde de melangeur het optimale uit de beschikbare grondstoffen. Naarmate er meer varianten komen, worden die berekeningen een stuk complexer. We waren jaren geleden dan ook al blij met de introductie van computerprogramma s als Excel. Daarmee kon je verschillende varianten laten doorrekenen door de pc. Tegenwoordig is Excel al lang niet meer toereikend in het optimalisatieproces van de meelfabriek. Bij bloem praat je over minstens tien verschillende parameters waarmee je rekening moet houden: bakkwaliteit, valgetal, wateropname enzovoorts. En dan heb ik het nog niet over de maaleigenschappen en herkomst van de grondstoffen die je daarin mee moet nemen. En natuurlijk de prijs. Keuze Dergelijke complexe berekeningen vereisen een betrouwbaar optimaliseringspakket. Daarvan zijn er verschillende op de markt. Uit de diervoederindustrie kennen we ook optimaliseringspakketten, maar als regel zijn die toch eenvoudiger van opzet. Vandaar dat wij zo n tien jaar geleden gezocht hebben naar een leverancier die een pakket kon bieden volgens onze eigen specificaties, vertelt Van Dijk. Hij leverde drie verschillende leveranciers informatie aan voor een testopzet. In die fase bleek al dat het pakket van Quintiq voorliep op dat van de andere twee. Van Dijk kreeg bovendien de gelegenheid bij een klant van Quintiq ervaringen uit te wisselen. Dat was een droge bulk terminal gespecialiseerd in de op- en overslag van ijzererts en kolen. Op zich een heel andere bedrijfstak, maar in het optimaliseringsproces zaten veel parallellen, zoals verschillende herkomsten, batches en variatie in specificaties van de grondstof terwijl het eindproduct wel constant moet zijn. De uitvoering bij dit bedrijf en de testfase gaven bij Van Dijk de doorslag. Breed Inmiddels werkt Meneba al zo n acht jaar met het door Quintiq geleverde optimaliseringspakket. Het mooie van het pakket is dat het de twee stappen in ons proces gecombineerd kan oppakken en doorrekenen, maar ook de beide stappen afzonderlijk kan bedienen. Dat geeft ons een wereld aan mogelijkheden, aldus Van Dijk. De eerste stap in de meelfabriek betreft het mengen en malen van verschillende tarwesoorten. De bloemstromen die daaruit voortkomen, kunnen op hun beurt weer onderling worden gemengd, al dan niet met hulpstoffen, afhankelijk van de receptuur. Het optimalisatiepakket houdt rekening met zowel de parameters van grondstoffen, bloem en hulpstoffen, als die van de eindproducten. Die laatste zijn leidend. Immers een bakkerij verwacht van ons een product met een constante kwaliteit. Hoe wij die bereiken, is voor de afnemer minder relevant, maar voor ons een kwestie van veel meten, weten en rekenen. Want naast constante kwaliteit is voor een onderneming als Meneba ook kostprijs een doorslaggevende factor. Granen variëren sterk in kwaliteit en in prijs. Soms kun je met een duurder graan toch goedkoper het vereiste eiwitgehalte realiseren. Dat zijn de sleutelfactoren waarbij het optimaliseringspakket zijn Meneba Meelfabrieken der Nederlandse Bakkerijen (Meneba) werd in 1915 opgericht als coöperatie van ambachtelijke bakkerijen. Een jaar later al werd het bedrijf omgezet in een naamloze vennootschap (Meneba NV). Tot in de jaren tachtig was het een beursgenoteerd bedrijf, waarna het in 1988 in handen kwam van Goodman Fielder. Sinds 1997 is Meneba eigendom van participatiemaatschappijen. Meneba ontwikkelt, produceert en vermarkt grondstoffen en functionele ingrediënten op basis van granen. De producten worden geleverd aan ambachtelijke en industriële bakkerijen, voedingsmiddelenindustrie en diervoederbedrijven. Meneba heeft een maalcapaciteit van 1,2 miljoen ton en is daarmee een van de grootste graanverwerkers in Europa. Meneba levert aan bakkerijen, voedingsmiddelenindustrie en diervoederbedrijven. 12 Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010
Herkomst en kwaliteit van de grondstoffen zijn belangrijke parameters in het optimaliseringsprogramma. waarde bewijst. Een specificatie is in theorie wel op honderd manieren te halen, maar het eindproduct mag er niet onder leiden. Daarom leggen we ook spelregels vast om te borgen dat onze recepten niet teveel fluctueren. Daarover waakt het rekenmodel. De kennis en ervaring van de melan - geur is nog steeds van onschatbare waarde, benadrukt Van Dijk. Die wordt alleen op een andere manier ingezet. Uiteindelijk zijn het nog steeds de melangeurs die bepalen of en hoe er wordt gesleuteld aan samenstellingen. keld om de communicatie met het ERPpakket te bewerkstelligen. Het optimaliseringspakket was eigenlijk stand alone, terwijl wij informatie uit de optimalisering met het ERP-pakket moeten kunnen uitwisselen. Dat hebben ze speciaal moeten inrichten. Van Dijk is goed te spreken over zijn keuze voor Quintiq. Als ik er zo over nadenk, is er eigenlijk niets wat anders had gemoeten of waar ik achteraf van zeg, jammer dat dit of dat niet kan. Tot nu toe heb ik zoiets nog niet ontdekt. Behalve misschien de koppeling aan ERP. Dat zou tegenwoordig toch standaard in de applicatie moeten zitten, want uitwisseling van gegevens is van groot belang. Mocht Quintiq aankloppen met nieuwe algoritmes die de verschillende recepten sneller doorrekenen, dan heeft Van Dijk daar ook wel oren naar. Zeker als de nieuwe oogst binnen is en we alle specificaties hebben van de verschillende granen, dan heeft het programma wel even werk om alles opnieuw op een rijtje te zetten. Dus ja, als dat sneller kan, dan zou dat nog wel interessant zijn om te overwegen. Koppeling Het Quintiq-pakket (geen open source) wordt geleverd met een onderhoudscontract, dat al naar gelang de wens van de klant door derden of door Quintiq zelf kan worden uitgevoerd. Meneba heeft voor dat laatste gekozen. Daarnaast wordt het pakket regelmatig voorzien van updates. Ik vind die niet altijd even belangrijk, dus kies ik er soms voor de update niet te installeren. Het pakket is zodanig breed opgezet dat extra grondstoffen of meer specificatieeisen eenvoudig kunnen worden opgenomen. Ook een extra productielijn zou geen nieuwe programmering vereisen. Enkele jaren geleden zijn de programmeurs van Quintiq nog een keer ingescha- Quintiq Automatiseringsbedrijf Quintiq is in 1997 opgericht. Het hoofdkantoor is gevestigd in Den Bosch. Daarnaast zijn er vestigingen in zeven andere landen, verspreid over de wereld. Quintiq is gespecialiseerd in het oplossen van complexe, vooral logistieke vraagstukken met behulp van advanced planning and scheduling -software. Het bedrijf levert oplossingen op maat, waarbij de intelligentie die wordt verwerkt in de programmatuur een samenspel is tussen klant en programmeur. Het eindresultaat is een exclusief product. De opdracht van Meneba voor de ontwikkeling van een optimaliseringspakket was voor Quintiq de eerste opdracht in zijn soort. Andere opdrachtgevers in de voedingsmiddelenindustrie zijn onder andere InBev, Vion, Danone en Budelpack. Deze bedrijven maakten vooral gebruik van de productieplanning en logistieke planningsoftware van Quintiq. Het bedrijf bedient een grote range aan industrieën, variërend van energiebedrijven tot vliegtuigcatering en van pakketservices tot TV-stations. Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010 13
Marketing en sales PLMA s 2010: Private label volwaardig alternatief Tekst en foto s: Tom van der Meer Huismerken worden steeds meer een volwaardig alternatief, met duurzame en natuurlijke producten en gemaksproducten. Dat bleek tijdens een rondgang op de PLMA s World Private Label vakbeurs in de Amsterdam RAI. Volgens de Private Label Manufacturers Association (PLMA) neemt het marktaandeel van private label in Europa nog elk jaar toe, ten koste van A-merken. Het staat nu op het hoogste niveau ooit, met in tien Europese landen een aandeel van dertig procent en in vijf landen zelfs meer dan veertig procent. In Nederland ligt het marktaandeel (qua volume) volgens PLMA s 2009 jaarboek op 25 procent, maar dit gaat volgens de organisatie ook rap naar de 30 procent. In de UK is het marktaandeel 48 procent, in België en Duitsland staat het op 40 procent, In Tsjechië en Hongarije op 28 procent en in Italië en Griekenland op respectievelijk 17 en 18 procent. Grootste stijgers in private label zijn Slowakije (met 7 procentpunten), Tsjechië (+5) en Turkije (+4). Oost-Europa was op beurs overigens goed vertegenwoordigd. Op het gebied van nieuwe producten is het beeld anders. Door de recessie neemt de introductie van het aantal nieuwe producten af. Dat geldt bij private label nog meer dan bij A-merken, waardoor het aandeel productlanceringen bij private label vorig jaar daalde. Niet revolutionair Het gaat bij nieuw vooral om het ethisch, natuurlijker en duurzamer maken van bestaande producten, meldt Innova Market Insights. Deze categorieën groeien ook het hardst (1,4 à 1,5 procent toename) in vergelijking tot de productlanceringen in 2008. Ook verpakkingen worden duurzamer. Daarnaast doen back to basics en homemade (streekproducten, zoals in Nederland Gijs) het goed. Gezonde nieuwe productlanceringen maken in Europa maar een klein onderdeel uit van het totale aanbod aan nieuwe producten. Rijk aan vezels (met 0,92 procent van het totaal aantal nieuwe producten) is hiervan nog de grootste groep en deze stijgt ten opzichte van 2008 ook het hardst (met 0,13 procent). Daarna volgen minder zout, minder calorieën, minder zout en suiker, lactosevrij en minder vet. Deze categorieën stijgen ten opzichte van het jaar ervoor niet noemenswaardig (minder dan 0,12 procent). Minder zout, suiker en vet stijgt zelfs maar met hooguit 0,05 procent. Ook op de beursvloer waren echt revolutionaire nieuwe producten bij de huismerken slechts spaarzaam te vinden. PLMA 2010 beurs De PLMA 2010 vakbeurs op 18 en 19 mei (voor food en non-food) besloeg alle hallen van Amsterdam RAI. Food was opgesteld in drie hallen, waaronder de grote Europahal. Retailers en private label fabrikanten uit negentig landen kwamen bijeen. Er waren zo n 3600 stands, waaronder ruim 40 nationale en regionale paviljoens. 14 Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010
Hügli Food presenteerde zoete soepen voor kinderen, in de smaken aardbei, abrikoos en kers. Een succes in Hongarije (bij de Aldi) maar juist niet in Tsjechië en Slowakije, meldt Roman Weigert van het bedrijf. No-added sugar cereal range van Mulder Natural Foods. Suiker is normaal gesproken het cement van de muesli. Het bedrijf heeft met hulp van een partner een stof toegevoegd op basis van onder meer chichoreiwortel die de structuur behoudt, waardoor geen suikertoevoeging meer nodig is. In drie smaken: choco rice, forest fruit en chocolate & nuts. Bij Andros Confiserie hebben de felle kinderkleuren in het snoep afgedaan. Ervoor in de plaats pastelkleurige, zachte en natuurlijker kleuren. Cavi-art van Jens Møller Products: bolletjes die op kaviaar lijken maar die gemaakt zijn van zeewier, dus plantaardig, langer houdbaar (ook buiten de koelkast) en bruikbaar in koude en warme maaltijden. In diverse natuurlijke kleuren leverbaar, variërend van zwart, naar rood, oranje, geel en groen. Zandvliet Vleeswaren stond met wat convencience WK-producten zoals een WK-verpakking, met 2 x 175 gram plakjes worst met dipsaus, en de Oranje grillworst voor tijdens de wedstrijden. Nieuw in het assortiment zijn Plakje worst? (met mosterd) en kalkoenspek met slechts 3 procent vet. Hamburgerbroodjes van InterCookies voor het WK in de vorm van voetballen. Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010 15
Verpakken met stoom BBS Food introduceerde Steampack, een nieuwe methode om vleesproducten te verpakken met stoom. Het vlees wordt gegrild in een gesloten productieproces waarna de volledig doorgegaarde producten direct warm worden verpakt, legt Hester IJntema van het bedrijf uit. Tijdens het vacumeren blaast hete stoom (van 180 graden Celsius) over het vlees en de afdichtfolie. Vervolgens blijft het twee minuten op 74 graden en wordt het na terugkoelen geheel vacuüm getrokken. Door het doorgaren en de napasteurisatie in de verpakking wordt de handling geminimaliseerd, wat tevens zorgt voor een optimale voedselveiligheid en kwaliteit, meldt de privatelabel-fabrikant van diepvries/gekoelde kip- en varkensproducten. De methode wordt verkregen met een Multivac-machine. Door de bewerking met stoom behoudt het vlees bij de eindgebruiker, zelfs in de magnetron, zijn smaak en structuur en is het langer (minimaal 35 dagen) houdbaar. Babysmooties én lasagna voor baby s van het Tjechische Hamé. Volgens Vlasta Marsalkova gaat het alleen om de smaak van lasagna en niet de lasagna zelf. Dit om de baby s al aan volwassen smaken te wennen. Het is het geheel biologisch. Het Hongaarase Felföldi Confectionery heeft snoepgoed met biersmaak. Het assortiment omvat ook snoep met cola-, melk- en zelfs watersmaak. Covelt bracht de vloeibare kinder-fruitsnack: de Skwiezie. Knijpfruit, gemaakt van biologische fruitpuree in een nieuwe ontwikkelde folie (van Bio4pack) die composteerbaar is, terwijl de inhoud toch een jaar goed blijft. De Skwiezies zijn ook in te vriezen en als ijssnack te gebruiken, meldt Albert den Hollander. Buiteman introduceerde geitenkaaskoekjes op basis van Nederlandse geitenkaas. Die is wat milder dan de Franse geitenkaas, zegt Simon Klootwijk van het bedrijf. In Nederland worden de koekjes verkocht bij Albert Heijn. Vivera heeft de uitstraling onder handen genomen. Het logo is vrouwelijker geworden, omdat vrouwen de belangrijkste kopers zijn, zegt Gert Jan Gombert van Enkco foodgroup. Ook staat het groter op de verpakking. Verder is het assortiment nu onderverdeeld in drie segmenten: vegetarisch, biologisch en zuiver plantaardig. 16 Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010
NETWORK FOR FOOD EXPERTS Geslaagde NVVL-Netwerkborrel in Wageningen Network for Food Experts Op 3 juni heeft NVVL-Network for Food Experts met ongeveer 25 leden een bezoek gebracht aan de vakschool Rijn- IJssel. Dit bezoek was onderdeel van een jaarlijks terugkerende netwerkactiviteit die wordt georganiseerd door jong- NVVL. Na een korte introductie door Rudolph Barkhuijsen van de vakschool RijnIJssel werd de groep in drieën verdeeld voor workshops op het gebied van moleculaire gastronomie, patisserie en ijsbereiding. Bij de workshop moleculaire gastronomie werden verschillende bereidingswijzen van voedsel met en zonder Texturas gedemonstreerd. De workshops patisserie en ijsbereiding resulteerden in een overheerlijk ijsdessert, espresso truffels en bailey bullets voor bij de koffie. Na de workshops was er een viergangen diner waar alle producten van de workshops werden geproefd. Het rauwe ei dat tijdens de workshop moleculaire gastronomie was bereid, was een groot succes! We kijken terug op een zeer geslaagde netwerkactiviteit. De NVVL is ruim vijfenvijftig jaar geleden opgezet voor kennisvermeerdering en informatie-uitwisseling binnen de voedings(middelen)industrie. De vereniging organiseert symposia en workshops voor foodexperts en geeft een eigen jaarboek uit. Door middel van jaarprijzen probeert de vereniging studenten te stimuleren die voedingsgerelateerde onderwerpen bestuderen. De vereniging telt zeshonderd leden, van de vakinhoudelijke professionals zoals levensmiddelentechnologen, voedingskundigen, diëtisten tot andere experts in food. Vooraankondiging Rond de tafel sessie Begin september 2010 organiseert de werkgroep Levensmiddelentechnologie van de NVVL Network for Food Experts een Rond de tafel sessie. Deze zal plaatsvinden op het TNO Nanolab / Antonie van Leeuwenhoek laboratorium, Stieltjesweg 1, 2628 CK Delft. Nanotechnologie staat volop in de belangstelling. waarin de mogelijkheden tot proces- en productinnovatie aan bod kwamen. De vraag is: Waar Het is een technologie die veelbelovende kansen biedt, maar tegelijkertijd ook vragen oproept over staan we nu? mogelijke risico s en gevolgen voor mens en maatschappij. Voor een verantwoorde ontwikkeling ropese wet- en regelgeving? - Hoe staat het inmiddels met de ontwikkeling van Eu- van nanotechnologie is aandacht nodig voor - Is de acceptatie van nanotechnologie, 3 jaar later, zowel de kansen als de risico s en ethische vragen. toegenomen? In 2007 organiseerde de NVVL een symposium met - Welke nieuwe producten die nanotechnologie bevatten zijn de afgelopen 3 jaar het thema Better food with Nano technology gelanceerd? Momenteel wacht de voedingsector de risicobeoordeling van nanotechnologie af. Bedrijven participeren wel in wetenschappelijke programma s, maar doen vooralsnog niets. De Rond de tafel sessie zal in drie deelsessies plaatsvinden, gevolgd door een rondleiding door het TNO Nanolab. Deze dag is bedoeld voor levensmiddelentechnologen, kwaliteitsmanagers, productontwikkelaars, procestechnologen, onderzoekers, contract research organisaties, kennisinstellingen, overheid, voedingskundigen en diëtisten. De Rond de tafel sessie wordt mogelijk gemaakt door het TNO Nanolab / Stichting Food & Nutrition Delta en NVVL. Meer info volgt binnenkort op de NVVL website (www.nvvl.nl) Insturen afstudeerwerk voor NVVL-Jaarprijs Om goed (praktisch) onderzoek te stimuleren reikt de NVVL jaarlijks de NVVL-jaarprijzen uit aan HBO- en WO-studenten levensmiddelentechnologie, voeding of diëtiek. De beste HBO- en WO-scriptie wordt beloond met een oorkonde en een geldbedrag van 500 euro. Daarbij mogen de studenten hun onderzoek presenteren tijdens het NVVL-jaarcongres. Afgelopen april mocht NVVL Network for Food Experts een tweetal prijzen uitreiken aan de winnaars uit het HBO en het WO. In de vorige uitgave van EVMI was daar al meer over lezen en in de NVVL-nieuwsbrieven van begin mei en begin juni stonden interviews met de prijswinnaars. Voor komend jaar is de jury weer op zoek naar nieuwe inzendingen. De afstudeeronderwerpen dienen betrekking te hebben op het gebied van (toegepaste) voedingsleer, voedingsfysiologie, voedselbereiding, levensmiddelenchemie, -technologie, -microbiologie of -wetgeving. Zo mogelijk dienen maatschappelijke relevantie en consequenties van het behandelde te worden weergegeven. Alle scripties worden beoordeeld door een jury onder voorzitterschap van prof. dr. E.M.H. Mathus-Vliegen (Academisch Medisch Centrum). De jury bestaat sinds 2009 verder uit: Ir. Henk-Jan Meijer (HAS Den Bosch), ir. B.C. Breedveld (Voedingscentrum), mw. J. Bontenbal (Hogeschool INHOLLAND Delft), dr. Rijkelt Beumer (Wageningen UR), mw. S. Westenbrink, (TNO Voeding), mw. R Visser (Unilever Research & Development Vlaardingen) en Anne-Marijke Ambergen (Fit Consulting, secretaris van de jury). Inschrijven kun je doen door je scriptie in tweevoud te sturen naar: NVVL-Jaarprijs, Plasweg 60, 3768 AN Soest. De inzendingstermijn voor scripties geschreven in het jaar 2009-2010 sluit op 20 oktober 2010. Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010 17
Marketing Big Brand Idea moet helder zijn Tekst: Norbert van der Werff Foto s: Design Bridge en Norbert van der Werff Een merk moet een verhaal vertellen, zegt Frank Nas, managing director van Design Bridge. Het merkenontwerp - bureau helpt onder meer voedingsmiddelenbedrijven bij het ontwikkelen, herpositioneren en vernieuwen van consumenten- en corporate merken. Aan de hand van de branding van FrieslandCampina legt hij uit hoe zo n proces verloopt. Het belang van merken voor voedingsmiddelenbedrijven is evident. A-merken kunnen zich met het merk onderscheiden van private label. Ze ontlenen hun bestaansrecht aan het merk, stelt Frank Nas van Design Bridge. Bedrijven moeten er daarom voor zorgen dat het verhaal achter het merk relevant en onderscheidend is. Als een merk uniek is, blijven consumenten daarvoor kiezen en bouwen ze daar een relatie mee op. Het verhaal achter een merk moet bovendien direct te begrijpen zijn. Er staan duizenden producten op de schappen en mensen maken in een fractie van een seconde een keuze. Bij het Amsterdamse bureau van Design Bridge werken mensen van dertien verschillende nationaliteiten. Dat is van belang omdat het kantoor werkt voor klanten in meer dan veertig landen. Het gaat om opdrachtgevers in Europa, het Midden-Oosten en Afrika. Dat betekent grote verschillen in de doelgroep. Een merk in Soedan verschilt nogal van een merk hier. Dat maakt elk project uniek. Consumer insights Wát een merk betekent voor de doelgroep, is één van de eerste dingen die moet worden uitgezocht. We zoeken naar consumer insights. Dat doen we door mensen te observeren tijdens het gebruik van het product. Dat is voor sommige mensen een ritueel. Kijk bijvoorbeeld naar Twix. Iedereen maakt de verpakking op zijn eigen manier open en haalt het product er op eigen wijze uit. Doen mensen rits-open of doen ze dat heel bedachtzaam? Dat zijn heel belangrijke dingen om te snappen. Je moet weten wat de emotionele relatie van consumenten met een merk is. Design Bridge doet dat op verschillende manieren: door één-op-één interviews, via online onderzoek, of door consumenten te filmen. Dan zie je bijvoorbeeld dat het eten van een ijsje helemaal geen sociale bezigheid is. Iedereen is bezig om ervoor te zorgen dat ze niet knoeien. Niemand heeft nog aandacht voor de gesprekspartner; het gesprek stokt. Terwijl ijs eten ook gezellig is, het is genieten. Maar het is meer genieten 18 Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010
Frank Nas: Een merk moet zich kunnen ontwikkelen. Dan moet je wel het idee achter het merk uitleggen. Als dat idee helder is, blijft het merk wel intact. Design Bridge bouwt merken voor jezelf. Daarom presenteert Unilever Magnum ook als genieten voor jezelf, als jouw moment Traject De consumer insights maken deel uit van de eerste van vier fasen van het traject dat Design Bridge samen met de opdrachtgever doorloopt. Eerst moeten we goed kijken hoe een merk in elkaar zit, het merk definiëren. Waar staat een merk echt voor? Wat is de essentie? Daarbij zijn er twee perspectieven: waar willen we dat het merk voor staat en hoe denkt de ontvanger, in het geval van voedingsmiddelen is dat de consument, er over? Heel vaak is daar een discrepantie. Maar het bureau kijkt niet alleen naar de consument. Mensen van de productie kunnen aangeven wat de mogelijkheden zijn om bijvoorbeeld een verpakking te veranderen. Want je kunt natuurlijk niet meteen een nieuwe productielijn aanschaffen. FrieslandCampina Design Bridge ontwikkelde in 2008/2009 na het winnen van een pitch de nieuwe corporate identiteit van FrieslandCampina. Een bijzondere opdracht. Het is heel uniek dat twee zuivelcoöperaties elkaar vinden om s werelds grootste zuivelcoöperatie te vormen. FrieslandCampina produceert weliswaar ook sappen, maar heeft toch een sterke focus op zuivel. Ze beheersen de keten van koe tot consument. De eerste stap was het vertalen van de managementvisie om de meest succesvolle we- reldwijd opererende zuivelcoöperatie te worden, naar het Big Brand Idea, het centrale idee. Dat deden we samen met CEO Cees t Hart en de nieuwe raad van bestuur. Ze gaven aan dat melk eindeloze mogelijkheden biedt: van geneesmiddelen, tot ingrediënten, kindervoeding, kaas, melk Verder was de enorme passie, de fascinatie voor zuivel, opvallend. Uit die analyse volgde dat je FrieslandCampina kunt zien als een prisma, waarbij het witte licht, de melk, breekt in oneindig veel mogelijkheden. Omgekeerd focust een groot aantal boeren op de melk. De kracht van zo n Big Brand Idea is dat het gemakkelijk is uit te leggen en dat mensen er energie van krijgen, stelt Nas. Een corporate logo is intern nog belangrijker dan ex- Singapore Design Bridge is een internationaal brand design agency, gespecialiseerd in het ontwikkelen, herpositioneren en creëren van merken. Opgericht in 1986, met vestigingen in Amsterdam, Londen en Singapore, zet het bedrijf expertise in op het vlak van 3D, innovatie, merkstrategie, merkidentiteiten en verpakkingen. Design Bridge in Nederland werkt met ruim veertig werknemers (en dertien verschillende nationaliteiten) in ruim veertig landen. Opdrachtgevers zijn onder meer FrieslandCampina, TNT, Sara Lee, Heinz en Heineken. Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010 19
tern. Het wordt gedragen door de gedragingen van het bedrijf zelf. Bovendien is het bij een fusie van belang dat je eenheid krijgt vanuit de verscheidenheid. Je moet een nieuwe interne cultuur creëren en de mensen helpen bij de veranderingen, uitleggen wat de meerwaarde is. Het corporate logo richt zich echter niet alleen op de mensen werkzaam bij FrieslandCampina, maar op alle stakeholders: de leden van de corporatie, de overheid. Het is voor het bedrijf van belang dat je een sterke identiteit krijgt. Het assortiment flessen en pakken van Lessini. Creatieve opbouwfase De tweede fase is het creatieve opbouwen van het merk. Er worden dan tientallen creatieve ideeën ontwikkeld, maar allemaal op basis van het Big Brand Idea. Eerst worden de guiding principles geformuleerd, de samenvatting. Dat gebeurt vaak in drie woorden. Bij FrieslandCampina was dat transformation, fascination en togetherness, waarbij het eerste begrip verwijst naar zowel de organisatie als de mogelijkheden met melk. Togetherness slaat op het coöperatieve aspect; coöperaties zijn weer helemaal hip en hot. Daarna volgt het bedenken van het creatieve palet van kleuren, vormen en materiaal. Als je wit gebruikt, welk wit gebruik je dan? Dat moest organisch wit zijn, melkwit. Het nieuwe logo kun je op verschillende manieren bekijken. Het is een spark of fascination en het is ook een melksplash die leidt tot vele mogelijkheden. Omgekeerd komt het ook samen; het geeft de saamhorigheid weer. Er is echt een nieuwe identiteit ontstaan. Dat moest ook. FrieslandCampina had in de briefing al laten weten dat het niet de bedoeling was om de oude logo s in de blender stoppen en daar weer wat nieuws van te maken. Het woordmerk kostte heel wat hoofdbrekens. Het woord FrieslandCampina bevat maar liefst zestien letters met daarbij twee hoofdletters. Het kroontje dat aangeeft dat het bedrijf koninklijk is, is ook nog eens aan strenge regels onderworpen. Gekozen is voor het huidige ontwerp omdat het goed te lezen is, ook klein is te gebruiken en voldoende contrast heeft. met het merk moet worden omgegaan. Daarbij moet niet al te veel worden vastgelegd, waarschuwt Nas. De grootste fout is een handboek soldaat te maken. Om het lokaal relevant te houden, moeten mensen juist de ruimte krijgen. Een merk moet zich kunnen ontwikkelen. Dan moet je wel het idee achter het merk uitleggen. Als dat idee helder is, blijft het merk wel intact. In de eerste fase zijn het vooral de strategen die aan het werk zijn, in de tweede de strategen én de creatieven, waarna de laatsten het in de derde fase overnemen. Het traject bestaat uit vier stappen, maar die vinden voor een deel gelijktijdig plaats. De opdrachtgever blijft het hele traject nauw betrokken. Het is een coöperatief proces, zegt Nas. Als het om een corporate aangelegenheid gaat, maakt de CEO of eigenaar van een bedrijf deel uit van het team, maar als het om een nieuwe verpakking gaat, kan dat ook een marketeer zijn. Hoe lang het hele traject duurt, is sterk afhankelijk van merk en producten. Nas vergelijkt dat met het bouwen van een huis. De ontwikkeling van de corporate identiteit van FrieslandCampina duurde ruim een half jaar. Assortiment van Amoy. Implementatie De vierde stap is de productie en implementatie. In guidelines wordt vastgelegd hoe er 20 Eisma Voedingsmiddelenindustrie juni 2010