Op naar DSM 5 Mariken van Onna Klinisch psycholoog-psychotherapeut Supervisor VGCt Karakter Nijmegen Universitair Centrum Kinder- en jeugdpsychiatrie
Nieuwe (wetenschappelijke) ontwikkelingen Meer kennis uit o.a. Cognitieve en gedragswetenschappen Familiestudies en studies op gebied van moleculaire genetica Neurowetenschappen Meer etiologisch gebaseerde classificatie Meer behoefte aan meten en validiteit -> dus behoefte aan een update
Uitgangspunten bij revisie Verbeteren klinische bruikbaarheid Beter onderscheid tussen ziekte en gezondheid Revisie op basis van wetenschappelijk onderzoek Waarborgen continuïteit Ontwikkeling gedurende lifespan Implementeren nieuwe kennis zoals risicofactoren, prodromen, preventie Levend document
DSM IV-TR: 5 assensysteem As I As II As III As V As IV toestandsbeeld niveau van functioneren & persoonlijkheidskenmerken somatische condities psycho-sociale stressoren globaal niveau van functioneren
DSM 5: 3 secties Sectie 1 uitleg gebruikte indeling Sectie 2 20 hoofdcategorieën met diagnoses o.a. Neurodevelopmental disorders Depressive disorders Anxiety disorders Trauma en stress related disorders (PTSS en hechting)
DSM 5: 3 secties Sectie 3 classificaties die nog niet in 2 staat zoals o.a. internet gaming disorder en non suïcidaal self-injury -> meer onderzoek nodig voordat ze een sectie 2 kwalificatie krijgen
DSM 5 Bij elke diagnose: In stand houdende factoren: 1. Is pt. syntoon of dystoon (ziekte-inzicht? motivatie?) 2. Comorbiditeit en suïcidaliteit 3. Invloed van leeftijd, geslacht en cultuur 4. Hoogte score op severity index of impairment (0-3) (maat voor lijdensdruk)
DSM Spraak- en taalstoornissen DSM IV DSM 5 Expressieve taalstoornis Taalstoornis Receptieve en expressieve taalstoornis (gemengd) Phonologische stoornis Stotteren Spraak geluid stoornis Jeugd-onset fluency stoornis Sociaal pragmatisch communicatiestoornis
DSM 5 Spraak- en taalstoornissen Sociaal pragmatische communicatiestoornis = Nieuwe conditie voor persisterende moeilijkheden in sociale toepassingen van verbale en non-verbale communicatie Diagnose mag niet gesteld worden bij aanwezigheid van repeterend gedrag, interesses en/of activiteiten dan valt het onder ASS -> Bij sommige patiënten met PDD-nos in DSM IV-TR termen, wordt het een sociale communicatiestoornis in DSM 5 termen.
DSM IV-TR ASS Kernsymptomen: Sociale wederkerigheid Verbale en non-verbale communicatie Rigiditeit en/of stereotypieën
DSM 5 ASS Kernsymptomen: Sociale en communicatieve stoornissen Gefixeerde interesses & repeterend gedrag
DSM 5 ASS Eén overall categorie voor ASS: Autisme, PDD-nos, desintegratieve stoornis, Asperger etc. Onderverdeling in ernst Comorbiditeit tussen ADHD en ASS toegestaan Taalstoornis mag naast ASS gediagnosticeerd worden
DSM 5 ASS Sociale en communicatieve stoornissen i.p.v. stoornissen in de ontwikkeling van wederkerigheid en stoornissen in de ontwikkeling van verbale en non-verbale communicatie
DSM IV-TR en 5 ADHD Kernsymptomen: Inattentie Impulsiviteit Hyperactiviteit
ADHD terminologie ADHD heeft een onderverdeling in type: Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, gecombineerde type Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, overwegend onoplettende type (in volksmond ADD) Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, overwegend hyperactief-impulsieve type
DSM 5 ADHD Wat is wel anders: Inattentie: 6/9 Hyperactiviteit-impulsiviteit: 6/13 Begin voor 12 e jaar Kernsymptomen adolescenten 4/9- volwassenen 4/13 andere scores Comorbiditeit tussen ADHD en ASS is toegestaan
DSM 5 Angststoornissen Wat verandert: Criteria dat patiënt erkent dat angst disfunctioneel of overdreven is, vervalt Selectief mutisme wordt op zichzelf staande angststoornis Separatie angststoornis: Viel eerder onder stoornissen in kinderleeftijd, nu separate angststoornis Beginleeftijd hoeft niet meer voor 18 e jaar OCD en PTSS vallen niet meer onder de angststoornissen
DSM 5 PTSS Wat verandert: Valt niet meer onder de angststoornissen Symptomen: herbelevingen, verhoogd arousal, vermijding en negatieve gedachten, -stemming en/of gevoelens Nieuwe criteria voor kinderen < 6 jaar
DSM 5 Nieuw: Stemmingsstoornissen Temperant disregulatiestoornis met dysforie Ernstige terugkerende woede-uitbarstingen in reactie op alledaagse stressoren Frequentie: minstens 3x per week Tussen uitbarstingen door dagelijks prikkelbaar, boos en/of verdrietig Negatieve stemming is waarneembaar voor anderen
Vervolg Aanwezig in min. 2 contexten (in één context ernstig) Minimaal 12 maanden aanwezig Start > 6 jaar of gelijkwaardig ontwikkelingsniveau Beginleeftijd voor 10 e jaar Kan samengaan met ADHD, ODD, CD en stoornis in middelengebruik
DSM 5 Voedings- en eetstoornissen Wat verandert: Niet meer specifiek voor kind en jeugd (ook bij Pica en Ruminatiestoornis) Criteria AN en BN veranderd Eetbui stoornis wordt op zichzelf staande diagnose Feeding disorder of infancy or early childhood wordt avoidant/restrictive food intake disorder Heeft niet meer voldaan te worden aan criteria eetstoornis
DSM Hechtingsstoornissen DSM IV-TR reactieve hechtingsstoornis Geremde type Ongeremde type In DSM 5 separate hechtingsstoornissen Beide stoornissen dezelfde etiologie maar verschillend klinisch beeld -> Geremd type laat meer internaliserende problematiek zien -> Ontremde type een meer ADHD-achtig beeld
DSM 5 Intellectual disability Of intellectuel developmental disorder Diagnostische criteria: Beoordeling cognitieve capaciteiten (IQ) Adaptief functioneren Mate adaptief functioneren is betere voorspeller van ernst van de aandoening dan het IQ
DSM Leerstoornissen DSM IV DSM 5 leesstoornis leerstoornis rekenstoornis Stoornis in schriftelijke uitdrukkingsvaardigheid Leerstoornis nao Dyslexie en dyscalculie worden erkent
Open vragen Nederlandse vertaling DSM 5? Gevolgen voor de DBC -financiering? Implementatie DSM 5 in klinische praktijk? Notatie?