DISRUPTIEVE GEDRAGSSTOORNISSEN

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "DISRUPTIEVE GEDRAGSSTOORNISSEN"

Transcriptie

1 DISRUPTIEVE GEDRAGSSTOORNISSEN

2 Beheersing van emoties en gedrag Rechten van anderen Conflict met maatschappelijke normen en waarden

3 Indeling Gedragsstoornissen in DSM 5 Oppositioneel-Opstandige Stoornis Normoverschrijdend-Gedragsstoornis Kritische beschouwing DSM 5

4 Disruptieve, Impulsbeheersing en andere gedragsstoornissen Periodiek explosieve stoornis Pyromanie Kleptomanie

5 Disruptieve, Impulsbeheersing en andere gedragsstoornissen Oppositioneel-opstandige stoornis Normoverschrijdend-gedragsstoornis Anti-sociale persoonlijkheidsstoornis Anders gespecificeerd / ongespecificeerd

6 Disruptieve, Impulsbeheersing en andere gedragsstoornissen Oppositioneel-opstandige stoornis ODD Normoverschrijdend-gedragsstoornis CD

7 ODD Boze en prikkelbare stemming Brutaal en ongehoorzaam gedrag Wraakzuchtig

8 ODD Film ODD

9 ODD Boze en prikkelbare stemming verlies van kalmte licht geraakt of snel geïrriteerd vaak boos of ontevreden

10 ODD Brutaal en ongehoorzaam gedrag ruzie met gezagsfiguren/volwassenen actief verzet of weigering te voldoen aan regels anderen met opzet ergeren anderen de schuld geven van eigen gedrag of fout

11 ODD Wraakzuchtig hatelijk of wraakzuchtig in afgelopen 6 maanden

12 Clustering van symptomen Boze en prikkelbare stemming Brutaal en ongehoorzaam gedrag Ontevredenheid en wraakzuchtig

13 Frequentie criterium Opstandigheid Ruzie maken Vernielen van spullen Weglopen Agressie Driftbuien Criminaliteit Egocentrisme

14 Ernst criterium Licht Matig Ernstig beperkt tot 1 setting sommige symptomen in minstens 2 settings sommige symptomen in drie of meer settings

15 ODD in de DSM 5 Clustering van symptomen Frequentie criterium aangepast aan leeftijd Ernst criterium toegevoegd Comorbiditeit met CD mogelijk

16 Normoverschrijdend-gedragsstoornis Film CD

17 Normoverschrijdend-gedragsstoornis agressie gericht op mensen en dieren vernielen van eigendom leugenachtigheid of diefstal ernstige schending van regels

18 Normoverschrijdend-gedragsstoornis agressie gericht op mensen en dieren pesten, bedreigen intimideren vechten een wapen gebruiken mensen mishandelen dieren mishandelen iemand dwingen tot seksuele handelingen stelen in confrontatie met slachtoffer

19 Normoverschrijdend-gedragsstoornis vernielen van eigendom brand stichten met schade als doel eigendommen van anderen vernielen

20 Normoverschrijdend-gedragsstoornis leugenachtigheid of diefstal inbreken in huis, gebouw of auto liegen om er zelf beter van te worden stelen zonder directe contact met slachtoffer

21 Normoverschrijdend-gedragsstoornis ernstige schending van regels niet op tijd thuis komen, start voor 13 e jaar 2 of meer keer weggelopen of weggebleven vaak spijbelen van school, start voor 13 e jaar

22 Specifier en ernst criterium Specifier leeftijd start gedragsproblemen Licht Matig Ernstig weinig kenmerken en weinig schade voor anderen midden tussen licht en ernstig veel kenmerken en aanzienlijke schade voor anderen

23 CD in de DSM 5 Naamsverandering Met beperkte prosociale emoties Specifier toegevoegd om subtypering te verbeteren (LPE specifier)

24 Reductionisme van de DSM

25 Reductionisme van de DSM Grote diversiteit binnen zelfde diagnose

26 Reductionisme van de DSM Grote diversiteit binnen zelfde diagnose Wisselend beloop in de tijd

27 Reductionisme van de DSM Grote diversiteit binnen zelfde diagnose Wisselend beloop in de tijd Behandeling niet altijd effectief

28 Indelingen te over DSM III socialized unsocialized DSM III-R groepsgebonden / individueel agressief DSM IV childhood onset/adolescent onset DSM 5 childhood onset/adolescent onset Limited Prosocial Emotions

29 Paden van antisociaal gedrag

30 Specificeer begin gedragsproblemen Begin in kindertijd ernstige variant, met meer agressie, slechtere prognose en verminderde reactie op behandeling Criminogene omgeving en kindfactoren Begin in adolescentie extreme variant van normaal regelovertredend gedrag in de puberteit, self limiting, grote invloed peers, maturity gap

31 Film Kevin symptomen

32 Nieuw inzichten Begin in kindertijd Bij 50 tot 70 % verdwijnen de CD symptomen in de adolescentie Begin in adolescentie Groot deel persisteert in antisociaal gedrag tot in volwassenheid

33 Nieuw inzichten Genetische Neurobiologische parameters Neuropsychologisch functioneren Structurele en functionele imaging studies

34 Heeft de DSM 5 het antwoord?

35 Specifier: beperkte prosociale emoties Gebaseerd op onderzoek kille en emotieloze trekken: Callous-Unemotional traits

36 Callous-Unemotional traits Empathie Weinig schuld en berouw Verminderd gevoelsleven

37 Callous-Unemotional traits Ernstiger agressief Persistentie van agressie en delinquentie Meer negatieve levenservaringen Minder angst (fearlessness) Neurobiologische verschillen (HPA-as, ANS, Imaging) Verminderde reactie op behandeling

38 Specifier: beperkte prosociale emoties Gebrek aan berouw of schuld Ongevoelig gebrek aan empathie Onverschillig over prestaties Vlak of deficiënt affect

39 Subtypes van CD in DSM 5 Begin in kindertijd met LPE zonder LPE Begin in adolescentie met LPE zonder LPE

40 Subtypes van CD in DSM 5 Begin in kindertijd met LPE zonder LPE Begin in adolescentie met LPE zonder LPE

41 Subtypes van CD in DSM 5 Begin in kindertijd met LPE zonder LPE Begin in adolescentie met LPE zonder LPE

42 Subtypes van CD in DSM 5 Begin in kindertijd met LPE zonder LPE Begin in adolescentie met LPE zonder LPE

43 Kanttekening

44 Kanttekening Met name gebaseerd op bevolkingsonderzoek Met name in kinderen Nauwelijks informatie over meisjes Gebruik van 1 vragenlijst Werkgroep DSM 5: voorstel tot nieuwe specifier 24 specialisten, 11 antwoorden

45 Nauwelijks onderzoek naar LPE specifier

46 Comorbiditeit en ontwikkeling

47 Film Kevin diagnoses

48 Comorbiditeit en ontwikkeling ADHD

49 Comorbiditeit en ontwikkeling ADHD ODD

50 Comorbiditeit en ontwikkeling ADHD ODD CD

51 Comorbiditeit en ontwikkeling ADHD ODD CD ASP

52 Comorbiditeit en ontwikkeling INTELLIGENTIE ADHD ODD CD ASP

53 Comorbiditeit en ontwikkeling INTELLIGENTIE ADHD ODD CD ASP MIDDELENGEBRUIK

54 Comorbiditeit en ontwikkeling INTELLIGENTIE ADHD ODD CD ASP MIDDELENGEBRUIK

55 Comorbiditeit en ontwikkeling INTELLIGENTIE ADHD ODD CD ASP MIDDELENGEBRUIK

56 Specifier: beperkte prosociale emoties Gebrek aan berouw of schuld Ongevoelig gebrek aan empathie Onverschillig over prestaties Vlak of deficiënt affect

57 Specifier: beperkte prosociale emoties Gebrek aan berouw of schuld Ongevoelig gebrek aan empathie Onverschillig over prestaties Vlak of deficiënt affect

58

59 Film Kevin geweten

60 Specifier: beperkte prosociale emoties Gebrek aan berouw of schuld Ongevoelig gebrek aan empathie Onverschillig over prestaties Vlak of deficiënt affect

61 Normale ontwikkeling Beloning beloning beloning Nu nu nu Ik ik ik Het komt wel goed Ik kan alles

62 Film Kevin Perspectief

63 Hoe nu verder?

64 LPE specifier heeft potentie

65 Terughoudendheid is gepast

66 Onderzoek is noodzakelijk

67

Brutaal, boos en agressief gedrag bij kinderen met ADHD: Psycho-educatie en opvoedingsadviezen. Walter Matthys

Brutaal, boos en agressief gedrag bij kinderen met ADHD: Psycho-educatie en opvoedingsadviezen. Walter Matthys Brutaal, boos en agressief gedrag bij kinderen met ADHD: Psycho-educatie en opvoedingsadviezen Walter Matthys Gedragsproblemen Opstandig gedrag Anderen ergeren Prikkelbaarheid, boosheid, woede, driftbui

Nadere informatie

DSM-IV-TR: Aandachtstekortstoornissen en gedragsstoornissen

DSM-IV-TR: Aandachtstekortstoornissen en gedragsstoornissen DSM-IV-TR: Aandachtstekortstoornissen en gedragsstoornissen 314.xx Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit.01 Aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit, gecombineerde type.00 Aandachtstekortstoornis

Nadere informatie

03/07/15' ADHD, ODD, CD? Wat moet ik weten en wat kan ik ermee? Programma. Begripsbepaling: Agressie. Begripsbepaling: ODD, CD en ADHD

03/07/15' ADHD, ODD, CD? Wat moet ik weten en wat kan ik ermee? Programma. Begripsbepaling: Agressie. Begripsbepaling: ODD, CD en ADHD ADHD, ODD, CD? Wat moet ik weten en wat kan ik ermee? Woensdag 29 oktober P. Deschamps Begripsbepaling: ODD, CD en ADHD Begripsbepaling: Agressie Disruptive Behavior Disorders (DBD), Disruptieve Gedragsstoornissen

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornissen in DSM-5. M.A. Louter

Persoonlijkheidsstoornissen in DSM-5. M.A. Louter Persoonlijkheidsstoornissen in DSM-5 M.A. Louter 6-9-2016 2 Casusbespreking Ivo Croon, 32 jaar Doorverwezen voor psychisch onderzoek door werkgever Leek bij sollicitatie gekwalificeerd (2 diploma s) Echter:

Nadere informatie

Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria

Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Vierde oplage, juni 2016 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de derde oplage (juni 2015). Pagina Stoornis Derde oplage,

Nadere informatie

Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria

Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Correcties DSM 5 : Beknopt overzicht van de criteria Vierde oplage, juni 2016 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de derde oplage (juni 2015). Pagina Stoornis Derde oplage,

Nadere informatie

Stemmingsstoornissen. Van DSM-IV-TR naar DSM-5. Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut

Stemmingsstoornissen. Van DSM-IV-TR naar DSM-5. Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut Stemmingsstoornissen Van DSM-IV-TR naar DSM-5 Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut Inhoud Veranderingen in de DSM-5 Nieuwe classificaties

Nadere informatie

Wat is ODD? ODD is een gedragsstoornis waarbij kinderen gedurende langere tijd opstandig, negatief en agressief gedrag laten zien.

Wat is ODD? ODD is een gedragsstoornis waarbij kinderen gedurende langere tijd opstandig, negatief en agressief gedrag laten zien. ODD Wat is ODD? ODD is een gedragsstoornis waarbij kinderen gedurende langere tijd opstandig, negatief en agressief gedrag laten zien. Hoe wordt ODD ook wel genoemd? ODD is een afkorting voor de Engelse

Nadere informatie

Inhoud. Uitgebreide opgave

Inhoud. Uitgebreide opgave Inhoud Uitgebreide opgave 1 Inleiding 21 Van DSM-IV naar DSM-5 21 Verwarrende terminologie 23 Een nieuw begrippenkader 24 De bron van het gedrag en de hulpverleningsstrategie 27 Een biopsychologisch model

Nadere informatie

ONTWIKKELINGSGROEP KINDEREN EN JONGEREN MET GEDRAGSSTOORNISSEN. Prof. Dr. Dirk van West Voorzitter Dhr. Koen Lowet Co-voorzitter

ONTWIKKELINGSGROEP KINDEREN EN JONGEREN MET GEDRAGSSTOORNISSEN. Prof. Dr. Dirk van West Voorzitter Dhr. Koen Lowet Co-voorzitter ONTWIKKELINGSGROEP KINDEREN EN JONGEREN MET GEDRAGSSTOORNISSEN Prof. Dr. Dirk van West Voorzitter Dhr. Koen Lowet Co-voorzitter > Inleiding Terminologie Klinische kenmerken ODD/CD > Richtlijnen gedragsstoornissen

Nadere informatie

ODD. Oppositioneel-opstandig gedrag. Pffff, dat doe ik niet voor jou!

ODD. Oppositioneel-opstandig gedrag. Pffff, dat doe ik niet voor jou! 1 Fontys/OSO serie ouderbrochures Module ZO02 ODD Oppositioneel-opstandig gedrag Pffff, dat doe ik niet voor jou! http://www.epimedium.nl/illustraties/agressie%202%20nieuw.gif Randy kan heel lief zijn,

Nadere informatie

Correcties DSM 5 : Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen

Correcties DSM 5 : Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen Correcties DSM 5 : Handboek voor de classificatie van psychische stoornissen Derde oplage, mei 2015 In deze lijst zijn de belangrijkste wijzigingen opgenomen t.o.v. de tweede oplage (november 2014). Pagina

Nadere informatie

Intake cliënt Datum :

Intake cliënt Datum : Intake cliënt Datum Achternaam Voorletter(s) en roepnaam Geboortedatum Woonsituatie Bij ouders Bij familie Gescheiden, wie heeft er gezag? Uit huis, nl. Anders, nl. Heeft u huisdieren? Zo ja, welke? Ouders/Verzorgers

Nadere informatie

Gedragsstoornissen bij kinderen

Gedragsstoornissen bij kinderen Elk kind is wel eens brutaal of boos. Dat is normaal. Langdurige gedragsproblemen kunnen echter ingrijpende en blijvende negatieve gevolgen hebben voor het kind en de omgeving. In Gedragsstoornissen bij

Nadere informatie

SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD. Informatie en advies voor de praktijkbegeleider

SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD. Informatie en advies voor de praktijkbegeleider Informatie en advies voor de praktijkbegeleider SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR EEN STAGIAIRE MET ANTISOCIALE GEDRAGSSTOORNIS OF ODD IN DE WERKSITUATIE Inzicht, herkennen, handelen Gemiddeld één op de

Nadere informatie

PROFIEL SOCIAAL EMOTIONELE ONTWIKKELING PERSOONLIJKE RAPPORTAGE VAN

PROFIEL SOCIAAL EMOTIONELE ONTWIKKELING PERSOONLIJKE RAPPORTAGE VAN PROFIEL SOCIAAL EMOTIONELE ONTWIKKELING PERSOONLIJKE RAPPORTAGE VAN naam Gegevens deelnemer Algemeen Leerling naam Leeftijd 14 Geslacht Schooltype man VWO Klas/jaar 2 School/instelling: Vestigingsplaats

Nadere informatie

Samenvatting. Adviesaanvraag

Samenvatting. Adviesaanvraag Samenvatting Adviesaanvraag De antisociale persoonlijkheidsstoornis (ASP) is een psychiatrische stoornis die wordt gekenmerkt door een duurzaam patroon van egocentrisme, impulsiviteit en agressiviteit.

Nadere informatie

4. Wat zijn de consequenties voor het kind of jongere, die lijdt onder psychische klachten?

4. Wat zijn de consequenties voor het kind of jongere, die lijdt onder psychische klachten? Gastdocent: Drs. Fernando Cunha (Child Support Europe) Ontwikkelingspsycholoog Gezondheidspsycholoog (BIG) Kinder- en Jeugdpsycholoog (NIP) Onderwijsspecialist In dienst van kinderen, jongeren en hun ouders

Nadere informatie

Executieve Functies & Agressieve Gedragsproblemen Wat, bij Wie en Waarom?

Executieve Functies & Agressieve Gedragsproblemen Wat, bij Wie en Waarom? Executieve Functies & Agressieve Gedragsproblemen Wat, bij Wie en Waarom? Prof.dr. Bram Orobio de Castro Ontwikkelingspsychologie, Universiteit Utrecht Wie? - overzicht - Agressie & Disruptieve Gedragsstoornissen

Nadere informatie

CHAPTER 7. Nederlandse samenvatting

CHAPTER 7. Nederlandse samenvatting CHAPTER 7 Chapter 7 NEDERLANDSE SAMENVATTING Antisociaal gedrag bij jongeren kenmerkt zich door grensoverschrijdende handelingen die niet worden geaccepteerd binnen de normen van het gezin, de school en

Nadere informatie

SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD. Informatie en advies voor docenten

SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD. Informatie en advies voor docenten Informatie en advies voor docenten SPECIALE AANDACHT GEVRAAGD VOOR DEELNEMERS MET ANTISOCIALE GEDRAGSSTOORNIS OF ODD IN HET MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS Inzicht, herkennen, handelen Gemiddeld één op de

Nadere informatie

Gedragsstoornissen M.Danckaerts, UPC-KUL 2012 1

Gedragsstoornissen M.Danckaerts, UPC-KUL 2012 1 Gedragsstoornissen 1 Terminologie Gedragsstoornis = patroon waarbij steeds weerkerend agressie en/of regelovertredend gedragwordt gesteld, waarbij de fundamentele rechten van anderen worden geschonden

Nadere informatie

Criminele meisjes: Specifieke zorg en aandacht of niet?

Criminele meisjes: Specifieke zorg en aandacht of niet? Stijging criminaliteit meisjes Criminele meisjes: Specifieke zorg en aandacht of niet? Anne-Marie Slotboom Vrije Universiteit Amsterdam 1 BRISBANE 2010 - Steeds meer jonge meisjes tussen tien en veertien

Nadere informatie

FORENSISCH AMBULANTE RISICO EVALUATIE FARE

FORENSISCH AMBULANTE RISICO EVALUATIE FARE E T N A L U B M A H C S I S N FORE E R A F E I T A U L A V E O C I S RI G IN R O C S N E T N U P S T H C A D UITLEG EN AAN FORENSISCH AMBULANTE RISICO EVALUATIE FARE Doel Vaststellen recidiverisico en

Nadere informatie

Oppositioneel-opstandig gedrag

Oppositioneel-opstandig gedrag DC 53 Oppositioneel-opstandig gedrag 1 Inleiding Ongehoorzaam zijn, eigenwijs zijn, koppig zijn hoort bij bepaalde leeftijdsfasen. Maar soms gaat het niet over. Vier tot vijf procent van de kinderen heeft

Nadere informatie

Lezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence

Lezing voor de NVA. Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog. Ontwikkelingsstoornissen Dimence Lezing voor de NVA Door Harmke Nygard-Smith Klinisch psycholoog Ontwikkelingsstoornissen Dimence Waarom diagnostiek? Hoe doen we eigenlijk diagnostiek? De DSM 5 Wijzigingen in de DSM 5 voor de autisme

Nadere informatie

BIJLAGEN Pestprotocol

BIJLAGEN Pestprotocol BIJLAGEN Pestprotocol Basisschool De Horizon -Versie 1-02-02-2014 Ouderbladzijde: Wat verstaan we onder pesten? Wat is het verschil tussen plagen en pesten. Plagen is : Pesten is : onschuldig - met opzet

Nadere informatie

7-10-2013. Emotieherkenning bij CI kinderen en kinderen met ESM

7-10-2013. Emotieherkenning bij CI kinderen en kinderen met ESM 7--3 Sociaal-emotioneel functioneren van kinderen met een auditieve/ communicatieve beperking Emotieherkenning bij kinderen en kinderen met Rosanne van der Zee Meinou de Vries Lizet Ketelaar Rosanne van

Nadere informatie

De ontwikkeling van depressie bij kinderen en adolescenten met ADHD

De ontwikkeling van depressie bij kinderen en adolescenten met ADHD De ontwikkeling van depressie bij kinderen en adolescenten met ADHD Samenvatting 10 tot 40% van de kinderen en adolescenten met ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder) ontwikkelen symptomen van

Nadere informatie

1. INLEIDING GEDRAGSSTOORNISSEN

1. INLEIDING GEDRAGSSTOORNISSEN 1. INLEIDING GEDRAGSSTOORNISSEN Gedragsproblematieken bij kinderen kunnen onderverdeeld worden in emotionele stoornissen en gedragsstoornissen. Bij de eerste groep ligt de last bij het kind. Bij de tweede

Nadere informatie

Samenvatting. Achtergrond van het onderzoek. Doel en vraagstelling van het onderzoek

Samenvatting. Achtergrond van het onderzoek. Doel en vraagstelling van het onderzoek Samenvatting Achtergrond van het onderzoek Tot op heden zijn er in Nederland geen cijfers beschikbaar over de omvang van kindermishandeling. Deze cijfers zijn hard nodig; kennis over de aard en omvang

Nadere informatie

Gedragswaaier. Stephanie de Kroon Margreet Smit Ronald Wiedemeyer

Gedragswaaier. Stephanie de Kroon Margreet Smit Ronald Wiedemeyer Gedragswaaier Stephanie de Kroon Margreet Smit Ronald Wiedemeyer Het drukke kind Het dromerige kind Het faalangstige kind Het opstandige, agressieve kind Het teruggetrokken, sociaal angstige kind Het kind

Nadere informatie

Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP

Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP Marijn Nijboer Orthopedagoog i.o.t. GZ-psycholoog Accare UCKJP INHOUD Impulsief en agressief gedrag; normaal op jonge leeftijd? Alarmsignalen Verwijzen? Werkwijze team jonge kinderen zorglijn ADHD en gedragsstoornissen

Nadere informatie

Ten halve gekeerd... Preventie van antisociaal gedrag bij jeugdigen

Ten halve gekeerd... Preventie van antisociaal gedrag bij jeugdigen Ten halve gekeerd... Preventie bij jeugdigen Prof. Wim Slot. Drs. Emilievan Leeuwen, Dr. Bas Bijl; & Drs Yvonne Duivenvoorden. Vrije Universiteit Orthopedagogiek PI Research Duivendrecht PI Research: doet

Nadere informatie

20 man 15 vrouw. depressie paranoia psychose

20 man 15 vrouw. depressie paranoia psychose Dubbele Diagnose Patricia v.wijngaarden-cremers, psychiater Circuitmanager Verslavingspsychiatrie Dimence Inhoud - Inleiding - Gebruik onder Nederlandse Jongeren - Psychiatrische Comorbiditeit - Wat is

Nadere informatie

Bloody Mary Op zoek naar Bloody Mary - studiedag forensische systeem therapie 6/21/2017

Bloody Mary Op zoek naar Bloody Mary - studiedag forensische systeem therapie 6/21/2017 Bloody Mary Vrouwen als dader Mars versus Venus of een beetje van beiden Anne-Marie Slotboom Universitair hoofddocent strafrecht en criminologie, VU 1 2 o Veel stereotypen over verschillen tussen mannen

Nadere informatie

Signaleringslijst Erger Voorkomen - Toelichting

Signaleringslijst Erger Voorkomen - Toelichting Signaleringslijst Erger Voorkomen - Toelichting Met deze lijst worden achtergronden van jeugdigen in kaart gebracht. Met behulp van deze achtergronden kan worden vastgesteld of jeugdigeen een risico lopen

Nadere informatie

Samenvatting Richtlijn

Samenvatting Richtlijn Samenvatting Richtlijn Aanpassingsstoornis bij patiënten met kanker Multidisciplinaire richtlijn ter ondersteuning van de dagelijkse praktijkvoering van zorgverleners, gericht op patiënten met kanker en/of

Nadere informatie

Prikkelverwerking bij Gedragsstoornissen

Prikkelverwerking bij Gedragsstoornissen Prikkelverwerking bij Gedragsstoornissen (ODD & CD) Congres Prikkelverwerking 6 november 2014 Dr. M.A.J. Raaijmakers GZ-psycholoog en Universitair Docent UU INTRODUCTIE AGRESSIE! Video:! http://www.youtube.com/watch?v=o00yfkje1fo!

Nadere informatie

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Comorbiditeit: Voorkomen van verschillende stoornissen bij 1 persoon. Dubbele diagnose: Verslaving (afhankelijkheid en misbruik

Nadere informatie

Lastige Gevallen OMGAAN MET PSYCHISCHE STOORNISSEN IN HET JEUGDWERK

Lastige Gevallen OMGAAN MET PSYCHISCHE STOORNISSEN IN HET JEUGDWERK Lastige Gevallen OMGAAN MET PSYCHISCHE STOORNISSEN IN HET JEUGDWERK Programma Theorie over psychische stoornissen Effect op het geloofsleven Omgaan met tieners met psychische stoornissen Tijd voor aktie

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Pouw, Lucinda Title: Emotion regulation in children with Autism Spectrum Disorder

Nadere informatie

Risk factors for the development and outcome of childhood psychopathology NEDERLANDSE SAMENVATTING

Risk factors for the development and outcome of childhood psychopathology NEDERLANDSE SAMENVATTING Risk factors for the development and outcome of childhood psychopathology EDERLADSE SAMEVATTIG 157 Het komt regelmatig voor dat psychiatrische klachten clusteren in families. Met andere woorden, familieleden

Nadere informatie

Kleuters met gedragsproblemen: temperament of stoornis?

Kleuters met gedragsproblemen: temperament of stoornis? Kleuters met gedragsproblemen: temperament of stoornis? Tessa Bunte Kinder- en jeugdpsychiater, UMC Utrecht Inhoud Vroegdiagnostiek ODD/CD/ADHD bij het jonge kind Research Van research naar praktijk Conclusie

Nadere informatie

DSM 5 - psychose Dr. S. Geerts Dr. O. Cools 28-11-2014

DSM 5 - psychose Dr. S. Geerts Dr. O. Cools 28-11-2014 DSM 5 - psychose Dr. S. Geerts Dr. O. Cools 28-11-2014 Inhoud DSM IV -> DSM 5 DSM IV: Schizofrenie als kernsyndroom Even stilstaan bij SCHIZOFRENIE Kritiek op DSM IV Overzicht DSM 5 Schizofrenie (1) Epidemiologie:

Nadere informatie

Scelta is onderdeel van

Scelta is onderdeel van DSM 5 PERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN Lucas Goessens, psychiater Annika Cornelissen, klinisch psycholoog SECTIE II (categoraal perspectief) Cluster A Paranoïde PS Schizoïde PS Schizotypische PS Cluster B Antisociale

Nadere informatie

1.1 Doel. 1.2 Doelgroep. 1.3 Afbakening

1.1 Doel. 1.2 Doelgroep. 1.3 Afbakening Samenvatting 1 Inleiding Hier volgt een samenvatting van de richtlijn, met vermelding van alle uitgangsvragen en aanbevelingen uit de richtlijn. Deze samenvatting verschijnt ook als aparte uitgave. 1.1

Nadere informatie

ADHD. Behandelingsstrategieën DSM IV. Diagnostiek. Vragenlijst voor gedragsproblemen bij kinderen (VvGK) ( Attention deficit hyperactivity disorder )

ADHD. Behandelingsstrategieën DSM IV. Diagnostiek. Vragenlijst voor gedragsproblemen bij kinderen (VvGK) ( Attention deficit hyperactivity disorder ) ADHD ( Attention deficit hyperactivity disorder ) Behandelingsstrategieën Evelien Dirks Een ontwikkelingsstoornis Problemen met de concentratieperiode Problemen met de impulsbeheersing Problemen met de

Nadere informatie

De voorspellende waarde van CU-traits en agressie voor de age of onset van een gedragsstoornis bij jongeren in een gesloten behandelsetting.

De voorspellende waarde van CU-traits en agressie voor de age of onset van een gedragsstoornis bij jongeren in een gesloten behandelsetting. De voorspellende waarde van CU-traits en agressie voor de age of onset van een gedragsstoornis bij jongeren in een gesloten behandelsetting. Naam: Jorien van Dooren Studentnummer: S1656805 Onderzoekslocatie:

Nadere informatie

Gedragsstoornissen 1

Gedragsstoornissen 1 Gedragsstoornissen 1 Terminologie Gedragsstoornis = patroon waarbij steeds weerkerend agressie en/of regelovertredend gedragwordt gesteld, waarbij de fundamentele rechten van anderen worden geschonden

Nadere informatie

Diagnose en classificatie in de psychiatrie

Diagnose en classificatie in de psychiatrie Diagnose en classificatie in de psychiatrie Klinische Validiteit Research Betrouwbaarheid Prof dr Bert van Hemert psychiater en epidemioloog Afdelingshoofd psychiatrie DBC Kosten-baten 2 Diagnosen in de

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornis Cluster C

Persoonlijkheidsstoornis Cluster C Persoonlijkheidsstoornis Cluster C Deze folder geeft informatie over de diagnostiek en behandeling van cluster C persoonlijkheidsstoornissen. Wat is een cluster C Persoonlijkheidsstoornis? Er bestaan verschillende

Nadere informatie

Antisociaal gedrag en problematisch middelengebruik. KFZ call

Antisociaal gedrag en problematisch middelengebruik. KFZ call Antisociaal gedrag en problematisch middelengebruik KFZ call 2015-9 Projectgroep Auteurs: Fleur Kraanen, Joan van Horn*, Jan van Amsterdam, Roos Dekker, Juliette Hutten en Lieke Nentjes. Klinische Psychologie,

Nadere informatie

Mentale kracht in de Forensische Psychiatrie

Mentale kracht in de Forensische Psychiatrie Mentale Mentale kracht in de Forensische Psychiatrie LFPZ,Zeeland, 11 juni 2009 Jan Auke Walburg Principes van positieve psychologie Bestudering positieve subjectieve ervaringen en constructieve cognities.

Nadere informatie

Vandalisme: Het met opzet vernielen of schade toebrengen aan andermans bezittingen

Vandalisme: Het met opzet vernielen of schade toebrengen aan andermans bezittingen Gedragsprotocol 1. achtergrond en doelstellingen 2. definiëring van begrippen 3. de schoolregels 4. categorieën van ongewenst gedrag 5. verplichte en mogelijke acties bij de vijf categorieën. 1. Achtergrond

Nadere informatie

SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE

SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE SCHEMA S STOORNISSEN KINDERPSYCHIATRIE Dyslexie Moeite met de techniek van het lezen en spellen, door problemen om het woordniveau en met als belangrijk kenmerk dat geen echte automatisering van het lezen

Nadere informatie

Veranderingen in de DSM-V stemmingsstoornissen. R.A. van Elmpt AIOS psychiatrie

Veranderingen in de DSM-V stemmingsstoornissen. R.A. van Elmpt AIOS psychiatrie Veranderingen in de DSM-V stemmingsstoornissen R.A. van Elmpt AIOS psychiatrie 2 DSM-5-classificatie Bipolaire stoornissen Depressieve stoornissen Bipolaire-I-stoornis Bipolaire-II-stoornis Cyclothyme

Nadere informatie

E book Stoornissen in de impulsbeheersing

E book Stoornissen in de impulsbeheersing E book Stoornissen in de impulsbeheersing Praktijk Meta Bosheuvel 5 5683 AS Best info@praktijkmeta.nl Stoornissen in de impulsbeheersing Stoornissen in de impulsbeheersing bestaat uit een groep psychische

Nadere informatie

Persoonlijkheidsstoornissen en Angst. Ellen Willemsen

Persoonlijkheidsstoornissen en Angst. Ellen Willemsen Persoonlijkheidsstoornissen en Angst Ellen Willemsen Overzicht Relevantie Persoonlijkheidsstoornissen Comorbiditeit in getallen PG cijfers comorbiditeit Relatie tussen angststoornissen en PS Aanbevelingen

Nadere informatie

Borderline, waar ligt de grens?

Borderline, waar ligt de grens? Borderline, waar ligt de grens? Themadag georganiseerd door Friese werkgroep Labyrinth-In Perspectief 23 november 2002 Programma 10.00 10.15 10.20 11.00 11.15 11.45 12.15 13.00 14.00 15.00 Ontvangst met

Nadere informatie

TSCYC. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. HTS Report. Julia de Vries ID Datum Ouderversie

TSCYC. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. HTS Report. Julia de Vries ID Datum Ouderversie TSCYC Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen HTS Report ID 15890-3156 Datum 18.07.2017 Ouderversie Informant: Jeroen de Vries Vader INLEIDING TSCYC 2/8 Inleiding De TSCYC is een vragenlijst

Nadere informatie

Richtlijn oppositioneel-opstandige stoornis (ODD) en gedragsstoornis (CD) bij kinderen en jongeren Samenvatting

Richtlijn oppositioneel-opstandige stoornis (ODD) en gedragsstoornis (CD) bij kinderen en jongeren Samenvatting Richtlijn oppositioneel-opstandige stoornis (ODD) en gedragsstoornis (CD) bij kinderen en jongeren Samenvatting Richtlijn oppositioneelopstandige stoornis (ODD) en gedragsstoornis (CD) bij kinderen en

Nadere informatie

Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis. J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog

Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis. J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog Op naar de DSM 5! Autismespectrumstoornis J. Wolthaus, GZ-psycholoog en C. Schoenmakers, GZ-psycholoog Autisme DSM IV: Stoornissen die meestal voor het eerst op zuigelingenleeftijd, kinderleeftijd of in

Nadere informatie

in gesprek over: Gedragsstoornissen bij kinderen

in gesprek over: Gedragsstoornissen bij kinderen in gesprek over: Gedragsstoornissen bij kinderen Colofon Auteur: W. Matthys Met dank aan Mevrouw A.C. Paternotte van Balans, de landelijke vereniging voor ouders van kinderen met ontwikkelings-, gedrags-

Nadere informatie

Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)

Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) 2. Introductie slaapproblemen Deze introductie beschrijft de definitie van slaapproblemen en slaapstoornissen, de prevalentie en de gevolgen

Nadere informatie

Executieve Functies & Agressieve Gedragsproblemen Wat, bij Wie en Waarom?

Executieve Functies & Agressieve Gedragsproblemen Wat, bij Wie en Waarom? Executieve Functies & Agressieve Gedragsproblemen Wat, bij Wie en Waarom? Prof.dr. Bram Orobio de Castro Ontwikkelingspsychologie, Universiteit Utrecht Wie? - overzicht - Agressie & Disruptieve Gedragsstoornissen

Nadere informatie

AGRESSIE. Basis emoties. Basis emoties. Agressie - sociologisch. Agressie - biologisch. Agressie en psychiatrie 16-3-2014

AGRESSIE. Basis emoties. Basis emoties. Agressie - sociologisch. Agressie - biologisch. Agressie en psychiatrie 16-3-2014 Basis emoties AGRESSIE en psychiatrische stoornissen Angst Verdriet Boosheid Verbazing Plezier Walging Paul Ekman Basis emoties Psychofysiologische reactie op een prikkel Stereotype patroon van motoriek,

Nadere informatie

1 Inleiding 11. 2 Wat is er met me aan de hand? 15. Typerend beeld 16 Kenmerken 18 Diagnostiek 30 Hoe vaak komt het voor? 35 Samenvatting 37

1 Inleiding 11. 2 Wat is er met me aan de hand? 15. Typerend beeld 16 Kenmerken 18 Diagnostiek 30 Hoe vaak komt het voor? 35 Samenvatting 37 Leven met een antisoc stoornis.qxd 07-03-06 09:27 Pagina 7 Inhoud Voorwoord 1 Inleiding 11 2 Wat is er met me aan de hand? 15 Typerend beeld 16 Kenmerken 18 Diagnostiek 30 Hoe vaak komt het voor? 35 Samenvatting

Nadere informatie

Gedragsincidenten SWIS Suite

Gedragsincidenten SWIS Suite Gedragsincidenten SWIS Suite Achtergrond en handreikingen voor definiëring probleemgedrag Op 20 januari 2015 presenteerde staatssecretaris Dekker het wetsvoorstel omtrent sociale veiligheid in de school.

Nadere informatie

Vroegsignalering borderline problematiek. Utrecht, 24 november 2016

Vroegsignalering borderline problematiek. Utrecht, 24 november 2016 Vroegsignalering borderline problematiek Utrecht, 24 november 2016 Wat is een Borderline PS? Diepgaand patroon van instabiliteit (DSM-5) Relaties Zelfbeeld Emoties Gedrag (impulsiviteit Dit patroon komt

Nadere informatie

De ene klap is de andere niet Ontwikkeling en aanpak van agressief gedrag

De ene klap is de andere niet Ontwikkeling en aanpak van agressief gedrag De ene klap is de andere niet Ontwikkeling en aanpak van agressief gedrag Prof.dr. Bram Orobio de Castro Ontwikkelingspsychopathologie Universiteit Utrecht Diagnostiek Aanpak - overzicht - Misverstanden

Nadere informatie

AD(H)D. een meetbare hersenfunctiestoornis. A.Haagen, kinderartskinderneuroloog 1

AD(H)D. een meetbare hersenfunctiestoornis. A.Haagen, kinderartskinderneuroloog 1 AD(H)D een meetbare hersenfunctiestoornis 1 Inleiding Wanneer spreken we van ADHD? Hoe stellen we de diagnose? Wat gebeurt er in de hersenen? 2 BEGRIPPEN Attention Deficit Hyperactivity Disorder = Aandachtsstoornis

Nadere informatie

Tabellen Veiligheidsmonitor 2008 Leiden

Tabellen Veiligheidsmonitor 2008 Leiden Veiligheidsmonitor 2008, gemeente 1 Tabellen Veiligheidsmonitor 2008 In deze bijlage worden de uitkomsten van de monitor weergegeven in tabellen. Van de volgende gebieden worden cijfers gepresenteerd:

Nadere informatie

NEDERLANSE SAMENVATTING

NEDERLANSE SAMENVATTING NEDERLANSE SAMENVATTING Inleiding Het doel van deze studie was om individuele verschillen in zelfregulatie te onderzoeken bij jongens met een oppositioneel opstandige gedragstoornis ( ; ODD) of een antisociale

Nadere informatie

kind in de cel, ouders aan de bel

kind in de cel, ouders aan de bel kind in de cel, ouders aan de bel theo doreleijers vu medisch centrum / de bascule amsterdam symposium forensische jeugdzorg 10 februari 2007 inhoud lezing - kinderen met politie/justitiecontacten: wat

Nadere informatie

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud

Informatie voor Familieleden omtrent Psychose. InFoP 2. Inhoud Informatie voor Familieleden omtrent Psychose InFoP 2 Inhoud Introductie Module I: Wat is een psychose? Module II: Psychose begrijpen? Module III: Behandeling van psychose de rol van medicatie? Module

Nadere informatie

Risicotaxatie en risicohantering geweld bij jongeren

Risicotaxatie en risicohantering geweld bij jongeren Risicotaxatie en risicohantering geweld bij jongeren dr. Henny Lodewijks hlodewijks@lsg-rentray.nl Kijvelanden conferentie 1-12-2011 SAVRY Historische risicofactoren: 1. Eerder gewelddadig gedrag 2. Eerder

Nadere informatie

Leesteksten Casus Marco

Leesteksten Casus Marco Leesteksten Casus Marco Anti-sociaal gedrag Het is normaal dat kinderen zich soms tegen volwassenen verzetten. Ook liegen, vechten en pesten komen wel eens voor bij zich normaal ontwikkelende kinderen.

Nadere informatie

Moet mijn kind nog luisteren?

Moet mijn kind nog luisteren? Moet mijn kind nog luisteren? Grenzen stellen in de opvoeding Mauri Met dank aan M. Wysmans Schoolreglement uit 1848 Kaartspelen in de klas Vloeken Alcohol drinken op school Liegen Meisjes spelen met jongens

Nadere informatie

Voorstellen en vragen 1. Hoe wordt de diagnose autisme gesteld?

Voorstellen en vragen 1. Hoe wordt de diagnose autisme gesteld? Indeling voor wie meer wil weten over autisme bij vrouwen Nelleke van Es - Vogel, psychiater 7 april 2018 1. Hoe wordt de diagnose autisme gesteld? (volwassen leeftijd) (9 dia s) 2. Mogelijke voor- en

Nadere informatie

Developmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts

Developmental Coordination Disorder. Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts Developmental Coordination Disorder Miriam Verstegen Kinderrevalidatiearts 11-06-2015 Inhoud Developmental Coordination Disorder Criteria Kenmerken Comorbiditeiten Pathofysiologie Behandeling Prognose

Nadere informatie

De antisociale persoonlijkheidsstoornis

De antisociale persoonlijkheidsstoornis De antisociale persoonlijkheidsstoornis 1. Kenmerken antisociale persoonlijkheidsstoornis 2. Hoe ontstaat een antisociale persoonlijkheidsstoornis? 3. Hoe wordt een antisociale persoonlijkheidsstoornis

Nadere informatie

Onderzoekrapportage GelukTalent Kinderen met een ontwikkelingsstoornis in de onderwijswereld

Onderzoekrapportage GelukTalent Kinderen met een ontwikkelingsstoornis in de onderwijswereld Onderzoekrapportage GelukTalent Kinderen met een ontwikkelingsstoornis in de onderwijswereld Hendrika Kooistra student Noordelijke Hogeschool Leeuwarden 206415 Doelstelling en Onderzoeksvraag Een volledig

Nadere informatie

Richtlijn oppositioneel-opstandige stoornis (ODD) en gedragsstoornis (CD) bij kinderen en jongeren

Richtlijn oppositioneel-opstandige stoornis (ODD) en gedragsstoornis (CD) bij kinderen en jongeren Richtlijn oppositioneel-opstandige stoornis (ODD) en gedragsstoornis (CD) bij kinderen en jongeren Richtlijn oppositioneelopstandige stoornis (ODD) en gedragsstoornis (CD) bij kinderen en jongeren Walter

Nadere informatie

Psychotische stoornissen in DSM V. Mirjam Klein (supervisor Erik Giltay) Afdeling Psychiatrie LUMC, Leiden

Psychotische stoornissen in DSM V. Mirjam Klein (supervisor Erik Giltay) Afdeling Psychiatrie LUMC, Leiden Psychotische stoornissen in DSM V Mirjam Klein (supervisor Erik Giltay) Afdeling Psychiatrie LUMC, Leiden Kritiek op DSM IV Nauwelijks goede definitie van Schneideriaanse symptomen Subtyperingen niet betrouwbaar

Nadere informatie

WAAROM ADHD DETECTEREN?

WAAROM ADHD DETECTEREN? WAAROM ADHD DETECTEREN? ADHD kan het functioneren van een kind op verschillende levensdomeinen danig verstoren en de verdere ontwikkeling bemoeilijken. Daarom is het belangrijk ADHD tijdig te detecteren.

Nadere informatie

Bijlage van DSM V naar ICPC 1

Bijlage van DSM V naar ICPC 1 Bijlage van DSM V naar ICPC 1 Neurobiologische ontwikkelingsstoornissen 319 Verstandelijke beperking P85 Mentale retardatie/intellectuele achterstand 307.9 Communicatiestoornissen P29 Andere psychische

Nadere informatie

Autisme en de DSM-5 symposium autismenetwerk Zuid- Holland Zuid Autismeweek

Autisme en de DSM-5 symposium autismenetwerk Zuid- Holland Zuid Autismeweek Autisme en de DSM-5 symposium autismenetwerk Zuid- Holland Zuid Autismeweek Woensdag 2 april 2014 Ad van der Sijde, Yulius Autisme Paul Reijnen, BOBA Inhoud Presentatie Vragen Veranderingen DSM-5 autisme

Nadere informatie

RISICOTAXATIE EN DIAGNOSTIEK

RISICOTAXATIE EN DIAGNOSTIEK RISICOTAXATIE EN DIAGNOSTIEK Dr. A. Bartels klinisch psycholoog-psychotherapeut, gedragstherapeut en senior stafmedewerker bij het Dr. Leo Kannerhuis Forensische ASS-diagnostiek Dr. Arnold A.J. Bartels

Nadere informatie

6 Forensische aspecten Aandachtspunten 134 Noten 134

6 Forensische aspecten Aandachtspunten 134 Noten 134 Inhoud Voorwoord Hoofdstuk 1 Psychiatrische stoornis en diagnostiek 13 1 Inleiding 13 2 Psychiatrische ziekte 13 3 De psychische functies 16 4 Doelen en onderdelen psychiatrische diagnostiek 17 5 Diagnose

Nadere informatie

Klinische manifestatie van ADHD Kenmerkende vorm van ADHD

Klinische manifestatie van ADHD Kenmerkende vorm van ADHD Klinische manifestatie van ADHD Kenmerkende vorm van ADHD Kinderen met (een vermoeden van) ADHD zullen veelal ongeconcentreerd, druk en impulsief zijn. De meeste ouders zoeken hulp voor hun kind (meestal

Nadere informatie

GEDRAGSPROTOCOL STICHTING PROCON. versie: 09-01-2009 revisie: 09-01-2013 PROTOCOL BIJ ONAANVAARDBAAR EN ANTISOCIAAL GEDRAG

GEDRAGSPROTOCOL STICHTING PROCON. versie: 09-01-2009 revisie: 09-01-2013 PROTOCOL BIJ ONAANVAARDBAAR EN ANTISOCIAAL GEDRAG GEDRAGSPROTOCOL STICHTING PROCON versie: 09-01-2009 revisie: 09-01-2013 PROTOCOL BIJ ONAANVAARDBAAR EN ANTISOCIAAL GEDRAG Onder onaanvaardbaar gedrag verstaan wij over het algemeen alle gedrag dat niet

Nadere informatie

Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog,

Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog, Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog, Deventer Ziekenhuis Ingeborg Visser, GZ-psycholoog i.o. tot

Nadere informatie

Omgaan met Autisme. Handout workshop 27 mei 2016

Omgaan met Autisme. Handout workshop 27 mei 2016 Omgaan met Autisme Handout workshop 27 mei 2016 Informatie 1. Medicatie Hoewel er geen medicijn is dat direct werkt op autisme zijn er wel diverse medicijnen die ene positief effect kunnen hebben op dat

Nadere informatie

Richtlijn / info voor ouders. Ernstige gedragsproblemen. Richtlijnen Jeugdzorg aanbevelingen voor de praktijk. NVO, NVMW en NIP

Richtlijn / info voor ouders. Ernstige gedragsproblemen. Richtlijnen Jeugdzorg aanbevelingen voor de praktijk. NVO, NVMW en NIP Richtlijn / info voor ouders Ernstige gedragsproblemen Richtlijnen Jeugdzorg aanbevelingen voor de praktijk NVO, NVMW en NIP 2013 Nederlandse Vereniging van Maatschappelijk Werkers, Nederlands Instituut

Nadere informatie

Gedragsincidenten SWIS Suite

Gedragsincidenten SWIS Suite Gedragsincidenten SWIS Suite Achtergrond en handreikingen voor definiëring probleemgedrag Per 1 september 2015 zijn scholen verlicht om een sociaal veiligheidsbeleid te hanteren. Deze wetswijziging van

Nadere informatie

PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS

PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS PERSOONLIJKHEIDSSTOORNIS PATIËNTENINFORMATIE ALGEMEEN Wat is een persoonlijkheidsstoornis? Ieder mens heeft een persoonlijkheid. Een persoonlijkheid is de optelsom van hoe u als persoon bent, hoe u zich

Nadere informatie

AD(H)D bespreken. BEN/LO/ADHD/14/0003a April 2014

AD(H)D bespreken. BEN/LO/ADHD/14/0003a April 2014 AD(H)D bespreken N.B.: de inhoud van dit programma is slechts van adviserende aard en dient niet als vervanging voor professioneel en/of medisch advies. Als u verdere consultatie wenst, of wanneer u zich

Nadere informatie

Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson

Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson Stemmingsstoornissen bij de ziekte van Parkinson Maastricht, 9 mei 2017 Dr. A.F.G. Leentjens, psychiater Afdeling Psychiatrie MUMC 1951-2014 1926-2002 Inhoud Depressieve klachten -wat is een depressie?

Nadere informatie

Nederlandstalige samenvatting van het boekje over verkeerde diagnoses bij hoogbegaafden

Nederlandstalige samenvatting van het boekje over verkeerde diagnoses bij hoogbegaafden Nederlandstalige samenvatting van het boekje over verkeerde diagnoses bij hoogbegaafden PPT Hoogbegaafd en verkeerde diagnoses Hier staat het boekje bij Google books gratis op internet Inhoud ADD/ADHD/Hoogbegaafd

Nadere informatie