Paro-ifo ls- d, a h d Ta elighei e! i gevo s o r e a a dek mei 2010
Wij vrage uw aadacht voor detie-overgevoeligheid i relatie tot erosie Het is beked dat te gevolge va parodotale afbraak gigivarecessies kue otstaa, hetgee da ook bij het meredeel va oze patiëte voorkomt. Deze recessie kue aaleidig geve tot detie-overgevoeligheid; ook dit zie wij regelmatig. Detie-overgevoeligheid ka hiderlijk of pijlijk zij, e ka daardoor ee egatief effect hebbe op het iveau va de modhygiëe. Oderzoeke hebbe late zie dat i de algemee praktijk ogeveer 15% va de patiëte last heeft va tadhalsgevoeligheid; voor de parodotologiepraktijk is dat percetage aazielijk hoger: 46% va de patiëte geeft aa wel ees last va te hebbe va gevoelige tadhalze. Waar steeds meer duidelijkheid over bestaat is dat erosie deze gevoeligheid doet toeeme. Herkeig, prevetie e evetuele behadelig va erosie is da ook va groot belag om de overgevoeligheid va het detie zoveel mogelijk te beperke. Detie-overgevoeligheid Detie is ormaliter bedekt door glazuur dawel cemet; waeer deze bedekkig iet meer aawezig is ka het detie gevoelig worde voor extere prikkels. I het detie verlope kaaaltjes, de tubuli. Deze behore afgeslote te zij, maar a het verlies va cemet of glazuur kue deze ope kome te ligge. Ope tubuli zij belagrijk voor de gevoeligheid va het detie. Bij overgevoelig detie is het aatal ope tubuli ogeveer 8 maal groter da bij iet overgevoelig detie, maar ook de diameter va de iet afgeslote tubuli is bij overgevoelig detie ogeveer 2 maal zo groot. De pulpa is uitermate goed geïerveerd door de rijkelijk vertakte zeuwuiteide die i de subodotoblaste regio ee dicht etwerk vorme (de plexus va Raschkow). Zeuwuiteide zij ook i de detietubuli waargeome, waar ze aast de odotoblastuitloper ligge. De tubuli zij gevuld met ee
vloeistof, welke veraderige odergaat bij bepaalde stimuli, waarbij de zeuwuiteide va de plexus va Rashkow worde gestimuleerd e ee pijsesatie geve. Detie-overgevoeligheid wordt gekarakteriseerd door ee kort durede scherpe pij te plaatse va het blootligged detie-oppervlak i relatie tot bepaalde stimuli. Deze stimuli zij meestal thermisch va oorsprog (warmte, koude), maar kue ook osmotisch, chemisch, tactiel e evaporatief (igeademde lucht) va aard zij. De pij verdwijt meestal spotaa a opheffig va de stimulus. De diagose detie-overgevoeligheid ka pas gesteld worde a uitsluitsel va adere detale pathologie (zoals cariës of ee pulpale ifectie). Detie-overgevoeligheid komt het meest voor te plaatse va de buccale worteloppervlakke va de cuspidate e premolare, e is meredeels het gevolg va gigivarecessies. Detie-overgevoeligheid te plaatse va het coroale deel va ee elemet ka veroorzaakt worde door verlies va glazuur te gevolge va erosie, attritie, abfractie of trauma. Gigivarecessies otstaa i de regel door te agressieve poetstechieke (te plaatse va de cuspidate e premolare) of door parodotale ifecties. Gebitsslijtage De ivloed va gebitsslijtage op het otstaa va detie-overgevoeligheid mag iet worde oderschat. Bij gebitsslijtage is het verlies va tadweefsel vrijwel altijd ee multifactorieel proces, waari zowel chemische als mechaische factore ee rol spele. De mate va slijtage wordt bepaald door de samestellig e structuur va de tadweefsels, e de itesiteit e frequetie va de cotacte met de schurede of oplossede stoffe of tusse de gebitselemete oderlig. Er wordt i de regel oderscheid gemaakt tusse attritie, abrasie, abfractie e erosie; bij de eerst geoemde spele mechaische krachte ee rol.
Attritie is slijtage door tad-tot-tad cotact zoder tussekomst va lichaamsvreemde stoffe; bijvoorbeeld door bruxisme. Bij abrasie treedt gebitsslijtage op door extrisieke factore zoals bijvoorbeeld abrasieve tadpasta s, traumatische poetstechieke of het gebruik va ee te harde tadeborstel. Abfractie wordt ook wel ee o-carious cervical lesio geoemd. Deze wordt veroorzaakt door itere spaig te gevolge va occlusale belastig. Waeer chemische processe zoder tussekomst va bacterieë veratwoordelijk zij voor tadweefselverlies spreekt me va erosie. Daar wille wij ader op i gaa. Erosie Zure Verschillede zure kome voor i os hededaags dieet, e het is duidelijk geworde dat ee toeame i zuur-iame ee toeame i erosie tot gevolg heeft. I het algemee is ee ph va 5,5 al i staat om het glazuuroppervlak bie ee paar miute 3μm tot 5 μm te demieralisere. I deze verzachte toestad is het glazur kwetsbaarder voor abrasieve krachte, welke tot irreversibele slijtage kue leide. Idie er echter iets gebeurt da ka er i de daarop volgede ure verhardig va het glazuur optrede. Detie wordt al gedemieraliseerd bij ee ph va 6,5 e remieraliseert slechter. Het voorkome va erosie is i Nederlad het laatste deceium sterk toegeome, met ame oder de jeugd. Glazuur e detie dat door erosie is aagetast ziet er i eerste istatie glad e mat uit. Lichte erosie geeft gee klachte. Bij voortschrijded weefselverlies wordt de slijtage steeds duidelijker zichtbaar: de kobbels va de elemete worde afgerod, er otstaat occlusaal cuppig, slijtage is zichtbaar op iet occluderede oppervlakke, restauraties kue bove het occlusievlak uitsteke, er ka sprake zij va toegeome icisale traslucetie, va verkleurig va de tadweefsels, e de gebitselemete kue overgevoelig zij geworde.
Het directe cotact met zure vorme de hoofdoorzaak va erosie. Deze zure kue va buiteaf (extrisiek) of va bieuit (itrisiek) afkomstig zij. Extrisieke zure vidt me i voedigsmiddele als fruit (citrusvruchte, appels, druive), zure zoetighede (soep, jam), azijhoudede voedigsmiddele (sladressig), frisdrake, vruchtesappe, isotoische sportdrake, mixdrake (breezers), vruchtethee of wij. Maar ook sommige medicije als aspirie of zure vitamie preparate die worde opgedroke bevatte zuur. Itrisiek zuur is maagzuur. Maagzuur ka de modholte bereike door ee reflux va de maagihoud e door brake. Dit laatste ka voorkome als bijwerkig va medicije, bij boulimia ervosa of aorexia ervosa, of bij alcoholisme. De erst va de erosie wordt o.a. bepaald door de zuurgraad va de zure e het cosumptiegedrag. Dit laatste bepaalt de duur e frequetie va het cotact tusse het zuur e de gebitselemete: hoe lag worde de erosieve voedigsmiddele i de mod gehoude? Hoe veel zure eetmomete zij er op ee dag? Bij veel eetmomete krijgt het speeksel ovoldoede tijd om het zuur te eutralisere. Wees extra alert op de poetsmomete va uw erosie-patiët; erosie komt vaak voor bij mese met ee goede modhygiëe. De combiatie va abrasie e erosie ka vooral op de gladde vlakke va de gebitselemete ee zeer progressieve gebitsslijtage veroorzake; bijvoorbeeld door het tadepoetse kort a het ete of drike va zure voedigsmiddele. Speeksel Os speeksel heeft ee beschermede werkig tege erosie. Het verdut de aawezige zure e spoelt ee deel weg; speeksel eutraliseert (buffercapaciteit), zorgt voor de vormig va ee pellicle (met o.a. mucie) die het tadweefsel afdekt, e ka remieralisatie bewerkstellige door de aawezigheid va calcium-, fosfaat- e evetuele fluoride ioe. Er is iet allee ee verhoogd risico op het otstaa va erosie door ee verhoogde blootstellig aa zuur, maar ook bij ee vermiderde kwatiteit of kwaliteit va het speeksel. Dit laatste ka o. a. voorkome bij het gebruik va be-
paalde medicije, bestralig i het hoofd- halsgebied, of bij het sydroom va Sjögre. Behadelig va erosie Om voortschrijdede erosie te voorkome is het oodzakelijk er de vooraamste oorzaak va te kee. Ee voedigsaamese is va belag om de rol va de extrisieke zure vast te stelle. Aabevole wordt om de patiët gedurede 7 dage i ee voedigsboekje alle eet-e drikmomete te late vastlegge. De medische aamese ka duidelijkheid geve i het aadeel va de itrisieke zure, of de oorzaak va ee vermiderde kwatiteit of kwaliteit va het speeksel. Na herkeig volgt terugkoppelig aar de patiët. De patiët diet zich bewust te worde va de oorzake e risicofactore e zal de odige maatregele te aazie va voedigspatroo e soms ook modhygiëe moete eme. Voedig Het belagrijkst is het bewerkstellige va ee reductie va blootstellig aa zuur. Idie er toch zuurhoudede voedigsmiddele geuttigd worde da liever tijdes de maaltijd da tussedoor; het aatal eet- e drikmomete beperke; de mod aspoele met water of melk a het uttige va zure; de zure zo kort mogelijk i de mod houde; de voedig aavulle met voedigsmiddele met ee hoog calcium- of fosfaatgehalte; e a het ete of drike speeksel stimulere met ee suikervrije bufferede kauwgom. Modhygiëe Het is va belag dat de modhygiëe iet traumatisch is, dat er ee goede tadpasta (die fluoride-opame bevordert e miimaal abrasief is) wordt gebruikt, e er zoodig gespoeld wordt met ee (fluoride bevattede) modspoelig. De patiët diet a ee zuuraaval mistes éé uur te wachte met poetse. Idie er sprake is va aahoudede detieovergevoeligheid da zou aavulled tadheelkudig advies e behadelig geïdiceerd kue zij.
Behadelig va detie-overgevoeligheid Naast erosie e abrasie kue diverse tadheelkudige behadelige zoals bijvoorbeeld bleke, rootplae, e parodotale chirurgie tot detieovergevoeligheid leide. Voor de meeste patiëte lijkt dit ee voorbijgaad probleem te zij. Het atuurlijke desetisatieproces duurt meestal ekele weke. De tubuli rake da i hu distale deel afgeslote doordat mierale stoffe uit speeksel e tadpasta eerslaa i de tubuli. Het is da ook va belag de patiët gedurede ekele weke ee desetiserede tadpasta te late gebruike, deze te late aabrege op de gevoelige plaatse voor me begit te poetse, e de patiet aa te rade zich ekele weke tot éé tadpasta te beperke alvores zich tot ee volgede tadpasta te wede. Ee modspoelig ka de effectiviteit va deze maatregele verhoge. Als de patiët hier gee baat bij heeft da is aavullede behadelig geïdiceerd. Deze richt zich op het afdichte va de detietubuli middels fluoridelak, kaliumoxalaatlak, bodig, glasioomeercemet of composiet. Chirurgische correctie va recessies ka i bepaalde gevalle uitkomst biede. Bij extreme pijklachte die iet reagere op desetiserede of afdichtede maatregele ka edodotische behadelig geïdiceerd zij. Tot slot Erosie ka aaleidig geve tot detie-overgevoeligheid. Bij parodotitis patiëte ka te gevolge va gigivarecessies de soms reeds aawezige tadhalsgevoeligheid door erosie worde versterkt. Wij vrage hiervoor uw aadacht opdat wij same met u tot ee goede prevetie va verdere gebitsslijtage e klachte kue kome. Brovermeldig: * Tekstboek Gebitsslijtage ; Prof. dr. C de Baat; Prof. dr. A va Nieuw Ameroge; Prof. dr. F. Lobbezoo; Prelum Uitgevers, Houte, 2009 * Deti Hypersesitivity; Its Iter-Relatioship to Gigival Recessio ad Acid Erosio. H. Strassler et al; A supplemet to Iside Detistry; Jue 2008; vol 4; umber 6 (Special Issue).
Wist u dat: Ilara Zerbo haar erkeig heeft behaald als parodotoloog NVvP e maadag e disdag uw patiete ka otvage. Wij u erop attedere dat wij gee diskette meer kue uitleze. Graag otvage wij gegeves per mail, cd-rom of usb stick. Wij op dit momet ee patiët tevredeheids equête doe. Wij u i de komede Paro-ifo ee tevredeheids equête aabiede. Vriedelijke groet, Tie Vagsted, Joh Raber, Jacquelie Speelma,Sokratis Katsamakis, Ilara Zerbo De selle e effectieve oplossig tege gevoelige tade. Stap 1: Actieve fase Desesi Gel e Modspoelmiddel Desesi bevat: - kaliumitraat Stap 2: Oderhoudsfase - atriumfluoride Desesi Plus Tadpasta - gee alcohol ph-waarde > 6,2 BENELUX BV Lichtschip 15 3991 CP Houte T +31 (0)30 63 43 154 F +31 (0)30 63 43 145 E ifo@detaid.be I www.detaid.l Parodotologische Kliiek De Haag T 070-361 51 46 Koigiegracht 56 F 070-361 50 46 2514 AE De Haag E ifo@paro-dehaag.l www.paro-dehaag.l