Leidraad mentr 3de leerjaar Bachelr in het Onderwijs: Lager nderwijs HAO PARTICIPEREND OBSERVEREN SEM 3: Minimum 2 halve dagen (min. 6 lestijden) LESREALISATIE SEM 3: Minimum 8 halve dagen (min. 25 lestijden)* -> Peride: 15/11 23/12 -> Stage rganiseren in vlledige dagen * Een student die een vrijstelling heeft vr Stage 1 (uitgeznderd de studenten met een diplma PBaSO en PBaKO), geeft vier halve dagen les en participeert vrafgaand aan de didactische stage 4 halve dagen in een leergemeenschap. BEGELEIDING EN FEEDBACK MENTOR BEGELEIDING EN EVALUATIE HOGESCHOOL Samen schl maken Ankerschlen en Lerarenpleiding LO in Synergie met Accent p ieders talent ODISEE Academiejaar 2016-2017 1
1. BEGINSITUATIE Een student die zich inschrijft vr het Hger Afstandsnderwijs (HAO) is geen gewne reguliere student uit het dagnderwijs. De student werkt ng, heeft gewerkt f heeft reeds gestudeerd in het hger nderwijs. Op zelfstandige basis studeert deze student de vakinhuden en de vakdidactiek. De student die u begeleidt, start nu als klasassistent. Hij heeft fwel reeds de stage 1 (tweede en vierde leerjaar) vlbracht, fwel heeft deze student vrijstelling vr de stage in het eerste pleidingsjaar, mdat hij vanuit een vrgaande pleiding reeds ervaringen heeft pgedaan die k vr het nderwijs relevant zijn. In de practica, die vr deze studenten verplicht zijn, leren ze een lesvrbereiding uitschrijven, leren ze reflecteren, differentiëren,... In dit geval zijn het startende stagiair-lesgevers. Een sleutelwrd bij stage blijft zeker geleidelijkheid. De bservatie vrafgaand aan de didactische stage heeft een belangrijk aandeel. Daarnaast is het lesgeven én het reflecteren ver deze lessen van wezenlijk belang. De stage van een student is van drslaggevend belang vr het verdere verlp van zijn/haar pleiding. De student met natuurlijk ng veel vaardigheden leren en/f uitbuwen, maar van een student die vr dit berep kiest, verwachten wij dat er heel wat attitudes in belangrijke mate aanwezig zijn. Een erg belangrijke attitude van een aspirant-leerkracht vinden wij de verantwrdelijkheidszin in de ruimste zin van het wrd. 2. DOELEN Graag verwijzen we u naar de leeswijzer vr de lesvrbereidingen en de kijkwijzer vr lesrealisaties die u kan terugvinden in de Handleiding bij begeleiding en evaluatie stage 3+4 (zie stagewebsite) m een verzicht te krijgen van de vrnaamste delen bij de stage van de klasassistent. Wij verwachten dat de klasassistent de vrpgestelde basiscmpetenties en attitudes ten minste p niveau drgrei bereikt. 3. LESOPDRACHTEN Participerend bserveren Vr de klasassistenten is een gerichte bservatie de eerste stap. Het is belangrijk dat de student leert kijken naar en nadenken ver het dagelijkse leven in de klas en p de schl m zelf met succes kmende activiteiten en lessen te kunnen vrbereiden en realiseren. We pteren vr een vrm van participerend bserveren. Het participerend bserveren heeft een duidelijke meerwaarde bij het verzamelen van infrmatie betreffende de beginsituatie. Tijdens deze mmenten kan de student wrden ingeschakeld bij de begeleiding van één kind, een grepje kinderen (sterkere f zwakkere), bij het werken met ndersteunend materiaal, bij het heken- en cntractwerk, begeleiden van niveaulezen, Het participerend bserveren/lesgeven hudt minimum 2 halve dagen f 7 lestijden in. Tracht zveel mgelijk mmenten in te lassen waarbij de student kan wrden ingeschakeld bij de begeleiding van één kind, een grepje kinderen (sterkere f zwakkere), bij het werken met ndersteunend materiaal, bij het heken- en cntractwerk, begeleiden van niveaulezen Afhalen en bespreken van lespdrachten Lespdrachten wrden dr de student in eerste instantie aangevraagd, vervlgens afgehaald en u kan ze daarbij krt telichten. Op een later mment krijgt u de kans m de lessen na te kijken terwijl de klasassistent de lestaak verneemt. Omdat de student met leren lesvrbereidingen te maken, vragen we de lespdrachten ten minste 2 weken vr de stage mee te geven. Z kan de lesvrbereiding drdacht wrden uitgewerkt en is er k tijd vr nazicht. De klasmentr nteert de lespdrachten van de student p het frmulier "Stagepdrachten" (zie stagewebsite). Bij het uitschrijven van de stagepdrachten vragen wij dat de verschillende leergebieden aan bd kmen. Gelieve enkel lespdrachten p te geven waarvan de studenten de vakdidactiek reeds kregen: Vr gdsdienst bepalen de mentr en de student het nderwerp in nderling verleg, bv. aansluitend bij het liturgisch jaar. We vragen uitdrukkelijk dat het gdsdienstige en/f religieuze expliciet aan bd kan kmen. Gelieve het nderwerp k duidelijk inhudelijk af te bakenen en te beschrijven. In de cursus Gdsdienst p de hgeschl leerden studenten de didactiek van de 'wederkerige ntsluiting' m met een Bijbelverhaal te werken in de klas. We hpen dat studenten aan de kinderen een Bijbelverhaal mgen aanbieden. Zij zijn dan verplicht m dit te den vanuit deze didactiek. De aanpak zal dus anders zijn dan wat de handleiding vrstelt, maar wel dezelfde delstellingen van het leerplan begen. Omdat u als mentr met deze didactiek wellicht ng niet vertruwd bent, laten studenten hun lesvrbereiding vr een les met een Bijbelverhaal dan k nakijken p de hgeschl. Vr Nederlands is de vakdidactiek stellen ng niet gegeven en vragen we dus dat niet p te geven als nderwerp. Vrtgezet functineel lezen kan aan bd kmen net als andere nderwerpen: luisteren en spreken (verwerking van een 2
leerwandeling, vaardigheden efenen ); bekprmtie met het accent p vertellen, vrlezen en (beperkte) muzische verwerking; spelling; taalbeschuwing (beschuwen in functie van cmmunicatieschema, aanbreng en efenen van wrdenschat, wrd- en zinsleer); muzisch taalgebruik: gedichten en pëzie. Vr Frans mgen de studenten een les taalinitiatie geven. Vr wiskunde mgen en kunnen alle lessen gegeven wrden. Alle didactiek is aan bd gekmen. Lessen m.b.t. stemactiviteiten kunnen ng niet gegeven wrden. Daarvr hebben de studenten ng niet de ndige lessen didactiek gekregen. Vr wereldriëntatie mgen de studenten waarnemingslessen f een eenvudige themales geven. Vr bewegingspveding verwijzen we naar de stagenieuwsflash vr Bewegingspveding. We stemmen de taak van de studenten binnen stage af p hun pdracht later in het werkveld. Om die reden buwen we de verantwrdelijkheid ver bewegingslessen drheen de pleiding af. Van de klasassistenten in 3L wrdt verwacht dat ze eventuele bewegingslessen tijdens de stageperide zelfstandig vernemen. Deze bewegingslessen tellen als een vlwaardige les. Daarnaast vragen we k aandacht vr bewegingsintegratie in de klas en gaan de studenten mee naar het zwembad (indien van tepassing) m een niveaugrep te begeleiden. Bestaande zwemfiches mgen gebruikt wrden. Hiervr dienen ze zelf geen lesvrbereiding te maken. Deze activiteiten gelden niet als een vlwaardige les. Vr muzische pveding geven de studenten minstens 2 lessen, elk binnen een ander muzisch deeldmein. Ze beginnen elke stagedag met het zingen van een lied. Dit lied bestaat uit een aangepaste tekst, speciaal geschreven vr de klas. Ze kiezen zelf een buwsteen waarrnd ze zullen werken tijdens de les en werken deze muz-les uit aansluitend bij het actuele thema van (een van de) andere lessen in de stageperide (wer, taal, gdsdienst). Opgelet: studenten die muz in het derde jaar vlgen realiseren dezelfde pdrachten als de schlassistenten! Aan de vrbereiding van de lessen hechten wij veel belang. Een bespreking van de pdrachten met de mentr zet de student p weg en dit vinden wij dan k uiterst wenselijk. Nadat de studenten de nderwerpen hebben gekregen, veren ze deze in p het stagerster dat ze vraan in hun stagemap bewaren en dat ze pladen in het digitaal prtfli.bij het vrbereiden van de lessen rekenen we erp dat de student aan de mentr telichting kan vragen bij de pdrachten. De lesvrbereidingen wrden nagekeken dr de mentr. Z is er ng ruimte m feedback te frmuleren. Elke lesvrbereiding met vraf wrden nagekeken dr de mentr. Studenten kunnen feedback vragen aan een vaklectr, maar in principe gaan we ervan uit dat de mentr de LV nakijkt. Klasassistenten mgen geen les geven met niet-nagekeken lesvrbereidingen. De pmerkingen p basis van de vrpgestelde basiscmpetenties zie leeswijzer en de vrpgestelde attitudes (zie stagewebsite Handleiding bij begeleiding en evaluatie stage 3+4 ) wrden genteerd p de lesvrbereiding. Bij pmerkingen dient de student de lesvrbereidingen aan te passen f te herwerken vraleer de les wrdt gegeven. Lesvrbereidingen wrden ten laatste 3 werkdagen vr de stage ingediend vr nazicht. Vr iedere les heeft de student een nagekeken vrbereiding bij: de eerste versie en eventuele tweede versie wrden aan de mentr afgegeven. De herwerkte delen zijn p de vrbereiding gemarkeerd. Gegeven lessen wrden bewaard in een stagemap en zijn bij de mentr ter beschikking. Znder lesvrbereiding kan geen stage gegeven wrden. Dit resulteert in een nvldende vr verantwrdelijkheidszin bij de attitudes. Lespdrachten kiezen rekening hudend met wat studenten reeds in didactiek zagen Bespreking pdrachten Lesvrbereidingen nakijken a.d.h.v. de leeswijzer (zie handleiding bij de begeleiding en evaluatie stage 3+4 (zie stagewebsite)) en feedback geven Leertaken Studenten testen tijdens de vrziene stageperide één f meerdere leertaken uit. Leertaken zijn cncrete en authentieke berepstaken die gerelateerd zijn aan de fcuspunten van stage en die wrden pgegeven vanuit de pleiding. Dr een leertaak aan te bieden die een echte berepstaak is en geënt is p de fcuspunten van stage, met de student vanaf het begin zijn kennis, vaardigheden en attitudes tegelijk aanwenden m de taak ged te kunnen uitveren. We vragen aan de mentr dat de student deze leertaak f leertaken mag uittesten in de praktijk. Het is de student zijn verantwrdelijkheid m de mentr p de hgte te brengen welke leertaak/leertaken hij met uittesten tijdens de stage; dit is afhankelijk van het persnlijk studietraject van de student. De cncrete taakmschrijving en de verwachtingen tijdens stage zijn beschreven in afznderlijke takenbladen (zie stagewebsite). In verleg met de student bepalen wanneer welke leertaak binnen de lesplanning kan ingepland wrden. 3
4. LESREALISATIE Didactische stage Tijdens de didactische stage geeft de student zelfstandig les: het betreft minimum 8 halve dagen f mimimum 25 lestijden. Zelfstandig lesgeven wil zeggen dat de student zelf de leiding heeft ver de betreffende activiteit en hiervr zelfstandig een lesvrbereiding heeft uitgeschreven vlgens het sjabln van de hgeschl. Het invullen van de agenda, het maken van de bekentas, behrt k tt het takenpakket van een klasassistent. Een student HAO dient ver de lessen te reflecteren vlgens de instructies van de hgeschl. Deze reflectie maakt hij thuis p basis van eigen bedenkingen, p basis van de bemerkingen van de mentr, vak- f stagelectr. Bij vrkeur nteren studenten hun eerste bedenkingen p de lesvrbereidingen. Opmerking: Een student die een vrijstelling heeft vr Stage 1+2 (uitgeznderd de studenten met een diplma PBaSO en PBaKO), maakt vr de eerste keer kennis met het werkveld via een leergemeenschap met als del de student geleidelijk te laten preven van de nderwijspraktijk. Deze activiteiten bieden een ndersteunende rl bij het leren bepalen van delen, het achterhalen van de beginsituatie, het kennismaken met de didactische handvatten, het gericht bserveren rnd klashuden (belang van afspraken, rganisatie, lestemp), het crrect leren benemen van werkvrmen. De student geeft in dat geval 4 halve dagen les. Feedback (psitieve punten en leerpunten) frmuleren in stageschriftje van de student p basis van de kijkwijzer (zie handleiding bij de begeleiding en evaluatie stage 3+4 (zie stagewebsite)) Na ieder stagemment de lessen bespreken met de student Onderwijspraktijk Van een klasassistent mag u verwachten dat de student (binnen de klas) meer taken pneemt dan het geven van afgebakende lessen. Onderwijspraktijk kan dus ruimer ingevuld wrden dan didactische stage. Hiernder vallen k activiteiten waarvr geen lesvrbereiding ndig is, zals zwembegeleiding, niveaulezen, rijbegeleiding Bij de vervanging vr het nazicht van lesvrbereidingen zal de klasassistent telkens een vrstel van invulling bespreken. Vrstel van invulling van de nderwijspraktijk met de student bespreken. Participerend lesgeven Vr startende lesgevers is het zeer leerzaam m samen met een mentr een lesactiviteit te leiden znder er zelf de vlle verantwrdelijkheid vr te meten dragen. Enkele mgelijkheden waarbij de student een bijkmende rl krijgt als participerend lesgever bij de mentr: hij/zij begeleidt enkele grepjes tijdens een grepswerk en leidt het plenum f de afsluitende bespreking, de herhaling de student geeft de inleiding en de herhaling bij de start van de les de student herhaalt een instructie vr de zwakkere leerlingen tijdens een nderwijsleergesprek legt de student samen met de leerlingen de besluiten vast p het brd de student stelt enkele gerichte vragen tijdens een nderwijsleergesprek... Het participerend bserveren/lesgeven hudt minimum 2 halve dagen f 6 lestijden in. Prbeer de studenten in de mate van het mgelijke mee te laten participeren in de eigen lessen. 5. SYNTHESE FEEDBACK Op het einde van de stage is er een samenvattend gesprek tussen mentr, stagelectr en indien wenselijk k de directie/stageschlcördinatr en eventueel de student. We vragen aan de mentr m dit gesprek vr te bereiden, zals wrdt afgesprken met de stagelectr. Er wrdt een Feedbackverslag didactische stage van de mentr 3L pgesteld (zie stagewebsite). Tijdens dit gesprek kmen alle attitudes en functinele gehelen aan bd en wrdt er gepeild naar de inhudelijke expertise van ieder leergebied. Als 4
basis vr dit verslag gebruiken we k hier de lees- en kijkwijzer (zie handleiding bij de begeleiding en evaluatie stage 3+4 (zie stagewebsite)). Na aflp van de stage bereidt de mentr dit verslag vr en bespreekt dit na met de stagelectr (zie lees en kijkwijzer in de handleiding bij begeleiding en evaluatie stage 3+4(zie stagewebsite)). 6. BEGELEIDING EN EVALUATIE VANUIT DE HOGESCHOOL In elke ankerschl is er een stageverantwrdelijke van de hgeschl: de stagelectr. Hij/zij vlgt de studenten in de hem/haar tegewezen ankerschl. Daarnaast wrdt de student k bezcht dr zijn/haar leergrepbegeleider. Van iedere stagebijwning maakt de stagelectr/leergrepbegeleider een lesverslag. Bij prblemen, kan de hulp van de stagecördinatr wrden ingerepen (zie prcedure in stagevademecum p stagewebsite). Het feedbackverslag wrdt bewaard in het digitaal stageprtfli van de student en wrdt meegenmen in de evaluatie van de stage. 7. PRAKTISCH Alle stagedcumenten zijn te vinden p nze nieuwe stagewebsite: https://stage.disee.be/nderwijs Verwachtingen t.a.v. de student Kennismaken, pdrachten aanvragen Gericht bserveren van de klas, de mentr, de leerlingen Lespdrachten afhalen en bespreken met de mentr Stagerster pladen in het digitaal prtfli Lessen vrbereiden Lessen bespreken met vaklectren en de verige lessen vraf afgeven en bespreken met mentr Indien ndig lesvrbereiding herwerken f kleine herwerkingen markeren p definitieve lesvrbereidingen Zelfstandig lesgeven, lessen samen met mentr geven Afwezigheden tijdens een stageperide met een dktersbewijs, f een ander attest, staven. Referentiegegevens STUDENT Telefn: E-mail : STAGELECTOR E-mail: LEERGROEPBEGELEIDER E-mail: Dank vr uw inzet! Namens Geert Van Buynder (pleidingshfd), Reine De Rudder (stagecördinatr), alle stagelectren en leergrepbegeleiders. Cntact: Reine De Rudder, stagecördinatr, Bachelr in het Onderwijs: Lager Onderwijs; reine.derudder@disee.be, ODISEE, campus Waas; Hspitaalstraat 23-9100 Sint-Niklaas; tel. 03 780 89 05; https://stage.disee.be/nderwijs 5