INHOUDSOPGAVE WOORD VOORAF... v VLAANDEREN? EEN TERREINVERKENNING BIJ WIJZE VAN INLEIDING JÜRGEN DE STAERCKE...1 Hoofdstuk 1. Probleemstelling...1 Afdeling 1. Het Belgisch recht: een lappendeken...3 Afdeling 2. Het Nederlandse recht: de Algemene wet bestuursrecht (Awb)...9 1. De Awb in Nederland: situering...9 2. De Nederlandse Awb: hoe zaligmakend is een algemene codificatie van het bestuursrecht?...12 Afdeling 3. Het Franse recht: Als het regent in Parijs,...13 Afdeling 4. Andere inspiratiebronnen...14 Hoofdstuk 2. Wat dient een Algemeen Decreet Bestuursrecht (ADB) te bevatten? En welke ruimte heeft de decreetgever?...14 Afdeling 1. Probleemstelling...14 Afdeling 2. Voorstel van te behandelen topics in een administratiefrechtelijke codificatie...16 1. Preliminair gedeelte...16 2. De niet-contentieuze procedure...19 3. Administratieve sancties...27 4. Gebruik der talen in bestuurszaken...29 5. Raad van State, afdeling wetgeving...29 6. Overheidsgoederenrecht...30 7. Ambtenarenrecht?...32 8. Rechterlijke geschillenbeslechting...32 Hoofdstuk 3. De wenselijkheid van een Algemeen Decreet Bestuursrecht (ADB)...37 Afdeling 1. Over de wenselijkheid van een bestuursrechtelijke codificatie...37 Afdeling 2. Over de wenselijkheid en mogelijkheid van een Vlaamse bestuursrechtelijke codificatie...40 Hoofdstuk 5. Ten uitgeleide...41 vii
VLAANDEREN? WELKE RUIMTE VOOR DE DECREETGEVER? WOUTER PAS... 43 Hoofdstuk 1. Inleiding... 43 Hoofdstuk 2. Algemeen kader voor een Vlaams Algemeen Decreet Bestuursrecht?... 45 A. Toegewezen bevoegdheden... 45 B. De aan de federale wetgever voorbehouden bevoegdheden.. 46 C. De verboden bevoegdheden... 47 D. Fundamentele rechten... 49 Hoofdstuk 3. Welke bevoegdheden zijn toegewezen aan de Vlaamse decreetgever?... 51 A. Ten aanzien van welke besturen?... 51 B. De organisatie en werking van de eigen diensten... 53 C. Artikel 32 G.W. Openbaarheid van bestuur... 56 D. De intrekking en opheffing van bestuurshandelingen... 57 E. Het gebruik der talen in bestuurszaken... 59 F. Administratieve sancties... 59 Hoofdstuk 4. Federale bevoegdheden... 61 A. De formele motiveringsplicht... 61 B. Administratieve rechtscolleges... 63 C. APKB... 64 Hoofdstuk 5. Besluit... 65 DE ALGEMENE WET BESTUURSRECHT IN NEDERLAND, ONTWIKKELINGEN EN KNELPUNTEN B. P.M. VAN RAVELS EN G.A. VAN DER VEEN... 69 Hoofdstuk 1. Inleiding... 69 Hoofdstuk 2. De totstandkomingsgeschiedenis van de Awb... 70 Hoofdstuk 3. De doelstellingen van de Awb... 71 Hoofdstuk 4. De reikwijdte en de opbouw van de Awb... 73 Hoofdstuk 5. De hoofdstukindeling van de Awb... 76 Hoofdstuk 6. Gelaagde structuur... 76 Hoofdstuk 7. Enige ervaringen in de rechtspraktijk en knelpunten. 77 Hoofdstuk 8. Ontwikkelingen in de (nabije) toekomst... 83 viii
VLAANDEREN. ORDENING OF VERNIEUWING VAN DE GEREEDSCHAPSKIST VAN DE VLAAMSE SOCIALE RECHTSSTAAT? BERNARD HUBEAU EN GUY CLOOTS...85 Hoofdstuk 1. Algemene inleiding...85 Hoofdstuk 2. De mogelijke doelstellingen van een Algemeen Decreet Bestuursrecht als grote operatie en de idee van l État régulateur...87 Afdeling 1. De Algemene Wet Bestuursrecht (Awb) in Nederland.. 87 Afdeling 2. En de Belgische en/of Vlaamse situatie?...88 Afdeling 3. Maximalistische en minimalistische benadering? Ordening of vernieuwing?...89 Afdeling 4. Verdere benaderingsmethode...90 Hoofdstuk 3. Het begrip overheid in de relatie tussen overheid en burger: dé grote uitdaging voor een ADB...90 Afdeling 1. Algemeen...90 Afdeling 2. Relevante wetgeving...92 Afdeling 3. Een casus: de stedenbouwkundige vergunning...94 Afdeling 4. Het overheidsbegrip kent een dubbele gradatie...97 1. De consequenties van het overheidsbegrip in het algemeen.. 97 2. De consequenties van het overheidsbegrip voor de ombudsfunctie...98 Hoofdstuk 4. Enkele bestuursrechtelijke, rechtspolitieke en legistiek-wetgevingstechnische uitgangspunten en hun consequenties...100 Afdeling 1. Bestuursrechtelijke en rechtspolitieke uitgangspunten en hun consequenties...100 Afdeling 2. Legistieke en wetgevingstechnische uitgangspunten en hun consequenties...101 Afdeling 3. Twee voorstellen over rechtsmethodiek...104 Hoofdstuk 5. Enkele inhoudelijke voorstellen vanuit de ombudspraktijk: wat hoort wel, wat niet in een ADB?...105 Afdeling 1. Algemeen: de mogelijke inhoud van een ADB...105 Afdeling 2. Een grondrecht op behoorlijk bestuur?...106 Afdeling 3. De algemene beginselen van behoorlijk bestuur...107 Afdeling 4. De algemene beginselen van behoorlijk burgerschap ook codificeren?...108 Afdeling 5. Bezwaar en beroep...109 Afdeling 6. Klachtrecht en klachtbehandeling (en ombudsfunctie?)...110 Afdeling 7. Handhaving...113 ix
Afdeling 8. De algemene beginselen van behoorlijk subsidiëren.. 114 Afdeling 9. De regeling van de organisatie van de participatie van de burger... 114 Afdeling 10. Bestuursrecht en bestuursprocesrecht?... 115 Afdeling 11. Andere bestuursrechtelijke instrumenten... 115 Afdeling 12. Evaluatie en bijsturing... 115 Hoofdstuk 6. De ultieme toets: de beginselen van behoorlijke wetgeving (of kenmerken van goede wetgeving) toegepast op de ADB... 116 Afdeling 1. Noodzaak en doeltreffendheid... 116 Afdeling 2. Doelmatigheid en afgewogen karakter... 117 Afdeling 3. Uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid... 117 Afdeling 4. Rechtmatigheid... 117 Afdeling 5. Samenhang... 117 Afdeling 6. Eenvoud, duidelijkheid en toegankelijkheid... 118 Afdeling 7. Onderbouw en overleg... 118 Afdeling 8. Blijvende relevantie en actualiteit... 119 Literatuur... 119 DE ROL VAN DE KENNISCEL WETSMATIGING EN DE ONTWIKKELING VAN EEN ALGEMEEN DECREET BESTUURSRECHT IN VLAANDEREN JOHAN VAN STEELANDT... 123 Samenvatting... 123 Hoofdstuk 1. De ontwikkeling van het reguleringsmanagement... 124 Afdeling 1. De Vlaamse regering kiest voor vereenvoudiging van regelgeving... 124 Afdeling 2. De Vlaamse regering legt de basisbeginselen vast... 124 Afdeling 3. De Vlaamse regering richt de Kenniscel Wetsmatiging op... 125 Afdeling 4. De Kenniscel Wetsmatiging krijgt zeven kerntaken toebedeeld... 126 Afdeling 5. Het reguleringsmanagement volgt drie sporen... 127 Afdeling 6. De Kenniscel Wetsmatiging realiseert het reguleringsmanagement... 127 Afdeling 7. De Kenniscel vult de kenmerken van goede regelgeving in... 129 Hoofdstuk 2. De juridisch-technische vereenvoudiging... 130 Afdeling 1. Goede wetgeving is van groot maatschappelijk belang. 130 Afdeling 2. De huidige wetgeving is te complex... 130 x
Afdeling 3. Technieken om wetgeving te vereenvoudigen...131 Afdeling 4. Realisaties...132 Afdeling 5. Juridisch-technische vereenvoudiging wordt methodisch aangepakt...133 Hoofdstuk 3. Algemeen bestuursrecht...134 Afdeling 1. De rechtsverhoudingen tussen de burger en de overheid zijn niet globaal geregeld...134 Afdeling 2. Federaal initiatief...135 Afdeling 3. Randvoorwaarden en aanbevelingen voor de ontwikkeling van een decreet algemeen bestuursrecht in Vlaanderen...136 1. Nut en noodzaak...136 2. Coördinatie...137 3. Doelstellingen en missie...137 4. Goede regelgeving...138 5. Analyse...138 6. Expertise...139 7. Motivatie en communicatie...139 Slotconclusie...140 xi