Motivering van bestuurshandelingen afl 11.book Page 5 Tuesday, July 5, :35 AM

Transcriptie

1 Motivering van bestuurshandelingen afl 11.book Page 5 Tuesday, July 5, :35 AM INHOUD DEEL I ALGEMEEN GEDEELTE Hoofdstuk I Inleiding, begrippenkader en situering 1 1. Wat is motivering? Het waarom van het motiveren binnen een bestuurlijke context De specificiteit van het overheidshandelen De steeds grotere impact van het overheidsoptreden op het leven van mensen en de verschuiving van de macht De specifieke rol van het redelijkheids- en gelijkheidsbeginsel Nood aan legitimiteit van het overheidsoptreden Benaderingen met betrekking tot de bestuurlijke motiveringseis Motiveren als aspect van behoorlijk overheidsoptreden Behoorlijk overheidsoptreden De motiveringsplicht als element van juridische kwaliteit Juridische kwaliteitsvereisten en de controle ervan Dimensies van het juridische motiveringsvereiste De motiveringsplicht als algemeen beginsel van behoorlijk bestuur De motiveringsplicht voortvloeiend uit een rechtsregel De motiveringsplicht als niet-geschreven grondrecht De motiveringsplicht als ombudsnorm Wat is een ombudsnorm? Motiveringsplicht als ombudsnorm Formele motivering als communicatie Motivering als vorm van communicatie Is motivering te beschouwen als overheidscommunicatie? Communicatieve kwaliteitsnormen Formele motiveringsplicht en publieke verantwoording Het begrip publieke verantwoording Is motivering een vorm van publieke verantwoording? De formele motiveringsplicht en openbaarheid van bestuur Het begrip openbaarheid van bestuur Is de motiveringsplicht een aspect van openbaarheid van bestuur? Afl. 10, november 2015 Wegwijzer / 1

2 Motivering van bestuurshandelingen afl 11.book Page 6 Tuesday, July 5, :35 AM 7.3. Uitzonderingsgronden in de wetgevingen openbaarheid van bestuur en in de wet uitdrukkelijke motiveringsplicht Vertrouwelijke gegevens in het dossier verhinderen niet de verplichting tot formele motivering Hoofdstuk II De Wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van bestuurshandelingen 1 1. Een breuk met het verleden? Het doel van de wet Een beter geïnformeerde bestuurde Een grotere geloofwaardigheid van het bestuur Een meer zorgvuldige besluitvorming Een hogere efficiëntie van het overheidshandelen Het administratief toezicht en de jurisdictionele controle vergemakkelijken en versterken Het ontlasten van de rechter Besluit Het toepassingsgebied van de wet Het personele toepassingsgebied Het begrip administratieve overheid De uitbreiding van het personele toepassingsgebied Enkele belangrijke opmerkingen met betrekking tot het begrip administratieve overheid in het kader van het personele toepassingsgebied van de wet van 29 juli Besluit Het materiële toepassingsgebied Het begrip rechtshandeling Een eenzijdige rechtshandeling Een rechtshandeling met individuele strekking Een rechtshandeling die uitgaat van een bestuur Een schriftelijke rechtshandeling De begunstigde van de formele motiveringsplicht De draagwijdte van de motiveringsverplichting op grond van de wet van 29 juli De motivering vindt plaats in de akte Het principe nader toegelicht De motivering door verwijzing naar andere stukken De juridische overwegingen die aan de beslissing ten grondslag liggen De feitelijke overwegingen die aan de beslissing ten grondslag liggen Wegwijzer / 2 Afl. 10, november 2015

3 Motivering van bestuurshandelingen afl 11.book Page 7 Tuesday, July 5, :35 AM 4.4. De motivering moet afdoende zijn Het begrip afdoende motivering Het afdoende karakter van de motivering moet in concreto worden beoordeeld Elementen die het afdoende karakter beïnvloeden Uitzonderingen op de motiveringsverplichting op grond van de wet van 29 juli Algemeen De inroepbaarheid van de uitzonderingsgronden Het in gedrang brengen van de uitwendige veiligheid van de staat Het verstoren van de openbare orde Afbreuk doen aan de eerbied voor het privéleven Afbreuk doen aan de bepalingen inzake zwijgplicht Redenen die geen grondslag vormen om af te zien van de uitdrukkelijke motivering Algemeen Dringende noodzakelijkheid Motiveringsplicht enkel voor bestuurshandelingen die gunstig zijn voor de bestuurde Beslissingen genomen bij geheime stemming De verhouding tussen de wet van 29 juli 1991 en motiveringsverplichtingen in specifieke regelgeving Een interpretatieregel in de wet van 29 juli De verdere uitdieping van de verhouding Een specifieke motiveringsverplichting van toepassing op een bestuurshandeling Een specifieke motiveringsverplichting van toepassing op handelingen die geen bestuurshandelingen zijn in de zin van de wet van 29 juli De aard van de formele motiveringsplicht vermeld in de wet van 29 juli De formele motiveringsplicht als vormvoorschrift De formele motiveringsplicht als substantieel vormvoorschrift De formele motiveringsplicht als substantieel vormvoorschrift dat niet de openbare orde raakt Het begrip openbare orde Substantiële vormvereisten die al dan niet de openbare orde raken Gevolgen van het feit dat een rechtsnorm van openbare orde is De formele motiveringsplicht als substantiële vormvereiste dat de openbare orde niet raakt Afl. 11, juni 2016 Wegwijzer / 2 1

4 Motivering van bestuurshandelingen afl 11.book Page 8 Tuesday, July 5, :35 AM 8. Mogelijkheid van herstel wanneer de formele motiveringsplicht niet werd gerespecteerd Geen mogelijkheid tot herstel van een schending van de formele motiveringsplicht tijdens een rechterlijke procedure Een herstelmogelijkheid via de intrekking van de bestaande beslissing en het nemen van een nieuwe beslissing De rechtsfiguur van de intrekking van een bestuurshandeling Voorwaarden waaraan de intrekking van een bestuurshandeling is onderworpen De gevolgen van de intrekking van een bestuurshandeling Een herstelmogelijkheid via rechtvaardiging voor de toezichthoudende overheid Sanctionering van het niet respecteren van de formele motiveringsplicht Sanctionering door de toezichthoudende overheid in het kader van het bestuurlijk toezicht Sanctionering door de Raad van State en andere bestuurlijke rechtscolleges zonder hervormingsbevoegdheid De schorsings- en vernietigingsbevoegdheid van de Raad van State De mogelijkheid om een schadevergoeding te vorderen bij de Raad van State Sanctionering door bestuurlijke rechtscolleges met hervormingsbevoegdheid Sanctionering door de gewone rechter De toepassing van artikel 159 Gw De miskenning van verplichting tot formele motivering als bron voor een mogelijke schadevergoeding Sanctionering bij een onregelmatige kennisgeving De gevolgen voor de wettigheid van de bestuurshandeling van een gebrek in kennisgeving De stuiting van de beroepstermijn voor de rechtstreekse bestemmelingen van de bestuurshandeling Bibliografie Wegwijzer / 2 2 Afl. 11, juni 2016

5 Motivering van bestuurshandelingen afl 11.book Page 9 Tuesday, July 5, :35 AM DEEL II SPECIFIEK GEDEELTE* Hoofdstuk I Motiveringsverplichting in personeelsaangelegenheden in een overheidscontext* Hoofdstuk II Motiveringsverplichting en ruimtelijke ordening* Hoofdstuk III Motiveringsverplichting en milieu-aangelegenheden* Afl. 11, juni 2016 Wegwijzer / 2 3

6 Motivering van bestuurshandelingen afl 11.book Page 10 Tuesday, July 5, :35 AM

7 Motivering van bestuurshandelingen afl 11.book Page 11 Tuesday, July 5, :35 AM Hoofdstuk IV Motiveringsverplichting en overheidsopdrachten* Hoofdstuk V Motiveringsverplichting en onteigeningen* Hoofdstuk VI Motiveringsverplichting en sociale zekerheidsrecht* Hoofdstuk VII Motiveringsverplichting en vreemdelingenrecht* Hoofdstuk VIII Motiveringsverplichting en fiscaal recht* Hoofdstuk IX Motiveringsverplichting en tuchtrecht* Hoofdstuk X Motiveringsverplichting en onderwijs* DEEL III WETGEVING EN TOELICHTING Wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen 1 Wet van 11 april 1995 tot invoering van het handvest van de sociaal verzekerde 1 Hoofdstuk I Bepalingen en toepassingsgebied Hoofdstuk II Verplichting van de instellingen van sociale zekerheid) Hoofdstuk III Toekenningsprocedure Afdeling 2 Beslissingen en onmiddellijke uitvoering Onderafdeling 1 Termijnen Onderafdeling 2 Motivering, vermeldingen en kennisgeving Afl. 5, december 2013 Wegwijzer / 3

8 Motivering van bestuurshandelingen afl 11.book Page 12 Tuesday, July 5, :35 AM Wet van 17 juni 2013 betreffende de motivering, de informatie en de rechtsmiddelen inzake overheidsopdrachten en bepaalde opdrachten voor werken, leveringen en diensten 1 Titel I Algemene bepalingen en definities Titel II De motivering, de informatie en de rechtsmiddelen voor de overheidsopdrachten ressorterende onder de wet van 15 juni Hoofdstuk 1 Opdrachten die de Europese drempels bereiken Afdeling 1 Toepassingsgebied Afdeling 2 Gemotiveerde beslissing Afdeling 3 Informatie aan kandidaten, deelnemers en inschrijvers Afdeling 4 Wachttermijn Afdeling 5 Verhaalprocedures Hoofdstuk 2 Opdrachten die de Europese drempels niet bereiken Afdeling 1 Toepassingsgebied Afdeling 2 Gemotiveerde beslissing, informatie aan kandidaten, deelnemers en inschrijvers en wachttermijn Afdeling 3 Verhaalprocedures Hoofdstuk 3 Correctiemechanisme Titel III De motivering, de informatie en de rechtsmiddelen voor de overheidsopdrachten ressorterende onder de wet van 13 augustus Hoofdstuk 1 Opdrachten die de Europese drempels bereiken Afdeling 1 Toepassingsgebied Afdeling 2 Gemotiveerde beslissing Afdeling 3 Informatie aan kandidaten, deelnemers en inschrijvers Afdeling 4 Wachttermijn Afdeling 5 Verhaalprocedures Hoofdstuk 2 Opdrachten die de Europese drempels niet bereiken Afdeling 1 Toepassingsgebied Afdeling 2 Gemotiveerde beslissing, informatie aan kandidaten, deelnemers en inschrijvers en wachttermijn Afdeling 3 Verhaalprocedures Hoofdstuk 3 Correctiemechanisme Titel IV Enig hoofdstuk Slotbepalingen Omzendbrief nr. 500 van 6 december Bevorderingsprocedures Motivatie en recht op bezwaar 1 Wegwijzer / 4 Afl. 5, december 2013

9 Motivering van bestuurshandelingen afl 11.book Page 13 Tuesday, July 5, :35 AM Wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen Omzendbrief VR 95/ Toepassingsgebied artikel Het begrip bestuur Het begrip bestuurshandeling Het begrip bestuurde Modaliteiten van de motiveringsverplichting artikel 2 en Sancties bij gebrek aan (voldoende) motivering Dringende noodzakelijkheid ontslaat het bestuur niet van de motiveringsplicht artikel Uitzonderingen op de motiveringsplicht Verenigbaarheid met motiveringsverplichtingen in andere wetteksten Decreet van 23 oktober betreffende de openbaarheid van bestuursdocumenten in de diensten en instellingen van de Vlaamse Regering (B.S ) Omzendbrief HV 96/01 van 26 juli 1996 betreffende onderrichtingen inzake het verlenen van ministeriële instemming voor onteigeningen in het kader van huisvestingsprojecten 1 1. De uitdrukkelijke motivering van bestuurshandelingen Een motivering van de noodzaak tot onteigening en het openbaar nut ervan Een motivering van het voorwerp van de onteigening Een omstandige en concrete motivering van de wijze van onteigening wanneer de toepassing van de procedure bij hoogdringendheid wordt gevraagd Randvoorwaarden teneinde inzake huisvestingsprojecten inbreiding te bewerkstelligen Samenstelling onteigeningsdossiers m.b.t. huisvestingsprojecten Bijlagen Openbaar nut Procedure bij hoogdringendheid Afl. 5, december 2013 Wegwijzer / 4 1

10 Motivering van bestuurshandelingen afl 11.book Page 14 Tuesday, July 5, :35 AM

11 Motivering van bestuurshandelingen afl 11.book Page 15 Tuesday, July 5, :35 AM Omzendbrief B.A. 2000/08 van 17 november 2000 betreffende de toepassing van de wet van 29 juli 1991 betreffende de uitdrukkelijke motivering van de bestuurshandelingen op besluiten van provinciale en gemeentelijke overheden en OCMW s. Gecoördineerde onderrichtingen 1 1. Toepassingsveld Inhoud van de motiveringsplicht de juridische en feitelijke overwegingen moeten in de akte worden opgenomen en dit op een afdoende wijze Uitzonderingen op de uitdrukkelijke motiveringsplicht Het optreden van de toezichthoudende overheid in geval van een inbreuk op de verplichting tot afdoende motivering Bij geheime stemming genomen beslissingen en de wet op de uitdrukkelijke motiveringsplicht Omzendbrief BB 2011/5 van 14 oktober 2011 besluit van de Vlaamse Regering inzake onteigeningen ten algemenen nutte ten behoeve van de gemeenten, de provincies, de autonome gemeentebedrijven, de autonome provinciebedrijven, de O.C.M.W. s, de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden en de provinciale ontwikkelingsmaatschappijen 1 1. Bepaling van de onteigenende instantie Motivatie Het algemeen nut Noodzaak Hoogdringendheid Het onteigeningsplan Openbaar onderzoek Advies van de gewestelijk stedenbouwkundig ambtenaar Bodemattesten Schattingsverslag Begrotingsregeling Andere adviezen Verwervingen van andere overheden Informatieve omzendbrief van 21 juni 2010 betreffende de motivering, de informatie en de rechtsmiddelen bij overheidsopdrachten 1 EERSTE DEEL: Motivering van de beslissingen, informatie aan de deelnemers en wachttermijnen Titel 1: Algemene bepalingen en definities Titel 2: Opdrachten die de Europese drempels bereiken Afl. 10, november 2015 Wegwijzer / 5

12 Motivering van bestuurshandelingen afl 11.book Page 16 Tuesday, July 5, :35 AM Titel 3: Opdrachten die de Europese drempels niet bereiken Titel 4: Regelingen eigen aan bepaalde opdrachten TWEEDE DEEL. De rechtsmiddelen DEEL IV RECHTSPRAAK 1. Grondwettelijk Hof Arrest nr. 55/2001 van 8 mei Arrest nr. 128/2001 van 18 oktober Arrest nr. 117/2003 van 17 september Arrest nr. 156/2007 van 19 december Arrest nr. 79/2010 van 1 juli Arrest nr. 120/2010 van 28 oktober Arrest nr. 36/2011 van 10 maart Arrest nr. 85/2011 van 18 mei Arrest nr. 161/2011 van 10 oktober Arrest nr. 169/2013 van 19 december Arrest nr. 74/2014 van 8 mei Arrest nr. 103/2015 van 16 juli Arrest nr. 152/2015 van 29 oktober De onderdelen aangeduid met een asterisk zullen worden toegevoegd bij een volgende aanvulling. Wegwijzer / 6 Afl. 10, november 2015