Auteur VO-content Laatst gewijzigd 21 October 2016 Licentie CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Webadres http://maken.wikiwijs.nl/82614 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs Maken van Kennisnet. Wikiwijs Maken is een onderdeel van Wikiwijsleermiddelenplein, hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt.
Inhoudsopgave Nederland en Europa Vooraf Stap1 Stap2 Stap3 Stap4 - Deel 1 Stap4 - Deel 2 Stap5 Stap6 www.lvoorl.nl Over dit lesmateriaal Pagina 1
Nederland en Europa Vooraf Leerdoelen In een welvarend land kunnen de inwoners een groot deel van hun behoeften bevredigen. In deze opdracht vergelijk je de welvaart in Nederland met de welvaart in verschillende andere landen in Europa en leer je hoe je die welvaart kunt meten. Aan het eind van deze opdracht: Kun je beschrijven wat welvaart is en hoe je die kunt meten. Kun je uitleggen hoe de koopkracht van landen met behulp van de Big Mac Index vergeleken kan worden. Kun je een Lorenz-curve voor enkele landen tekenen. Kun je het begrip BNP per hoofd van de beschrijven. Kun je het begrip Lorenz-curve beschrijven. Eindproduct Het eindproduct van deze opdracht is een invuloefening. Je maakt een tekst over het onderwerp compleet door de juiste woorden op de open plaatsen in te vullen. Beoordeling Door de invuloefening goed te doen, laat je zien dat je de leerdoelen hebt behaald. Werkwijze Groepsgrootte Je werkt alleen. Overleg wel regelmatig met één of enkele klasgenoten. Tijd Voor deze opdracht heb je ongeveer 2 lesuren nodig. Stap1 Pagina 2
Welvaart Welvaart is een situatie waarin de mensen in ruime mate in hun behoeften kunnen voorzien. Een welvarend land is een rijk land. Het tegenovergestelde van rijkdom is armoede. Maar hoe meet je of een land arm of rijk is? Daarvoor gebruiken we het BNP: het Bruto Nationaal Product. Dat zouden we kunnen meten in euro s of andere geldsoorten, maar de internationale afspraak is dat het BNP gemeten wordt in dollars. Bekijk de gegevens. BNP Het Bruto Nationaal Product is de totale geldwaarde van alle goederen en diensten die door een land in een jaar worden geproduceerd. Het BNP van Nederland was in 2012: ruim 772 miljard dollar. Het BNP van Luxemburg was in 2012: ruim 57 miljard dollar. Het BNP van Kroatië was in 2012: ruim 56 miljard dollar. Het BNP van Albanië was in 2012: ruim 13 miljard dollar. Als je het BNP deelt door het aantal inwoners krijg je eht BNP per hoofd van de. Het BNP van Nederland per hoofd was in 2012: 43.620 dollar Het BNP van Luxemburg per hoofd was in 2012: 65.190 dollar Het BNP van Kroatië per hoofd was in 2012: 19.760 dollar Het BNP van Albanië per hoofd was in 2012: 9.390 dollar Beantwoord de volgende vragen. 1. Welk land van de vier genoemde landen heeft het hoogste BNP? 2. Reken uit hoeveel mensen er ongeveer in 2012 in Kroatië woonden. 3. In welk land zijn de inwoners het welvarendst als je alleen kijkt naar het BNP per hoofd van de. 4. Bedenk een bezwaar om alleen het BNP per hoofd van de als maatstaf voor welvaart te nemen. Vergelijk je antwoorden met de antwoorden van een klasgenoot. Stap2 Pagina 3
Big Mac Index We kunnen alle landen van de wereld vergelijken door het BNP per hoofd van de uit te rekenen. Maar dan is die vergelijking niet altijd eerlijk. Veel belangrijker is de koopkracht: hoeveel kun je voor je geld kopen? Daarvoor is de Big Mac Index bedacht, op basis van een product dat overal in de wereld exact hetzelfde is. Hieronder zie je voor een aantal landen de prijzen die je in 2013 voor één Big Mac betaalde. In Oekraïne 2,11 In Polen 2,58 In Nederland 4,12 In Noorwegen 6,79 In Zwitserland 6,81 1. Leg elkaar uit wat volgens jullie de 'Big Mac Index' is. 2. Is deze index volgens jullie een betere maatstaf voor de welvaart dan het BNP per hoofd van de? Leg uit waarom wel of waarom niet. Stap3 Pagina 4
Werken voor een Big Mac In de tabel hieronder zie je hoe lang iemand die het minimumloon verdient, moet werken om een Big Mac te kunnen kopen. Land Australië Aantal uur 0,3 Frankrijk 0,4 VS 0,6 Griekenland 0,9 Argentinië 1,2 Rusland 2,6 China 3,1 India 5,8 1. Probeer eens uit te zoeken hoeveel uur een volwassene die het minimumloon verdient in Nederland moet werken om één Big Mac te kunnen kopen. 2. Is het aantal uur dat je moet werken om een Big Mac te kunnen kopen een goede maatstaf voor de welvaart van een land? Leg je antwoord uit. Stap4 - Deel 1 Lorenzcurve Pagina 5
De verschillen in welvaart tussen landen in Europa zijn groot. Gemiddeld zijn de mensen in Nederland welvarender dan de mensen in Albanië. Maar dat betekent niet dat iedereen in Nederland even welvarend is. De verschillen binnen een land kunnen heel groot zijn. De verschillen in een land kun je duidelijk maken met de Lorenzcurve. Max Lorenz bedacht de curve in 1905, hij was toen nog een student economie. Hiernaast zie je een Lorenzcurve. Op de horizontale as staat het 'aandeel inkomenstrekkers in %'. Op de verticale as het 'inkomensaandeel in %'. Als in een land iedereen evenveel zou verdienen, zou de Lorenzcurve in een rechte lijn van linksonder naar rechtsboven lopen (de zwarte diagonaal): 25% van de mensen verdient 25% van het inkomen, 50% van de mensen verdient 50% van het inkomen, etc. In werkelijkheid zijn er altijd inkomensverschillen. Je krijgt dan bijvoorbeeld de groene lijn: - de armste 25% van de verdient samen 10% van het totale inkomen, - de tweede 25% verdient 15% (25-10 = 15) van het inkomen, - de derde 25% verdient 22% (47-25 = 22) van het inkomen, - de 25% rijksten verdienen samen 53% van het totale inkomen. Lees verder op pagina 2. Stap4 - Deel 2 Lorenzcurve In de video hieronder wordt uitgelegd hoe je aan de Lorenzcurve kunt zien hoe de inkomensverdeling in een land is. Kijk de eerste 7 minuten. Gebruik de gegevens uit de twee bronnen hieronder om de Lorenzcurven van Nederland en Albanië te tekenen. Inkomstenverdeling Nederland Deel van de percentage opgeteld Eerste/armste 20% van de 7,6 7,6 Pagina 6
Tweede 20% van de 13,2 20,8 Derde 20% van de 17,3 38,1 Vierde 20% van de 23,2 61,3 Vijfde/rijkste 20% van de 38,7 100 Totaal 100% van de 100 Inkomstenverdeling Albanië Deel van de percentage opgeteld Eerste/armste 20% van de 8,1 8,1 Tweede 20% van de 12,1 20,2 Derde 20% van de 15,0 36,1 Vierde 20% van de 20,9 57,0 Vijfde/rijkste 20% van de 43,0 100 Totaal 100% van de 100 Vergelijk de Lorenzcurven. Vul 'kleiner' of 'groter' in. Hoe groter de bocht in de Lorenz-curve, des te groter de inkomensongelijkheid. De inkomensgelijkheid is in Nederland... dan in Albanië. Het verschil tussen mensen met de laagste inkomens en mensen met middeninkomens is in Nederland... dan in Albanië. Het verschil tussen mensen met de laagste inkomens en mensen met de hoogste inkomens is in Nederland... dan in Albanië. Stap5 Pagina 7
Invuloefening Bekijk de tekst 'Hoe meet je welvaart?'. Hoe meet je welvaart? Hoe meet je of iemand arm of rijk is? Daarvoor gebruiken we de term...1..., de totale geldwaarde van alle goederen en diensten die door een land in een jaar worden geproduceerd. De totale geldwaarde van...2... lag in 2012 op ruim 772 miljard dollar. De totale geldwaarde van Luxemburg was in 2012 vergelijkbaar met die van...3... (57 om 56 miljard dollar). Maar om echt te kunnen weten of de inwoners van Europa arm of rijk zijn, gebruiken we het...4..., de totaal geldwaarde van een land gedeeld door het aantal inwoners. En dan blijkt dat de verschillen in...5... binnen Europa enorm zijn. Een...6... verdient in een jaar gemiddeld meer dan tien keer zoveel als een...7... (65.190 tegenover 9.390 dollar). Maar misschien nog belangrijker dan hoeveel je verdient, is hoe groot je...8... is, oftewel: hoeveel kun je voor je geld kopen? En omdat voor alle landen goed te kunnen vergelijken is de...9... bedacht, op basis van een product dat overal te wereld nagenoeg hetzelfde is. Maar ook de verschillen binnen een land kunnen groot zijn. Die verschillen kun je weergeven met de...10.... Dat levert een kromme op en nooit een rechte lijn. En hoe groter de bocht, des te groter de...11.... In de tekst ontbreekt nog een aantal woorden. Die woorden zie je hieronder. Selecteer de tekst uit de popup en plak hem in een tekstdocument. Vul de ontbrekende woorden in. a Albanees b Inkomensongelijkheid e Big Mac Index g Koopkracht i BNP j Kroatië c Luxemburger d BNP per hoofd g Nederland h Lorenzcurve k Welvaart Klaar? Bespreek de tekst met de ingevulde woorden met een klasgenoot. Stap6 Pagina 8
Toets De opdracht sluit je af met het maken van de toets 'Nederland en Europa'. De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen. Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score. Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien. De score wordt opgenomen in het volgsysteem. Klik op de knop 'Toets' om te beginnen: Nederland en Europa kn.nu/osyzn 1 Welvaart is... a. een zekere mate van materiële en immateriële tevredenheid. b. een situatie waarin de mensen in ruime mate in hun behoeften kunnen voorzien. 2 Wat meet je met het Bruto Nationaal Product? a. Mate van welzijn in een land. b. Of een land arm of rijk is. c. Hoeveel je voor je geld kunt kopen. 3 Wat is een bezwaar om alleen het BNP per hoofd van de als maatstaf voor welvaart te nemen? a. Het BNP is een gemiddelde, afwijkingen per regio kunnen heel groot zijn. b. Het BNP zegt helemaal niets over de welvaart van een land. c. Het BNP wordt gemeten in dollars en geeft daarom geen goed beeld. 4 De Big Mac index is een informele berekeningswijze van de koopkracht. Pagina 9
Waardoor geeft een Big Mac index een goed beeld van de economie? a. Een Big Mac 'bevat' een heel aantal producten (vlees, brood, sla, maar ook arbeid en elektriciteit) en is dus een redelijke doorsnee van het prijsniveau in een economie. b. Aangezien McDonald's bijna overal gevestigd is en centraal inkoopt, geeft de vergelijking van de prijzen per land een beeld van het prijsniveau in een economie. 5 Hoe groter de bocht in de Lorenz-curve, des te groter de inkomensongelijkheid. De inkomensgelijkheid is in Nederland... 1... dan in Albanië. Het verschil tussen mensen met de laagste inkomens en mensen met middeninkomens is in Nederland... 2... dan in Albanië. Het verschil tussen mensen met de laagste inkomens en mensen met de hoogste inkomens is in Nederland... 3... dan in Albanië. a. Kleiner, kleiner, groter b. Kleiner, groter, groter c. Kleiner, groter, kleiner d. Groter, groter, kleiner 6 De inkomensgelijkheid is in Nederland... 1... dan in Albanië. Het verschil tussen mensen met de laagste inkomens en mensen met middeninkomens is in Nederland... 2... dan in Albanië. a. 1 = groter 2 = kleiner b. 1 = kleiner 2 = groter 7 Hoe meet je of iemand arm of rijk is? Daarvoor gebruiken we de term... 1..., de totale geldwaarde van alle goederen en diensten die door een land in een jaar worden geproduceerd. De totale geldwaarde van... 2... lag in 2012 op ruim 772 miljard dollar. De totale geldwaarde van Luxemburg was in 2012 vergelijkbaar met die van... 3... (57 om 56 miljard dollar). De Pagina 10
verschillen in... 4... binnen Europa zijn enorm. a. 1 = BNP 2 = Nederland 3 = Kroätie 4 = welvaart b. 1 = welvaart 2 = Nederland 3 = Kroätie 4 = BNP 8 Schiphol is het grootste vliegveld van Nederland en net als de haven van Rotterdam een mainport. De luchthaven geeft toegang tot reisbestemmingen over de hele wereld. Het is gemakkelijk te bereiken over de weg en per spoor. Schiphol vervoert niet alleen passagiers, maar ook luchtvracht. Wat is de reden dat er ook veel producten per vliegtuig worden vervoerd? a. Dit is goedkoper dan per vrachtschip of vrachtwagen. b. Dit is sneller; bederfelijke producten moeten snel op de bestemming zijn. www.lvoorl.nl Leerlingen voor leerlingen Op de website www.lvoorl.nl vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt. Hieronder een video die goed past bij deze opdracht. Bekijk de video. BNP en BBP Pagina 11
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 21 October 2016 om 11:59 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding 3.0 Nederlands licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VMBO gemengde leerweg, 3; VMBO theoretische leerweg, 4; VMBO theoretische leerweg, 3; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 4; VMBO gemengde leerweg, 4; VMBO kaderberoepsgerichte leerweg, 3; Leerinhoud en Arm en rijk; Verschillen in welvaart en welzijn in de eigen regio en Nederland; doelen Aardrijkskunde; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting Pagina 12 2 uur en 0 minuten