BIJLAGE 1: ADVIES BERKELMILIEU Inzameling kunststofverpakkingen gemeente Brummen Inleiding In 2007 hebben de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Ministerie van VROM en het verpakkend bedrijfsleven/stichting Nedvang een raamovereenkomst gesloten over het verpakkingenbeleid. In deze raamovereenkomst zijn afspraken gemaakt over de vergoedingen aan gemeenten voor de inzameling van verpakkingsafval. De gemeenten hebben op grond van artikel 10.21 van de Wet milieubeheer de wettelijke plicht voor de inzameling van huishoudelijke afvalstromen. In die zin is het Landelijk Afvalstoffenbeheer Plan (LAP) aangepast, zodat ook de kunststofverpakkingen afkomstig van huishoudens gescheiden dienen te worden ingezameld. De gemeenten zijn verplicht de inzameling per 1 januari 2010 te starten. Doel inzameling kunststofverpakkingen in gemeente Brummen Voldoen aan de wettelijke eis om per 1 januari 2010 al het in huishoudens vrijkomende kunststofverpakkingsmateriaal in te zamelen. Streven naar c.q. meewerken aan een landelijk, door de rijksoverheid, vastgestelde doelstelling van inzameling van gemiddeld 16 kg per aansluiting in 2012. Het verhogen van de service richting burger. Bij goed scheidingsgedrag kan men het aantal aanbiedingen van de grijze minicontainer verminderen en daarmee de aanslag afvalstoffenheffing verlagen. Beschrijving huidige inzameling van huishoudelijk afval. In de gemeente Brummen wordt het restafval, het groente-, fruit- en tuinafval en het oud papier en karton door middel van minicontainers huis-aan-huis ingezameld. Daarnaast zijn er verspreid over de gemeente een aantal milieuparkjes ingericht. Op een viertal, dichtbij supermarkten gelegen milieuparkjes (Brummen en Eerbeek) kunnen de afvalstromen oud papier en karton, glas, blik, textiel en drankenkartons naar ondergrondse voorzieningen worden gebracht. In de omliggende dorpen Empe, Hall, Leuvenheim en Oeken zijn ondergrondse containers voor de inzameling van oud papier en karton, glas en drankenkartons geplaatst. Mogelijkheden van systemen van inzameling Algemeen Veel factoren zijn van invloed op de keuze voor het beste inzamelsysteem. Hierbij moet, per gemeente, rekening worden gehouden met: wel of geen tariefdifferentiatie (naar volume, frequentie of gewicht; de gemeente Brummen kent het volume/frequentie systeem); de mate van verstedelijking (Brummen stedelijkheidsklasse 4); het soort inzamelsysteem (zakken, minicontainer, ondergrondse of bovengrondse containers); een haal- of brengsysteem.
Om gemeenten te ondersteunen bij de keuze welk systeem voor de inzameling van kunststofverpakkingsmateriaal te gaan gebruiken, heeft het bureau KplusV, in opdracht van VNG en Nedvang, onderzoek gedaan naar de werking van de gebruikte inzamelsystemen en de daarbij behorende verwijderingkosten. In dit onderzoek zijn bovengenoemde variabelen meegenomen. Tevens is gebruik gemaakt van gegevens en ervaringen van een aantal gemeenten die al een bestaand inzamelsysteem hadden. De onderzoeksresultaten en de ervaringen die zijn opgedaan, Berkel Milieu en Circulus hebben meegedaan aan het onderzoek, zijn in de notitie meegenomen. Haalsysteem Een haalsysteem wil zeggen dat de afvalstroom, in dit geval het kunststofverpakkingsmateriaal, huis-aan-huis wordt ingezameld. In het algemeen wordt verondersteld dat huis-aan-huis inzameling veel gemak biedt voor de burger, waardoor deze eerder bereid is mee te werken aan gescheiden inzameling. De inzamelactiviteit kan worden uitgevoerd in het kader van sociale dienstverlening (Delta) onder regie van de inzameldienst (Berkel Milieu) maar ook door de dienst zelf. Bij huis-aan-huis inzameling wordt vaak gebruik gemaakt van een inzamelmiddel, waarin de fractie door de burger kan worden aangeboden. Zo wordt gebruik gemaakt van de minicontainer (restafval en groente-, fruit- en tuinafval) maar ook van de dure huisvuilzak en het kratje (papier, glas en drankenkartons). Voor de inzameling van kunststofverpakkingen is door Nedvang gekozen voor de doorzichtige plastic zak met opdruk van 60 liter, waardoor zij zich onderscheidt van de meest gangbare vuilniszak. De inzamelkosten zijn t.o.v. van een brengsysteem ongeveer een factor 1,5 hoger. De opbrengst aan kunststof verpakkingsmateriaal is, in vergelijk met een brengsysteem, bij een haalsysteem hoger. Bijkomende aspecten bij een haalsysteem zijn de aanschaf van zakken c.q. minicontainer of kratje en de huis-aan-huis verspreiding van zakken. Met name de verspreiding van zakken is relatief duur. De verwachting is dat burgers verpakkingen als folies, bakjes en schaaltjes minder makkelijk langer zullen bewaren dan flessen en flacons. Dit terwijl de folies enz. wel het grootste deel uitmaken van de totale hoeveelheid kunststofverpakkingen. Een inzamelfrequentie van 1x in de twee weken lijkt de voorkeur te hebben van de burgers. Overige aandachtspunten bij een haalsysteem zijn o.a.: Gebruik duidelijk herkenbare doorzichtige zakken, om een snelle visuele inspectie mogelijk te maken. Verspreiding van de zakken via meerdere punten werkt serviceverhogend. Een maandelijkse inzameling is logistiek en kostentechnisch het meest optimaal. Houdt bij het vaststellen van de inzamelfrequentie rekening met de inzamelrespons. Een gecombineerde inzameling van fracties verhoogd de kans op een lagere kwaliteit van de ingezamelde fracties. Brengsysteem Bij een brengsysteem brengen de burgers het huishoudelijk afval naar een inzamelvoorziening bij hen in de straat, een winkelcentrum of afvalbrengpunt c.q milieustraat. De inzameling kan plaatsvinden met behulp van een bovengronds- of ondergronds inzamelmiddel vergelijkbaar met de papier- en glascontainers. Bij het brengsysteem hangt de respons, de bereidheid om afval weg te brengen, vooral af van het tariefsysteem dat de gemeente hanteert (wel of geen tariefdifferentiatie). Daarnaast is van belang: de locatie van de brengvoorziening de uitstraling van de brengvoorziening het toezicht of het gevoel van toezicht op de inzamellocatie
Punten die van belang zijn bij de afweging voor een brengsysteem zijn: de investeringskosten de containerdichtheid, hoeveel huishoudens per locatie de inhoud () van de container de locatie de vullingsgraad van de container. Een nadeel is dat brengvoorzieningen als anoniem(er) worden ervaren, waardoor een grotere kans op vervuiling optreed. Wettelijke afstanden tot aan de brengvoorziening zijn hiervoor niet bepaald. Een belangrijk voordeel van een brengvoorziening is de mogelijkheid voor burgers zich op elk gewenst moment van het kunststofverpakkingsmateriaal te ontdoen. Overige aandachtspunten bij een brengsysteem zijn o.a.: Bij een brengsysteem moet rekening worden gehouden met een groot volume en een laag gewicht van het kunststofverpakkingsmateriaal. Plaats daarom ondergronds 5- containers en bovengronds twee 3 containers. Plaats de containers op strategische locaties als winkelcentra en supermarkten. Een mix van het haal- en brengsysteem is wellicht verleidelijk. Een nadeel van een dergelijk gecombineerd systeem is echter dat de kosten mee verdubbelen en de respons dus extra hoog zal moeten zijn om de kosten per ton gelijk te houden. Inzamelkosten haal- en brengsysteem per jaar Haalsysteem (verdicht) In 8 uur inzamelen per dag worden 2.500 aansluitingen bezocht. Inzameling vindt plaats een keer in de veertien dagen. Een inzamelvoertuig inclusief bemensing (chauffeur en 2 beladers (sociaal werkvoorzieningschap) kost 100,--. Inzameling: 8.579 aansluitingen : 2.500 = 3,43 dag benodigd voor de inzameling. 3,43 dag x (8 uur x 100,--) = 2.744,-- 2.744,-- per week x 26 weken = 71.344,-- per jaar aan inzamelkosten. Aanschafkosten zakken: 52 weken x 0,05 (kostprijs zak) x 8.579 aansluitingen = 22.305,40 De totale inzamelkosten bij een haalsysteem bedragen: 71.344,-- + 22.305,40 = 93.649,40. Inzamelkosten berekend per ton: 93.649,40 : 214,48 ton (verwacht inzamelresultaat) = 436,64 per ton. Deze kosten zijn exclusief communicatiekosten, sorteeranalyses en schoonmaakkosten in totaal: 133,20 per ton De totale kosten per ton bij een haalsysteem bedragen: 566,93.
Brengsysteem Kosten 9 ondergrondse containers (uitgaande van een container per 1.000 aansluitingen). Afschrijving (10 jaar), rente, onderhoud, revisie: - 5 x ondergrondse containers á 1.200,-- 6.000,--. - 4 x ondergrondse containers + pers á 3.200,-- 12.800,--. Kosten inzamelvoorziening per jaar 18.800,--. Kosten lediging ondergrondse containers: 12 uren inzamelvoertuig met chauffeur á 72,50 per week 870,--. Inzamelkosten per jaar 870,-- x 52 weken 45.240,--. De totale kosten bij een brengsysteem bedragen afgerond 64.040,-- Inzamelkosten berekend per ton: ( 18.800,-- + 45.240,--) : 214,48 ton (verwacht inzamelresultaat) = 298,58 per ton aan inzamelkosten. Deze kosten zijn exclusief communicatiekosten, sorteeranalyses en schoonmaakkosten in totaal: 152,96 per ton De totale kosten per ton bij een brengsysteem bedragen: 451,54. Kosten per aansluiting (exclusief gevolgen afvalstoffenheffing) Kosten per Kosten per aansluiting in euro ton 25 kg 40 kg Haalsysteem (2 wekelijks) 566,93 10,85 17,36 Brengsysteem 451,54 5,27 8,43 Milieurendement/duurzaamheid Uit pilots blijkt, dat het kunststofmateriaal dat wordt ingezameld van hoge kwaliteit is. Van het ingezamelde kunststof wordt 80% verwerkt tot grondstof van het oorspronkelijke product. De overblijvende 20% wordt als hoogcalorische brandbaar afval afgezet. Het milieurendement, in de zin van energieverbruik, wordt negatief beïnvloed. Dit wordt vooral veroorzaakt door het feit dat er in Nederland nog geen verwerkingsmogelijkheden zijn. De transportafstanden naar Duitsland zijn groot (Duitsland kent al enige jaren het groene punt systeem, waarop verwerkers hebben ingespeeld). De verwachting is dat het bedrijfsleven samen met Nedvang, nu de inzameling van kunststofverpakkingen per 1 januari 2010 verplicht zal zijn, zal komen tot het oprichten van een of meerdere verwerkingslocaties in Nederland. Vergoeding De VNG en het Verpakkende Bedrijfsleven/Stichting Nedvang hebben onlangs een akkoord bereikt over de definitieve vergoeding voor de gescheiden inzameling van kunststof verpakkingsafval. De vergoedingen waarover wordt gesproken, hebben alleen betrekking op scheiden aan de bron.
De vergoedingen zijn voor 2009: 475,-- per ton ingezameld mengsel kunststof verpakkingsafval 0,54 per inwoner ter dekking van de opstartkosten (niet meegenomen in het rekenmodel, eventueel te reserveren voor onvoorziene kosten) 0,11 per inwoner voor gemeentelijke communicatie 0,43 per inwoner voor een opstartpakket Let op! Dit bedrag wordt niet uitgekeerd, maar in natura verstrekt (inzamelzakken, flyer etc). (Is verrekend in het rekenmodel) 1,50 per ton per gereden kilometer voor transportkosten vanaf de gemeentegrens naar de door Nedvang aangewezen overslaglocatie. Indien van toepassing een vergoeding van 100,-- per ton voor de sortering van kunststoffen. Voorwaarde is wel dat in 2009 moet zijn gestart met de inzameling in de gehele gemeente. Om in aanmerking te komen voor de opstartvergoeding zal een overeenkomst tussen de gemeente en Nedvang worden gesloten. Op dit moment zijn hier besprekingen over tussen VNG en Nedvang. De vergoedingen voor 2010 zijn: Een inzamelvergoeding van 475,-- per ton (prijspeil 2009). Een communicatievergoeding van 0,11 per inwoner (prijspeil 2009). Een transportvergoeding van 1,50 per kilometer, per ton vanaf de gemeentegrens tot door de het verpakkend bedrijfsleven aangewezen bewerker (prijspeil 2009) Een sorteervergoeding, indien van toepassing, van 100,-- per ton (prijspeil 2009). De inzamelvergoeding voor 2011 en 2012 kunnen op basis van de resultaten van een benchmark worden aangepast. De resultaten van deze benchmark zijn in 2010 beschikbaar. Een onzekere factor in het geheel is de invulling van de producentenverantwoordelijkheid na 2012. Deze onzekerheid zou het investeren in nieuwe technieken kunnen vertragen. Helderheid hierin is op dit moment niet te geven. Kosten, baten en dekking Op basis van de berekening blijkt dat de inzameling van kunststofverpakkingen in de gemeente Brummen naar breng- of haalsysteem er als volgt uit ziet: Kosten haalsysteem (verdicht) Invoering inzameling inclusief communicatiekosten Inkomsten: Vergoeding van Nedvang Extra vergoeding voor opstart- en communicatiekosten 566,93 per ton 475,00 per ton 10,12 per ton Totale kosten/baten systeem 84,88 per ton Kosten brengsysteem Kosten: Invoering inzameling inclusief communicatiekosten Inkomsten: Vergoeding van Nedvang Extra vergoeding voor opstart- en communicatiekosten 451,54 per ton 475,00 per ton 10,12 per ton Totale kosten/baten systeem 33,58 per ton +
Overigens betekent het, dat een ton ingezameld kunststofverpakkingsmateriaal een besparing op de verwerking en aftransport van een ton restafval te zien geeft van 121,00 (excl. BTW) De hogere kosten bij het haalsysteem worden vooral veroorzaakt door de inzet van een inzamelvoertuig en de inkoop van kunststofzakken. De conclusie is dat de kosten, zonder rekening te houden met de gevolgen voor de afvalstoffenheffing, bij het invoeren van een breng- en haalsysteem voor kunststofverpakkingen in zijn geheel kan worden gefinancierd met de vergoeding die wordt ontvangen en de besparing op de verwerkingskosten. Hierbij dient wel te worden opgemerkt dat op het moment, dat het duidelijk is welke hoeveelheden er gescheiden worden ingezameld, bekend kan zijn wat de definitieve meer- of minderkosten zullen zijn. Verrekening kosten/opbrengsten Voor het jaar 2009 wordt door Berkel Milieu, op basis van nacalculatie, per kwartaal een factuur gezonden. Voor 2010 zullen zowel de kosten als de opbrengsten worden verwerkt in de tarieven van de standaard DVO. Gevolgen kunststof inzameling voor de geldende afvalstoffenheffing De afvalstoffenheffing in Brummen bestaat uit een vast en een variabel deel. Het variable deel betreft het tarief per aanbieding voor gft- en restcontainers. De variabele opbrengst in 2007 voor het in totaal aangeboden aantal rest containers (incl ondergrondse aanbiedingen) bedroeg 725.518 de kosten voor verwerking en transport van het restafval bedroeg 437.170. Daarmee gold er een overdekking op het variabele tarief voor restafval van 288.347. Zie voor de calculatie bijlage 1 Als gevolg van de inzameling van kunststoffen ( zowel bij het haal- als het berengsysteem) zal het aantal aanbiedingen van restafval dalen. Weliswaar dalen ook de kosten voor het restafval, maar de overdekking per mindere aanbieding restafval zal ook gaan ontbreken. Wanneer de effecten die in Zutphen gemeten zijn in de eerste twee maanden van 2009, worden toegepast op de cijfers van Brummen uit 2007, dan resulteert op jaarbasis een dekkingstekort van 85.940. Dit als gevolg van het feit dat het tarief voor restafval aanbiedingen in Brummen ook andere kosten dekt dan die welke direct samenhangen met de hoeveelheid restafval. Dit dekkingsprobleem is in de huidige tariefsopbouw niet te vermijden en zal dus op dat punt bijstellingen vragen in 2010. Door het mindere restafval dat als gevolg van de kunststofinzameling overblijft, zullen burgers ook hun volume van de restafval container willen verkleinen. Dit te verwachten effect is momenteel nog niet te kwantificeren en is ook niet betrokken in bovenstaande beschouwing. Voorgesteld wordt om na 3/4 jaar een evaluatiemoment in te bouwen o.a. om te bezien of er behoefte is aan het omruilen van de minicontainers voor restafval. Communicatie Bij de landelijk gehouden pilot is gebleken dat na verloop van tijd de respons is opgelopen. Er moet rekening worden gehouden met een overbruggingsperiode van het moment van invoeren van het systeem en het breed gebruik maken van de voorzieningen. Om de respons te verhogen is een goede communicatie met de bewoners van belang.
Advies inzameling gemeente Brummen De gemeente Brummen heeft destijds gekozen voor het brengsysteem met ondergrondse containers. In Brummen en in Eerbeek kunnen de burgers hun oud papier en karton, blik, glas, drankenkartons, textiel naar een milieuparkje (In de buurt van supermarkten) brengen. In de kleine kernen (Empe, Hall, Leuvenheim en Oeken) zijn ondergrondse voorzieningen voor oud papier en karton, glas en drankenkartons ingericht. De gewoonte om van deze voorzieningen gebruik te maken is bij de inwoners van de gemeente Brummen ingeslepen, hetgeen ook blijkt uit de gegevens van de afgelopen jaren. Het ligt dan ook voor de hand om de milieuparkjes en de voorzieningen in de kleine kernen uit te breiden met een ondergrondse container voor kunststofverpakkingen. Het ruimtelijke schoonheidsaspect kan daardoor in stand blijven, dit in tegenstelling bij het plaatsen van bovengrondse inzamelmiddelen. Als basis is er vanuit gegaan dat er in de gemeente Brummen, als diftargemeente, een hoeveelheid van 25 kg. per aansluiting/jaar vrij zal komen. Bij een niet diftargemeente wordt gerekend met 9 kg. per huishouden/jaar. Op basis van de verwachte hoeveelheid kunststoffen en de vullingsgraad van de containers, op de huidige locaties, zijn er in totaal 9 ondergrondse containers nodig, waarvan er vier zijn uitgerust met een perssysteem. Hierbij is uitgegaan van een ledigingfrequentie van 2x per week. Locatie Systeem Brummen, Ambachtstraat/Burg. Dekkerstraat Ondergronds + perssysteem, 5 (Super de Boer) Eerbeek, Stuyvenburchstraat/De Wasacker Ondergronds + perssysteem, 5 Eerbeek, Oranje Nassauplein Ondergronds + perssysteem, 5 Eerbeek, Kloosterstraat (Bij Super de Boer) Ondergronds + perssysteem, 5 Eerbeek, Kampweg Empe, Ganzekolk/Emperweg ( t Oortveld) Hall, Hallseweg/Domineeskamp Leuvenheim, Eendrachtweg/Rietgors Oeken, Buurtweg (Ooievaarsnest) De kosten van aanschaf en plaatsing, inclusief elektra, zijn voor ondergrondse containers met pers 25.000,-- per container. De jaarlasten van een dergelijk systeem zijn inclusief afschrijving, rente, revisie pers en onderhoud 3.200,--. Voor een container zonder pers is dit 1.200,--. De totale investeringen bedragen voor dit project 160.000,--. De definitieve kosten zullen in het offertetraject aan u worden voorgelegd.